DIRK BOUTS

1. DIRK BOUTS 1415 � 1475 60 jaar

2. Dirk Bouts, Maria Triptiek, ca. 1445, Museo del Prada, Madrid.olieverf op paneel, herkomst in 1563 in het Escorial, sinds 1839 in het Prado lang: 80 x 200 mtr. Midden/groot afm: middendeel 0.80 x 1.05, zijpanelen 0.80 x 56Middendeel: De Visitatie en De geboorte van Christus

3. Middendeel : Visitatie en Geboorte van Christus afm: 0.80 x 1.05 m

4. Linkerzijpaneel: Annunciatieafm: 0.80 x 0.56 m

5. Rechterzijpaneel: Aanbidding der koningen afm: 0.80 x 0.56 m

6. Dirk Bouts, Gelaat van Christus, ca.1450, Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdamafm: 0.36 x 0.27 m (8 identieke versies zijn bekend, dit is de oudst bekende) KLEIN

7. Dirk Bouts, Passie triptiek, ca. 1455, Museo del Capilla Real, GranadaOlieverf op paneel. Herkomst: In 1523 werd dit altaarstuk voor het eerst vermeld in de Capilla Real. GROOT ca. 2 x 2,5 m

8. Middenpaneel: Kruisafnemingafm: 1.91 x 1.45 m

9. Linkerpaneel:Kruisiging Rechterpaneel: OpstandingAfm: 1.91 x 0.58 malle panelen zijn aan de zijden 2,5 � 5 cm ingekort, ook het middendeel

10. Dirk Bouts, Kruisiging, ca. 1455, musea voor schone kunsten, Brussel. GROOT polyptiek

11. Info kruisiging Op de linkervleugel was waarschijnlijk de Aanbidding der koningen afgebeeld. In 1858 werden de doeken voor het eerst opgemerkt door Sir Charles Eastlake in de verzameling van Guicciardi in Milaan., die de werken eerder in de 19e eeuw verwierf. Oorspronkelijk zouden ze in het bezit zijn geweest van de Foscari-familie in Milaan; Eastlake, die de doeken toeschreef aan Rogier van der Weyden, noemde een Kruisafneming, een Aanbidding der koningen, een presentatie en een Annunciatie. In 1860 vermeldde Eastlake in de verzameling Guiciardi ook nog de Graflegging, die hij datzelfde jaar nog aankocht voor het museum in londen. In 1872 werden de volgende doeken tentoongesteld in Milaan; de opstanding, die zich op dat moment in de verzameling vasn Vittorio Melzi bevond, de annunciatie, die zich bevond in de verzameling van Guiseppe Casanova, en de Aanbidding der koningen, die zich nog in de verzameling van Paolo Guiccairdi bevond.

12. Dirk Bouts, Erasmus-altaarstuk, ca.1468, olieverf op paneel, Sint-Pieterskerk, Leuven.MIDDEN geheel= 0.82 x 1.50 m

13. Middelpaneel: Marteling van de Heilige ErasmusAfm: 0.82 x 0.82 m

14. Linkerzijpaneel: Hi�ronymus Rechterzijpaneel: Bernardus van Clairvauxafm: 0.82 x 0.34 m

15. Info Erasmus-altaarstuk Herkomst: waarschijnlijk een opdracht van Gheert de Smet, die in 1469 overleed en voor wie volgens een document uit dat jaar een jaarlijkse zielemis gehouden moest worden ter ere van de heiligen Hi�ronymus, Bernardus en Erasmus. Voor de kleinste van de twee kapellen die de broederschap van het Heilige Sacrament bezat in de Sint Pieterskerk in Leuven; daar is het altaarstuk altijd gebleven Gheert de Smet was schoolmeester en lid van de broederschap van het Heilige Sacrament. De broederschap bezat twee kapellen in de Sint Pieterskerk, waarvan er ��n gewijd was aan de Heilige Erasmus.

16. Dirk Bouts, Ecce Agnus Dei, Alte Pinacothek, M�nchen1462-1468 0.54 x 0.41 MIDDEN

17. Info Ecce Agnus Dei Voorstelling: Johannus de Doper wordt hier afgebeeld terwijl hij bij de eerste ontmoeting met Christus op Jezus wijst en de woorden spreekt; zie, het Lam Gods, dat de zonden der wereld wegneemt (Joh:1; 29-36.) De opdrachtgever heeft zich als getuige van deze gebeurtenis laten afbeelden. Begin 19e eeuw in het bezit van Eug�ne de Beauharnais, stiefzoon van Napoleon I en hertog van Leuchtenberg; in het midden van de 19e eeuw bracht hertog Maximiliaan het werk mee naar St.Petersburg. In 1918 kreeg kroonprins Rupprecht von Bayern het in bezit, in 1924 kwam het terecht in het Wittelsbacher Ausgleichsfunds, in 1930 werd het aangekocht door de Alte Pinacothek in M�nchen.

18. Dirk Bouts, Maria met kind, Londen National Gallery, 1460-1465, klein (0.39x0.29).

19. Herkomst Maria met Kind In 1863 bevond het paneel zich in Spanje; vervolgens in de verzameling van Fr�d�ric Spitzer in Parijs. In 1893 werd het aangekocht door George Salting, die het in 1895 in bruikleen gaf aan de National Gallery en het naliet aan het museum bij zijn dood in 1910.

20. Dirk Bouts, Paradijs en Hel, 1468-1470, muse� du Louvre, Parijs 0.70 x 2.31 m Groot Middendeel ontbreekt:laatste oordeel

21. Info Hel en Paradijs Het middenpaneel ontbreekt, alleen de beide zijpanelen zijn er. Midden:Het laatste oordeel. In 1468 werd het laatste oordeel door het stadsbestuur van Leuven besteld voor het stadhuis. In 1470 had het voltooide werk zijn plaats aldaar ingenomen. V��r 1862 bevond het paneel met het Paradijs zich in de abdij van Tongerloo. In 1862 werd het paneel door Nieuwenhuys verworven; in 1864 kwam het terecht in het museum van Lille. Het paneel met de Hel werd in 1898 door hertog de la Tr�moille en gravin Duch�tel geschonken aan het Louvre, waar de zijpanelen zich nu allebei bevinden..

22. Dirk Bouts, Sacraments-altaarstuk, 1464-1467, Sint-Pieterskerk, Leuvenafm: middenpaneel: 1.80 x 1.50 m, zijpanelen 0.89 x 0.72 m ( geheel met lijst: 1.85 x 2.95 m) GROOT

24. Middenpaneel: Het Laatste Avondmaal afm: 1.80 x 1.51 m

25. Linksboven:De ontmoeting van Abraham en MelchisedekLinksonder: Het Pascha-feestafm: 0.89 x 0.72 m

26. Rechtsboven: Het Manna in de woestijnRechtsonder: De profeet Elias en de engel in de woestijn

27. Info Sacramentsaltaarstuk In 1464 kreeg Dirk Bouts de opdracht voor het vervaardigen van dit altaarstuk van de broederschap van het Heilige Sacrament. In 1467 was het werk voltooid; in 1468 stond het altaarstuk in de grootste van de twee kapellen, die de broederschap bezat in de Sint Pieterskerk. Aan het begin van de 18e eeuw werden de zijpanelen gescheiden van het middenpaneel; het middenpaneel bleef in de St. Pieterskerk. De zijpanelen bevonden zich aan het begin van de 19e eeuw in de verzameling Bettendorf. In 1834 werden de panelen met het Paschafeest en Elias en de engel verworven door het museum in Berlijn, terwijl de beide andere panelen in de Alte Pinacotheek in M�nchen terechtkwamen. In 1921 werden de panelen teruggegeven aan Belgi�, waar ze weer werden verenigd met het middenpaneel. Tijdens WOII werd het altaarstuk meegenomen naar Duitsland. In 1945 kwam het weer terug op zijn oorspronkelijke plaats in de St. Pieterskerk te Leuven.

28. Dirk Bouts, Gerechtigheidstaferelen met de gerechtigheid van Otto III, 1468-1475, Musea voor schone kunsten, Brussel GROOT

29. Linkerpanel: De Marteldood van de onschuldige Afm: 3.25 x 1.82 m Op last van keizer Otto III (932-1002) werd de graaf onthoofd. De graaf was door de vrouw van de keizer beschuldigd van het feit dat hij haar aangerand zou hebben.

30. Rechterpaneel: De vuurproef (het Godsoordeel) Afm: 3.24 x 1.82 m De vrouw van de onthoofde graaf levert het bewijs van de onschuld van haar man, door een gloeiende staaf vast te houden. Otto III liet zijn eigen vrouw vervolgens verbranden.

31. Info Gerechtigheidstaferelen In 1468 ontving Bouts gelijktijdig met de opdracht voor het maken van Het Laatste Oordeel de opdracht voor het maken van vier gerechtigheidstaferelen van het stadsbestuur van Leuven voor het nieuwe stadhuis (slechts 2 ervan werden uitgevoerd). In 1827 kocht koning Willem I van Nederland de twee panelen via de kunsthandelaar Nieuwenhuys om ze aan zijn zoon als verjaardagscadeau te schenken; na de troonsbestijging van Willem II werden ze opgenomen in de Koninklijke Galerij in Den Haag. Na de dood van Willem II verwierf Nieuwenhuys de panelen weer en verkocht ze aan de Belgische regering voor het museum in Brussel. Opmerking; ook van de opdracht voor dit werk zijn, net als van het sacramentsaltaarstuk, verschillende documenten overgeleverd. Zo weten we onder meer dat ook hier theologen werden geraadpleegd voor de iconografie. In de voorstelling zijn waarschijnlijk portretten van burgers uit Leuven en van leden van de hofadel geschilderd. De panelen werden niet geheel voltooid voor Dirk Bout�s dood. De onderste helft van de Marteldood (linkerpaneel) is van een andere hand.

32. Dirk Bouts,Hippolytus-altaarstuk, onvoltooid bij dood Dirk Bouts in 1475, Sint-Salvatorkerk, Brugge MIDDEN olieverf op paneel, middenpaneel 0.91 x 0.91 m, zijpanelen 0.91 x 0.40 m  

33. Gegevens Hippolytus-altaarstuk Middenpaneel: Marteling van de Heilige Hippolytus. Linkerzijpaneel: de opdrachtgevers Hippolyte de Berthoz en zijn vrouw, toegeschreven aan Hugo van der Goes. Rechterzijpaneel: de Rechters. Herkomst: waarsch. na 1502 (de dood van Hippolyte de Berthoz geschonken voor het altaar van het gilde der kalkmeters en kalkdragers in de Sint- Salvatorkerk te Brugge. Opm: het linkerpaneel werd mogelijk na de dood van Dirk Bouts geschilderd door Hugo van der Goes. De opdrachtgevers zijn ge�dentificeerd als Hippolyte de Berthoz en zijn eerste vrouw Elizabeth van Keverwijck. Hippolyte van Berthoz was raadsheer van Filips de Goede. Volgens Denis (1957) is alleen het linkerpaneel met de rechters volkomen eigenhandig.

34. Dirk Bouts, Portret van een man, 1462, National Gallery, Londenafm: 0.32 x 0.21 m KLEIN

35. Info PORTRET VAN EEN MAN Voorstelling: portret van een man in een vertrek, met door het venster een blik op het landschap. Herkomst: in 1831 bevond het paneeltje zich in de verzameling van Karl Aders in Londen. In 1835 verkocht Aders het aan Solly. In 1844 was het portret in de verzameling van Samuel Rogers. In 1856 verkocht aan Wynn Ellis. In 1876 werd het paneel uit de nalatenschap van Ellis verworven door de National Gallery in Londen.