DANE INFORMACYJNE (DO UZUPEŁNIENIA)

1. DANE INFORMACYJNE (DO UZUPEŁNIENIA) • ID grupy: 96/g2_mp • Lokalizacja: Gdynia • Kompetencja: matematyczno-przyrodnicza (specjalność: chemia) • Temat projektowy: „Zajrzyj przez dziurkę od klucza” K-40 • Semestr/rok szkolny: 2009/2010 (22.05-19.06.2010 r.)

3. Słuch Węch Wzrok Smak Dotyk

4. Słuch i ucho Słuch jest to zmysł odbierający i przekazujący fale dźwiękowe. Ucho potrafi wyłowić i śledzić rozmowę prowadzoną w gwarnym pomieszczeniu albo rozpoznać fałszywy dźwięk jednego instrumentu w stuosobowej orkiestrze. Uszy ludzkie są w stanie określić przemieszczenie się źródła dźwięku. Dokonują analizy i porównują wyniki z danymi znajdującymi się w naszej pamięci. Dzięki temu potrafimy odróżnić brzmienie fletu od dźwięku skrzypiec. (http://www.sluch.com.pl/wiedza/36-wiedza/57-poznaj-swoj-sluch)

5. Budowa ucha Ucho składa się z trzech dużych części: ucha wewnętrznego, środkowego i zewnętrznego. (http://www.sluch.com.pl/wiedza/36-wiedza/57-poznaj-swoj-sluch) Trzy małe kosteczki (młoteczek, kowadełko i strzemiączko) wzmacniają i przekazują dźwięk do ucha wewnętrznego. ( poradnikmedyczny.pl )

6. Przykładowe wartości (http://pl.wikipedia.org/wiki/Słuch) (www.uslysz.pl/uploads/pics/SoundIntoEartekst.gif)

7. Węch - jeden z dwóch – obok smaku – zmysłów chemicznych. Działanie węchu polega na wykrywaniu zapachów, czyli (detekcji) i rozpoznawaniu bodźców, jakimi są cząsteczki określonych związków chemicznych lub ich mieszaniny (odoranty). Węch jest jednym z najstarszych zmysłów. Jego ewolucja rozpoczęła się w chwili, gdy pierwsze organizmy jednokomórkowe zaczęły odbierać chemiczne sygnały z otaczającego je środowiska (bodźce odbierane obecnie przez zmysły węchu i smaku).

8. System analizy sygnałów węchowych, opisany przez Lindę B. Buck i Richarda Axela (Nagroda Nobla 2004), obejmuje etapy: "wstępnej" selekcji zapachów w komórkach nabłonka (pobudzenie określonych grup receptorów przez określone grupy związków), selekcji, dokonywanej w opuszce węchowej, w której – w określonych kłębuszkach – zbiegają się aksony komórek węchowych zawierających takie samo białko receptorowe, analizy rozkładu pobudzeń w korze węchowej – rozpoznanie rodzaju zapachu (podobieństwa do zapamiętanych wzorców). Równocześnie – a nawet przed etapem rozpoznania i oceny intensywności wrażenia – pojawiają się pozytywne lub negatywne emocje (ocena hedoniczna).

9. Zapalenie zatok: • wywołują je bakterieoraz grzyby błony śluzowej wyścielające zatoki przynosowe, • powstaje najczęściej na skutek przejścia infekcji z jamy nosowo-gardłowej. Niestety zatoki nie są wstanie samoistnie opróżnić się. Nie leczony stan zapalny może się rozszerzać na sąsiadujące struktury i wywoływać groźne powikłania, • objawy to m.in. Katar, bóle głowy, czoła, podwyższona temperatura ciała. • Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie prowadzi zwykle do wyleczenia choroby. Niekiedy mimo intensywnego leczenia, nie udaje się jednak uzyskać poprawy.

10. Wzrok Jeden z pięciu zmysłów w ciele człowieka. Jest to zdolność do odbierania bodźców wywołanych przez rozchodzące się w przestrzeni zaburzenia w postaci pola elektromagnetycznego. Mięśnie w oku ---> http://republika.pl/blog_wi_117901/750835/tr/miesnie_w_oku.jpg

11. Funkcje Rozróżnianie światła od ciemności (fotoreceptory) Ocena kierunku padania światła (oczy kubkowe lub pęcherzykowe) Rozpoznawanie kształtów (pręciki) Rozróżnianie barw (czopki – najczęściej trzy, u kobiet mogą występować cztery) Widzenie stereoskopowe – ocenianie odległości położenia obiektu od oka http://c.wrzuta.pl/wi18612/87403dc20002c6bd486debaf/0/oczy-obrazki-oczu-%32%33

12. Budowa oka http://www.e-medycyna.net/wp-content/themes/moderndark/img/budowa_oka.jpg

13. Działanie oka światło przechodzi przez przednią część twardówki – rogówkę; wpada do oka przez źrenicę regulowaną tęczówką – kolorową częścią oka; przechodzi przez soczewkę, która załamuje promienie świetlne; przechodzi przez ciało szkliste; promienie padają na wewnętrzną warstwę oka – siatkówkę, składającą się z fotoreceptorów – czopków (kolor) i pręcików (kształt i ruch). poprzez nerw wzrokowy i dalsze składniki drogi wzrokowej impulsy nerwowe są przekazywane do ośrodków wzrokowych kory mózgowej. http://www.zludzenia.pl/ilustracje/oko.gif

14. Choroby i wady wzroku krótkowzroczność nadwzroczność astygmatyzm starczowzroczność ślepota barw zaćma jaskra ślepota

15. Stożek rogówki W jego wyniku powstaje zniekształcenie rogówki. Przypomina kształtem stożek i pogarsza jakość widzenia.

16. Krótkowzroczność

17. Nadwzroczność Ryc. 2

18. Astygmatyzm Ryc. 3

19. Zaćma (łac. cataracta)

20. Jaskra

21. Jęczmień Torbielowata infekcja powieki, powodowana przez gronkowce na brzegach powiek.

22. Zapalenie spojówek • infekcyjne • bakteryjne • wirusowe • grzybicze • chladyminowe • nieinfekcyjne • alergiczne • chemiczne • odczynowe

23. Ślepota barw Ryc. 4 Ryc. 6 Ryc. 5 • dichromatyzm - całkowity brak jednego z rodzajów czopków: • protanopia – nierozpoznawanie barwy czerwonej (lub mylenie jej z barwą zieloną); • deuteranopia (tzw. daltonizm) – nierozpoznawanie barwy zielonej (lub mylenie jej z barwą czerwoną); • tritanopia – nierozpoznawanie barw żółtej i niebieskiej. • trichromatyzm - różnica wrażliwości na barwy jednego z rodzajów czopków: • protanomalia – obniżona percepcja nasycenia i jaskrawości czerwieni; • deuteranomalia – obniżona percepcja nasycenia (ale nie jaskrawości) zieleni; • tritanomalia – obniżona percepcja barwy niebieskiej. • monochromatyzm - całkowita niezdolność do rozpoznawania barw: • Monochromacja czopków, gdzie działa jedynie pojedynczy system czopków – nie ma możliwości rozróżniania barw. • Achromatopsja lub monochromacja stożków – siatkówka oka nie zawiera żadnych czopków w wyniku czego poza niezdolnością do rozpoznawania barw występują również trudności w widzeniu przy normalnym świetle.

24. Zwyrodnienie plamki żółtej Uszkadza siatkówkę i prowadzi do uszkodzenia widzenia centralnego, a w konsekwencji do ślepoty. Występuje u osób powyżej 50 roku życia

25. Dnia 19 marca 2011 roku na zajęciach przeprowadziliśmy doświadczenie mające na celu sprawdzić, jak ludzkie oko rozpoznaje kolory przedmiotów w czterech różnych warunkach oświetleniowych: w całkowitej ciemności, przy pomocy 1 świeczki, 2 świeczek i w świetle dziennym. Do przeprowadzenia doświadczenia użyliśmy: kubka, filiżanki, deski do krojenia, nakrętki, mazaka oraz magnesu.

27. Kolory przedmiotów w świetle dziennym: • Kubek – żółty • Filiżanka – brązowo – przezroczysta • Deska do krojenia - czerwona • Nakrętka – niebieska • Mazak - pomarańczowy • Magnes – czarny WNIOSKI: Oko człowieka można bardzo łatwo oszukać poprzez światło; im więcej światła, tym lepiej widzimy.

28. Dnia 9 kwietnia 2011 roku przeprowadziliśmy doświadczenie, które miało na celu ukazać, jak ludzkie oko widzi stereogramy (są to obrazy przedstawione w taki sposób, żeby sprawiały wrażenie trójwymiarowych). W doświadczeniu brało udział 9 osób. Użyliśmy w nim książki ze stereogramami pod tytułem „Magia Obrazów”.

29. Stereogramy przedstawiają: • Koza • Człowiek • Liść klonu

30. Żeby życie miało smaczek … Zmysł smaku jest jednym z mniej docenianych i najbardziej tajemniczych ludzkich zmysłów. Nie istnieje jeden ośrodek smaku, a w korze mózgu nie ma obszarów reagujących wyłącznie na jeden rodzaj smaku. Ponadto spotyka się opinie, że w trakcie aktywacji smakowych obszarów korowych, nieregularnie pobudzane są również ośrodki mowy, co wskazywać mogłoby na związek odczuwania smaków z ich nazywaniem.

31. Język jest wałem mięśniowym położonym na dnie jamy ustnej i pokrytym śluzówką. Nasada języka zaopatrzona jest w mieszki językowe czyli skupiska tkanki chłonnej tworzące razem migdałek językowy. Śluzówka języka jest wilgotna, różowa, pokryta licznymi brodawkami językowymi.

32. Język – wieloczynnościowy narząd, twór mięśniowy jamy gębowej kręgowców. Głównym zadaniem języka jest podsuwanie pokarmu pod zęby, mieszanie pokarmu w czasie żucia i przesuwanie kęsów pokarmu do gardła. Kubków smakowych jest średnio ok. 2000 na osobę. Podzielone są na cztery zasadnicze grupy, różnie umiejscowione, odpowiedzialne za wykrywanie czterech podstawowych wrażeń smakowych :

33. Siedlisko wyłapujące goryczkę • Rozpoznanie wrażenia kwasowości • Poszukiwacze słonego • Ekipa odpowiedzialna za detekcje smaku słodkiego • Smak umami – białka (nie zaznaczono)

34. Grzybica języka (źródło: http://grzybicajamyustnej.biz.pl/images/templates/noni/grzybicaju04.jpg)

35. Grzybica jamy ustnej to główna przyczyna zaburzeń smaku (źródło:http://www.sok-noni.net.pl/images/obrazki/grzybica01.jpg)

36. Rozpoznanie wód Dnia 9.04.2011 w Instytucie Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego w Gdyni o godzinie 15:15 przeprowadzono badania na temat rozpoznawania smaku danej wody. Przebadano dziewięć osób. Każda z nich spróbowała sześciu rodzajów wód: mineralnych (Galicjanka, Kropla Beskidu, Ustronianka oraz Cisowianka), wodę gotowaną i wodę bezpośrednio z kranu.

37. Jak widać, każdy ma osobne zdanie na temat smaku wody. Dla jednej osoby jest ona mdła lub kwaśna, a dla drugiej osoby jest delikatna i smaczna. Tak przedstawiały się wyniki badań:

38. W tabeli przedstawiono przykład ilustrujący w jaki sposób różne receptory węchowe reagują na określone związki chemiczne (odoranty). Symbole S1, S3, S18 ... oznaczają numery przypisane poszczególnym receptorom. Znak + oznacza reakcję receptora na działanie danego związku, zero – brak reakcji. Badania są kontynuowane. Od chwili przyznania Nagrody Nobla (2004) odkryto nowe rodzaje receptorów odorantów. Stwierdzono również, że niektóre bezwonne związki mogą wywoływać wrażenia węchowe, jeżeli występują w mieszaninie (Linda B. Buck, 2006)

39. Domniemana mapa smaków języka Eksperyment przeprowadzono dnia 23.04.2011r. w budynku Instytutu Oceanografii uniwersytetu Gdańskiego w godzinach popołudniowych. Przygotowano cztery pojemniki, w których znajdowały się roztwory gorzkie, słodkie, kwaśne oraz słone. Zakraplano roztwory na różne części języka obiektów doświadczalnych. Wyniki przedstawiono w tabeli.

40. Tabela

41. Wnioski • Wniosek 1. Żaden z obiektów nie wskazał obszaru smaku słonego.  • Wniosek 2. Obiekty badane na odczuwanie smaku gorzkiego wskazały właściwy obszar odczuwania tego smaku na języku.  • Wniosek 3. Obiekty wskazały właściwy obszar odczuwania smaku słodkiego. Niektórzy wskazali również dodatkowe obszary.  • Wniosek 4. Część obiektów wskazała obszar odpowiadający za smak słodki za obszar odczuwający smak kwaśny.  • Wniosek 5. Mężczyźni lepiej rozpoznają smaki niż kobiety.

42. Choroby języka Zaburzenia smaku: dysgeusia - spowodowana chorobami przewodu pokarmowego, gruczołów wewnętrznego wydzielania lub są następstwem zażywania niektórych leków, np. uspokajających. Może być również podłoże psychiczne lub występować po napromieniowaniu. ageusia – całkowity brak odczuwania smaku. hypergeusia – nadmierne odczuwanie smaku. parageusia – odczuwanie smaku inaczej niż smakuje w rzeczywistości.

43. Przebarwienie języka: • lekko różowy – prawidłowo. • bladoczerwony, purpurowy lub siny – choroby serca. • żółty – żółtaczka lub anemia. • bardzo blady – niedokrwistość. • brązowy – choroby tarczycy; zażywanie heroiny.

44. Grzybica: • Candida, grzyb z rodziny Cryptococidiae. • Odmiany Candida występują u ok. 60% osób. • Najbardziej narażone na zakażenie grzybicze są osoby o osłabionej odporności organizmu lub posiadające niedobory żywieniowe. • Do grzybicy przyczynia się brak higieny jamy ustnej oraz zmiany w wydzielaniu śliny. • Zapalenie języka: • objawy: zaczerwienie, ból i pieczenie, powiększenie rozmiarów języka, język włochaty; mogą występować owrzodzenia

45. Przyczyny Wady wrodzone Zapalenia błony śluzowej Resekcje języka Powikłania po operacjach Cukrzyca Choroby wątroby

46. Profilaktyka Częste mycie zębów Nie używanie cudzych szczoteczek do zębów Higiena jamy ustnej Unikanie powikłań po operacjach wg. Zaleceń lekarza

48. Opis doświadczenia Na różnych częściach ciała mamy różną ilość receptorów czuciowych. Dowodzi tego to, jak intensywnie czujemy w poszczególnych miejscach i jak mocno musimy nacisnąć, żeby cokolwiek poczuć. Od gęstości rozstawienia receptorów zależy jak mocno i jak dokładnie czujemy bodziec. Sprawdzaliśmy to przy pomocy od 1-3 ostrych końców pipet. Lekko nakłuwaliśmy 6 wybranych miejsc na ciele, mniej lub bardziej czułych.

49. Wnioski Na podstawie naszych obserwacji najbardziej wrażliwymi punktami są opuszki palców oraz wewnętrzna część dłoni. Na zewnętrznej części dłoni czuć gorzej. Nie trzeba mocno przyciskać, jednak większość obiektów doświadczalnych stwierdzało nieprawidłową ilość bodźców (np. 1 na 2, lub nawet 3 na 2). Świadczy to o rzadkim rozstawieniu receptorów czuciowych. Z kolei, bazując na początkowym założeniu, ramię i staw łokciowy mają niegęsto rozstawione receptory. Przeważająca część obiektów czuła pipety słabo i złą ilość.

50. Najpopularniejsze choroby skóry • AZS (atopowe zapalenie skóry) • Objawy: pieczenie, sucha skóra, zmiany skórne • Choroba może trwać całe życie z okresami zaognienie i wyciszenia choroby i jest nieprawidłową odpowiedzią odpornościową (resmedica.pl) • Trądzik młodzieńczy Występuje u dojrzewającej młodzieży Objawy: wągry i pryszcze Przyczyny: nadmierna produkcja łoju przez skórę