ODPOWIEDZIALNA TURYSTYKA

1. ODPOWIEDZIALNA TURYSTYKA

2. Turystyka – przemysłowa produkcja beztroski Turystyka jest jedną z najszybciej rozwijających się gałęzi światowego przemysłu. W 1960 r. na świecie było ok. 25 milionów turystów. W ciągu kolejnych 30 lat, do roku 1990, ta liczba wzrosła do 425 milionów, czyli siedemnastokrotnie! Do 2000 r. wzrosła o kolejne 50% i osiągnęła liczbę 682 milionów. W 2008 roku podróżujących było już 982 miliony – czyli przez niespełna 20 lat, liczba turystów więcej niż podwoiła się. WTO (Światowa Organizacja Turystyki) przewiduje, że do roku 2020 liczba turystów może wzrosnąć do 1,6 miliarda osób. Skąd ten nagły pęd do podróżowania? wzrost poziomu życia, głównie w krajach Globalnej Północy, a co za tym idzie więcej wolnego czasu, dłuższe wakacje, regularne urlopy i większa zasobność portfela pozwalająca na odległe podróże postęp technologiczny w transporcie, zapoczątkowany w latach 50t. XX wieku przez pierwsze długodystansowe loty pasażerskie. Rozwój lotnictwa pasażerskiego umożliwił relatywnie niedrogie przemieszczanie się do najodleglejszych zakątków świata. długie okresy pokoju i stabilizacji politycznej, które dały ludziom poczucie bezpieczeństwa, sprzyjające odkrywaniu nieznanych, odległych miejsc telewizja, filmy i inne media rozbudziły w ludziach zainteresowanie innymi częściami globu przemysł turystyczny na przestrzeni lat bardzo się sprofesjonalizował i stać go na wielkie, bardzo dobrze dofinansowane kampanie reklamowe promujące turystykę Źródło: UNESCO

3. Ekonomiczne znaczenie turystyki Miliard turystów to miliard szans - przynajmniej tak twierdzi Światowa Organizacja Turystyki i przypomina, że ta gałąź światowej gospodarki generuje 1 na 12 miejsc pracy na świecie i wytwarza olbrzymie zyski (m.in. odpowiada za 6% światowego handlu i 8% eksportu z krajów najmniej rozwiniętych). Źródło danych: UNESCO Żródło ikonografiki: UNWTO Turystyka wytwarza, według różnych szacunków, od 5% do 9% światowego PKB i generuje ok. 6-8% światowych miejsc pracy (uwzględniając stanowiska pracy bezpośrednio i pośrednio związane z obsługą ruchu turystycznego). W dojrzałych, wewnętrznie zróżnicowanych gospodarkach wkład turystyki w PKB waha się od 2 do 10%. Jednak w krajach rozwijających się (lub w ich turystycznych regionach) oraz na małych wyspach, które są mocno uzależnione od turystyki, potrafi być znacznie wyższy. Dla wielu krajów na świecie turystyka jest głównym źródłem dochodu i zatrudnienia.

4. Dokąd jeżdżą turyści? Większość światowego ruchu turystycznego koncentruje się w krajach Globalnej Północy, przede wszystkim w Europie, na którą w 2010 r. przypadło 50,7% przyjazdów turystycznych. W ostatnich kilkudziesięciu latach turystyczna mapa świata bardzo się jednak rozszerzyła – podróżowanie jest nie tylko modne, ale też coraz łatwiejsze. Chociaż kryzys gospodarczy ostatnich lat spowodował znaczne spowolnienie w sektorze turystyki, w sezonie 2008/2009 liczba turystów odwiedzających np. Afrykę wzrosła o 3,7%, a w kolejnym roku (wyjątkowym ze względu na rozgrywane w Republice Południowej Afryki Mistrzostwa Świata Piłki Nożnej) zwiększyła się o kolejne 7%. Wprawdzie w 2010 r. Afrykę odwiedziło zaledwie 49,4 mln osób (nieco mniej niż Hiszpanię), jednak kontynent ten jest coraz częściej odwiedzany. Liczba turystów i kierunki ich podróży podlegają gwałtownym wahaniom, w dużej mierze zależnym od sytuacji politycznej. Np. kryzys polityczny na Madagaskarze zaznaczył się w statystykach spadkiem liczby gości o ponad połowę [2009/08 – (-56,6%)], jednak ustabilizowaniu się sytuacji na wyspie towarzyszył dynamiczny wzrost wskaźnika przyjazdów [2010/09 – (+20,5%]. W 2010 r. dwucyfrowy wzrost liczby turystów zanotowały również Wyspy Zielonego Przylądka, Tanzania, Seszele i Maroko (UNWTO Highlights 2011). Statystyki pokazują coraz to większy udział krajów Globalnego Południa w ruchu turystycznym.

5. Kto i dokąd jeździ?

6. 50 popularnych atrakcji turystycznych na świecie – w tych miejscach turystów liczy się w milionach

7. Trendy w turystyce Czego poszukuje turysta? 3s vs 3e Współczesne społeczeństwo cechuje wysoki stopień indywidualizmu, dbałości o własny rozwój i zainteresowanie zachodzącymi zmianami. Wiele osób utożsamia turystyką z szansą na autentyczne, wyjątkowe przeżycia. Obok modelu biernej, turystyki wypoczynkowej typu 3S (sun, sand and sea), coraz większą popularnością cieszy się zakładająca poznawczą i fizyczną aktywność turystyka 3E (entertainment, excitement, education) oraz jeszcze kilka innych, akcentujących postawy prośrodowiskowe i prospołeczne. Celem takich podróży nie jest oglądanie świata przez szybę autokaru, ale poznawanie go poprzez osobiste przeżycia. Niszowe formy i produkty turystyczne Pojawianie się nowych, niszowych form i produktów jest charakterystyczną cechą oraz ważnym trendem współczesnej turystyki. Zróżnicowanie to może mieć charakter przestrzenny (rosnąca popularność coraz to nowych, zazwyczaj egzotycznych celów podróży) bądź demograficzny (coraz większe znaczenie ma turystyka osób o specjalnych potrzebach, np. osób starszych). W dużej mierze dotyczy też nowych, oryginalnych sposobów udostępnienia znanych już wcześniej walorów (np. przejazdy na linie nad Wodospadami Wiktorii zamiast statecznego oglądania). W poszukiwaniu nowych i oryginalnych celów podróży turyści nie wahają się odwiedzać rejonów powszechnie kojarzonych z zagrożeniem bezpieczeństwa.

8. Czego poszukują turyści? Pożądane przez turystów cechy podróży: Brak innych turystów. A także kolejek, standardowych „atrakcji turystycznych” i plastikowych pamiątek. Szansa na kontakt z kulturą, którą jeszcze nie zawładnęła globalizacja. Bliski kontakt z przyrodą, bez brukowanych ścieżek i barierek. Możliwość zanurzenia się w zupełnie innym środowisku, docenienia wartości rzeczy prostych i nieskomplikowanych. Fascynacja niewiadomą, odkrywanie i uczenie się świata na własną rękę. Możliwość podróżowania po terenach rzadko odwiedzanych przez innych. Zaskakująco wiele osób jest gotowych do dużych wyrzeczeń, aby móc powiedzieć: „Byłem w…”. Chęć pomocy. Polska jest dziś członkiem UE, a jej gospodarka dynamicznie się rozwija, ale nie zawsze tak było. Pamięć o trudnych politycznie i ekonomicznie momentach rodzi u wielu osób potrzebę pomocy słabszym. Spełnienie marzeń z dzieciństwa. Przygody Tomka Szklarskiego czy Stasia Wilmowskiego wychowały już kilka ciekawych świata pokoleń.

9. Zagrożenia płynące z turystyki Niestety, rozwój przemysłu turystycznego ma często negatywne skutki dla przyrody i lokalnych społeczności, a więc dla tych walorów, które w największym stopniu przyciągają turystów w dane miejsce. Problemy nękające turystyczne rejony można wymieniać bez końca: rosnący ruch drogowy, tłok w lokalach i na popularnych szlakach, oblężenie dostępnych atrakcji, dewastacja krajobrazu przez chaotyczną zabudowę i źle rozplanowaną infrastrukturę, nadmierna eksploatacja zasobów naturalnych, kurczenie się cennych przyrodniczo obszarów, zmiany klimatu, niepożądane zmiany społeczne takie jak prostytucja czy żebractwo. Do tego często mamy do czynienia z niską kulturą turystyczną samych podróżujących. Wszystko to sprawia, że turystyka może zagrażać podstawom swojej egzystencji. Negatywny wpływ przemysłu turystycznego na środowisko przyrodnicze wiąże się najczęściej z budową infrastruktury takiej jak lotniska, porty, drogi, ośrodki wypoczynkowe, hotele, kempingi, restauracje, sklepy, parkingi, pola golfowe, wyciągi narciarskie itp. Infrastrukturę turystyczną tworzy się zwykle w pobliżu najbardziej atrakcyjnych krajobrazowo terenów, turyści oczekują więc malowniczych widoków z okien hoteli lub restauracji. Obiekty wypoczynkowe są sytuowane u stóp szczytów górskich, na śródleśnych polanach, brzegach mórz i jezior itp. Źródło: Justyna Szambelan, ekonsument.pl

10. Zagrożenia płynące z turystyki Rejony o najwyższych walorach przyrodniczych to często jednocześnie najbardziej wrażliwe i cenne ekosystemy, szczególnie podatne na negatywne wpływy turystyki. Na przykład parki narodowe: z jednej strony są to strefy utworzone w celu ochrony i zachowania unikatowych form i zjawisk przyrodniczych oraz krajobrazowych, z drugiej strony te właśnie walory przyciągają tam liczne rzesze turystów. Najbardziej dotkliwie odczuwają skutki obciążenia turystyką: - obszary nadmorskie (wyspy, wody przybrzeżne, rafy koralowe, laguny, namorzyny, plaże i wydmy), obszary wysokogórskie (zobacz: http://www.youtube.com/watch?v=PSxH5_UPUGI) - ekosystemy słodkowodne (stawy, jeziora, bagna). W Europie regionami, które najsilniej doświadczyły i wciąż odczuwają skutki ekologicznych zagrożeń związanych z turystyką są Alpy oraz wybrzeże Morza Śródziemnego – najczęściej odwiedzany region świata. Źródło: Justyna Szambelan, ekonsument.pl

11. Zagrożenia dla środowiska Z jakimi problemami dla środowiska wiąże się turystyka? Degradację środowiska wynikająca z niezrównoważonego rozwoju przemysłu turystycznego możemy zaobserwować na różnych poziomach. Lokalnie zauważalne jest zanieczyszczenie wody i powietrza, degradacja gleby, zwiększenie ilości odpadów, hałas, zmiany w krajobrazie. Z szerszej perspektywy widać także, jak kurczą się cenne przyrodniczo obszary i zanika bioróżnorodność. Na poziomie globalnym wylesianie i wzrost emisji CO2 przyczyniają się zaś do zmian klimatu. Nadmierne zużycie wody Obiekty hotelarskie i inne elementy infrastruktury turystycznej potrzebują ogromnych jej ilości, zarówno w celu spełniania indywidualnych potrzeb samych turystów, jak i do ich obsługi: sprzątania, przygotowywania posiłków, zapewnienia różnorodnych rozrywek. Skutkuje to brakami wody i pogorszeniem jej jakości oraz większą ilością ścieków. Np. w rejonie Morza Śródziemnego niedobory wody są powracającym, poważnym problemem – w sezonie duża ilość turystów naraz, którzy z powodu gorąca często używają więcej wody niż na co dzień, powoduje że miejscowość turystyczna zużywa prawie dwa razy więcej wody niż miejscowość nie odwiedzana przez turystów. Coraz popularniejsze pola golfowe pochłaniają ogromne ilości wody, a jeśli są umiejscowione w pobliżu obszarów cennych przyrodniczo albo obszarów zamieszkania ludzi, konkurują z nimi o ograniczone zasoby. Średniej wielkości pole golfowe w takim kraju jak Tajlandia zużywa tyle wody co 60-tysięczna wioska (więcej: Wakacyjny rachunek za wodę). Źródło: Justyna Szambelan, ekonsument.pl

12. Zagrożenia dla środowiska c.d. Zanieczyszczenie wody Obiekty hotelarskie i gastronomiczne produkują niebezpieczne ścieki (np. woda z detergentami po praniu ręczników i pościeli, zlewki olejów spożywczych), które nie zawsze podlegają właściwemu oczyszczeniu, zwłaszcza w krajach Globalnego Południa, gdzie standardy ochrony środowiska są niskie, a lokalnym władzom brakuje pieniędzy na systemy oczyszczania ścieków. Wodę zanieczyszczają też wycieki benzyny lub ropy z łodzi motorowych i innych pojazdów, np. w rejonie miasteczka Zermatt w Szwajcarii używanie ratraków na trasach narciarskich powoduje wyciekanie olejów i zanieczyszczanie lodowców, które są głównym źródłem wody pitnej dla mieszkańców tej miejscowości. Śmieci produkowane przez turystów i firmy obsługujące ruch turystyczny bywają składowane na dzikich wysypiskach albo nawet wrzucane wprost do oceanu lub jeziora – to także dotyczy zwłaszcza krajów Globalnego Południa, ale także naszego kraju, np. z dna Morskiego Oka płetwonurkowie wydobyli w czasie jednej z akcji oczyszczania Tatr całą tonę śmieci. Zanieczyszczenie powietrza Samochody, samoloty, autobusy, motocykle, quady, skutery śnieżne, wyciągi, ratraki, armatki śnieżne – wszystkie one emitują szkodliwe związki (m.in. dwutlenek siarki, dwutlenek i tlenek węgla, tlenki azotu, węglowodory, metale ciężkie). Przyczyniają się one do kwaśnych opadów, które niszczą przyrodę. Powodują też hałas, który niepokoi zwierzęta i może przyczynić się do zmiany ich zachowań. Wyziewy i hałas szkodzą też ludziom, zarówno miejscowym, jak i turystom. Źródło: Justyna Szambelan, ekonsument.pl

13. Zagrożenia dla środowiska c.d. Odpady Duża ilość turystów zostawia za sobą dużą ilość odpadów. W mniej rozwiniętych rejonach świata, gdzie mieszkańcy generują statystycznie mniej śmieci na osobę niż ma to miejsce w krajach rozwiniętych, skąd pochodzą turyści, jest to szczególnie widoczne. Przy tym w krajach rozwijających się systemy gospodarki odpadami są mniej wydolne lub w ogóle nie istnieją, co czyni dodatkową ilość śmieci jeszcze większym problemem. Obszary cenne przyrodniczo, które przyciągają turystów, są szczególnie wrażliwe na pozostawiane przez nich śmieci, np. stworzenia morskie i ptaki w morzach giną w wyniku zanieczyszczenia wody odpadami z rejsów wycieczkowych. Zmiany w krajobrazie Przemysł turystyczny często rozwija się zupełnie lekceważąc walory krajobrazowe i miejscowe wzorce architektury. Powstają obiekty turystyczne zupełnie nie pasujące do lokalnych warunków, których obecność pozbawia dane miejsce jego pierwotnych uroków, np. zakłócając widok na dziką przyrodę albo jaskrawo kontrastując z historyczną zabudową miasta. Infrastruktura często rozrasta się w sposób niezaplanowany, powodując chaos przestrzenny albo utrudnienia dla miejscowej ludności. Źródło: Justyna Szambelan, ekonsument.pl

14. Zagrożenia dla środowiska c.d. Degradacja gleb Mówi się, że popularne szlaki są „zadeptanie” przez turystów i jest to prawdziwe stwierdzenie. Ciągły ruch na tym samym szlaku powoduje zwiększenie zwięzłości gleby, co utrudnia przenikanie wody i przemieszczanie się substancji w glebie. Zmienia się mikrorzeźba terenu, tworzą się bruzdy, rynny, osuwiska. Gleba przesusza się albo wypłukiwane są sole mineralne. Ma to wpływ na roślinność, która nie może się właściwie ukorzenić, a wraz z przekształceniem roślinności zmienia się cały ekosystem. Nie tylko nasilona turystyka piesza może mieć takie skutki - narciarstwo zjazdowe walnie przyczynia się do degradacji gleb. Gwałtowna dewastacja gleby następuje podczas prac ziemnych związanych z przygotowywaniem tras zjazdowych, wycinaniem drzew, wykopywaniem dołów pod słupy nośne wyciągów i kolejek linowych. Utrata bioróżnorodności Wszystkie powyższe problemy utrudniają też życie zwierzętom i roślinom. Zanieczyszczenia wody powodują wymieranie życia w jeziorach, zatokach i morzu. Podczas wakacji w Polsce coraz częściej rozczarowują nas plaże zamknięte z powodu zakwitu sinic – to właśnie efekt zbyt dużej ilości ścieków w wodzie. Natomiast w egzotycznych krajach może się zdarzyć, że rafy koralowe, które podziwiamy nurkując, umierają podtruwane przez hotel, w którym się zatrzymaliśmy. Szlaki piesze jak i stoki narciarskie są też przeszkodą dla zwierząt, które nie mogą ich swobodnie przekraczać. Wszelki hałas i obecność człowieka niepokoi je i może prowadzić do zmiany ich zachowań. Wytyczenie trasy turystycznej może odciąć zwierzęta od wodopoju, terenów łowieckich, utrudnić im migracje, zmniejszyć możliwość poszukiwania partnera i wymiany materiału genetycznego, a izolowane ekosystemy są słabsze, bardziej narażone na negatywne procesy, a w efekcie ubożeją i zamierają. A do tego wszystkiego zachłanni turyści często zrywają chronione rośliny i kupują pamiątki wykonane z zagrożonych gatunków zwierząt. Źródło: Justyna Szambelan, ekonsument.pl

15. Zagrożenia dla lokalnych społeczności Przemysł turystyczny nie pozostaje bez wpływu nie tylko na środowisko, ale także na mieszkańców odwiedzanych przez turystów krajów. Zmiany społeczno-kulturowe w społecznościach lokalnych są skutkiem: bezpośrednich i pośrednich kontaktów tubylców z turystami, wpływu przemysłu turystycznego na codzienne życie lokalnych społeczności. Z wielu powodów społeczności lokalne są najczęściej słabszą ze stron we wszelkich interakcjach z odwiedzającymi ich turystami oraz z dostawcami usług turystycznych. Ten wpływ wywierany na społeczności lokalne jest często nieoczywisty, gdyż trudno go zmierzyć – wszystko zależy od tego, jaką miarą się posłużymy, i od indywidualnej, subiektywnej oceny tego, co uznać za szkodliwe. Obecność turystów może wywoływać zmiany w systemie wartości oraz w zachowaniu tubylców. Może to zagrażać tożsamości całych społeczności lokalnych. Obecność przyjezdnych często: wywołuje zmiany w strukturze społeczności lokalnych, zaburza tradycyjny, wspólnotowy charakter życia społecznego, zmienia system wartości członków społeczności lokalnych, zaburza ich relacje rodzinne, zmienia sposób, w jaki tubylcy celebrują ważne wydarzenia świeckie i religijne. Trzeba jednak pamiętać, że turystyka może mieć także pozytywny wpływ na lokalne społeczności. Obecność turystów mobilizuje miejscowych do zachowania pokoju (konflikt oznacza odpływ turystów i straty dla lokalnej gospodarki), wzbudza u ludności miejscowej dumę z ich kultury i tradycji, co zachęca ich do dbania o swoje dziedzictwo ,a także ogranicza migrację tubylców ze wsi do miast poprzez kreowanie lokalnych miejsc pracy. Źródło: unep.org

16. Rozwiązanie: odpowiedzialna turystyka Jak minimalizować negatywny wpływ turystyki na ludzi i środowisko? Należy dążyć do zrównoważonego rozwoju przemysłu turystycznego. „Turystyka zrównoważona jest to każda forma rozwoju turystycznego, zarządzania i aktywności turystycznej, która podtrzymuje ekologiczną, społeczną i ekonomiczną integralność terenów, a także zachowuje dla przyszłych pokoleń w niezmiennym stanie zasoby naturalne i kulturowe tych obszarów”. Kowalczyk A. 2010, Turystyka zrównoważona, PWN, Warszawa. ŚRODOWISKO ROZWÓJ ZRÓWNOWAŻONY EKONOMIA SPOŁECZEŃSTWO

17. Odpowiedzialnie czyli jak? Jednym z najważniejszych dokumentów traktujących o podstawach i zasadach odpowiedzialnej turystyki jest Deklaracja z Kapsztadu. Dokument ten powstał podczas konferencji zorganizowanej w 2002 roku przez Partnerstwo na rzecz Odpowiedzialnej Turystyki oraz Western Cape Tourism, jako wydarzenie poprzedzające Światowy Szczyt na rzecz Zrównoważonego Rozwoju w Johannesburgu. W konferencji uczestniczyli przedstawiciele różnych grup interesu branży turystycznej z całego świata, w tym biura podróży, przedsiębiorcy z branży turystycznej, parki narodowe, przedstawiciele rządów, specjaliści w dziedzinie turystyki, organizacje pozarządowe, grupy hotelarzy i wiele innych. Pełen tekst deklaracji w jęz. angielskim: http://www.capetown.gov.za/en/tourism/Documents/Responsible%20Tourism/Toruism_RT_2002_Cape_Town_Declaration.pdf

18. Odpowiedzialnie – czyli jak? Zgodnie z Deklaracją z Kapsztadu, odpowiedzialna turystyka: minimalizuje negatywne wpływy w sferze ekonomicznej, środowiskowej i społecznej generuje większe korzyści ekonomiczne dla społeczności lokalnych oraz wspiera dobrobyt społeczności przyjmujących poprawia warunki pracy oraz dostęp do branży turystycznej angażuje lokalnych mieszkańców w podejmowanie decyzji, które będą miały wpływ na ich życie i możliwości życiowe wspiera zachowanie dziedzictwa w sferze przyrody i kultury, przez co przyczynia się do zachowania różnorodności na świata dostarcza turystom ciekawsze, przyjemniejsze doświadczenia dzięki bliższym i bardziej znaczącym kontaktom z lokalnymi mieszkańcami, oraz zwiększa zrozumienie turystów na temat lokalnej kultury, społeczeństwa i środowiska naturalnego zapewnia dostęp dla osób z niepełnosprawnością jest wrażliwa kulturowo, rodzi szacunek pomiędzy turystami i społecznościami przyjmującymi, buduje lokalną dumę Sygnatariusze Deklaracji wzywają wszystkie strony zaangażowane w organizację turystyki do wypracowania jednorodnych praktyk na rzecz rozwoju turystyki odpowiedzialnej. Zasady działania zgrupowano wokół trzech sfer: ekonomicznej, społecznej i środowiskowej. Źródło: turystykaodpowiedzialnie.pl

19. Różne formy odpowiedzialnego podróżowania Poniżej przedstawiono najpopularniejsze formy turystyki zgodnej z założeniami zrównoważonego rozwoju. Wszystkie mają ze sobą wiele wspólnego, często jedno działanie bywa w różnych miejscach przedstawiane pod różnym szyldem. Pojęciami najbardziej ogólnymi, mieszczącymi  w sobie wszystkie pozostałe, wydają się „turystyka zrównoważona” i „odpowiedzialna”. W ramach pierwszej z wymienionych duży nacisk kładzie się na dyskusję teoretyczną, będącą impulsem do tworzenia systemów oceny pozwalających na określenie, na ile różne przedsięwzięcia turystyczne zgodne są z ideą zrównoważonego rozwoju. Pozostałe wymienione rodzaje turystyki skupiają się na aspektach praktycznych. Turystyka odpowiedzialna ma wymiar najbardziej ogólny, inne skupiają się na konkretnych zakresach i regionach działania. Turystyka zrównoważona Turystyka odpowiedzialna Pro poor tourism Ekoturystyka Community based tourism Turystyka wolontaryjna Dziewczynka bawiąca się w slumsie Korogocho, jednym z największych slumsów w Nairobi w Kenii, będącym domem dla 150-200 tysięcy osób, żyjących na obszarze 1,5 km2. Źródło: Gates Foundation.

20. Różne formy odpowiedzialnego podróżowania c.d Pro poor tourism– turystyka ukierunkowana na wspieranie ludności najuboższych krajów świata. W ramach prowadzonego przez UNWTO programu STEP (Sustainable Tourism Eliminating Poverty) w trzydziestu czterech krajach realizowanych jest ponad sto inicjatyw mających na celu zwiększenie wkładu turystyki w walkę z ubóstwem.  http://www.unwtostep.org/ oraz http://slumtourism.net/ Ekoturystyka – aktywne i dogłębne zwiedzanie obszarów o wybitnych walorach przyrodniczych i kulturowych, nienaruszające harmonii ekosystemów przyrodniczych i odrębności kulturowej lokalnych społeczności.  Zaręba D., 2000, Ekoturystyka: wyzwania i nadzieje, PWN, Warszawa. Community based tourism (turystyka oparta na społeczności) – turystyka, w której gospodarzami są społeczności lokalne (często wiejskie, ubogie lub ekonomicznie zmarginalizowane) oferujące turystom możliwość noclegu, własne produkty i usługi turystyczne. Część zysków przeznaczana jest na projekty służące nie tylko osobom zaangażowanym w turystykę, ale całej społeczności .  http://tribewanted.com/ Turystyka wolontaryjna – poznawanie odwiedzanej społeczności połączone z aktywną pomocą na jej rzecz (np. budowanie szkół, prowadzenie zajęć pozalekcyjnych dla uczniów). [kontrowersje] http://www.europeanvoluntaryservice.com/

21. Jak podróżować fair Podróżować możemy nie tylko w różne miejsca, ale także w różny sposób. Dla tych, którzy chcą aktywnie poznać świat przy jednoczesnym ograniczeniu do minimum negatywnego wpływu na środowisko naturalne oraz lokalną tradycję i kulturę polecamy kilka podstawowych zasad. Przede wszystkim nie zamykaj się w czterech ścianach hotelu. Nawiązuj kontakt z lokalną społecznością, próbuj lokalnych specjałów. Próbuj wtopić się w lokalną społeczność. Nie narzucaj swoich obyczajów, ale dostosowuj się. Korzystaj z usług lokalnych przewodników i biur podróży, kupuj lokalne produkty. Pomagasz wtedy w rozwoju społeczności, którą odwiedzasz, zamiast powiększać budżet międzynarodowych korporacji. Ważna jest też chęć poznawania dzikiej przyrody w taki sposób, aby jej nie zniszczyć. Ma to przełożenie na wybór środków transportu, miejsca noclegu i formy wyjazdu. Źródło: Jak być odpowiedzialnym turystą? Grzegorz Żero, ekonsument.pl

22. Jak podróżować fair c.d. Poznawaj kulturę 1. Przygotuj się do podróży, poczytaj w przewodnikach i internecie o miejscu, do którego jedziesz. 2. Naucz się podstawowych zwrotów w języku odwiedzanego kraju/regionu. 3. Rozmawiaj ze stałymi mieszkańcami miejsca, które odwiedzasz, nawiąż z nimi kontakt. 4. Odwiedzaj również miejsca mniej znane, nieopisane w przewodnikach. 5. Bądź otwarty na poznawanie odmiennych poglądów, stylów życia, kultur i religii Szanuj środowisko naturalne 1. Śmieci wyrzucaj do pojemników, w miarę możliwości posegregowane. 2. Używaj środków czystości ulegających biodegradacji. 3. Unikaj używania opakowań jednorazowych, zwłaszcza plastikowych. 4. Przestrzegaj zasad obowiązujących w obszarach chronionych. 5. Nie płosz dzikich zwierząt, nie zbliżaj się do nich. 6. Oszczędnie zużywaj wodę i prąd. 7. Rozważ czy wejście na teren o unikatowych walorach przyrodniczych, nie będzie miało na niego negatywnego wpływu. 8. Uiszczaj wszelkie obowiązujące opłaty za wstępy do parków narodowych, rezerwatów itp. (te pieniądze idą na ochronę przyrody, którą podziwiasz). Źródło: Jak być odpowiedzialnym turystą? Grzegorz Żero, ekonsument.pl, zdjęcia: u góry odyssei.com, na dole Agnieszka Bajtyngier

23. Jak podróżować fair c.d. Wybieraj przyjazne dla środowiska środki transportu Podróżuj, gdy to możliwe, komunikacją zbiorową, najlepiej koleją. Na krótkich dystansach przemieszczaj się pieszo lub rowerem. Z samochodu korzystaj jak najrzadziej. Do zneutralizowania gazów wyemitowanych w ciągu 1 roku przez jedno auto potrzebne jest aż siedem drzew. Samolot wybieraj tylko na bardzo dalekie trasy. Emisja gazów cieplarnianych na większych wysokościach jest dwu- do trzykrotnie bardziej szkodliwa niż ta sama ilość emisji przy powierzchni Ziemi. Więcej o środkach transportu: http://ekonsument.pl/a66450_srodki_transportu.html Wybieraj zrównoważone formy turystyki Zamiast w wielkich hotelach, nocuj w gospodarstwach agroturystycznych, prywatnych kwaterach, schroniskach młodzieżowych. Unikaj wyjazdów masowych. Wybieraj formy turystyki nastawione na poznanie różnych aspektów odwiedzanego regionu, a nie tylko na bierny wypoczynek. Korzystaj z propozycji małych biur podróży lub wyjazdów niezorganizowanych. Źródło: Jak być odpowiedzialnym turystą? Grzegorz Żero, ekonsument.pl, zdjęcia: u góry mekongresponsibletourism.org, na dole Agnieszka Bajtyngier

24. Jak podróżować fair c.d Szanuj prawa i obyczaje Staraj się nie łamać prawa obowiązującego w danym państwie, zapoznaj się z podstawowymi przepisami. 2. Dowiedz się jakie są lokalne obyczaje i nie naruszaj ich. 3. Z szacunkiem odnoś się do lokalnych zwyczajów i tradycji, nie wyśmiewaj ich. 4. Dostosuj się do rytmu życia miejscowej społeczności, nie próbuj narzucić swoich zasad. Myśl globalnie, kupuj lokalnie Kupuj lokalne produkty, wspierając tym samym miejscową społeczność. 2. Korzystaj z usług lokalnych biur podróży i przewodników. 3. Nie staraj się unikać podwyższonych opłat dla obcokrajowców (pamiętaj o różnicach w dochodach). 4. Nie kupuj produktów ze zwierząt pochodzących z kłusownictwa 5. Nie kupuj i nie wywoź produktów ze zwierząt i roślin zagrożonych wyginięciem, szczególnie tych objętych Konwencją Waszyngtońską tzw. CITES Źródło: Jak być odpowiedzialnym turystą? Grzegorz Żero, ekonsument.pl, zdjęcia: u góry wyprawy.victoriatravel.pl, na dole WWF

25. Czego NIE przywozić z wakacji? Na stronie WWF znajdziesz mapę, na której sprawdzisz, jakich pamiątek nie przywozić z podróży. http://assets.wwfpl.panda.org/img/original/mapa_swiata.jpg

26. Polecane lektury „Świadomi i pomocni. W stronę odpowiedzialnej turystyki.” S. Kulczyk, A. Bajtyngier, wyd. PAH „Pamiątka, która nie krzywdzi. Poradnik dla turystów”, WWF, dostępny tutaj: http://awsassets.wwfpl.panda.org/downloads/pamiatka_ktora_nie_krzywdzi.pdf „Zielony azymut. Przewodnik świadomego podróżnika”, National Geographic „Witajcie w raju. Reportaże o przemyśle turystycznym”, Jennie Dielemans

27. Linki i źródła wiedzy – do dalszych poszukiwań www.UNWTO.org www.turystykaodpowiedzialnie.pl www.etycznepodroze.pl/ http://www.unep.fr/greenpassport/ www.responsibletravel.com www.responsibletourismpartnership.org www.wtmresponsibletourism.com http://www.responsibletravelreport.com/ www.facebook.com/OdpowiedzialnaTurystyka http://www.unep.org/resourceefficiency/Portals/24147/scp/business/tourism/greeneconomy_tourism.pdf http://www.unep.org/resourceefficiency/Business/SectoralActivities/Tourism/FactsandFiguresaboutTourism/ImpactsofTourism/tabid/78774/Default.aspx - więcej o wpływie turystyki na środowisko, społeczności lokalne oraz ekonomię (po angielsku) http://www.bbc.co.uk/programmes/p00xh32v - reportaż radiowy w języku angielskim www.tribewanted.com Publikacje książkowe: Kowalczyk A. 2010, Turystyka zrównoważona, PWN, Warszawa. Zaręba D., 2000, Ekoturystyka: wyzwania i nadzieje, PWN, Warszawa.