ANLATIM BOZUKLUKLARI

ANLATIMBOZUKLUKLARI • Duygu ve düşüncelerin dil aracılığıyla anlatılmasına ANLATIM denir. • Dil ve düşünce arasında iyi bir bağın kurulamaması, anlatım gücünü zayıflatır. Bu da anlatım bozukluklarına sebep olur.

1-GEREKSİZ SÖZCÜK KULLANIMI • Bir cümlede bulunan gereksiz sözcükler, o cümlenin gücünü azaltır.Buna karşılık içinde gereksiz sözcük bulunmayan cümleler, daha etkili ve inandırıcıdır • örnek:”Üç saatlik yolu yaya yürüyerek gittik”. Cümlesinde “yaya” sözcüğü gereksizdir.Çünkü “yürümek” eylemi zaten yaya yapılmaktadır.

2-ÇELİŞEN SÖZCÜKLERİN BİR ARADA KULLANILMASI • Zıt anlamlı sözcüklerin ya da anlamca çelişen kavramların bir arada kullanılmasından doğan anlatım bozukluğudur. • Örnek : Derse girmediğimi hiç kuşkusuz babam öğrenmiş olabilir. • Kuşkusuz kesinlik anlamı veren bir sözcük,olabilirse olasılık anlamı veren bir sözcüktür. Anlam çelişkisi ortaya çıkmıştır.

3-BİRBİRLERİYLE KARIŞTIRILAN SÖZCÜKLER • Türkçe’de kimi sözcükler aynı kökten türediği ya da birbirini çağrıştırdığı için aynı anlama geliyor sanılır. Buna dikkat etmemek anlam yanlışlıklarına ve anlatım bozukluklarına yol açar. • Örnek: Davranışların düzelmesine öğretmenin sözleri etkin oldu.(etken)

4-SIRALAMAYANLIŞLARI • Sözcüklerin, cümle içinde, anlama uygun olabilecek bir yerde bulunmaları gerekir. • Yanlış yerde bulunmaları anlam bozukluğuna yol açar. • Örnek: Bir haftadır çok başım ağrıyor.(...başım çok ağrıyor)

5-MANTIK YANLIŞLIKLARI • Anlatım bozuklarının bir nedeni de sözde bilgi ve mantık yanlışlıklarının bulunmasıdır. • Örnek: Sinemada gazoz ve çekirdek yedik.(gazoz içtik, çekirdek yedik)

6-DEYİMLERİN VE ATASÖZLERİNİN YANLIŞ KULLANILMASI • Bildiğimiz gibi deyimler ve atasözleri kalıplaşmış sözlerdir.Sözcüklerden herhangi biri değiştirilemez,çıkarılamaz,başka bir yerde kullanılamaz. • Aksi durumlar anlatım bozukluğuna yol açar. • Örnek: Yüzünden dökülen bin parçaydı.(yüzünden düşen yüz parçaydı)

7-TAMLAMA VE EK YANLIŞLIKLARI • Ad ve sıfat tamlamalarında, tamlayan yada tamlanan sözcüklerin yersiz kullanılması; ya da yerinde kullanılmaması, bu tür yanlışlıklara yol açar. • Örnek: Bunlar, büyük ressamın birer güzel tablolarıdır. • “birer güzel”her biri güzel demektir.Tamlayan”bir” olduğuna göre tamlanan çoğul olamaz.”Birer güzel tablosudur.” olmalıdır.

8-ADLARIN EKSİK KULLANILMASI • Adılların eksik kullanılması cümlelerde bir anlam belirsizliği oluşturur. • Örnek:”Telefonla arayarak görmeyi çok istediğini söyledi.” • (Kimi görmeyi?”Onu-beni-seni” belli değil.

9-EYLEMSİLERİN YANLIŞ KULLANILMASI • Anlatımda eylemsilerin eksik ya da yanlış kullanılması da anlatım bozukluğuna yol açan bir durumdur. • Örnek:Böyle konular yetişkin ve kültür düzeyi düşük olmayan kişiler tarafından tartışılmalı.Cümlesinde eylemsi eksikliği nedeniyle yetişkin olmayan ve kültür düzeyi düşük olmayan gibi ters bir anlam çıkmaktadır.Doğrusu : “Böyle konular yetişkin olan ve kültür düzeyi düşük olmayan kişiler tarafından tartışılmalıdır.”

10-ÖĞE YANLIŞLIKLARI • A)Özne Yanlışlıkları • Cümlelerde özne olmayan bir sözcüğün özne gibi kullanılmasıdır. • Örnek: “Karlar eridi ve taştı.” cümlesinde özne ortak gibi kullanılmıştır.Karlar eridi,karlar taştı.Oysa ikinci eylemin öznesi eksiktir.Doğrusu: “Karlar eridi ve nehirler taştı.” olmalıdır.

B) Tümleç Yanlışlıkları • Anlatımda tümleç eksikliği ya da tümleç yanlışlığı da anlatım bozukluğuna yol açar. • Örnek:”Kedimi seviyor ve iyi bakıyorum .” cümlesinde dolaylı tümleç eksikliği nedeniyle bir anlatım bozukluğu vardır.Doğrusu “Kedimi seviyor ve ona iyi bakıyorum.”olmalıdır.

C)Yüklem Yanlışları • Yüklem yanlışları çatı, kişi ya da zaman bakımından ortaya çıkan uyumsuzluklarıdır. • Örnek: “Dershanede çay ve simit yedik.” cümlesinde “yedik “eylemi “simit” sözcüğüne uyar ama “ç”ay yedik”diyemeyiz.O halde doğrusu “Dershanede çay içtik ,simit yedik .” olmalıdır.

KONULARINA GÖRE ŞİİR TÜRLERİ • 1)Didaktik Şiir • 2)Lirik Şiir • 3)Pastoral Şiir • 4)Satirik Şiir • 5)Dramatik Şiir • 6)Epik Şiir TIKLA

1)DİDAKTİK ŞİİR • Bilgi ve öğüt vermek amacıyla yazılan, duygudan öte düşünce içeren şiir türüdür.

2)LİRİK ŞİİR • Duyguları,heyecanları,coşkuları dile getiren şiir türüdür.Adını, Eski Yunan’da “lir” adı verilen çalgı eşliğinde söylenen şiirlerden almıştır. • Aşk ,ölüm,ayrılık..konularında söylenen şiirler bu türe girer.

3)PASTORAL ŞİİR • .Çoban ve kır hayatını anlatan, doğa tasvirleri yapan ve doğa güzelliklerini öven bir şiir türüdür.

4)SATİRİK ŞİİR • Kişinin ve toplumun kötülüklerini, kusurlarını iğneli ve alaycı bir dille eleştiren şiirlerdir.Divan edebiyatında hicviye, Halk edebiyatında taşlama, günümüz edebiyatında ise yergi denir.Batı edebiyatındaki adı ise satir’ dir.

5)DRAMATİK ŞİİR • Tiyatro yapıtlarında kullanılan bir şiir türüdür.Eski Yunan edebiyatında tiyatro eserleri manzum olarak yazılırdı.Bir bakıma dramatik şiir, bugünkü tiyatro sanatının yerini tutmaktadır.

6)EPİK ŞİİR • Toplumun yaşadığı büyük olayları, kahramanlıkları anlatan destansal şiire epik şiir denir.Kısaca destan anlamına gelir.Destanlar doğal ve yapma olmak üzere iki gruba ayrılır.

DESTANLAR • 1-DOĞAL DESTANLAR • Doğal destanlar toplumların oluşması aşamasında o toplumun geçirdiği büyük savaşları, kahramanlıkları, göçleri anlatan ve söyleyeni belli olmayan anonim ürünlerdir.

BAŞLICA DOĞAL DESTANLAR • A)TÜRK EDEBİYATINDA: • 1-Saka Destanları • a-Alp Er Tunga Destanı • b-Şu Destanı

2- Hun Destanı Oğuz Kağan Destanı

3-Göktürk Destanları • A-Bozkurt Destanı • B-Ergenekon Destanı

4-Uygur Destanları • A-Türeyiş Destanı • B-Göç Destanı

B)DÜNYA EDEBİYATINDA • 1-Yunan edebiyatında:Homeros’ unİlyada ve Odesa • 2-İran edebiyatında, Firdevsi’ nin Şehname’ si • 3-Fin edebiyaında:Lönnrot’ un Kalevela

2.YAPAY DESTANLAR • Herhangi bir önemli olayın destan kurallarına bağlı olarak sonradan yazılmasıdır. • Türk edebiyatında yapay destanlara şunları örnek verebiliriz:

ÖRNEKLER • İslamiyet adına yapılan savaşları anlatan “Manas Destanı” ve “Seyyid Battal Gazi Destanı, Fazıl Hüsnü Dağlarca’ nın “Üç Şehitler” destanı ve Ceyhun Atıf’ ın Sakarya Meydan Savaşı...

Dünya edebiyatının önemli Yapma Destanlarından: • 1.Latin Edebiyatı: Aeneis • 2.İtalyan Edebiyatında:Çılgın Orlando, Kurtarılmış Kudüs, • 3.İngiliz Edebiyatında:Kaybolmuş Cennet

AÇIKLAMA • Bu şiir türlerini yazmaktaki amacım , günlük hayatta okuduğumuz şiirlerin hangi türde olduğunu ve bize mesaj verip vermediğini anlatmak ve öğretmek içindir. • GERİ

ANLATIM BOZUKLUKLARI