ÜLKELER COĞRAFYASI

1. ÜLKELER COĞRAFYASI

4. KOMŞULARIMIZ

5. Azerbaycan (Bakü) • 1991’de Sovyetler birliğinden ayrıldı. • 1942te Türkiye ile dostluk antlaşması imzaladı. • Önemli dağları Kafkaslar ovaları Aras ve Kura • Karasal iklim ve Hazar kıyılarında ılıman iklimi var • Ekonomi tarıma dayanır. • Pamuk, tütün, çay, tahıl, üzüm, çay ve turunçgil üretilir. • Balıkçılık ve k.baş hayvancılık önemli. • Dünya havyar üretiminde birinci sırada. • Öneli yer altı kaynakları petrol, doğalgaz, bakır ve boksit. • Petrole dayalı sanayi kollarıyla alüminyum üretim tesislerine sahip

6. Gürcistan (Tiflis) • 1991’de Sovyetler birliğinden ayrıldı. • Abhazya, Acaristan ve Güney Osetya olmak üzere üç ayrı özerk bölgesi var. • Kafkaslar önemli dağ sıralarını, Kura önemli nehrini oluşturur. • Karasal iklim ve Karadeniz iklimi görülür. • Batum ve Poti önemli limanları. • Tarım alanı az. • Önemli tarım ürünleri çay, turunçgil, tütün ve üzümdür. • Mangenez rezervi fazla olan ülkeler arasında. • Tarıma dayalı sanayi ile demir çelik, makine ve motor sanayisi gelişmiştir. • Sarp sınır kapısı ile Türkiye ile olan ticareti gelişmiştir.

7. Ermenistan (Erivan) • Kafkas ülkelerinin en küçüğüdür. • Ülke dağlık ve engebelidir. • Depremler sık görülür. • Volkanik arazi yaygındır. • Önemli ovası Ararat ovası, akarsuyu Aras nehri, gölü Gökçe (sevan) gölüdür. • Karasal iklim hakimdir. • Tahıl, tütün ve üzüm başlıca yetiştirilen ürünlerdir. • Sanayi bakır yataklarına bağlı gelişme göstermiştir. • En gelişmiş sanayisi besin ve şarap sanayisidir.

8. İran (Tahran) • Kuzeyde Ermenistan, Azerbaycan ve Hazar Denizi, Türkmenistan doğuda Afganistan ve Pakistan, batıda Türkiye ve Irak güneyde Basra körfezi ile Umman denizi ile çevrilidir. • Yüzölçümü bakımından en geniş komşumuz. • Yer şekilleri çeşitli. • Alp himalaya kıvrım sistemi üzerinde • İklimi çeşitli. • Ülke ekonomisi petrol ve doğalgaza dayanır. • Tarım ürünleri tahıl, pamuk çay ve pirinçtir. • Hazar kıyılarında balık avlanır, havyar üretilir. • Demir çelik, besin ve dokuma endüstrisi var. • Halıcılık gelişmiştir.

9. Irak (Bağdat) • Genel olarak yer şekilleri sadedir. • Yer şekillerini büyük oranda çöller oluşturur. • Fırat ve Dicle nehrinin suladığı Mezopotamya ovaları yerleşim açısından önemlidir. • Çöl ve step iklimi yaygındır. • Dünya hurma üretiminde birincidir. • Tarımsal üretim ülke ihtiyacını karşılamaz. • Petrol rezervlerinde dünyada önemli bir paya sahiptir. • Petrol kuyuları Basra bölgesinde, Musul ve Kerkük çevresindedir. • Başlıca sanayi kolları besin, dokuma, kimya ve çimento….

10. Suriye (Şam) • En uzun sınırımızın bulunduğu Suriye yer şekilleri genel olarak sade olan bir ülkedir. • En önemli yükseltisi Ensariye dağlarıdır. • Önemli akarsuları Fırat ve Asidir. • Batıda Akdeniz’e kıyısı var. • Buğday, arpa, pamuk, şekerpancarı, üzüm ve • Buğday, arpa, pamuk, şekerpancarı, üzüm ve zeytin yetiştirilir. • Petrol ve fosfat önemli yer altı zenginlikleridir. • Besin, dokuma, gübre ve deri sanayisi vardır. • Önemli limanları Lazkiye, Banyas ve Tartus • Sınır kapılarımız Cilvegözü, Yayladağı, Suruç, Ceylanpınar ve Nusaybin

11. Yunanistan (Atina) • Balkan yarımadasındadır ve çok sayıda adadan oluşur. • Adalar Girit, Rodos, İstanköy, Sisam, Sakız, Midilli, Limni, Taşoz, Eğriboz • Ülke tamamına yakınında Akdeniz iklimi görülür. • Akdeniz iklimine uyum sağlamış ürünler yetiştirilir. • Sanayisi tarım ve turizme dayanır. • Maden bakımından zengin değil • Gıda, tekstil, elektrikli aletler, alüminyum sanayisi önemli sanayi kollarıdır. • Deniz ticaret filosuna başta gelen ülkelerdendir.

12. YUNANİSTAN (Atina)

13. Bulgaristan (Sofya) • Balkan yarımadasının doğusundadır. • Tuna vadisi, Balkan dağları, Rodop dağları, Meriç havzası ve Karadeniz kıyıları olmak üzere beş bölgeye ayrılır. • Karasal ve Karadeniz iklimi görülür. • Türkler Filibe, Hasköy, Kırcaali, Mestanlı çevresinde yaşar. • Tahıl, ayçiçeği ve tütün önemli tarım ürünleri. • En önemli yer altı kaynağı linyittir. • Sofya, Varna, Burgaz ve Filibe çevresinde sanayi yoğunlaşmıştır. • Turizm önemlidir.

14. BULGARİSTAN (Sofya)

15. KKTC (Lefkoşa) • Ülke tamamında Akdeniz iklimi görülür. • Nüfusun çoğu kamu hizmetlerinde ve turizmde çalışır. • Sanayi gelişmemiştir. • Sebze turunçgil ve üzüm önemli ürünleridir. • Turunçgil ihraç eder. • Girne ve Gazi Magosa Körfezi turizm açısından önemli merkezlerdir.

17. Okyanusya Kıtası 9 milyon km²lik kaplamış olduğu alan ile yeryüzünün en küçük kıtası özelliğine sahiptir. Hint okyanusu’nda Ekvator ile 45° güney paralelleri arasında yer alıp, adalardan oluşurken, en büyük adaları Avustralya, Yeni Zelanda, Yeni Gine’dir. Yeryüzü şekilleri bakımından sade yapıya sahip olup, orta kısmı geniş ve basık bir bir bölge halinde uzanır. Ortalama yükseltisi 300 metre olan kıtanın %75 i düzlüklerden oluşur. Fakat kıtanın güneyinde irili ufaklı 80 tane kadar göl bulunur.

18. İklim –Bitki Örtüsü Kıtanın kuzeyinde nemli tropikal, ortasında çöl güneyinde ise ılıman iklim ve Akdeniz iklimi görülür. Türkiye’de yaz mevsimi yaşanırken, Avustralya’da kış mevsimi yaşanmasının nedeni dünyanın eksen eğikliğinden dolayı Güney yarımkürede bulunmasındadır. Çok çeşitli bitki topluluğuna sahip olan Avustralya’da diğer kıtalarda bulunmayan kangurular yaşamaktadır. Ekonomisinde hayvancılık ve tarım çok önemli yere sahiptir. Hayvancılık önemli yere sahip olup, dünyada en çok koyun beslenen kıtadır. En fazla beslenen koyun cinsi ise merinos olup dünya yün üretiminin yarıdan fazlasını karşılar. Ülkede Hindistan cevizi, şeker kamışı, tütün, pamuk gibi tarım ürünleri yetişebilmektedir. Yeraltı kaynakları ise Boksit altın, kurşun, kömür ve bakırdır. Yaşam düzeyinin en yüksek olduğu ülkelerden biri olup yıllık nüfus artışı %0,8’dir. km² ye 13 kişi düşmektedir. Devlet dışarıdan göç gelmesi için teşvik etmektedir. Nedeni ise insan gücü gereksinimine ihtiyaç duyulmasıdır.

24. Afrika Kıtası • 37° Kuzey paralelleri ile 35° güney arasında yer alan kıta kaplamış olduğu 30 milyon km².lik alanı ile dünyanın üçüncü büyük kara parçasını oluşturur. (%20) girinti ve çıkıntısının az olduğu kıtanın çevresinde dünyanın en büyük adalarından biri olan Madagaskar adası ile birkaç küçük ada dışında fazla ada ve girinti çıkıntı yoktur. • Dünyanın en eski kara parçası olan Afrika’nın yeryüzü şekilleri sade olup, kıtanın büyük bölümü plato düzlüklerinden oluşmaktadır. Fakat plato düzlükleri birkaç yüz metre yüksekteki düzlüklerinden oluşup, hemen kıyıda başladığı için fazla düzlük değildir. • Yeryüzünün en büyük kırık hattına sahip Doğu Afrika Grabeni 5000 km uzunluğunda olup, Kızıldeniz’den Türkiye’deki Hatay iline kadar uzanmaktadır. Kırık hattı boyunca bulunan göller, dünya üzerinde çöküntülü hendekleri içinde bulunan en büyük gölleri bünyesinde toplamıştır. Bunlar Viktoria, Tanganika, Nyassa’dır. • Dünyanın ikinci uzun nehri olan Nil’de Afrika kıtasında yer alıp, Nil nehrinde Su seviyesinin değişmesine ve Akdeniz’e dökülmesine rağmen yazın seviyesinin yükselmesinin nedeni sularını farklı iklim bölgelerinde toplamış olmasındandır.

25. İklim –Bitki Örtüsü • 1- Ekvatoral İklim Kıtanın Kongo havzasında etkilidir. Ekvatoral iklimin etkisi 3000 m’ye kadar görülür. • 2- Savan İklimi:Kuzeyde Sudan Çad, Nijerya, Güneyde ise Rodezya, Angola Tanzanya, Zambiya’da etkilidir. • 3- Çöl İklimi:Her iki yarımkürede de dönenceler çevresinde etkili olan çöl iklimi, yeryüzünün en büyük çölü olan Büyük sahra ile Libya, Mısır, Cezayir’in kuzeyinde , Kalahari Çölü, Namibya ve Bostwana’da etkilidir. • Kıtanın ekonomisi ise, doğal koşullar ile gelişmişlik düzeyi arasında büyük zıtlık görülür. Ham madde ve tarım ürünleri yönünden zengindir. Dünyada en fazla elmas ve altın Güney Afrika cumhuriyetlerinde bulunmaktadır. Atlas ülkelerinden olan Fas, Cezayir ve Tunus dünyanın en zengin fosfat yataklarına sahip ülkelerdir. Bununla birlikte kıtanın çeşitli yerlerinde petrol, bakır, çinko, demir ve uranyum çıkarılmaktadır. • Kıtanın bu doğal olanaklarına karşın geri kalmasının nedeni yüzyıllar boyunca sömürge olarak kullanılmasıdır. • Kıtanın nüfusu ise yıllık %30 ile dünyada en hızlı nüfus artışına sahip olan kıta özelliğine sahiptir. Çöl ikliminin elverişsizliği nedeniyle özellikle akarsu boylarında nüfus yoğundur. Nüfusun büyük bir kısmını zenciler oluşturmaktadır.

26. KUZEY AFRİKA • Mısır, Libya • Atlas Ülkeleri (Fas, Cezayir, Tunus) • Kıyıda genel olarak Akdeniz iklimi iç kesimlerde ise çöl iklimi hakimdir. • Fas, Cezayir, Tunus’ta Alp orojenezine ait Atlas dağları olduğundan buralar engebeli aynı zamanda deprem riski fazla olan ülkelerdir. • Cezayir’in güneyi, Mısır ve Libya’da yer şekilleri sadedir. • Nil vadisinin olduğu Mısır tarımsal üretimde önemli • Tunus önemli zeytin üreticilerinden • Libya petrol bakımından, Atlas ülkeleri ise fosfat ve doğalgaz bakımından zengindir. • Endüstri gelişmemiş • Tunus turizm gelirlerinde önemli

27. GÜNEY AFRİKA CUM. • Ilıman okyanus iklimi ve Akdeniz iklimi görülür. • Toprakları tarıma elverişlidir. • Hayvancılık gelişmiş. • Yer altı kaynakları bakımından çok zengindir. • Elmas ve altında dünyada 1. sıradadır. • Kalay, maden kömürü, platin, bakır ve kromda da önemli bir yeri vardır.

30. Asya Kıtası • Ekvatordan 80° kuzey paraleline kadar uzanan Asya kıtası kaplamış olduğu alan bakımından ( 44 milyon km² ) en büyük kıtadır. Doğu’da Amerika kıtası ile Büyük okyanus, Batıda Avrupa’dan Ural dağları ile ayrılırken kuzeydoğuda Bering boğazı ile Amerika kıtası ile birbirlerine en çok yaklaştıkları yerdir.Bering boğazı sert ikliminden dolayı ( kuzey kutup dairesinin geçtiği yerde ) az nüfuslanan en az işlek olan boğazdır. • Yerşekilleri bakımından engebeli bir yapıya sahip olan Asya’da yeryüzünün en yüksek plato alanı olan Pamir platosu (5000 m ) yer alır. Ayrıca yeryüzünün en yüksek Everest Tepesi de ( 8882 ) Himalaya’lar üzerinde yer alır. Asya’daki alp kuşağı yeryüzünün en oynak ve en yoğun depremlerinin görüldüğü bölgelerdir. • Asya’daki Göllerin en önemli özelliği derinliklerinin fazla olmasıdır. 1400 m ile Baykal Gölü karaların en derin çukurluğudur. Deniz yüzeyinden 394 m derinlikte olan Lut Gölüde Afrika’dan Asya’ya uzanan kırık hattı üzerinde yer alır. Hazar, Aral, Balkaş, Van Gölü de bulunur. • Akarsular bakımından ise sayısı ve uzunlukları ile dikkati çeker. Lena, Obu, Sarı ırmak, Gökırmak, Seyhun ceyhun, indus, Ganj, Fırat ve Dicle nehirledir.

31. Asya Kıtasında İklim Kıtanın büyüklüğü kadar iklim çeşitliliği ile de dikkati çekmektedir. Kıta’da: Muson İklimi : Güneydoğu Asya’da Hint yarımadası’nda , Çin’de. Çöl iklimi : Arabistan yarımadası, Basra körfezi, Orta Asya’da Akdeniz İklimi: Türkiye’nin Akdeniz, Ege kıyılarında Step iklimi: Doğu Asya’da, Orta Asya’daki çöllerin kuzeyinde ve Orta Anadolu’da Sert karasal İklim : Sibirya’nın büyük bir bölümünde ve yüksek alanlarda Tundra İklimi : Sibirya’nın kuzeyinde , Kuzey buz denizi kıyılarında etkilidir.

32. Orta Asya Cumhuriyetleri

33. Özbekistan, Kazakistan • Türkmenistan, Kırgızistan, Tacikistan • Moğolistan • Kırgızistan dışında genel olarak yerşekilleri sadedir. • Step ve çöl iklimleri görülür. • Nüfus azdır. • Tarım ve hayvancılık önemlidir. • Tarım modern tekniklerle yapılır. • Dünya pamuk üretiminde önemli bir yere sahiptirler • Kazakistan’da Hazar Gölü’nden yapılan balıkçılık önemlidir. • Maden bakımından zenginler.(özellikle Kazakistan) • Petrol, doğalgaz, kömür, altın önemli • Sanayide Özbekistan ve Kazakistan gelişmiştir.

34. Muson Asyası Ülkeleri

36. Japonya, Çin • Hindistan, Pakistan, Bangladeş • Çin Hindu Platosu • GD.Asya Adaları (Endonezya, Malezya,Filipinler) • Engebe fazla, deprem riski fazla • Muson iklimi etkili • Dünyanın en yoğun nüfuslu ülkeleri burdadır. • Japonya dışındaki nüfuslanma nedeni tarımdır. • Çay, pirinç, ipek, pamuk ve buğdayda Çin ön sıradadır. • Palmiye ve Kauçukta Malezya ve Endonezya önemlidir. • Genellikle geri kalmış ülkelerdir. (Japonya hariç) • Yer altı kaynaklarınca zengindirler (Japonya hariç) • Japonya sanayi, balıkçılık, deniz ticaret filosunda dünyada ön sıradadır

37. Rusya • Sibirya toprakların büyük kısmını oluşturur ve dünyada en şiddetli karasal iklimin görüldüğü yerdir. • Nüfus yoğunluğu azdır. • Yer altı kaynakları bakımından zengindir. • Petrol, taşkömürü, demir ve bakır yatakları zengindir. • Ayrıca çinko, bakır, altın, kükürt, boksit ve krom bakımından da zengin.

40. Avrupa Kıtası • 35°-71° Kuzey paralelleri ile 26°batı -68° doğu meridyenleri arasında yarımada şeklinde olup Avusturalya’dan sonra en küçük kıta özelliğine sahiptir. (Toplam yüzölçümü 10 milyon Km² ) İskandinav, İber, İtalya ve mora gibi önemli yarımadaları vardır. Ayrıca Baltık, Tiran, Adriya, Ege denizi gibi girintileri de bulunmaktadır. • Kıtalar arasında ortalama yükselti 330 metre ile en alçak özelliğe sahiptir. Ovalık alanların yükseltisi 100 – 200 metre bazı yerlerde ise 400 metreye ulaşır. Kıtanın başlıca yükseltisi 3. Jeolojik zamanda oluşan Alp-Himalaya sisteminin bir parçası ve başlangıç yeri özelliğine sahip olmasıdır. Kıtanın gölleri ise (, Sen, Ren, Ran, Oder, Vistül, Don ve Volga’dır. Kuzeybatı Avrupa kıyılarının ağzında delta oluşumunu engelleyen faktör gel-git olayının etkili olmasıdır. Dünyada en fazla buzul gölü bulunan yerler İskandinav yarımadası üzerindedir. ( Finlandiya )

41. İklim –Bitki Örtüsü • Avrupa kıtasının büyük bölümünde orta kuşakta yer almasından dolayı yılda dört mevsimi yaşamalarıyla birlikte sıcak iklimler görülmez. Etrafının denizlerle kaplı olması da aynı enlemlerde yer alan Asya kıtasına göre daha ılıman geçmesine neden olur. • 1- Akdeniz İklimi: Akdeniz’de kıyısı olan Yunanistan, Yugoslavya, Arnavutluk, İtalya, Fransa, İspanya ve Portekiz’de etkilidir. • 2- Okyanusal İklim: Batı rüzgarlarının ve sıcak su akıntısı olan Gulf stream etkisiyle kuzeybatı Avrupa kıyılarının aynı enlemlerde bulunan Kanada kıyılarından daha sıcak geçmesine neden olurken, Batı rüzgarları Avrupa kıyılarının batı kesimlerinin doğu kesimlerine göre daha yağışlı geçmesine neden olmuştur. • 3- Karasal iklim: Deniz etkisinden uzak, Polonya, Almanya, Fransa’nın iç kısımları ile balkanlar da etkilidir. • 4- Tundra iklimi: İskandinav yarımadasının kuzeyi, kuzey buz denizinin kıyıları ile İzlanda adasının iç kısımlarında etkilidir. • Avrupa kıtası, nüfus artışının en az olan ve ekonomik yönden gelişmiş ülkeler topluluğuna sahiptir. Yaş piramidinde 60 yaş grubu daha fazla yer kaplamakta olup, genç nüfus azdır

42. Güney Avrupa • İtalya,İspanya, Portekiz • Yunanistan, Bulgaristan, Arnavutluk • Bosna-Hersek Slovenya, Hırvatistan, Sırbistan • Genç kıvrım dağları üzerinde yer aldığı için engebelidir ve deprem ve volkanizma bakımından aktif yerlerdir. • Yaygın olarak Akdeniz iklimi görülür. • Akarsuların yatak eğimi fazla, akışları hızlı, rejimleri düzensiz olduğu için üzerlerinde ulaşım yapmaya elverişli değildir. • Hidroelektrik potansiyelleri yüksektir. • Gelgit etkisi olmadığı için akarsuların ağzında deltalar, yer yer bataklıklar oluşmuştur.

43. Nüfus daha çok kıyı şeridinde ve dağlar arasında kalmış ovalardadır. • Avrupa’nın diğer ülkelerine kıyasla kırsal nüfus oranı daha yüksek olan ülkeler buradadır. • Akdeniz iklimi nedeniyle tarım önemli bir etkinliktir. • Tarım ürünü çeşitliliği bakımından kıtanın en önemli bölgesidir. • Endüstri bakımından kıtanın en geri bölgesini oluşturur. Bu nedenle Avrupa’nın diğer bölgelerine göç görülür. • Yer altı kaynakları bakımından çok zengin değildirler. • Birkaç yer altı kaynağı üretiminde dünya çapında önemlidir. Cıva; İspanya, İtalya Krom; Türkiye ve Arnavutluk Boksit; Yunanistan • Dışsatımlarında tarımsal hammadde ve madensel hammadde önemli. • Turizm önemli bir etkinliktir.

44. İTALYA (Roma) • Genç kıvrım dağları üzerinde yer aldığı için deprem ve volkanizma aktif. • Önemli ovası Po ovası • İklimi Akdeniz iklimi • Tarım ve sanayi geliştiği için nüfus kuzeyde toplanmış • Önemli şehirler Venedik, Torino, Napoli, Milano, Cenova • Tarım modern tekniklerle yapılır. Zeytin, Üzüm, Turunçgil…… • Mermerleri dünyaca ünlü • Kükürt ve cıva önemli madenler • Enerji üretimi yetersiz ithal edilir. • Sanayisi gelişmiş

46. İSPANYA (MADRİD) • İber yarımadasındadır. • Guadalquavir önemli akarsuyu • Akdeniz, ılıman okyanus ve karasal iklim görülür. • Önemli şehirleri Madrid, Valencia, Bilbao, Barselona, Sevilla • Tarım önemli bir faaliyet • Turizmde dünyada ilk sırada • Sanayisi gelişmekte (demir çelik, otomotiv, gıda) • Hidroelektrik üretimi var • Enerji kaynağı ithal eder. • Maden bol ancak rezervi azalmış. (demir, cıva, bakır, uranyum, kömür)

47. PORTEKİZ (Lizbon) • İber yarımadasında • Haliçler ve falezler yaygın Akdeniz, ılıman okyanus ve karasal iklim görülür. • Önemli şehirler Lizbon ve Porto • Tarım önemli • Mantar meşesinde dünyada birinci • Balıkçılık gelişmiş • Volfram önemli madeni • Hidroelektrik üretimi önemli • Tekstil, gıda, makine, kimya sanayisi gelişmiş • Turizm önemli

49. KUZEY AVRUPA • İskandinav ülkeleri (Norveç, İsveç, Finlandiya) • Danimarka, İzlanda • Soğuk iklim koşulları nedeniyle buzul şekiller yaygın • Enlem nedeniyle iklim soğuk • Orman bakımından zengin (İsveç ve Finlandiya) • Deprem görülmez • Enlem ve yer şekilleri etkisiyle ile nüfus az • Avrupa’nın en gelişmiş ülkelerinden • Eğitim ileri düzeyde • Kırsal yerleşmelerde yapı malzemesi ahşap • Kişi başına düşen milli gelir fazla • İsveç hariç yer altı kaynakları bakımından fakirler

50. DANİMARKA (Kopenhag) • Yer şekilleri sade • Ilıman okyanus iklimi görülür • Tarım ve hayvancılıkta Avrupa’da önde gelir. • Balıkçılık gelişmiş • Yer altı kaynağı az • Sanayi gelişmiş • Hammadde dışardan alınır • Termik ve nükleer enerji üretimi var • Ticaret gelişmiş