حفاظت از چشم و صورت

1. حفاظت از چشم و صورت اهمیت و حساسیت چشم و حس بینایی بر کسی پوشیده نیست، اگر تا کنون برخورد جسم خارجی با چشمتان را تجربه کرده باشید و یا در هنگام جوشکاری دچار برق زدگی شده باشید اهمیت این موضوع را بهتر از بقیه تجربه کرده‌اید ولی این تجربه به چه قیمتی بدست آمده است؟ یک شب بیداری و از درد چشم به خود پیچیدن؟ عمل جراحی بر روی چشمتان و یا خدایی نکرده تخلیه چشم و از دست دادن این نعمت بزرگ یعنی بینایی؟ برای پیش گیری از این موضوع چه باید کرد؟ اهمیت این عضو تا به حدی است که دیه از دست دادن رفتن یک چشم تقریباً معادل نصف دیه یک انسان بالغ تخمین زده شده است

2. مخاطراتی که در محیط کار چشم ما را تهدید می‌کنند: -     اجسام و ذرات پران مانند براده‌های ناشی از عملیات سنگ زنی و یا ماشین کاری، سوراخ کاری مخصوصاً وقتی موضع سوراخ شونده در بالای سر قرار دارد. -         پاشش مایعات تحت فشار زیاد مانند پاشش روغن هیدرولیک در یک سیستم تحت فشار زیاد -         پاشش مواد و مایعات خورنده و خطرناک مانند پاشش اسید (اسید نیتریک) و یا باز بسیار قوی (سود سوز آور) در حین عملیات شستشو -         پاشش ذرات فلزات مذاب در حین جوشکاری، هوا برش، ذوب ریزی و یا برداشتن سرباره

3. -     تماس چشم با گازها و یا بخاراتی در محیط کار که می‌توانند با مخاط چشم واکنش نشان داده و ایجاد حالت خورندگی و یا التهاب نمایند مانند وجود گاز SO2 و یا کلر در محیط کار -         اشعه‌های زیان آور مانند ماوراء بنفش و مادون قرمز و یا لیزر برای پیشگیری از آسیب به چشم از وسایل حفاظتی زیر می‌توان استفاده کرد:

4. -1. عینک‌های ایمنی با محافظ کناری از عینک‌های ایمنی با محافظ کناری در مواردی که خطر اصابت اجسام و یا ذرات از اطراف محل فعالیت وجود داشته باشد استفاده می‌شود. هرچند وظیفه اصلی عینک ایمنی حفاظت چشم در برابر ذرات و اجسام پران است ولی این نوع عینک را نیز می‌توان در عملیات جوشکاری و هوا برش نیز استفاده کرد مشروط بر آنکه آن را به لنز رنگی متناسب با نوع فعالیت مسلح کنیم.

5. ٣-2. عینک‌های گاگِل[1] (عینک‌هایی که شبیه عینک غواصی بوده و یا حالت فنجانی دارند) وظیفه این دسته از وسایل حفاظت چشم عبارتست از محافظت چشم در برابر خطراتی نظیر اشیا پران، پاشش مواد شیمیایی و یا مواد تحت فشار ، مواد مذاب، گازها و بخارات و تشعشات با توجه نوع لنز آن می‌باشد.

6. ٣-3. شیلدهای و ماسک‌های محافظ‌ صورت در بعضی محیط‌های کاری خطرات همزمان ناحیه چشم و صورت را تهدید می‌کنند به عنوان مثال پرتاب براده در هنگام سنگ زنی و یا پاشش مواد مذاب و تابیدن اشعه مادون قرمز در هنگام جوشکاری و غیره. برای این منظور از شیلد و یا ماسک محافظ استفاده می‌شود. جنس و رنگ شیلدها با توجه به عملکرد آن متفاوت است به عنوان مثال نمی‌توان از شیلد شفاف برای عملیات هوا برش استفاده کرد زیرا علیرغم آنکه این شیلد جلوی پاشش ذرات مذاب را به چشم و صورت می‌گیرد ولی مانع از تابش اشعه مادون قرمز به چشم نخواهد شد. شیلدها ممکن است به دو صورت دستی و یا کلاهی در نظر گرفته شوند. در بعضی موارد از شیلدهای چرمی برای جلوگیری از پاشش مواد مذاب نیز استفاده می‌شود.

7. با توجه به حجم زیاد عملیات جوشکاری در عملیات نصب و لزوم محافظت چشم در برابر اشعه‌های حاصل از آن توضیحات بیشتری در این زمینه ارائه می‌شود: در حین عملیات جوشکاری دو نوع تشعشع منتشر می‌شود: -         تشعشات مرئی: در حین عملیات جوشکاری مخصوصاً در جوش قوس الکتریکی نور بسیار شدید و خیره کننده‌ای منتشر می‌شود که علاوه بر خیره‌گی آزار دهنده چشم، قادر به ایجاد جراحت در سلول‌های حساس به نور در قسمت شبکیه چشم خواهد بود و حتی می‌تواند منجر به ضایعات غیر قابل برگشت شود.

8. تشعشات نامرئی: این تشعشات شامل دو اشعه ماوراء بنفش و مادون قرمز می‌شوند: ·                   اشعه ماوراء بنفش: این اشعه در کلیه عملیات جوشکاری تولید می‌شود ولی میزان آن در روش جوشکاری آرگون و CO2 بسیار بالا است. این اشعه باعث التهاب پرده مخاطی چشم (بافت زیر پلک) می‌شود که در اصطلاح همچنین این اشعه می‌تواند در نقاط باز بدن جوشکار مانند سر و گردن سوختگی‌هایی مانند آفتاب سوختگی ایجاد کند. به آن برق زدگی می‌گویند.

9. اشعه مادون قرمز: این اشعه جزء تشعشعات حرارتی بوده و می‌تواند در قسمت‌های مختلف بدن جذب شده و تولید حرارت نماید. در اثر تماس طولانی، این اشعه می‌تواند منجر به بروز سوختگی در پوست صورت و گردن گردد. حساس‌ترین عضو بدن در برابر اشعه مادون قرمز عدسی چشم است، زیرا این عضو عروق خونی ندارد و نمی‌تواند حرارت جذب شده را منتقل نماید و همین موضوع در دراز مدت می‌تواند منجر به آب مروارید و یا نابینایی چشم گردد. (این مشکل در کارگاه‌های ریخته گری و ذوب، شیشه گری نیز وجود دارد.) با توجه به مواردی که در بالا ذکر شد لزوم استفاده از ماسک جوشکاری مشخص می‌شود (حتی اگر در حد خال جوش باشد)

10. برای استفاده بهینه از تجهیزات محافظ سر و صورت لازم است موارد ذیل رعایت شوند: -     شیشه‌ها و لنزهای عینک‌ها و ماسک‌ها را همواره تمیز نگه دارید، تمیز نگه داشتن این تجهیزات از اهمیت بالایی برخوردار هستند زیرا استفاده طولانی از عینک‌های کثیف در طول روز نه تنها می‌تواند باعث خستگی، سردرد و سایر عوارض جسمانی شود، بلکه ممکن است در استفاده کامل و صحیح وسیله حفاظتی نیز تاثیر بگذارد. -         به صورت دوره این تجهیزات را با مواد مناسب که تاثیری روی تجهیزات نداشته باشند ضد عفونی کنید. -         در صورت امکان قطعات معیوب عینک با گاگل مانند لنزهای خش دار، شکسته، بندهای معیوب و غیره را تعویض کنید. -         تجهیزات معیوب را علامت گذاری کنید تا مجدداً مورد استفاده قرار نگیرند.

11. از مشکلاتی که در استفاده از عینک و یا سایر تجهیزات محافظ چشم وجود دارد می‌توان به سختی استفاده از عینک، کاهش دید در هنگام به کاربردن از عینک‌های با رنگ تیره، عدم تشخیص رنگ در هنگام استفاده از لنزهای رنگی، عرق کردن اطراف چشم، بخار کردن سطح عینک و غیره نام برد، اما می‌توان با انتخاب صحیح تجهیز تعدادی از این موارد را به حداقل رساند ولی در کل و همانند مورد قبلی، مزایای استفاده از این تجهیزات در برابر صدماتی که ممکن است در اثر عدم استفاده صحیح از آنها به فرد برسد بسیار زیاد است.

12. فقط عینک‌ها قابل تعویض هستند، نه چشم‌ها

13. عینک ایمنی Eye Protectionکارفرمایان باید عینک ایمنی برای کارگرانی که تحت تماس با آسیبهای چشمی در طی کار کردن هستند تهیه کنند. برخی از موارد که آسیبهای چشمی را ایحاد می‌کنند عبارتند از :۱. گرد و غبار و ذرات معلق در هوا مثل تراشه های فلزات و فیبرهای چوب ۲. فلزات مذاب که احتمال پاشش دارند.۳. اسیدها و مایعات خورنده شیمیایی که احتمال پاشش دارند.۴. خون و سایر سیالات با خطر بالقوه که برای بدن عفونت ایجاد می‌کنند و احتمال پاشش و اسپری و ریختن دارند. ۵. نورهای شدید مثل قوس الکتریکی که از جوشکاری بوجود می آید و لیزرچگونه میتوان عینک ایمنی مناسب برای کارگران انتخاب کرد ؟-  عینک ایمنی باید چشم را در برابر خطرات ویژه ای که در محیط کار وجود دارد حفظ کند.-  عینک ایمنی نباید دید فرد را محدود کند-  عینک ایمنی نباید از عملکرد سایر لوازم خفاظت فردی ممانعت بعمل آورد.-  عینک ایمنی باید با دوام باشد و براحتی تمییز و ضد عفونی شوند.

14. انواع عینکهای ایمنی۱- Safety Spectacles۲- Impact-resistant Spectacles۳- Side Shields۴- Goggles۵- Welding Shields۶- Goggles Laser Safety۷- Face Shields

15. انواع عینک حفاظت چشم: 1- عینک حفاظتی دود وگاز

16. - عینک چسبان

17. -عینک با حفاظ جانبی برای کارهای سخت ،مواد براده بردار وبدون براده

18. - عینک های مخصوص کار با مایعات خورنده برای حفاظت چشم دربرابر اسیدها وبا زها مجهز به جنس نرم ونسوز وقابل انعطاف که ازاطراف به صورت می چسبد تا مایعات به چشم ترشح نشوند.

19. - عینک ضد اشعه با محافظ مجاور برای محافظت دربرابر اشعه ونیز برش با دستگاه جوشکاری

20. چشم شور اضطراری بلافاصله پس از تماس چشم با مایعات ومواد شیمیایی خطرناک ،چشمها رابا آب فراوان وچشم شور بشویید.

21. چشم شوي ودوش ايمني مواجهه تصادفي با مواد شيميايي هنوز با وجود كنترل هاي مهندسي مناسب و دستورالعمل هاي ايمني ، وجود دارد،در نتيجه استفاده از دستكش ها ، شيلد هاي صورت و تجهيزات حفاظت فردي ضروري است .10 تا15 ثانيه اول مواجهه با مواد شيميايي ، به ويژه مواد خورنده ، حائز اهميت بوده و تاخير حتي براي چند لحظه ممكن است باعث آسيب جدي گردد. در صورت مواجهه با مواد شيميايي ، وجود دوشها و چشم شوي هاي اضطراري اثرات اين مواد را به حداقل مي رساند. دوشها ي اضطراري براي زدودن آلودگي از لباسهاي اطفاء حريق به طور موثر استفاده مي شود. لازم به ذكر است كه آب ، قادر به خنثي سازي آلودگي نيست ، بلكه آب آلودگي را از محل مورد نظر پاك كرده و باعث رقيق ترشدن آلودگي مي شود.

22. مدت زمان شستشو: در مورد چشم شوي و دوشهاي اضطراري توصيه مي شود كه بايد از مقدار زيادي سيال تميز، با فشار كم ، براي مدت 15 دقيقه استفاده شود .منابع ديگر حداقل دوره زماني شستشو را 20 دقيقه توصيه مي كنند به ويژه اگر ماهيت آلودگي مشخص وشناخته شده نباشد.در صورتيكه خصوصيات مواد شيميايي شناخته شده باشد مدت زمان شستشو مي تواند تغيير يابد . به عنوان مثال : - براي محركهاي ملايم ، حداقل 5 دقيقه - براي محركهاي متوسط تا شديد، حاقل 20 دقيقه - براي مواد خورنده اي كه خاصيت نفوذي ندارند ، 20 دقيقه - براي مواد خورنده نافذ ، حداقل 60 دقيقه

23. مواد خورنده اي كه خاصيت نفوذپذيري به بافتها را ندارند، موادي هستند كه با لايه محافظتي بافتهاي بدن واكنش داده و وسعت آسيب آنها محدود مي شود. بيشتر اسيدها جزء مواد خورنده نفوذناپذير بشمار می آیند . موادخورنده نافذ مثل بيشتر قلياها ، هيدرو فلوئوريك اسيد و فنول به پوست نفوذ كرده و نياز به شستشوي طولاني تري دارند . (حداقل 60 دقيقه) استفاده از چشم شوي و دوشهاي اضطراري به خصوصيات مواد شيميايي كه كارگران از آنها استفاده مي كنند و وظايفي كه اين افراد در محيط هاي كاري انجام مي دهند، بستگي دارد . انتخاب وسايل حفاظتي مثل چشم شوي و دوشهاي ايمني بايد مطابق با خطرات باشد ، ارزشيابي خطرات بالقوه شغلي و نواحي مختلف كاري با تجزيه و تحليل مشاغل ميسر مي گردد.

24. دوشهاي اضطراري استفاده از دوشهاي اضطراري در مشاغلي توصيه مي شود كه بخشهايي از بدن در تماس با مواد خطرناك باشد.دوشهاي اضطراري بايد سر دوشی به قطر حداقل 8/50 سانتی متر در طول 152 سانتي متر داشته باشد . در اين قطر مطمئن هستيم كه آب با تمام بدن تماس دارد ، نه فقط با سر فرد. توصيه مي شود كه سر دوش cm 8/243-208 (96-82 اينچ) از كف فاصله داشته باشد . اين تجهيزات در فاصله 30-15 متري از خطر (100-50 فوت ) قرار گيرند تا مدت زمان دسترسي به آنها بيشتر از 10 ثانيه طول نكشد .البته اين 10 ثانيه بسته به اثرات بالقوه مواد شيميايي ممكن است تغيير يابد .

25. كمترين حجم لازم براي اسپري كردن آب در مدت زمان 15 دقيقه ، 7/75 ليتر بردقيقه (20 گالن بر دقيقه ) مي باشد.شير دوش بايد به گونه اي طراحي شود كه كمتراز يك ثانيه فعال شده و بدون دخالت دست اپراتور همچنان فعال باشد . اين شير نبايد در ارتفاع بيش از cm3/73 (69 اينچ ) قرار گيرد .اگر دوش در محيطي بسته استفاده مي شود بايد مطمئن باشيم كه فضايي به قطر cm 4/86 (34 اينچ ) باز بوده و مانعي بر سر راه وجود ندارد

26. چشم شوي ايمني : در محيطهاي كاري كه اثرات مواد خطرناك محدود به چشم و صورت كارگران مي شود ، استفاده از چشم شوي وسيله مناسبي براي حفاظت كارگران مي باشد . كمترين حجم لازم براي اسپري كردن آب به طور همزمان براي هر دو چشم و در مدت زمان 15 دقيقه 5/1 ليتر بر دقيقه ( 4/0 گالن بر دقيقه ) مي باشد .شير چشم شوي بايد به گونه اي طراحي شود كه بسادگي در دسترس بوده و در كمتر از يك ثانيه فعال شده و بدون اينكه دست اپراتور روي شير يا اهرم باشد ، همچنان فعال باقي بماند ، تا فرد قادر باشد پلكها يش را با دستهايش باز نگه داشته و چشم ها را با مايع شستشو دهد . لازم است نازلهاي ايستگاه چشم شوي در مقابل آلاينده هاي هوا برد حفاظت شوند . البته اين پوششها بايد به گونه اي طراحي شوند كه برداشتن آنها نياز به حركت جدا توسط كارگر نداشته باشد .

27. موقعيت قرارگيري چشم شوي و دوشهاي اضطراري : با توجه به اينكه افراد آسيب ديده، نيازمند به اين تجهيزات بوده ، وقادر به باز كردن چشم آسيب ديده خود نيستند، توصيه ميشود كه اين تجهيزات در فاصله 30-15 متري (100-50 فوت ) از خطر قرار گيرند تا مدت زمان دسترسي به آنها بيشتر از 10 ثانيه طول نكشد .البته اين 10 ثانيه بسته به اثرات بالقوه مواد شيميايي ممكن است تغيير يابد بعنوان مثال در اماكني كه مواد شيميايي با خورندگي بالا استفاده ميشود ممكن است اين تجهيزات در فاصله 6-3 متري (20 – 10 فوتي) از خطر مورد نياز باشند . دوشهاي ايمني و چشم شوي اضطراري بايد در موقعيتي قرارگيرند كه با استفاده از علائم ايمني به راحتي تشخيص داده شوند ، البته اين علائم بايد به گونه اي باشند كه كارگران براي درك آنها نياز به مهارتهاي زباني نداشته باشند . استفاده از چشم شوي و دوشهاي اضطراري بستگي به خصوصيات مواد شيميايي كه كارگران از آنها استفاده مي كنند و وظايفي كه اين افراد در محيط هاي كاري انجام مي دهند دارد.

28. توصيه هاي بعدي در مورد موقعيت مكاني اين تجهيزات : -   تا حد امكان در محلي نزديك به خطر نصب گردد. -   مانعي بين موقعيت كاري و اين تجهيزات وجود نداشته باشد . (كارگران مجبور نباشند براي رسيدن به اين تجهيزات از بين راهرو ها يا ماشين آلات و موانع ديگر عبور نمايند . ) -  در محلي نصب گردند كه به راحتي قابل مشاهده باشند . -  در سطوح مشترك قرار گيرند . پله ها ، بين موقعيت كاري و تجهيزات اضطراري، قرار نگيرند.) -  تا حد امكان در نزديكي راه خروج اضطراري نصب گردند تا به هنگام بروز حوادث ،گروه نجات بتواند به راحتي خود را به فرد حادثه ديده برسانند. در صورت نصب اين تجهيزات در بيرون از كارگاه از يخ زدگي حفاظت شود .

29. درجه حرارت : در سال 1998 استاندارد ANSIتوصيه كرد، كه آب بايد ولرم باشد اما نبايد دامنه حرارتي خاصي داشته باشد. به طور كلي درجه حرارت آب بين 27 تا 35 درجه سانتي گراد (90-80 درجه فارنهايت ) توصيه شده است . وسايل كنترل كننده درجه حرارت ، شير ترموساتات، فلومتر و وسايل ديگري كه به حفظ درجه حرارت و دبي پايدار و دائمي كمك مي كند بايدبر روي تجهيزات نصب گردند . در محيط هاي بيرون و سرد ، دوشهاي ايمني داراي شير معتدل كننده باشد تا دماي آبي كه كارگران استفاده مي كنند متناسب بادماي محيط باشد . فاكتورهاي موثر در انتخاب و استفاده از انواع تجهيزات اضطراري: - شناخت مواد شيميايي و خطرات بالقوه آنها: تمام مواد خطرناك نيازمند به تشخيص مناسب و صحيح مي باشند . استفاده از MSDS و بر چسب ها مي تواند درمورد ارزيابي خطرات كمك كننده باشد .

30. - تعداد كارگران شاغل : در اماكني كه تعداد زيادي از كارگران از مواد خطرناك شيميايي استفاده مي كنند ، بيش از يك دوش يا چشم شوي اضطراري مورد نياز مي باشد . - لباس كارگر: لباس كار و كفش هاي اضافي بايد نزديك به دوشهاي اضطراري نگهداري شود . زيرا لباسهاي آغشته به مواد شيميايي خورنده و سمي بايستي سريعاَ تعويض شوند .

31. - ايزولاسيون كارگران: نصب هشداردهنده هاي سمعي و بصري مي تواند كارگران را به راحتي در وضعيت آماده باش قرار دهد(اعلام خطر ). اين موضوع به ويژه هنگاميكه دوش اضطراري يا چشم شوي در حال استفاده است ، مهم مي باشد . - آموزش كارگران: نمامي كارگران، نيازمند دستورالعمل هايي در مورد استفاده مناسب از دوشهاي اضطراري يا چشم شوي ها مي باشند دستورالعمل هاي نوشته شده بايد در نزديكي دوشهاي اضطراري و چشم شوي ها نصب گردند . در ضمن بايد به كارگران در مورد موقعيت مكاني اين تجهيزات و چگونگي استفاده از آنها آموزشهاي لازم داده شود .

32. چشم شوي اضطراري استاندارد 1990 -2358.1 ANSI درخصوص نصب , تست, آموزش و نگهداري به نکات زير اشاره دارد - دستگاه بايد قادر به تأمين جريان آبي معادل 3 گالن در دقيقه براي مدت 15 دقيقه باشد .- حداقل فاصله هدهاي خروجي آب با کف زمين بايد بين 33 تا 45 اينچ ( 52/5تا 112/5سانتيمتر ) و با نزديکترين ديوار يا مانع 6 اينچ (15سانتيمتر ) باشد .- جريان کنترل شده فشار پايين آب بطور کامل بدون ايجاد جراحت براي کاربر باعث شستشوي چشمان صورت گيرد .- هدهاي خروجي آب بايد مجهز به محافظ گردوغبار باشد .- چشم شوي ها بايد بصورت هفتگي تست و نظافت شوند .- جريان آب لوله تغذيه کننده چشم شوي بايد داراي فشار 30psi باشد .- بايد کمتر از يک ثانيه پس از فعال شدن توسط فرد , عمل کند .- محل آن بايد با تابلوي مناسب مشخص شود .- فاصله آن بايد تا محل خطر برحسب زمان 10 ثانيه و برحسب مسافت 100 فوت باشد.