ACT (Acceptance & Commitment Therapy) bij problematisch middelengebruik

1. ACT (Acceptance & Commitment Therapy) bij problematisch middelengebruik Francis De Groot

2. ACT • ACT en verslaving • Primaire preventie • Verder kennismaken met ACT FDG ACT - VAD

3. ACT Situering: • Gedragstherapie • Gebaseerd op Relational Frame Theory (RFT - gedragsanalytisch) • Ontstaan half jaren ’80 – jaren ’90 • Richt zich niet op specifieke problemen • Richt zich op processen (functionele dimensies) – geen oplossing voor alles! FDG ACT - VAD

4. ACT • Normale psychische processen spelen een belangrijke rol bij veel psychopathologie • Niet vertellen over (‘je moet aanvaarden’), maar doen, ervaren = experiëntieel; is geen psycho-educatie • Multidisciplinair toepasbaar • Perfect combineerbaar met hervalpreventie, motiverende gespreksvoering, psycho-educatie, medicatie, … FDG ACT - VAD

5. ACT Middelengebruik: allerlei functies: • Vermijden, onderdrukken van negatieve gedachten en gevoelens (negatieve bekrachtiging) • Positieve bekrachtiging op korte termijn (roes, spanning, …) • Contextafhankelijk FDG ACT - VAD

6. ACT Experiëntiële vermijding en cognitieve fusie: Klassiek: negatieve gedachten en emoties vervangen door positieve: • Negatieve gedachten: uitdagen, veranderen • Negatieve emoties: exposure om bv. angst weg te krijgen, uitdoven (cfr. cue exposure) FDG ACT - VAD

7. ACT ACT: inhoud hoeft geen probleem te zijn. Pogingen om ze te elimineren kunnen problemen zelfs versterken: witte beer Deze pogingen = experiëntiële vermijding FDG ACT - VAD

8. ACT Fixatie op problematische ervaringen + letterlijk nemen van negatieve gedachten = cognitieve fusie FDG ACT - VAD

9. ACT Verslaving en experiëntiële vermijding: • Jacobs ea (2009): AAQ-II • Correlatie AAQ-II – delay discounting (k100) alcoholproblemen: r = -0,37 • Najmi & Wegner (2008) • Forsyth ea (2003) • Ostafin & Marlatt (2008) • Klein (2007) FDG ACT - VAD

10. Psychologische flexibiliteit Contact met het hier en nu Acceptatie Waarden Defusie Toegewijde Actie Zelf als Context FDG ACT - VAD

11. ACT Werken met de kernprocessen – veel metaforen en oefeningen. • Waarden: Waar wil je naartoe met je leven? Waar wil jij voor staan? Waardegebieden. Waarop vastgelopen? FDG ACT - VAD

12. ACT Waardedomeinen: • Gezondheid • Levensovertuiging • Dagbesteding • Ontspanning • Leren • Creativiteit • Sociale inzet • Natuur • Intieme relaties • Vriendschap • Relaties met kinderen • Relaties met familie FDG ACT - VAD

13. FDG ACT - VAD

14. ACT Werken met de kernprocessen – veel metaforen en oefeningen. • Acceptatie: bereidheid belevingen te hebben en ervaren zoals ze zijn • Drijfzand • Pink • Wat als het zo is? Schaamte, angst, drang, impulsen, verleiding, frustratie, saaiheid, ontwenning,… FDG ACT - VAD

15. Het lijkt alsof je negatieve gedachten in de weg staan, je verhinderen om de gewenste richting in te slaan FDG ACT - VAD

16. Maar eigenlijk rijden die negatieve gedachten gewoon mee. Ze steken de kop op en roepen: naar rechts, naar rechts! Maar je kan nog steeds kiezen om naar links te gaan. FDG ACT - VAD

17. ACT Acceptatie: strijd loslaten, helemaal loslaten + contact maken met je belevingen FDG ACT - VAD

18. ACT Werken met de kernprocessen – veel metaforen en oefeningen. • Defusie: leren zien, horen, ervaren van de dingen zoals ze zijn en niet zoals ze zeggen dat ze zijn FDG ACT - VAD

19. ACT Defusie: Bv. ‘ik kan het niet’ • ‘ik heb het gedacht dat …’, ‘ik merk dat ik … voel’ • Melk-melk-melk FDG ACT - VAD

20. FDG ACT - VAD

21. ACT Werken met de kernprocessen – veel metaforen en oefeningen. • Hier en nu: niet vasthaken aan gedachten en gevoelens. Leren contact maken met het hier en nu, komen en gaan (en terugkomen) van belevingen. FDG ACT - VAD

22. ACT Werken met de kernprocessen – veel metaforen en oefeningen. • Zelf-als-context: leren zichzelf ervaren als een observator van alles wat er gebeurt – zonder kenmerken, onveranderlijk FDG ACT - VAD

23. ACT Zelf-als-context: • Komt minder aan bod bij behandeling van verslaving • Band met mystieke ervaringen: (De Groot (2009). Van Zelf tot Mystiek) FDG ACT - VAD

24. ACT Werken met de kernprocessen – veel metaforen en oefeningen. • Toegewijde actie FDG ACT - VAD

25. ACT Psychologische flexibiliteit: de psychische vrijheid hebben om je leven verder te zetten of te veranderen in de richting die je belangrijk vindt, in de richting van je waarden; en dit in volledig contact met het huidige moment en bewust van je verleden. FDG ACT - VAD

26. ACT en verslaving Verschillende publicaties beschikbaar: onderzoek, protocols, casussen, overzichten, … Processen: vooral waarden, acceptatie en defusie FDG ACT - VAD

27. ACT en verslaving 2.1.Alcohol 2 gevalsbeschrijvingen: • Luciano ea 2001 • Heffner ea 2003 (gericht op waarden) FDG ACT - VAD

28. ACT en verslaving 2.2.Cannabis 1 studie (3 single-case designs): • Twohig ea 2007 FDG ACT - VAD

29. ACT en verslaving 2.3.Heroïne • Tull ea 2007: programmabeschrijving + casus (gericht op verhoogde angstgevoeligheid) • Stotts ea 2009: casus methadone-afbouw FDG ACT - VAD

30. ACT en verslaving 2.4.Methamfetamine • Smout 2008: handleiding FDG ACT - VAD

31. ACT en verslaving 2.5.Gokken Geen ACT-studies. Wel experimenteel onderzoek vanuit RFT (Dymond ea 2007; Hoon ea 2007; Hoon ea 2008) FDG ACT - VAD

32. ACT en verslaving 2.6.Polygebruik • Hayes ea 2004: RCT polygebruikers op methadone. 3 groepen: • Methadone • Methadone + ACT • Methadone + 12 stappen FDG ACT - VAD

33. FDG ACT - VAD

34. ACT en verslaving 2.6.Polygebruik • Hayes ea 2004 • Protocol individuele therapie beschikbaar • Batten ea 2005: gevalsbeschrijving polygebruik + PTSD FDG ACT - VAD

35. ACT en verslaving 2.7.Gemengde groepen • Heet van de naald: RCT ACT en zelf-stigma: 2 groepen: • 6u ACT + 28u TAU (intensief) • 34u TAU Resultaat: ACT wordt beter met de tijd: gebruik verdere behandeling, alcohol en druggebruik,… FDG ACT - VAD

36. ACT en verslaving 2.8.Personeel (verslavingswerkers) • Studies gericht op burn-out • Hayes ea 2004: Workshop van 1 dag: • Educatie biologische factoren • Multiculturele training • ACT FDG ACT - VAD

37. FDG ACT - VAD

38. ACT en verslaving 2.8.Personeel (verslavingswerkers) • Implementatie nieuwe behandelingen of medicatie: • Luoma ea 2007: Resultaat: ACT veel meer implementatie + meer persoonlijke voldoening (minder burn-out) • Varra ea 2008: 2 dagen training + extra workshop hadden geen enkel effect, tenzij de workshop ACT was: positiever tov farmacother + meer verwijzing voor voorschriften (protocol beschikbaar) FDG ACT - VAD

39. Preventie Preventie van middelenproblemen via ACT kan werken: • ACT werkt bij jongeren • ACT werkt bij verslaving • ACT werkt bij jongeren met verslaving • De effecten van ACT nemen vaak toe met de tijd FDG ACT - VAD

40. Preventie Preventie van middelenproblemen via ACT kan werken: • Preventie via ACT is onderzocht voor andere problemen: Zweden: Livheim: onderzoek in scholen. 9u ACT training geeft verbetering op aantal GGZ-factoren tegenover controlegroep. Ook nog bij follow-up na 2 jaar! • Breed toepasbaar (ook minder verbale groepen): Gregg: ACT voor diabetes bij sociaal zwakkere groepen + Lundgren: ACT voor diabetes bij achtergestelde groepen in Z-Afrika FDG ACT - VAD

41. Preventie • 2010: start preventieproject Sint-Niklaas + waarschijnlijk Leuven: proeftrainingen in school • Daarna? Uitgebreidere implementatie te plannen (financiering zoeken,…) + wetenschappelijke opvolging – met medewerking van Lessius Hogeschool • Doel = effectief, goedkoop, makkelijk implementeerbaar, voor alle niveaus • Zie brochure (Carmen Van Opstal) FDG ACT - VAD

42. Verder kennismaken met ACT • Boek A-Tjak & De Groot • Andere boeken, artikels (mailtje) • Workshops (VVGT, Sarah Bosman,…) • Grotere training: Nederland • Proberen! • Yahoo-groep • francis.de.groot@fracarita.org FDG ACT - VAD

43. ACT DANK U ! FDG ACT - VAD