350 likes | 795 Vues
YARALI HASTADA BESLENME DESTEĞİ. Dr. Tarık Zafer Nursal Başkent Üniversitesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı. Adana Uygulama ve Araştırma Merkezi. Yaralanma-epidemi. <45 yaş birinci ölüm nedeni Tüm yaş gruplarında üçüncü Kaybedilen insan-yıl Yaralanma > kalp-damar + kanser.
E N D
YARALI HASTADA BESLENME DESTEĞİ Dr. Tarık Zafer Nursal Başkent Üniversitesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı Adana Uygulama ve Araştırma Merkezi
Yaralanma-epidemi • <45 yaş birinciölüm nedeni • Tüm yaş gruplarında üçüncü • Kaybedilen insan-yıl Yaralanma > kalp-damar + kanser
Yaralanma-epidemi (Türkiye) • Hastanedeki ölüm nedenlerinde tüm yaş gruplarında dördüncü • 5,352/93,017 • Tüm ölüm nedenleri içinde de 9. sırada
İkili hasar kuramı • İlk hasar: yaralanma • İkinci hasar: iç veya dış kaynaklı • SIRS • >38°C veya <36°C • Kalp hızı >90/dak • Hiper ventilasyon (takipne veya PaCO2<32 mm Hg) • BK>12,000 veya <4,000/mm3 Injury 2005,36:691-709
Proinflamatuar sitokinler (TNF, IL1, IL6) Pıhtılaşma sistemi Lipid aracılar (PLA2) Kompleman sistemi Pıhtılaşma Damar içi hacim ↓ Basınç ↓ Damar akım ↓ SIRS Doku perfüzyonu ↓ Organ yetmezliği
CARS • Antiinflamatuar sitokinler (IL10, IL4, IL13) • Apoptosis • Lenfosit ↓ • Anerji • Bağışıklık direnci ↓ Artmış enfeksiyon ve sepsis riski
Metabolik Yanıt Çekilme (ebb) aşaması • 12-24 saat • Azalmış O2 tüketimi, düşük kalp etkinliği, düşük insülin • Artmış kan şekeri, katekolamin, glukagon Akış-kabarma (flow) aşaması • Artmış O2 tüketimi, kalp etkinliği, insülin
Azot (protein) kaybı • Seçici glutamin ve alanin eksikliği • İnsülin direnci • Artmış kan şekeri-zararlı!!! • Artmış serbest yağ asit tüketimi • Hormonlar, Sitokinler
Yaralı hasta Yatış anında • Beslenme bozukluğu %11-15* • İleri yaş • Ek sistemik hastalıklar Ameliyat öncesi • Devam eden açlık • Enfeksiyon *Nutrition 2005;21:659–665
Ameliyat – 2. Yaralanma • Yara • Yangı • Ağrı BESLENME DESTEĞİ GEREKLİ Ameliyat sonrası • Devam eden açlık • Enfeksiyon • Kanama
Kime? • 3 gün içinde ağızdan tam gıdaya geçemeyecek yaralı hastalara Clinical Nutrition 2006;25:210-223
Ne zaman? • Hemen (kafa yaralanması, yanık) • İlk 72 saat içinde başlanmazsa • Enfeksiyon ↑ • Kalış süresi ↑ • Komplikasyon ↑ Nutrition 2002;18:960-965 J Trauma 2004;57:660-679
Hangi yol? Parenteral • GİS pasif • Komplikasyon fazla? • İstenildiği kadar • Barsak kullanılmadığında • Daha etkili ? Enteral • Fizyolojik • Ucuz • Barsak engelini korur • Komplikasyon az? • Daha etkili ? Nutrition 2002;18:960-965
Enteral x Parenteral Enfeksiyon (Genel) Yaralanma alt grubu Enfeksiyon ↓ (%15) Am J Clin Nutr 2001;74:534-42 Crit Care Med 2005;33:213-220
GİS kullanılabilirse enteral başla • Parenteral destek, azaltmaya çalış • Mide x barsak arasında çok fark yok Nutrition 2002;18:523-524 Clinical Nutrition 2006;25:210-223
Protein sentezi Enerji Ne kadar? • BEH=%120-160 • >5 mg/kg/dak glikoz kullanılamaz • ↑↑ enerji yağ sentezi • 25 kcal/kg/gün Current Anaesthesia & Critical Care 2004;15:336-349
Dışardan protein hem üretim hem yıkımı artırır. • 1.5 g/kg/gün 1 g 2 g Dışardan protein
DZAA (Leu, İle, Val) • Kaslardaki glutamin öncülü • Protein yıkımı , yapımını • Klinik çalışmalarda yarar ? • Lösin önemli J Nutr 2006;136:308S–313S J Nutr 2006;136:314S–318S ANZ J Surg 2003;73:846–849
1980’ler • Ameliyat sonrası aç bırakma standart • Parenteral beslenme
Ameliyat sonrası TPN etkileri TPN x Glukoz Ann Surg 1993;217:185-195
Ameliyat sonrası TPN etkileri • Tüm seride gruplar arası fark yok • Hastaların %40’ında uygunsuz beslenme sorunlara yol açmış • %20 TPN kötü; fazla beslenme • %20 Glukoz kötü; az beslenme Glukozüri, TPN’de artmış insülin gereksinimi Tüm hastalara 8-9 gün sonra gıda Ann Surg 1993;217:185-195
Ameliyat sonrası TPN etkileri Ağır beslenme bozukluğu • Morbidite ve mortaliteyi azaltır. • Metabolik gereksinim ön planda İyi beslenmiş • Morbidite ve mortalite artar. • Depolar yeterli, TPN ilişkili infeksiyonlar
Sıkı glukoz kontrolü 4.4-6.1 mmol/l (80 to 110 mg/dl) N Engl J Med, 2001;345:1359-67
Hipokalorik x Standart TPN • Hiperglisemide artış yok • Enfeksiyonda artış yok Crit Care Med 2000; 28:3606 –3611
Sıkı glukoz kontrolü ? • <8 mmol/l (140 mg/dl) daha güvenli • Ani glikoz değişkenliği daha önemli • Hipoglisemi zararlı olabilir • Her hastada geçerli değil Curr Opin Clin Nutr Metab Care 2007;10:206–209.
Parenteral beslenme Enteral beslenme TPN Periferik Veriliş yöntemleri Zamanlama Hangi hasta ? Destek ürünler Özel formüller
Metaanaliz Komplikasyon Ölüm P=0.06 Can J Surg 2001;44:102-111
Can J Surg 2001;44:102-111
Ameliyat sonrası TPNkullanımıyla ilgili Çıkarımlar Enteral yol kullanılamayacaksa; 1. Cerrahi öncesi ağır beslenme bozukluğu olan ve önceden destek almayanlarda 2. Ameliyat öncesi TPN alan hastalarda 3. Herhangi bir nedenle normal beslenmeye 1 hafta içinde geçilememişse 4. Ameliyat sonrası ciddi komplikasyonu olanlarda World J Surg 1999;23:560-64
Süre En az 7 gün • Enerji 30-35 kcal/kg/gün KH (%50-70) Yağ (%20-30); omega-3 • Azot 250-300 mg/kg/gün (1.2-1.8 gr protein/kg/gün) glutamin