Elementy składowe jadłospisu

1. Elementy składowe jadłospisu Naczelną regułą, dotyczącą w takim samym stopniu żywienia indywidualnego, jak zbiorowego jest, aby jadłospisy były urozmaicone. Oznacza to, że w każdym posiłku powinny się znaleźć: • Produkty dostarczające energii w postaci węglowodanów złożonych i tłuszczów.

2. Zatem, jakie znaczenie ma żywność? • Produkty zawierające pełnowartościowe białko zwierzęce (mleko lub  napoje mleczne, jaja, twarogi i sery podpuszczkowe, drób, ryby, mięso i wędliny). 3. Produkty bogate w witaminy, składniki mineralne oraz błonnik. Warzywa  i/lub owoce, zwłaszcza obfitujące w kwas askorbinowy i  karotenoidy oraz beta-karoten.

3. PRODUKTY SPOŻYWCZE I ICH WARTOŚĆODŻYWCZA Rozmaitość środków spożywczych, które współczesny człowiek ma do wyboru przy komponowaniu swojej diety, rodzi pytanie o ich wartość odżywczą. Wartość odżywczą można zdefiniować jako przydatność produktów żywnościowych i złożonych z  nich racji pokarmowych do pokrycia potrzeb organizmu, związanych z  przemianami metabolicznymi, będącą funkcją zawartości, zbilansowania i biodostępności składników odżywczych.

4. PRODUKTY SPOŻYWCZE I ICH WARTOŚĆODŻYWCZA Zestawy produktów (racje pokarmowe) oblicza się na 1 osobę na 1 dzień Pożywieniem   nazywamy   wszystkie   produkty  pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, które wprowadzone do ustroju są strawione w  przewodzie pokarmowym na proste związki, a  następnie wchłonięte do płynów ustrojowych i  zużyte w trakcie przemiany materii.

5. PRODUKTY SPOŻYWCZE I ICH WARTOŚĆODŻYWCZA Strawnośćto stopień, w jakim składniki odżywcze są przez soki trawienne uwolnione z  tkanek roślinnych lub zwierzęcych produktów spożywczych i rozłożone na takie elementy, które mogą być wchłonięte przez błonę śluzową przewodu pokarmowego, Przyswajałnośćto stopień wchłonięcia strawionych części pożywienia.

6. Normy żywienia i wyżywienia W celu opracowania norm żywienia ludność podzielono na 19 grup. Podstawą podziału jest: wiek, płeć, stan fizjologiczny (kobiety ciężarne i  karmiące) itp. Normy żywienia- to ilość energii oraz niezbędnych składników odżywczych wyrażone w  przeliczeniu na jedną osobę i jeden dzień;

7. Normy żywienia i wyżywienia Uwzględniają one specyficzne dla wyróżnionych grup konsumentów różnice w zapotrzebowaniu organizmu, zależne od:wieku, płci, stanu fizjologicznego i aktywności fizycznej, a także związane z warunkami bytowania i  trybem życia.

8. Normy wyżywienia Normy wyżywienia - to ilość produktów spożywczych potrzebna do zestawienia racji pokarmowej zgodnie z normami żywienia. Racje pokarmoweopracowuje się na podstawie norm zapotrzebowania na energię i składniki odżywcze. Znając wartość odżywczą poszczególnych grup produktów spożywczych, można ustalić ilość produktów pokrywających zapotrzebowanie.

9. Normy wyżywienia Określają, ile i jakie składniki odżywcze powinny być dostarczane dziennie w racji pokarmowej, aby dzieci i młodzież prawidłowo rosły i rozwijały się, a ludzie dorośli zachowali pełnię sił żywotnych i zdrowie. Ilości dostarczanych składników pokarmowych powinny być takie, aby nie powstawały choroby z niedoborów, a jednocześnie, aby uniknąć niekorzystnego nadmiaru poszczególnych składników (nadwagi i otyłości)..

10. Normy na energię i składniki odżywcze Normy na energię zostały ustalone na poziomie „średniego zapotrzebowania grupy”. Normy na niezbędne składniki odżywcze, np. na białko, są opracowane na dwóch poziomach: „bezpieczny poziom spożycia”, i  „zalecane spożycie”.

11. Normy na energię i składniki odżywcze „Bezpieczny poziom spożycia” - to taka ilość danego składnika odżywczego, która wystarcza na pokrycie zapotrzebowania na ten składnik u 97,5% osób zaliczonych do danej grupy (na kg mc/dobę lub osobę/dobę). Bezpieczny poziom spożycia służy do oceny stopnia odżywienia społeczeństwa.

12. Normy na energię i składniki odżywcze „Zalecane spożycie” - to taka ilość danego składnika odżywczego (na 1 osobę/dobę), która pokrywa zapotrzebowanie każdej osoby w grupie i  zawiera większe rezerwy, wystarczające na zaspokojenie potrzeb wynikających ze zwyczajów żywieniowych. Zalecany poziom spożycia służy do ustalania jadłospisów.

13. Normy na energię i składniki odżywcze Takie produkty, jak: mleko lub jaja mają bardzo dużą wartość odżywczą, gdyż dostarczają do organizmu, w  mniejszych lub większych ilościach, niemal wszystkich niezbędnych składników odżywczych. Inne produkty obfitują w jeden tylko lub kilka składników odżywczych, lecz są ich dobrym źródłem w naszej diecie.

14. Normy na energię i składniki odżywcze Są też i takie artykuły żywnościowe, jak cukier czy słonina, które prócz energii nie wnoszą do diety żadnych innych wartości odżywczych i z tej racji są uznawane za niepożądane w żywieniu; stanowią źródło tzw. pustych kalorii. Rzeczywista wartość odżywcza produktów spożywczych w znacznej mierze zależy też od sposobu i warunków ich przechowywania, a  także od sposobu przygotowania do spożycia, w tym zwłaszcza od kulinarnej obróbki termicznej.