GÖRME ENGELLİ ÇOCUKLAR

1. GÖRME ENGELLİ ÇOCUKLAR Deniz YILMAZ Tohum Otizm Vakfı 1

2. GÖRME Görme, ortamdaki ışık ve cisimlerin duyusal retinadaki fotoreseptör hücreleri tarafından algılanmasıdır. 2

3. GÖRME ALANI Baş ya da kafayı çevirmeden iki gözle görülen 180 derecelik alandır. 3

4. GÖRME YETERSİZLİĞİ Görme yetersizliği, görme gücü hiçbir biçimde normal görme gücüne (20/20) düzeltilememe durumudur. 4

5. GÖRME YETERSİZLİĞİ BULUNAN BİREYLER Körler Az Görenler 5

6. KÖRLER 6

7. Yasal Tanıma Göre Kör Tüm düzeltmelerle birlikte olağan görme gücünün 1/10'ine yani 20/200'lik görme keskinliğine ya da daha azına sahip olan ya da görme alanı yirmi derecelik açıyı aşmayan kişilerdir. 7

8. Eğitsel Tanıma Göre Kör Eğitsel tanıma göre kör, bütün düzeltmelere rağmen iki gözle görmesi 1/10'dan aşağı olan, eğitim, öğretim çalışmalarında görmesinden yararlanması mümkün olmayandır. 8

9. AZ GÖRENLER 9

10. Yasal Tanıma Göre Az Gören Yasal tanıma göre az gören, tüm düzeltmelerle birlikte görme keskinliği 20/70 ile 20/200 arasında olan kişilerdir. 10

11. Eğitsel Tanıma Göre Az Gören Az gören, bütün düzeltmelere rağmen iki gözle görmesi 1/10 ile 3/10 arasında olan ve özel bir takım araç ve yöntemler kullanmadan eğitim, öğretim çalışmalarında görme gücünden yararlanması mümkün olmayanlardır. 11

12. GÖRME YETERSİZLİĞİNİN NEDENLERİ Gözün görmeyle ilgili hayati bölümlerinde zedelenmelerden kaynaklanan yetersizlikler Göz güllesinin yanlış boyutlarda oluşması nedeni ile gözün nesnelere odaklanmasında yaşanan sorunlar Görsel bilgiyi yorumlayan beyindeki görme bölümünü istenildiği gibi çalışmaması 12

13. ÇOCUKLARDA GÖRME YETERSİZLİĞİNİN GÖRÜLME SIKLIĞI 3 / 2000 13

14. GÖRME YETERSİZLİKLERİ Katarakt Glokom Tembel Göz Şaşılık ROP Nistagmus Akçıllık Görme Siniri Bozulmaları (Optik Sinir Atrofisi) 14

15. KIRILMA KUSURLARI Yakın Görme (Miyopluk) 15

16. Uzak Görme (Hipermetropluk) KIRILMA KUSURLARI 16

17. Astigmatizm KIRILMA KUSURLARI 17

18. Görme Engelli Çocukların Davranış Özellikleri Görme yetersizliğinden kaynaklanan eksiklikleri diğer duyu organlarını kullanarak telafi etmeye çalışırlar. Görme engelli çocukların görme duyusu yoksunluğu çoğu bilgilerden yoksun kalmalarına neden olur. Bunun için onların dokunma ve işitme duyularıkullanımı daha aktiftir. Sosyal faaliyetlere ilgilidirler. Mimik ve jestlerle kendini ifade edemez. Görme engelli çocuklarda engelinden dolayı göz-el koordinasyonu yoktur. Müzikle yakından ilgilenirler. Bedensel ve zihinsel gelişimlerinde farklılık yoktur. Bağımsız hareket edebilme becerileri sınırlıdır. Görme problemi olan çocuklar aynı noktaya uzun süre bakma, ilgisini çekebilecek bir eşyayı fark edememe, nesneyi gözleriyle takip edememe, renkleri ayırt edememe, sık sık eşyalara çarpma, sık sık düşme ya da sağa sola amaçsız uzanma gibi sorunlarla karşılaşabilirler. Görme yetersizliğinden etkilenen çocuklar yetişkinleri gözleyip, taklit etmede güçlük yaşamaktadırlar. 18

19. Sınıfınızda Görme Engelli Öğrenciniz Varsa Nasıl Anlarsınız? Gözlerinin önünde bulunan ilgi çekici eşyaları takip edemeyen ya da farkına varamayanlar Uzun süre aynı yere bakanlar Farklı bir şekilde gözlerini döndürenler Sık sık gözlerini ovan ve kaşıyanlar Gözlerini ışıktan kaçıran ve gözleri titreyenler Sağa sola amaçsız uzanan ve sık sık düşenler Renkli bir resmin renklerini ayıramayanlar Gözlerinde kızarıklık ve yaşarma olanlar Göz bebeğinin ortasında bulanıklık ve ışık geldiğinde parlama olanlar 19

20. TANILAMA Parmak Testi Çocuğu karşınıza alın. Işık çocuğun arkasından gelsin. Çocukla aranızdaki uzaklık 3 m. kadar olsun. Elinizi kaldırarak çocuğa üç parmağınızı gösterin. Çocuktan gösterdiğiniz parmak sayısı kadar parmak göstermesini isteyin. Bu uygulama sonucunda çocuk üç parmağını gösterirse sorun yok, gösteremezse ilkin iki parmağınızı sonra dört parmağınızı gösterin, çocuk yine başarılı olamazsa bu onun görme problemi olduğunu gösterir. 20

21. TANILAMA Snellen Kartı Snellen Kartı, görme keskinliğini ölçme amacıyla kullanılır. 21

22. Görme Engelli Çocukların Eğitimi 22

23. TÜRKİYE’DE İLKÖĞRETİME DEVAM EDEN GÖRME ENGELLİ ÖĞRENCİ SAYISI 23

24. Eğitimcilerin Dikkat Etmesi Gerekenler 24

25. Eğitimcilerin Dikkat Etmesi Gerekenler Görme engelli olan çocuklara, yazılı yoklamalarda soru ve cevaplarını kabartma yazı ile yazmalarına ve yazılı yoklamalarda biraz daha fazla zaman kullanmalarına müsaade edilmelidir. Az gören öğrenci tahtayı rahatça görebileceği bir yere oturtulmalıdır. Öğrenciye kitap okurken zaman tanımak gerekir. Diğer öğrencilere göre okuma sırasında daha çabuk yorulabilir. Bu durumda öğrenciye dinlenmesi için kısa molalar verilmelidir. Öğrencinize isteklerinizi belirtirken “Şunu bana ver.” gibi görmeye dayalı cümlelerle ifade etmeyin, bunu yerine “Sağ elinin yanında duran kalemi bana ver.” şeklinde açık yönerge vermeye dikkate edin. Öğrencinin kullanmış olduğu defter, koyu renk çizgilerle belirginleştirilmiş olmalıdır. Sınıf ortamında görme engelli veya az gören öğrencinin derse katılımını sağlamak için her derste ona en az bir iki soru sorun. Öğrencinizi kendi içinde gösterdiği gelişme ile değerlendirin ve öğrencinizin yapamadıklarına değil yapabildiklerine yoğunlaşın. Görme yetersizliği olan çocuklara da görenlere verilen özel ödevlerin benzerleri verilmelidir. 25

26. Öğrenci tahtadaki yazıyı tüm düzenlemelere rağmen göremiyorsa yazdığımız yazının bir fotokopisi öğrencinin masasına konup ondan yazması istenebilir. Öğretmen tahtaya yazı yazarken yazdıklarını sesli olarak tekrarlaması az gören öğrenci için fayda sağlayacaktır. Ders yılı başında okul binası ve öğrenci için önemli bölümleri (tuvalet, kantin, yemekhane, kütüphane), bu bölümlerin  okul içindeki yerleşimleri öğrenciye tanıtılmalıdır.Aynı zamanda okul çevresi de  (park, bahçe ) öğrenciye tanıtılmalıdır. Sınıf içinde öğrencinin tahtaya ve kapıya giderken takılabileceği bir takım engeller bulunmamalıdır. Görme yetersizliği olan çocukların sınıftaki her etkinliğe katılması cesaretlendirilmelidir. Sınıftaki etkinliklere katılmaları mümkün olmuyorsa, ek etkinlikler düzenlenmelidir. Sınıftaki gören çocuklar görme yetersizliği olan çocuklara not tutarak ya da not tutarken karbon kağıdı kullanarak yardımcı olabilirler. Eğitimcilerin Dikkat Etmesi Gerekenler 26

27. Sınıftaki diğer öğrencilere görme engelli öğrencinizin özelliklerini anlatarak, görme engelli öğrencinizin bağımsız hareket etme becerilerini sağlayacak tedbirleri birlikte belirleyin. Öğrencinizin sırasını paylaştığı arkadaşına uyumunu ve ona olan güvenini arttırmak için sıra arkadaşına görme engelli öğrencinize nasıl destek olacağına ilişkin bireysel olarak bilgi verin ve onun olumlu davranışlarını ve çabalarını ödüllendirin. Görme yetersizliğinden etkilenmiş öğrenciler dersleri sesli kayıt cihazıyla kaydedip sonra bunları dinleyerek dersleri izleyebilir. Ancak öğrencinin nasıl olsa kaydediyorum düşüncesiyle dersi dinlememesine yol açmayacak şekilde çocuk eğitilmelidir. Sınıfta çalışma masasına masa lambası ile aydınlatma koyulabilir. Bazı çocuklar kalın uçlu kalem (ispirtolu kalem gibi) kullandıklarında daha iyi görebilirler. Az gören öğrenciler için çalışma masasında zemin zıtlığına dikkat edilebilir. Örneğin beyaz masada beyaz defterle çalışmak görülürlük açısında zorluk yaratır. Eğitimcilerin Dikkat Etmesi Gerekenler 27

28. Dinlediğiniz İçin Teşekkürler 28

29. KAYNAKÇA Özyürek, M., Görme Engelliler, Erişim tarihi: 16 Haziran 2010, http://www.aof.anadolu.edu.tr/kitap/IOLTP/1267/unite09.pdf Görme Engelli Çocukların Davranış Özellikleri, Erişim tarihi: 16 Haziran 2010, http://orgm.meb.gov.tr/OzelEgitim/gormeeng.htm Görme Engelli Çocukların Eğitiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler, Erişim tarihi: 16 Haziran 2010, http://www.kayram.net/gormeengelli.asp Kaynaştırma Yoluyla Eğitim Uygulamalarında Öğretmenlere Öneriler, Erişim Tarihi: 23 Ağustos 2010, http://orgm.meb.gov.tr/Mevzuat/genelgeler/kaynastirma.pdf Tüfekçioğlu, Ü. (2005). İşitme, Konuşma ve Görme Sorunu Olan Çocukların Eğitimi. Eskişehir: Açıköğretim Fakültesi Yayınları. Görme Engelliler UNESCO Raporu 29