300 likes | 927 Vues
Kan ve Kan Yoluyla Bulaşan ENFEKSİYONLAR. Dr.Z.Mine KABAŞ Çanakkale Devlet Hastanesi. Sağlık Çalışanlarında Enfeksiyon Riski. Kan yoluyla bulaşan hastalıklar Hepatit B, Hepatit C, HIV, Hepatit D, KKKA
E N D
Kan ve Kan Yoluyla Bulaşan ENFEKSİYONLAR Dr.Z.Mine KABAŞ Çanakkale Devlet Hastanesi
Sağlık Çalışanlarında Enfeksiyon Riski • Kan yoluyla bulaşan hastalıklar • Hepatit B, Hepatit C, HIV, Hepatit D, KKKA Hastalardan bulaşabilecek diğer enfeksiyon hastalıkları (bakteriler, mantarlar, parazitler) • Sağlık çalışanlarında majör bulaş kaynağı kanla veya kanla kontamine olmuş vücut sıvıları ile temas
Parenteral bulaşan etkenler • Kan • Semen • Vajina • Tükrük • Ter • İdrar ve • Diğer vücut sıvılarında (periton, plevra, perikard v.b.) bulunabilirler
Parenteral Bulaşan Etkenler için Risk Grupları • Çok eşlilik • Kan ve kan ürünleri sık transfüze edilenler • Sağlık personeli • Sıkı veya kalabalık yaşam koşulları (sosyo-ekonomik düzey düşüklüğü,mental retarde olmak, kreş, yatılı okullar, askeri birlikler v.b.)
Riski arttıran faktörler ise aşağıdaki gibidir ; • Temastan önce alette gözle görünür kan olması • Derin kazaen yaralanmalar • Çok yüksek viral yük
Hepatit B • Diğer etkenler gibi hasarlanmış deri ve mukozalardan girer • Bulaş eşiği çok düşük, 0.0001 mL • Dünyada 400 milyon taşıyıcı, 50 milyon/yıl yeni olgu
Bulaş Riski: HBV • HBsAg-pozitif, HBeAg pozitif: %37-62 • HBsAg-pozitif, HBeAg-negatif: %23-37 • Kronik hepatit gelişme riski (%3-10) • Siroz, hepatosellüler karsinom • Hepatit D enfeksiyonu için hepatit B taşıyıcılığı gereklidir. • Hepatit B, cansız yüzeyler üzerinde oda sıcaklığında en az bir hafta canlılığını korur.
Hepatit-C • Hepatit B’ye göre enfeksiyözitesi daha düşük • Dünya nüfusunun %3 ü (170 milyon) enfekte • Kuzey Avrupa ve Kuzey Amerikada %0.2, Avustralya’da %1-1.5, Brezilya, bazı diğer Güney Amerika ülkelerinde, Mısır’da >%5
Bulaş Riski:HCV • Hepatit C: %2-3 • Kronik hepatit (%80-90) • Siroz • Hepatosellüler karsinom • Hepatit C, ortamda uzun süre canlı kalmaz
HIV • Dünya’da 40 milyona yakın HIV(+) ve 1.5 milyona yakın AIDS olgusu bildirilmektedir. • Bu olgular 197 ülkeden bildirilmiştir.
Bulaş Riski:HIV • İğne batması: %0,3 • Mukozal temas: %0,09 (%0,006-%0,5) • Tedavi almayanlarda AIDS’eprogresyon • Antiretroviral tedavi ile sonuçlar başarılı • HIV, ortamda uzun süre canlı kalmaz.
HIV-Bulaş Yolları • Cinsel temas (bir temasla %0.01-%1) • Bir İ.V. İlaç ile %0.5-1 • İntrauterin%12-50 • %12 sütle • %90 kontamine kan transfüzyonu • %0.1-1 nozokomiyal • Akut ve ilerlemiş hastalardan bulaş riski çok yüksek • Vajinal yolla kadınlara bulaş sık • Rektal mukozadaki M hücreleri primer hedef olup buradan lenfoid dokuya geçiyor.
KKKA • Kenelerin ısırması, ezilmesi, • Viremik çiftlik hayvanlarının kan veya dokularıyla temas, • Akut infekte hastayla temas (Nozokomiyal) • Kanamalı ateşlerde infeksiyöz doz oldukça düşüktür(1-10 virüs)
Standart Önlemler • HER HASTAYA ENFEKTE OLDUĞU KABUL EDİLEREK YAKLAŞILMALI! • Hastanın marker sonuçlarının negatif olması, enfekte olmadığı anlamına gelmez. • İnkübasyon süreleri: • Hepatit B=50-180 gün • Hepatit C=30-150 gün • HIV=30-90 gün
Hasta Mahremiyeti • Hastaya ait tüm bilgiler gizli tutulmalıdır. • Hastabaşı panolarına, dosya veya gözlem kağıtları üzerine, vb. yerlere hastanın hepatit-HIV markerları ile ilgili bilgi yazılmamalıdır.
Standart Önlemler • Kanla, her tür vücut sıvısı ve ter dışında her tür vücut salgısı ile, • Mukoza ile • Bütünlüğü bozulmuş ciltle temas sırasında, Eldiven giyilmeli, Eldiven çıkarıldıktan sonra eller yıkanmalıdır.
Standart Önlemler • Hastanın sekresyonlarının etrafa sıçrama ihtimalinin yüksek olduğu durumlarda ek bariyer önlemleri kullanılmalı: • Maske • Önlük • Gözlük
Korunma • Kişisel korunma • Hastadan hastaya bulaşın önlenmesi • Sterilizasyon-dezenfeksiyon • Ortam temizliği • Atık yönetimi
Kişisel Korunma • Kesici-delici alet yaralanmalarının takibi • İlk müdahale Ne yapalım? • Kayıt tutulması ? • Danışmanlık hizmeti Ne sıklıkta takip edelim? Hangi testleri çalışalım? Kime/kimlere?
Riskli Yaralanma Anında Yapılması Gerekenler • Yaralanmanın meydana geldiği cilt bölgesi su ve sabunla yıkanmalı • Mukozal temas durumunda, kan veya vücut sıvısı ile temas eden mukoza bölgesi bol su ile yıkanmalı • Yaralanmanın meydana geldiği bölge sıkılarak kanatılmamalı • Yaralanmanın meydana geldiği bölgenin yıkandıktan sonra antiseptik solüsyonla silinmeli
Riskli Yaralanma Anında Yapılması Gerekenler • Yaralan kişinin markerları bilinmiyor ise hemen kan alınarak HBs Ag, anti-HBs Ab, anti-HCV Ab, Anti-HIV bakılmalı • Kaynak biliniyorsakan alınarak HBs Ag, anti-HCV Ab, Anti-HIV bakılmalı
HBV • Kaynak HbsAg negatif ise; marker sonuçlarına göre Hepatit B taşıyıcısı olmayan ve Hepatit B geçirmediği saptanan personele0, 1 ve 6. aylarda Hepatit B aşısı yapılmalıdır. • Üçüncü doz aşıdan 4-8 hafta sonra anti-HBs antikoru tekrar bakılmalı, pozitifleşmemiş olanlar için tekrar üç doz aşı (0, 1, 6. aylarda) yapılmalıdır.
HBV • Aşılama programına başlamış, ancak tamamlanmamış olan kişiler, Enfeksiyon Kontrol Ekibi’ne başvurarak şemanın nasıl tamamlanması gerektiği konusunda bilgi almalıdır:
HBV • Yaralanan kişinin anti Hbs Ab> 10 mIU/ml ise hepatit B’ye karşı yeterli korunma sağlar. • Ek bir müdahaleye (aşı veya immünoglobulin gibi) gerek yoktur.
HBV • Yaralanan kişide Hbs Ag-negatif ve anti HBs antikoru negatif veya anti HBs Ab düzeyi < 10 mIU/ml isekaynak HbsAg pozitif ise ilk 72 saatte Hepatit B aşısı + Hepatit B Ig (0,06 ml/kg) yapılmasına karar verilir. • Gebelikte Hepatit B aşısı ve HBIG uygulaması kontrendike değildir.
HCV • Hepatit C için etkinliği kanıtlanmış aşı ve immünoglobulin yoktur. • Riskli yaralanma sonrasında immmünoglobulin veya interferon uygulamalarının Hepatit C’ye karşı korunma sağlamadığı gösterilmiştir.
HCV • Yaralanan kişiden kan alınarak bazal anti-HCV Ab ve ALT düzeyi saptanmalıdır. • Kaynak Anti-HCV pozitif ise temas sonrası 2.haftada HCV RNA bakılmalıdır • Takip amacıyla 3. ay ve 6. ay sonunda ALT ve anti-HCV Ab testleri tekrarlanmalıdır.
HIV • HIV için etkinliği kanıtlanmış aşı ve immünoglobulin yoktur. • HIV bulaş riski taşıyan yaralanma durumunda Enfeksiyon Hastalıkları Kliniği’ne danışılarak yönlendirme yapılmalıdır: • Antiretroviral tedavi gerekli mi? Temas sonrası anti-retroviral tedavi ile bulaş %80 azalmaktadır (Zidovudin, Lamivudin, +,- Lopinavir/Ritonavir)
KKKA • Şüpheli, olası yada kesin vaka ile temes sonrası 2 hafta takip • Klinik bulguların takibi • Günlük hemogram takibi • Ribavirin proflaksisi?( 4 x 0.5 gr/ 7gün PO)