Nazwa szkoły : Gimnazjum im. Noblistów Polskich w Koźminku ID grupy: 98/44_mf_g2

2. Dane informacyjne szkoły zapraszającej w projekcie MGP • Nazwa szkoły: • Gimnazjum im. Noblistów Polskich w Koźminku • ID grupy: 98/44_mf_g2 • Opiekun: p. Edyta Trocha • Kompetencja: Matematyczno - fizyczna • Temat projektowy: W świecie miary • Semestr/rok szkolny: • Semestr II, rok szkolny 2010/2011

3. Gimnazjum z Koźminka Katarzyna Janiak Kinga Humelt Karolina Trzcińska Ewelina Murawska Kamil Krakus Adrian Wesołowski Kamil Kapłonek Tobiasz Kawecki Szymon Wojciechowski Józef Muszyński Klaudia Antczak Aleksandra Pietura Kinga Jędrzejak Piotr Kostera Tomasz Jaśkiewicz

4. Dane informacyjne szkoły zapraszanej w projekcie MGP • Nazwa szkoły: • Gimnazjum im. Królowej Jadwigi we Wschowie • ID grupy:98/87_MF_G1 • Opiekun: p. Teresa Czapiewska - Jędrzychowska • Kompetencja: Matematyczno - fizyczna • Temat projektowy: W świecie miary • Semestr/rok szkolny: Semestr II, rok szkolny 2010/2011

5. Gimnazjum ze Wschowy 1.Agnieszka Gąsiorek. 2. Nicole Kamińska3. Michał Kroma4. Wojciech Mały5. Agnieszka Marciniak6. Martyna Mielnik7. Natalia Młynarczak8. Aleksandra Rybka9.Oktawia Suda10. Katarzyna Walner11. Jarosław Urbanowicz

6. Wprowadzenie… W ramach realizacji zajęć projektowych MGP w II semestrze projektu „Z fizyką, matematyką i przedsiębiorczością zdobywamy świat” nawiązaliśmy współpracę z Gimnazjum im. Królowej Jadwigi ze Wschowy z woj. lubuskiego. Temat projektu jaki wspólnie opracowaliśmy to „W świecie miar”. Tematyka z tego zakresu jest tak obszerna, że nie było trudno dokonać podziału ról niezbędnych do stworzenia bazy informacji o miarach. Opracowaliśmy wspólnie prezentację wiedzy o wykonywaniu pomiarów i obliczaniu długości, pola, objętości, masy, temperatury, czasu.

7. Naszymi wspólnie założonymi celami było: • doskonalenie wiadomości i umiejętności z zakresu miary • rozwijanie własnych zainteresowań • selekcjonowanie wyszukiwanych informacji • nabycie umiejętności planowania i rozliczania się ze wspólnie podejmowanych działań • Współpracowaliśmy zdalnie korzystając z poczty elektronicznej , portalu i tradycyjnej poczty. Zapoznaliśmy się za pomocą prezentacji w Power Point, przygotowanej przez każdą ze szkól, w której to mieliśmy możliwość poznać każdego uczestnika projektu z osobna-jego zainteresowania. Poza tym jak wygląda zaplecze szkoły oraz jak dojechać do zaprzyjaźnionego gimnazjum. • Nasze Gimnazjum z Koźminka i Gimnazjum ze Wschowy, pracowało nad projektem według wspólnie ustalonej karty pracy-instrukcji dla ucznia. • Oto wyniki naszych prac. Zapraszamy do obejrzenia

8. Część teoretyczna…

9. Wzorzec… Wzorzec jest wzór, model, schemat reprezentujący określony zbiór zjawisk lub przedmiotów, wzór jednostki miary, wzór rzeczy, wyrobu, zalecany wygląd, zachowanie się osoby lub zwierzęcia

10. Rodzaje wzorców… • Wzorzec pierwotny jednostki miary, wzorzec podstawowy jednostki miary, etalon pierwotny, etalon podstawowy • Wzorzec wtórny jednostki miary, etalon wtórny • Wzorzec pośredniczący jednostki miary, etalon pośredniczący • Wzorzec przenośny jednostki miary, etalon przenośny

11. Międzynarodowy Prototyp Kilograma Realizacja j.m. długości Realizacja j.m. rezystancji Wzorzec pierwotny jednostki miary… Wzorzec jednostki miary, który jest ustalony lub powszechnie uznany jako charakteryzujący się najwyższą jakością metrologiczną i którego wartość jest przyjęta bez odniesienia do innych wzorców jednostki miary tej samej wielkości.

12. Wzorzec wtórny rezystancji Wzorzec kilograma przechowywany w GUM Wzorzec wtórny jednostki miary Etalon wtórny Wzorzec jednostki miary, którego wartość jest utworzona przez porównanie z wzorcem pierwotnym jednostki miary tej samej wielkości.

13. Wzorzec pośredniczący jednostki miary Etalon pośredniczący… Wzorzec jednostki miary stosowany jako pośrednik do porównywania wzorców jednostki miary. Wzorzec pośredniczący Kalibrator Wzorce wtórne Elektroniczne źródła napięcia Multimetr

14. Wzorce międzynarodowe Wzorzec międzynarodowy jednostki miaryEtalon międzynarodowy Wzorzec jednostki miary uznany umową międzynarodową za podstawę do przypisywania wartości innym wzorcom jednostki miary danej wielkości .

15. Region A Komparacje kluczowe Region B Komparacje kluczowe BIPM BIPM Region C Komparacje kluczowe Region E Komparacje kluczowe Region D Komparacje kluczowe Porównania kluczowe państwowych wzorców jednostek miar

16. Wzorce państwowe

17. Ustawa Prawo o miarach z dnia 11 maja 2001 r. • (Dz. U. z 2004 r. Nr 243, poz.2441) • RozporządzenieMinistra Gospodarki, Pracy • i Polityki Społecznej z dnia 30 stycznia 2003 r. • w sprawie uznawania wzorców jednostek miar za państwowe wzorce jednostek miar • (Dz. U. Nr 31 poz. 257)

18. Państwowe wzorce jednostek miar przechowywane i utrzymywane głównym urzędzie miar długości kąta płaskiego kąta skręcenia płaszczyzny polaryzacji płaskospolaryzowanej fali świetlnej w widzialnym zakresie widma pH masy gęstości oporu elektrycznego współczynnika załamania światła pojemności elektrycznej światłości temperatury w zakresie od - 189,3442 °C do 961,78 °C czasu i częstotliwości strumienia świetlnego indukcyjności napięcia elektrycznego stałego

19. Jednostki układu SI… • 7 jednostek podstawowych: • metr - m - podstawowa jednostka długości, • kilogram - kg - podstawowa jednostka masy, • sekunda - s - podstawowa jednostka czasu, • kelwin - K - podstawowa jednostka temperatury, • mol - mol - podstawowa jednostka ilości materii, • kandela - cd - podstawowa jednostka światłości, natężenia światła, • amper - A - podstawowa jednostka natężenia prądu elektrycznego, • 2 jednostki uzupełniające: •  radian - rad - jednostka miary kąta płaskiego, • steradian - sr - jednostka miary kąta bryłowego

20. Opis jednostek… • Mol – podstawowa w układzie SI jednostka liczności materii, o symbolu (oznaczeniu) mol. • Kandela – jednostka światłości źródła światła; jednostka podstawowa w układzie SI, oznaczana cd. • Amper – jednostka natężenia prądu elektrycznego, jednostka podstawowa układu SI i MKSA, oznaczana A • Radian (rad) – jednostka miary łukowej kąta płaskiego, jednostka uzupełniająca układu SI. • Steradian (sr) - jednostka uzupełniająca układu SI określająca wartość kąta bryłowego.

22. Odkrywcy jednostek • Amper- natężenie prądu elektrycznego- André Marie Ampère • Farad- pojemność elektryczna -Michael Faraday • Dżul- praca-James Joule • Pascal -ciśnienie -Blaise Pascal • om -rezystancja -Georg Ohm • niuton –siła- Isaac Newton • Volt- napięcie elektryczne- Alessandro Volta • wat -moc -James Watt

23. Długość… Długość fizyczna — to miara fizyczna odległości pomiędzy dwoma punktami, liczona zgodnie z metryką euklidesową albo w linii prostej albo po krzywej (np. długość drogi przebytej przez ciało).

24. Długość odcinka na układzie… •   Jeśli A = (Xa, ya ), B = (xb ,yb ), to długość odcinka wyraża się wzorem • |AB|=   • Jeśli A = (Xa, ya ), • to punkt S = (xs, ys) który • jest środkiem odcinka ma • współrzędne  : • Xs= ys=

26. Dawne jednostki długości… Łokieć jednostka długości o różnej wartości w zależności od państwa, regionu i epoki historycznej. Tradycyjna miara nawiązująca do średniej długości ręki od stawu łokciowego do dłoni; Stopa dawna jednostka miary nawiązująca do przeciętnej długości stopy ludzkiej. W różnych krajach miała inną długość. Zmieniała się także na przestrzeni wieków. Stopa ma 30,5centymetra; Pręt historyczna miara długości. 1 pręt nowy polski = 4,3 metra;

27. Sążeń Sążeń to niemetryczna jednostka długości używana do określania głębokości morza na brytyjskich mapach nawigacyjnych. 1 sążeń = 6 stóp = 1,8288 m W Polsce sążeń to jednostka miary, zmieniająca się na przestrzeni wieków, mająca długość rozpostartych ramion dorosłego człowieka, wynosiła ok. 2m. Sążeń staropolski = 1,787 m Sążeń nowopolski =1,728 m =3 łokcie = 6 stóp = 72 cale = 864 linie Sążeń rosyjski = 2,1336 m = 1/500 wiorsty.

28. Mila polska… Mila polska wynosi 7 wiorst czyli 7146 metrów, a od 1819 roku – 8534,31 metra. Mila morska jest jednostką odległości stosowaną w nawigacji. Jest to długość łuku południka ziemskiego odpowiadająca jednej minucie kątowej. 1 mila morska = 10 kabli = 1852 m

29. Kabel… Kabel jest jednostką odległości stosowaną w nawigacji. 1 kabel = 0,1 mili morskiej = 608 stóp angielskich = 185,2 metra Kabel brytyjski: 1 kabel = 100 sążni = 680 stóp = 207,264 metry Kabel amerykański: 1 kabel = 120 sążni = 720 stóp = 219,456 metry

30. Wiorsta Wiorsta to niemetryczna rosyjska miara długości równa 1/7 mili rosyjskiej. Do 1835 roku 1 wiorsta =1077 metrów Po 1835 roku 1 wiorsta = 1066,78 metra Piędź Piędź to odległość od końca kciuka do końca palca środkowego rozpostartej dłoni.

31. Linia Linia, to dawna jednostka długości stosowana w krajach anglosaskich: 1 linia=0,1 cala Była stosowana w wielu krajach, np. w Królestwie Polskim po 1818 roku wynosiła: 1 linia=1/288 łokcia=1/12 cala= 2 mm Jard Do 1971 roku podstawowa jednostka długości w angielskich i amerykańskich układach jednostek miar. Początkowo jard angielski i amerykański różnił się nieznacznie, dziś przyjmuje się, że są równe i wynoszą: 1 yd=3 ft (stopy)=36 in (cali)=0,91444m

32. Metr Podstawowa jednostka długości w układzie SI. W 1983 roku XVII Generalna Konferencja Miar przyjęła następującą definicję metra: „Jest to droga, jaką światło przebywa w próżni w czasie 1/299792480 sekundy”1 m=10 dm=100cm=1000mm Staja lub Stajanie Staropolska miara długości. W Polsce przedrozbiorowej staja statutowa była równa 84 łokciom, staja staropolska wynosiła ok. 134 metry, staja milowa równała się ok. 893 metrompo 1818 roku staje nowopolskie wynosiły 1,067 km.

33. Cal Jednostka miary długości stosowana w krajach anglosaskich. Pochodzi od starożytnej jednostki odpowiadającej szerokości dużego palca ręki. Dawniej cal posiadał różne wartości np.: • 1 cal angielski = 25,3995 mm • 1 cal staropolski (1764-1818 r.) = 24,8 mm • 1 cal nowopolski (1819-1839 r.) = 24 mm • 1 cal reński = 26,1541 mm • 1 cal rosyjski = 25,3995 mm • 1 cal wiedeński = 26,3402 mm W USA jest jeszcze w użyciu amerykański cal geodezyjnyo długości około 25,4000508 mm, a dokładniej:1 m = 39,37 cali geodezyjnych

34. Powiedzonka o długości… • Pogarda to policzek wymierzony na odległość. • Kłamstwo ma krótkie nogi. • Podróż o długości tysiąca mil rozpoczyna się od pojedynczego kroku. • Wartość życia nie zależy od długości jego trwania. • Długość dźwięku samotności…

35. Dawne jednostki powierzchni… Morga-historyczna jednostka powierzchni używana w rolnictwie. Początkowo oznaczała obszar, jaki jeden człowiek mógł zaorać lub skosić jednym zaprzęgiem w ciągu dnia roboczego a jej wielkość wynosiła - zależnie od jakości gleby, zaprzęgu i narzędzi w Europie 0,33-1,07 hektara. Włóka - dawna miara powierzchni, odpowiadająca wielkością łanowi chełmińskiemu ok. 16.8ha • morga = 300 prętów kw. = 0,6 ha • włóka = 30 morgów = 17 ha

36. Pole powierzchni… Pole powierzchni (potocznie po prostu powierzchnia figury lub pole figury) - miara, przyporządkowująca danej figurze nieujemną liczbę w pewnym sensie charakteryzującą jej rozmiar.

37. Stosuje się w notacji wykładniczej, opisując bardzo duże i małe liczby, np.: Potęgi… masa Ziemi : 6  1024 kg masa Słońca : 1,9  1030 kg rok świetlny : 9,46  1015 m jednostka masy atomowej : 1,66  10-27 kg masa elektronu : 9,11  10-31 kg ładunek elementarny : 1,6  10-19 C

38. ok. 3,84  105 km

39. Pomiar azymutu.

40. Masa • Masa – jedna z podstawowych wielkości fizycznych określająca bezwładność (masa bezwładna) i oddziaływanie grawitacyjne (masa grawitacyjna) obiektów fizycznych. Jest wielkością skalarną. Potocznie rozumiana jako miara ilości materii obiektu fizycznego .

41. Masa bezwładna • Jest miarą bezwładności ciała, to znaczy miarą zmiany prędkości ciała wywołanej działaniem na nie siły. Druga zasada dynamiki Newtona ma postać: • gdzie: • F - wektor siły działającej na ciało, • p - wektor pędu ciała, • t - czas, • m - masa bezwładna ciała, • a - wektor przyspieszenia.

42. Masa grawitacyjna • Jest to wielkość opisująca oddziaływania grawitacyjne dwóch punktowych ciał, występująca w prawie powszechnego ciążenia: • gdzie: • F - siła oddziaływania ciał, • G - stała grawitacji, • m1, m2 - masy oddziałujących ciał, • r - odległość ciał.

43. Jednostki masy • Tona • Kilogram • Dekagram • Gram • Miligram

44. Dawne jednostki masy • cetnar = 4 kamienie = 100 funtów = 1600 uncji = 3200 łutów = 12800 drachm = 38400 skrupułów = 921600 granów = 5068800 graników = 40,550 kg kamień = 25 funtów = 10,138 kg • funt = 32 łuty = 0.406 kg • łut = 0.013 kg • granik = 0.000008 kg

45. Ciężar • Siła ciężkości, pot. ciężar – siła z jaką Ziemia lub inne ciało niebieskie przyciąga dane ciało, w układzie odniesienia związanym z powierzchnią ciała niebieskiego. Ciężar jest wypadkową sił przyciągania grawitacyjnego i siły odśrodkowej. • Jednostką ciężaru jest Niuton (N) . F = ciężar m = masa g = siła grawitacji (w przybliżeniu 10 N/kg) • Tyr • Ora • Sak • Pud Dawne jednostki ciężaru

46. Gęstość • Gęstość (masa właściwa) – jest to stosunek masy pewnej ilości substancji do zajmowanej przez nią objętości. • gdzie: • g – to gęstość • m – to masa • V – to objętość

47. Gęstość • Gęstość ciał stałych i ciekłych można wyznaczyć przez ważenie próbek o znanej objętości. Przy wyznaczaniu gęstości cieczy stosuje się również areometry. Areometry wypełnione cieczą o znanej gęstości mogą służyć do wyznaczania gęstości innych cieczy. Przy wyznaczaniu gęstości gazów stosuje się między innymi ważenie naczyń z gazem o różnym ciśnieniu gazu.

48. Gęstość • Gęstość większości substancji zmniejsza się wraz ze wzrostem temperatury (jednym z wyjątków jest woda w temperaturze poniżej 4 °C). Zjawisko to wynika z rozszerzalności cieplnej ciał. Podczas przemian fazowych gęstość zmienia się skokowo (w temperaturze przemiany), podczas krzepnięcia zazwyczaj wzrasta (najbardziej znanymi wyjątkami są woda, żeliwo, a z pierwiastków bizmut, gal i german).

49. Definicja objętości Jednostki objętości Objętość jest miarą przestrzeni, którą zajmuje dane ciało w przestrzeni trójwymiarowej. W układzie SI jednostką objętości jest metr sześcienny • -Milimetr sześcienny (mm3) Dla cieczy: • -Centymetr sześcienny (cm3) Mililitr ( ml ) • -Decymetr sześcienny (dm3) • -Metr sześcienny (m3) Litr ( l ) • -Kilometr sześcienny ( km3) Hektolitr ( hl ) 1cm 1cm 1cm 1dm 1dm 1dm

50. Dawne jednostki objętości • Korzec - 4 ćwierci = 32 garnce = 128 kwart = 512 kwartek = 128 litrów • Garniec - 4 kwarty = 4 litry • Kwarta - 1 litr • Kwaterka - 0,25 litra