KODICI TA Etika Local Government affects everyones lives

1. KODICI TA� EtikaLocal Government affects everyone's lives Claudette Abela Baldacchino Vici President Assocjazzjoni Kunsilli Lokali

2. X�inhuma l-isfidi Is-seklu 21 � gab mieghu postijiet tax-xoghol li joperaw differenti Fejn kulhadd irid jadatta ghal bidliet kbar anke ghas-socjeta li qeghda l-hin kollu tinbidel u tbiddel il-mod kif tghix u allura l-domanda tinbidel u anke l-opportunitajiet jinbidlu It-tahrig/it-tahrig mill-gdid flimkien ma l-isfidi u l-opportunitajiet u anke l-�ispeed� qeghdin maghna Dak li ahna mdorrijin bih (sistemi qodma) u s-sodisfazzjon personali wahdu (li ma nharsux madwarna � u nghixu biss fid-dinja taghna) m�ghadux maghna

3. Inharsu �l quddiem Biex ikollna futur ahjar irridu: Inharsu �l quddiem u nzommu dejjem quddiem ghajnejna l-commitment li ghandna man-nies Irid ikollna aspettativi gholja Qed nghixu u nahdmu f�ekonomija gdida bi sfidi kbar � ta� opportunitajiet izda wkoll ta� incertezza Fi zmien ukoll fejn ghandna dak li jissejjah knowledge worker � il-haddiem/l-impjegat li l-gharfien tieghu huwa importantissimu ghal minn ihaddmu

4. European Year of Creativity ��and Innovation (2009) THE COMMITTEE OF THE REGIONS ����� welcomes the European Commission's initiative to designate 2009 as the European Year of Creativity and Innovation. Europe's creative potential is the key to meeting the Lisbon objectives and thus to becoming the world's most innovative, knowledge-based economy; -����� notes that, in the European cities and regions and at local level, culture, creativity and innovation are the key sources of growth, investment and new jobs;

5. European Year of Creativity ��and Innovation (2009) -����� highlights the particular importance of early, pre-school learning and primary education for the development of basic competences, i.e. the knowledge, skills and attitudes that equip people to live and work in modern European society, and to acquire additional knowledge; -����� stresses that the initiative makes an ideal follow-on to the Year of Intercultural Dialogue. Linking up the themes of a number of different European "years" helps ensure that the activities do have an impact in the medium and long term; -����� notes the absence of any specific funding for the Year of Creativity and Innovation. If creativity is seen as a vital ingredient of European social development, it should not be restricted to the fields of education and culture alone. Interdisciplinary thought engenders new and creative solutions.

6. Organizazzjoni X�hini Organizzazzjoni? numru ta� nies jahdmu flimkien ghal ghan komuni Hija fenomenu socjali li twassal lil membri taghha biex jaghmlu xoghol li jmur ferm il-boghod milli sempliciment jilhqu l-miri taghhom Dan jghodd kemm ghal organizazzjonijiet zghar kif ukoll dawk akbar, ghal dawk li qeghdin fin-negozju, ghal ngo�s u anke ghall- gvern centrali u gvern lokali

7. Organizazzjoni Il-mira � dik li jipprovdu servizz Marbut ma kwalita u sodisfazzjon ghal klijent jew konsumatur Illum ghandna rivoluzzjoni ta� konsumaturi godda u huwa f�dan il-kuntest li rridu nahdmu. L-efficjenza tibqa� fattur determinanti Biex jintlahqu dawn il-miri irridu nharsu l-boghod minn dak li soltu mdorrijin naghmlu �command and control� � li tikkmanda u tikkontrolla m�ghadiex moda � m�ghadiex parti mid-dizzjunarju tal-organizazzjonijiet � ghaliex hekk nispiccaw nahdmu bil-mod, inkunu konservattivi u tiswiena hafna fl-ambjent ta�kompetizzjoni li qeghdin noperaw fih illum � apparti li tiswiena l-flus kif ukoll tiswiena n-nies � ghax jiddejqu u jitilqu

8. Organizazzjoni Focus on speed � kollox mghaggel illum - fil-familja - mit-tfal sal-kbar � ahseb u ara l-konsumaturi Embracing of networking � Kommunikazzjoni u koordinazzjoni Belief in empowerment � Gharfien, esperjenza u li kull membru jkun committed Emphasis on teamwork � illum il-piramida ta� l-organizazzjoni hija aktar orizzontali � pool ta� talenti li jwassal biex il-problemi nsolvuhom ahjar New workforce expectations � generazzjoni gdida ta� haddiema li qed twassal ghal inqas tolleranza lejn il-gerarkija, inqas informalita u aktar attenzjoni ghal performance milli ghall-istatus jew seniority (mhux ghax jien aktar mill-iehor)

9. Etika Kodici ta� principji morali li ghal prattici tajbin � jew hziena � (right or wrong) � fl-imgieba kemm ta� persuna inkella ta� grupp Tipprovdi ghal principji li jiggwidana u jghinu lin-nies jaghmlu ghazliet u anke jiggwidawna fl-azzjonijiet taghna Jaghmel sens li jkun hemm fatturi legali li jiggwidawna fl-imgieba Imma rridu wkoll naghmlu differenza bejn Etika u Valuri � jigifieri differenza bejn dak li nixtieq u dak li suppost naghmel

10. Ezempji Skjavitu � fl-Istati Uniti il-ligijiet fl-imghoddi dan kien legali L-irgiel biss kellhom id-dritt ghall-vot F�pajjizna kien hawn zmien fejn persuna kien ikollha voti skond l-ammont ta� propjeta Ma jfissirx li dawn il-prattici kienu etici � anzi illum dawn nikkunsidrawhom bhala mhux etici Aktar minn hekk � jekk azzjoni ma tkunx illegali � imma ma jfissirx li din tkun etika

11. Fid-dinja tal-llum Problemi ta� etika qed jikbru � spejcalment meta dak li jkun jigi mistoqsi jew isib ruhu f�sitwazzjoni fejn ikun se jaghmel jew jigi mqabbad jaghmel xi haga mhux skond il-kuxjenza Hemm ghal min jekk l-azzjoni hija legali allura jipprocedi bil-kunfidenza Ghal ohrajn it-test tal-etika jmur aktar il-boghod mill-legalita tal-att innifsu minhabba wkoll il-valuri li jvarjaw minn persuna ghal ohra u allura nistennew interpretazzjonijiet differenti ghal dak li huwa etiku jew mhux etiku

12. Etika � gvern lokali Bejnietna u ma ta� madwarna we tend to talk about codes of conduct and not doing bad things: stealing, lying, cheating, favoritism, profiting from our positions. Most of us, thankfully, do not need a code of ethics to keep from doing obviously bad things. Nonetheless, some people do bad things regardless of ethics codes and criminal codes. Why they do so varies: greed, arrogance, stupidity, and sometimes merely bad judgment. Regardless, the conduct is bad and the people who do it, know it.

13. Erbgha temi ta� etika Perspettiva Morali Does a decision or behaviour maintain the fundamental rights of all human beings? Individualism view Does a decision or behaviour promote one�s long term self interest? Justice view Does a decision or behaviour show fairness or impartiality? Utalitarian view Does a decision or behavior do the greatest good for the most people?

14. Nahsbu dwar l-etika Convincing yourself that the behaviour is: not really illegal � li dak li qed taghmel mhuwiex fir-realta illegali really in everyone�s best interests � li dak li qed taghmel huwa fl-ahjar interess ta� kulhadd That nobody will ever find out what you have done � li hadd ma jaqbdek That the organization will �protect� you � li l-organizazzjoni / jew shabek jipproteguk

15. Malta � kodici ta� etika Fl-2005 Kodici ta� Etika ghall-Kunsilliera Lokali Maltin � Regolamenti ta� l-2005 dwar kuntratti pubblici

16. Kunsilliera Lokali Maltin � ghan tal-kodici B�emfasi ghall-fatt li r-rapprezentanti eletti ghandhom iwettqu d-dmirijiet taghhom fil-qafas tal-ligi u fi qbil mall-mandati moghtija lilhom mill-elettorat. Huma ghandhom ikunu responsabbli ghac-cittadini kollha tal-lokal, inkluzi dawk l-eletturi li ma vvutawx lilhom; B�konvinzjoni li l-promozzjoni ta� mgiba ta� kondotta ghar-rapprezentanti lokali eletti taghti l-opportunit� li tinbena fiducja bejn politikanti lokali u c-cittadini peress li relazzjoni ta� fiducja hija indispensabbli ghar-reprezentanti eletti biex ikunu jistghu jwettqu ir-rwol taghhom b�mod effettiv; �

17. KODICI TA� ETIKA � principji generali Artiklu 3 - L-ghan ewlieni tal-Ligi u l-interess pubbliku Ir-rapprezentanti eletti ghandhom il-kariga taghhom stabilita bil-ligi u ghandhom jagixxu skond il-ligi il-hin kollu. � Waqt li jwettqu d-dmirijiet taghhom, ir-rapprezentanti eletti ghandhom iservu l-interess tal-pubbliku u mhux l-interess personali dirett jew indirett taghhom jew l-interess privat ta� l-individwi jew gruppi ta� l-individwi bl-ghan li jiksbu beneficcji personali diretti jew indiretti minnhom. �

18. Twettiq tal-mandat Artiklu 4 � Oggettivi tat-twettiq tal-mandat Ir-rapprezentanti eletti ghandhom iwettqu l-funzjonijiet taghhom b�reqqa, bla habi, b�integrit�, b�onest�, b�gustizzja, b�kuxjenza, u bi hrara li jkunu responsabbli ghad-decizjonijiet taghhom. � Artiklu 5 � Ostakoli ghat-twettiq tal-mandat Fit-twettiq tad-dmirijiet taghhom, ir-rapprezentanti eletti ghandhom jirrispettaw il-poter u l-prerogattivi tar-rapprezentanti l-ohra li gew eletti b�mod politiku u l-impjegati kollha fis-servizz pubbliku. � Huma m�ghandhomx jinkoraggixxu jew jghinu kull rapprezentant politiku iehor jew kull ufficcjal pubbliku biex jikser il-principji hawnhekk stabbiliti fit-twettiq tal-funzjonijiet taghhom. �

19. Kampanji u favoritizmu Artiklu 6 � Kampanji Elettorali Il-kampanji elettorali organizzati mill-kandidati prospettivi ghandhom ikunu mezz ta� informazzjoni u spjegazzjoni dwar il-programmi politici ta� l-istess kandidati. Artiklu 7 � Favoritizmu Ir-rapprezentanti eletti m�ghandhomx iwettqu l-funzjonijiet taghhom jew juzaw il-prerogattivi tal-kariga taghhom fl-interess privat ta� individwi jew gruppi ta� individwi, bl-ghan li jakkwistaw b�mod dirett jew indirett xi beneficcju ghalihom infushom.

20. Vantaggi personali u partecipazzjoni Artiklu 8 � Ezercitar ta� awtorita� ghall-vantagg personali Ir-rapprezentanti eletti ma ghandhomx iwettqu l-funzjonijiet taghhom jew juzaw il-prerogattivi tal-kariga taghhom biex igibu �l-quddiem l-interessi privati jew personali taghhom sew jekk diretti jew indiretti. Artiklu 9 � Attendenza u Partecipazzjoni f�laqghat tal-Gvern Lokali u kontribuzzjoni ghat-twettiq ta� l-ghanijiet kif stabiliti. Ir-rapprezentanti eletti ghandhom jiddedikaw hin u attenzjoni ghax-xoghol tal-Gvern Lokali taghhom kif ukoll jattendu ghal-laqghat kollha tal-Gvern Lokali. Jekk ir-rapprezentant elett ma jkunx jista� jattendi xi wahda minn dawn il-laqghat ghal raguni Gustifikata, hu ghandu javza lis-Segretarju Ezekuttiv mill-aktar fis possibbli dwar l-inabilita� tieghu li jattendi. Huma ghandhom iwettqu d-dmirijiet taghhom b�mod ghaqli, imparzjali u b�kuxjenza mill-ahjar li jistghu.

21. Shubija u kunflitt ta� nteress Artiklu 10 � Assocjazzjoni Ir-rapprezentanti eletti ghandhom jevitaw il-periklu ta� assocjazzjoni ma� organizzazzjonijiet li l-ghanijiet taghhom ikunu f�kunflitt ma� dawk ta� xi Gvern lokali. Huma ghandhom joqoghdu lura minn imgiba li tista� taghmel hsara lir-reputazzjoni u lill-fama tal-kariga jew ta� rapprezentanti eletti ohrajn, jew jaghmlu xi haga jew jassocjaw lilhom infushom ma� organizzazzjonijiet li jistghu jimplikaw lilhom u lil Gvern Lokali taghhom u/jew lokalita� f�ghajb. Artiklu 11 � Kunflitt ta� Interess Meta rapprezentanti eletti ikollhom interess personali dirett jew indirett f�materji li jkunu qed jigu ezaminati mill-Gvern Lokali li tieghu huma membri, jew minn xi kumitati jew sotto-kumitati tieghu, huma ghandhom jobbligaw ruhhom li juru x�inhuma l-interessi taghhom qabel ma jsiru d-diskussjonijiet u jittiehed il-vot.

22. Karigi fl-istess waqt Artiklu 12 � Limitu fuq okkupazzjoni ta� zewg karigi jew izjed fl-istess waqt Ir-rapprezentanti eletti ma ghandhomx ikollhom karigi politici jew jiehdu sehem f�attivitajiet simili meta dawn itellfuhom mit-twettiq tal-funzjonijiet taghhom bhala rapprezentanti eletti, jew ikunu inkompatibbli mal-gurament tal-kariga taghhom. Lanqas ma ghandhom ikollhom dmirijiet, mandati maghzula, okkupazzjonijiet jew karigi ufficcjali li jinvolvu supervizjoni tal-funzjonijiet taghhom bhala raprezentanti eletti jew dawk li huma fid-dmirijiethom li josservaw fil-kapacit� taghhom bhala raprezentanti eletti.

23. Thaddim ta� poteri Artiklu 13 Fit-thaddim tal-poteri diskrezzjonali taghhom, ir-rapprezentanti eletti ghandhom jibqghu imparzjali f�kull waqt sabiex jizguraw li pariri u rakkomandazzjonijiet ikunu bbazati fuq il-konsiderazzjoni shiha u imparzjali tal-fatti u c-cirkostanzi relatati. �

24. korruzzjoni Artiklu 14 Waqt il-qadi ta� dmirijiethom, ir-rapprezentanti eletti ghandhom joqoghdu lura minn kull att li hu meqjus, taht il-ligi kriminali Maltija jew internazzjonali, bhala korruzzjoni attiva jew passiva. � Barra minn hekk, ir-rapprezentanti eletti ghandhom id-dmir li jirrifjutaw b�mod totali u immedjat kull attentat ta� din ix-xorta u li jaghmlu rapport bil-miktub minghajr dewmien lis-Sindku dwar pressjoni u influwenza bla bzonn li jistghu ikunu qed jigu ezercitati mill-persuni jew korpi, u s-Sindku huwa fid-dmir li jirrapporta lill-Gvern Lokali kif xieraq. � Ir-rapprezentanti eletti, n-nisa jew l-irgiel taghhom jew it-tfal (inkluzi dawk minuri) m� ghandhomx jaccettaw kummissjonijiet, ghotjiet, rigali jew servizzi, kumpens minn persuni, kumpanniji u minn organizzazzjonijiet li jkollhom relazzjoni ta� xoghol mal-Gvern Lokali li tista� tigi meqjusa li tohloq xi obligazzjoni reali jew immaginarja.

25. Osservanza dwar dixxiplina finanzjarja u li tirrigwarda l-Istima ta� Nefqa Artiklu 15 Ir-rapprezentanti eletti ghandhom jintrabtu li josservaw id-dixxiplina li ghandha x�taqsam ma� l-istima ta� nefqa u ma� finanzi ohra sabiex jiggarantixxu l-immaniggar kif suppost tal-fondi pubblici kif stabbilit fil-ligi dwar il-Kunsilli Lokali u r-regolamenti ohra stabbiliti f�din l-istess ligi. � Fit-twettiq ta� l-obbligi taghhom, ir-rapprezentanti eletti ma ghandhom jaghmlu l-ebda haga li twassal ghal uzu hazin ta� fondi pubblici u/jew ghotjiet. Huma m�ghandhom jaghmlu xejn li jista� jwassal sabiex il-fondi pubblici u/jew ghotjiet jigu uzati ghall-htigijiet personali kemm dawk diretti kif ukoll indiretti.

26. Uzu ta� nformazzjoni Artiklu 16 Ir-rapprezentanti eletti m�ghandhomx jiehdu vantagg, jew jibbenifikaw minn, informazzjoni li tkun miksuba matul il-qadi tad-dmirijiet ufficjali u responsabbilitajiet taghhom u li l-pubbliku ma jkollux access ghaliha. � Huma ghandhom jaghtu biss informazzjoni ufficcjali jew dokumenti li jkunu miksuba matul iz-zmien tal-kariga taghhom meta skond il-ligi dan ikun mehtieg, fil-qadi ta� dmirijiethom, meta msejha biex jixhdu fil-qorti, jew meta ikun hemm ordni xierqa f�dan ir-rigward. �

27. Agir ghan-nom tal-Gvern Lokali Artiklu 17 Ir-rapprezentanti eletti ghandhom izommu lura milli jaghtu ordnijiet, struzzjonijiet jew direttivi ghan-nom, jew b�rapprezentazzjoni tal-Gvern Lokali taghhom sakemm ma jkunux awtorizzati li jaghmlu dan mill-Gvern Lokali taghhom u dawn l-ordnijiet, istruzzjonijiet jew direttivi ghandhom jinhargu biss b�mod formali mis-Sindku (jew fin-nuqqas tieghu mill-Vici Sindku) jew mis-Segretarju Ezekuttiv tal-Gvern Lokali hlief ghal ordnijiet ta� xoghol u/jew ordnijiet ta� kisba ta� servizzi li ghandhom jinhargu biss taht l-awtorita� tas-Segretarju Ezekuttiv (jew fin-nuqqas tieghu mill-Vici Sindku). �

28. Vantaggi personali Artiklu 18 � Salvagwardar ta� Certu karigi Fil-qadi ta� dmirijiethom, ir-rapprezentanti eletti m�ghandhomx jiehdu mizuri li jippermettulhom li jkollhom vantagg personali fil-futur meta jabbandunaw il-kariga taghhom:- � f�entitajiet privati li fuqhom kienu jezercitaw spezzjoni waqt il-qadi ta�dmirijiethom f�entitajiet privati li maghhom ikunu stabilixxew relazzjoni kuntrattwali waqt il-qadi ta� dmirijiethom. �

29. Uzu u xiri Artiklu 19 � Uzu ta� facilitajiet u ghodda tal-Gvern Lokali Ir-rapprezentanti eletti ghandhom jaraw li l-uzu ta� kull rizors jew ghodda tal-Gvern Lokali ikunu uzati b�mod kuxjenzuz u bil-ghaqal u ghaldaqstant ma ghandhomx jippermettu li dawn jigu abbuzati minn ohrajn. Artiklu 20 � Xiri Ir-rapprezentanti eletti ghandhom jizguraw li fit-tfassil ta� proceduri ta� offerti u fl-ippjanar ta� specifikazzjonijiet u kundizzjonijiet ta� xiri kif ukoll fl-aggudikar ta� offerti il-Gvern Lokali ghandu jikseb l-ahjar offerta bl-iktar valur ghall-flus, peress li l-ispejjez tal-Gvern Lokali ser jittiehdu mill-fondi pubblici u ser jintnefqu u jigu awtorizzati biss b�tali manjiera u procedura li hija permessa mil-ligi u regolamenti ohra.

30. Relazzjonijiet ma� Rapprezentanti Eletti ohra, Staff tal-Gvern Lokali, Pubbliku u entitajiet ohra � �Artiklu 21 � Ippublikar u ghoti ta� ragunijiet ghad-Decizjonijiet mehuda Huma ghandhom iheggu u jinkoraggixxu kull mizura li twassal ghal trasparenza dwar l-awtorita� taghhom, it-thaddim ta� l-awtorita� taghhom u t-twettiq tas-servizzi moghtija mill-gvern lokali taghhom. � Artiklu 22 � Hatriet Ir-rapprezentanti eletti ghandhom jobbligaw ruhhom li ma jhallux kull hatra ta� staff amministrattiv li jkun ibbazat fuq principji li ma jinkludux l-gharfien ta� mertu u l-kapacitajiet professjonali u/jew ghanijiet li m�humiex il-htigijiet tal-Gvern Lokali. � F�kazijiet ta� hatra ta� impjegati jew promozzjonijiet, ir-rapprezentanti eletti ghandhom jiehdu decizjoni oggettiva u ragunata, li turi attenzjoni.

31. Rispett lejn il-kariga ta� l-istaff tal-gvern lokali Artiklu 23 Fit-twettiq tal-karigi taghhom, ir-rapprezentanti eletti ghandhom juru rispett ghall-kariga ta� l-istaff tal-gvern lokali, minghajr pregudizzju ghat-twettiq legittimu ta� l-awtorit� gerarkika taghhom. Artiklu 24 � Rispett lejn il-kollegi taghhom, l-istaff u l-pubbliku Ir-rapprezentanti eletti m�ghandhomx idejjqu jew jiddiskriminaw abbazi ta� sess, status taz-zwieg, tqala, et�, razza, lewn, nazzjonalit�, dizabilita� fizika jew mentali, preferenza sesswali jew konvinzjonijiet religjuzi, politici u ohrajn jew allejanzi fejn jidhlu relazzjonijiet mall-kollegi taghhom, l-istaff tal-gvern lokali jew membri tal-pubbliku.

32. Relazzjonijiet ma� entitajiet ikkostitwiti u Membri tal-Parlament Artiklu 25 Ir-rapprezentanti eletti ghandhom izommu relazzjonijiet kordjali ma� l-entitajiet ikkostitwiti kollha fil-lokal taghhom. � Huma ghandhom jikkollaboraw mall-Membri tal-Parlament u jirrispettaw ix-xoghol ta� xulxin.

33. Dmirijiet tas-sindku Artiklu 26 � Is-Sindki ghandhom jassumu r-responsabbilt� ta� ghemilhom u tal-Gvern Lokali Is-Sindki ghandhom jaghtu ezempju fil-qadi tad-dmirijiet u r-responsabbilitajiet taghhom u ghandhom jevitaw kull azzjoni jew sitwazzjoni li tkun inkonsistenti mad-dmirijiet taghhom. Huma ghandhom jagixxu skond il-politika u r-rizoluzzjonijiet approvati mill-Gvern Lokali taghhom u huma mistennija jassumu r-responsabbilt� ta� l-azzjonijiet tal-Gvern Lokali.

34. Relazzjonijiet mal-media Artiklu 27 Ir-rapprezentanti eletti ghandhom jagixxu b�mod ghaqli, onest u b�mod komplut ma� kull talba mill-media ghal informazzjoni li tikkonferna l-ghemil ta� dmirijiethom izda ma ghandhomx jaghtu informazzjoni kunfidenzjali jew informazzjoni li tirrigwarda l-hajja privata tar-raprezentanti eletti jew persuni ohra. � Huma ghandhom jinkuraggixxu u jmexxu �l quddiem kull mizura li tinkoraggixxi lill-media biex taghti informazzjoni fuq il-poteri taghhom, it-twettiq ta� dmirijiethom u s-servizzi moghtija mill-Gvern Lokali li tieghu huma membri. �

35. Tmiem It-tahrig � jinkludi l-gharfien Gharfu uzaw tajjeb il-kodici ta� Etika Fl-ahjar interess tal-komunitajiet taghna, ghal komunitajiet aktar sostenibbli