Download
1 / 133
1.52k likes | 2.65k Vues
بسم الله الرحمن الرحیم. بسم الله الرحمن الرحیم. بسم الله الرحمن الرحیم. بسم الله الرحمن الرحیم. بسم الله الرحمن الرحیم. بسم الله الرحمن الرحیم. Entomology. حشره شناسی آنتومولوژی. حشره شناسی پزشکی. - مطالعه روی حشرات را حشره شناسی می نامند.
E N D
بسم الله الرحمن الرحیم بسم الله الرحمن الرحیم بسم الله الرحمن الرحیم بسم الله الرحمن الرحیم بسم الله الرحمن الرحیم بسم الله الرحمن الرحیم
Entomology حشرهشناسی آنتومولوژی
حشره شناسی پزشکی - مطالعه روی حشرات را حشره شناسی می نامند. - حشره شناسی پزشکی : بررسی روی گروهی از حشرات که اهمیت پزشکی دارند از قبیل پشه ها ، انواع مگس ها ، شپش ها و کک ها. - کنه ها و مایت ها(هیره ها) از عنکبوتیان را نیز در بر می گیرد.
اهمیت حشره شناسی پزشکی در زمینه مبارزه با مهم ترین بیماریهای منتقله بوسیله حشرات ، در تمام موارد موثرترین روشهای کنترل متوجه حمله به ناقلین بیماری بوده است. برای پیشگیری از انتقال بیماریها لازم است اکولوژی و عادات ناقلین مورد بررسی قرار گیرد. زیست شناسی ، انتشار و عادات ناقلین برای روشن شدن و بهتر فهمیدن همه گیری بیماری و نحوه شیوع آن امری لازم است. مثال : اختلاف در طول عمر گونه های مختلف حشره بالغ ، عادات تغذیه ای ، تمایل به خونخواری از انسان ،فصول فعالیت و وفور آنوفل ها روی میزان و شدت انتقال مالاریا در منطقه موثر است .
ناقلvector: انگل یا عامل بیماریزا را از یک حیوان (از جمله انسان)به حیوان دیگری انتقال می دهد. 85در صد تمام گونه های شناخته شده جانوران را بند پایان (تمام حشرات و عنکبوتیان) در بر می گیرد.
- بدن از بند های متعدد تشکیل شده است. - بدن با یک پوسته محکم ”کوتیکول“ پوشیده شده است. - قلب بسیار ساده است. - مغز از گره عصبی در سطح شکمی تشکیل شده است. - محفظه داخلی بدن که در واقع فضای بین کانال غذایی و دیواره بدن را تشکیل می دهد ”هموسل“ نامیده می شود زیرا محتوی خون حشره می باشد.
مورفولوژی بدن حشرات بالغ : سر،سینه،شکم سینه سه بند دارد: پیش سینه ،میان سینه، پس سینه Prothorax، Mesothorax Metathorax شکم :شامل 2-11 بند سطح خارجی کوتیکول از یک لایه نازک واکس پوشیده شده که از تبخیر و دفع آب جلوگیری می کند. سر دارای یک جفت چشم مرکب وساده بنام ”اوسلی“
مورفولوژی(ادامه) - خون حشرات بی رنگ بنام همولنف حاوی سلولهای خونی بنام هموسیت که نقش تنفسی ندارند بلکه عمدتا عمل بیگانه خواری دارند. - نقش اصلی خون ،حمل موادغذایی به بافتها و جمع آوری و انتقال مواد دفعی به اعضاء ترشحی(لوله های مالپیگی) است
مورفولوژی(ادامه) - دستگاه تنفسی :هوا از طریق دریچه های کوچک مدور بنام منفذ تنفسی (اسپیراکل) به بدن حشره وارد می شود. - دستگاه عصبی : موها دریافت کننده حسی هستند
مورفولوژی(ادامه) - دستگاه گوارش : پیش معده foregut میان معده midgut پس معده hindgut پیش معده : دهان،حلق یا فارینکس،مری یا ازوفاژ و پرووانتریکول پرووانتریکول دارای بافت ماهیچه ای است و مانند یک دریچه یکطرفه از بازگشت غذا جلوگیری می کند. یک زوج غده بزاقی در قسمت زیرین سینه قرار دارد. معدهمیانییا شکم غذای دریافت شده در طول دوره هضم رادر خود نگه می دارد. پسمعدهاز محلی شروع می شود که تعدادی لوله های دفعی سفید غیر شفاف بنام لوله های مالپیگی به مجرای گوارش متصل است.
مورفولوژی(ادامه) دستگاه دفع لوله های مالپیگی در انتهای خلفی میان معده قرار گرفته و اوره ، املاح وسایر مواد دفعی حشره که از مایع همولنف حاصل می گردد بداخل آنها ریخته می شود. این لوله ها به مثابه صافیهای دفعی عمل می کنند. تعداد آنها 2-200 عدد،سفید رنگ و مات دیده می شوند.
رشد، پوست اندازی و دگردیسی - جلد یا پوست حشرات اسکلروتیزه شده واز افزایش اندازه بدن جلوگیری می نماید. - بالغ هرگز رشد نمی کند. - عمل رشد فقط محدود به مراحل نوزادی دوره زندگی حشرات است که با دور انداختن اسکلت خارجی صورت می گیرد . “گفته میشودMoulting ,ecdysisاین پدیده پوست اندازی ”
رشد، پوست اندازی و دگردیسی تغییرات حاصله از تخم تا مراحل نوزادی و نهایتا تشکیل بالغ بنام ”دگردیسی“ (متامورفوزیس) نامیده میشود و معنی آن ”تغییر شکل یا استحاله ” است. دو نوع دگردیسی وجود دارد : دگردیسی کامل در حشرات هلومتابول و دگردیسی ساده در حشرات همی متابول
دگردیسی کامل از یک تخم مگس خانگی لاروظریف استوانه ای شکل که هوا را می بلعد و بکمک فشار خون بدنش را متسع و رشد می کند، سپس پوست سخت و تیره واز رشد بیسشتر جلوگیری میشود پس از چند روز تغذیه لارو مجددا خارج میشود تا شفیره تشکیل شود هر یک از حالات رشد لاروی بنام یک“ مرحله“ خوانده میشودinstar
حشرات هلومتابول : لارویکه از تخم بیرون می آید هیچ شباهتی به بالغ ندارد و معمولا نوع غذایش با غذای بالغ متفاوت است و ممکن است در محیطیمغایر با محیط بالغ زندگی کند.شامل تمام دوبالان و کک ها حشرات همی متابول : دگردیسی تدریجی دارند.از تخم موجود بسیار ظریف و کوچکی شبیهبالغخارج که در همان محیط حشره بالغ زندگی و احتیاجات غذایی آن و عادات زندگیش کم وبیش شبیه بالغ است.این مرحله نمف نامیده می شود و مجددا پوست اندازی و نمف جدیدی بیرون می آید.مانند شپش و ساسNymph
Hibernation هیبرناسیون:حالت سکون برای مقابله با شرایط سرما Aestivation استیواسیون:غیر فعال شدن برای استقامت در برابر خشکی یا حرارت بالا Diapause دیاپوز:در حالیکه شرایط محیطی ظاهرا مساعد است رشدو نمو تخم ،لارو،شفیره و بالغ متوقف شود
Lice شپش ها
شپش ها • Order : Anopolura • Family : Pediculidae Pediculus humanus (Pediculus corporis) Pediculus capitis • Family :Phthiridae Phthirus pubis شپش بدن ، شپش سر ، شپش عانه
مورفولوژی - حشرات کوچک با رنگ خاکستری و بدون بال - جلد نرم و نسبتا چرمی ودر سطح پشتی شکمی پهن - اندازه نرها 2.5-3.5 و ماده ها 3.5- 4.5 میلی متر - سر دارای یک زوج چشم نا مشخص ویک جفت شاخک 5 بندی - سه جفت پای قوی و رشد کرده - ساق کوتاه ضخیم دارای یک خارشصت ماننددر انتهای داخلی و پنجه کوتاه دارای یک چنگال خمیده بزرگ - یک جفت منفذ تنفسی روی سینه ویک جفت روی هر یک از 6 بند اول شکمی ولی آخرین بند ندارد ضمائم دهانی شامل یک دهان لوله مانند مکنده قابل انعطاف بنام هوستلوم Haustellum در سطح داخلی مجهز به دندانه های بسیار ریزی است که هنگام خونخواری پوست میزبان را محکم می گیرد.استیله های نازک پشتی و شکمی پوست را سوراخ و پس از تزریق بزاق خون بطرف دهان مکیده می شود.
مورفولوژی(ادامه) • انتهای شکم ماده دو شاخه استو یک جفت گونوپود کوچک دارد.که شپش بوسیله آن الیاف لباس را محکم می گیرد. • در نرها شکم دو شاخه نیست ولی یک پنیس کوچک دارد. • هردو جنس خونخوارند و در انتقال بیماری اهمیت مشابهی دارند. • تشخیص جنس نر وماده مهم نمی باشد.
سیر تکاملی • دارای دوره زندگی با دگردیسی ناقص هستند. • شپش خارج شده از تخم نمف نامیده می شود. • نمف یک خون می خورد و سه مرحله نمفی را می گذراند. • پس از 7-14 روز به شپش بالغ تبدیل می شود. • هر دو جنس خونخوار ودر هر زمان از روز یا شب خون می خورند. • به الیاف لباس یا موهای بدن می چسبند و بطور دائم روی انسان زندگی می کنند. • تخم یا رشک Nit • شپش ماده یک ماه عمر می کند و 200-300 تخم می گذاردکه پس از 6-9 روز باز می شوند.
اهمیت پزشکی پدیکولوزیس : وجود شپش بدن یا شپشک عانه را روی شخص می گویند. بیماری ولگردان (پوست بدن خال خال وسخت می شود) خستگی،تحریک،حالت بدبینی ،احساس تنبلی و آلرژی و خارش شدید در اثر تزریق مکرر بزاق و اثرات سمی آن Vagabond´s disease /Morbus errorum
اهمیت پزشکی شپش بدن ناقل تیفوس شپشی : ریکتزیا پرووازکی تب خندق : ریکتزیا کنتانا تب راجعه شپشی یا تب راجعه اپیدمیک :بورلیارکورنتیس Rickettsia prowazeki Ricketsia quintana Borrelia recurrentis
تیفوس اپیدمیک عامل : ریکتزیا پرووازکی همراه خون ،توسط شپش نر وماده ونمف خورده وارد سلولهای اپیتلیال جدار معده شپش شده ،تکثیر می یابند. چهار روز پس ازخونخواری سلولهای جدار معده پاره شده و وارد حفره معده حشره می شود. خون بداخل هموسل شپش تراوش و رنگ بدن قرمز می شود. ریکتزیا همراه مدفوع شپش دفع می شود. از طریق له شدن شپش (نه با گزش)، یا استنشاق گرد مدفوع خشک شده شپش(تا90 روز) منتقل می شود. از ویژگیهای تیفوس اپیدمیک این است که ریکتزیا برای انسان وشپش بیماریزاست. انسان مخزن بیماری و حاملین سالها برای شپش آلوده کننده می مانند. ریکتزیا پس از 10-8 روزباعث مرگ شپش می گردد.و افراد مبتلا به تیفوس شپش ندارند.
تب راجعه اپیدمیک عامل بیماری : تریپونما یا بورلیا رکورنتیس پس از خونخواری اسپیروکتها وارد هموسل شده و تکثیر می شوند و از راه له شدن شپش و از غشاء های مخاطی یا خراشها وارد بدن می شود
مورفولوژی خار کوتاه شصت مانند ساق کوتاه ضخیم پنجه کوتاه با چنگال خمیده بزرگ رشک
Pediculus humanus male female
Pediculus Male Female
Pediculus capitis Nit Mature louse رشکNit
Mites هیره ها
هیره های اسکابیئی راسته : آستیگماتا خانواده : سارکوپتیده
اهمیت پزشکی • هیره های اسکابیئی ناقل بیماری نمی باشند ولی استقرار آنها روی انسان را گال،جرب،اسکابیئی،آکاریازیس،خارشنروژی،جربپوسته دار یا خارش هفت ساله می گویند. • این حالت را در دیگر پستاندارانکچلی سارکوپتی و در پرندگانپا فلسی می نامند.
مورفولوژی • اندازه ماده:0/3-0/45 میلی متر • رنگ متمایل به سفید و بشکل مدور و در قسمت پشتی محدب و در سطح شکمی پهن • سطح پشتی از برجستگی های متعدد تیغ مانند و معدودی موهای بلنددرشت پوشیده شده • بالغ دارای چهار جفت پای کوتاه،در انتهای دو جفت پای اول ساقه های کوتاهی بنام پدیسلPedicelوجود دارد که به یک جسم کروی بنام بادکش ختم می شود. • در ماده ها دو جفت پای عقب بادکش نداردولی به موهای بلند ختم می شود. • اندازه نر 0/25-0/2 میلی متر و آخرین جفت پا بادکش دارد.
مورفولوژیادامه سارکوپتس ماده سارکوپتس نر
سیر تکاملی • هیره های ماده در محل هایی از پوست که ظریف و چین خورده است مستقر می شود. • در لایه های سطحی پوست (لایه شاخی)نقب زده ودر آن پیش می رودو یکساعت پس از قرار گرفتن روی پوست در آن پنهان می شود • روزانه 2-3میلیمتر دالانهای پیچ در پیچ در سطح پوست ایجاد می کند • هیره هاسلول های جلد را جویده و از مایعات مترشحه آن تغذیه می کند • در مدت پیشرفتش 4-6 تخم بزرگ (100-150 میکرون) می گذارد
سیر تکاملیادامه • تخم ها طی 3-5 روز باز شده و لاروهای کوچک 6 پا مشابه بالغ خارج می شوند. • لاروها از دالان ها خارج و روی پوست قرار می گیرند ، تعداد کمی از انها در لایه شاخی پوست یا پیاز مو شده و ایجاد کانال کوچکی برای پوست اندازی ایجاد می کنندو از مایعاتی که سلول های آسیب دیده ترشح می کنند تغذیه و رشد می کنند. • لارو پس از 2-3 روز پوست اندازی و به نمف 8 پا تبدیل می شود. • پس از یک بار پوست اندازی به هیره ماده نابالغ تبدیل می شود. • تا بارور شدن در کانال پوست اندازی بیحرکت باقی می ماند. • پس از بارور شدن نقب زدن را شروع می کندو پس از 4-5 رو تخمگذاری می کند.
سیر تکاملیادامه • دوره زندگی از تخم تا تخم 14-31 روز طول می کشد. • مایت ماده روی انسان 1-2 ماه زندگی می کند. • اگر از انسان دور شوند در شرایط مناسب 7-10 روز و بطور عاری 2-4 روز زنده می ماند. • نر ها 4-6 روز پس از شکفتن از تخم صورت می گیردو بیشتر عمر خود را در روی پوست می گذراند.
