ANALIZA DZIAŁANOŚCI FINANSOWEJ PRZEDSIĘBIORSTWA – ĆW 7

1. ANALIZA DZIAŁANOŚCI FINANSOWEJ PRZEDSIĘBIORSTWA – ĆW 7

2. Aby właściwie zarządzać firmą należy dysponować odpowiednimi danymi i informacjami o funkcjonowaniu firmy, zarówno jako całości, jak jej poszczególnych obszarach.

3. Posiadanie danych zależy od systemu ewidencji zdarzeń – zajmuje się tym rachunkowość zarządcza.

4. Rachunkowość zarządcza – to proces identyfikacji, pomiaru, analizy, przygotowania i prezentowania informacji wykorzystywanych przez zarządzających do planowania, oceny i kontroli w ramach organizacji oraz mający na celu zapewnienie możliwości dokonywania rozliczeń zalokacji posiadanych zasobów i osiąganych wyników w ośrodkach odpowiedzialności.

5. Rodzaje przeprowadzanych analiz przy wykorzystaniu danych płynących z rachunkowości: • analiza pionowa – posiada charakter strukturalny, analizuje udziału poszczególnych pozycji przychodów, czy kosztów w przychodach i kosztach ogółem, może być sporządzona zarówno w odniesieniu do działalności operacyjnej, jak i w odniesieniu do całego przedsiębiorstwa. • analiza pozioma - porównanie uzyskanych wielkości z wielkościami planowymi, i z wynikami z lat poprzednich.

6. Do podstawowych dokumentów, na podstawie których dokonuje się analiz efektywności prowadzonej działalności, należą następujące sprawozdania finansowe: • bilans • rachunek wyników (zysków i strat) • rachunek przepływu środków pieniężnych (cash flow)

7. Bilans

8. Bilans to zestawienie posiadanych aktywów oraz źródeł kapitału, wykorzystanych do ich pozyskania. Sporządzany jest na dany dzień, ma charakter statyczny.

9. Bilans (majątkowy) – to statyczne, tabelaryczne, dwustronne, sporządzone w określonej prawem formie, wartościowe zestawienie majątku przedsiębiorstwa i źródeł jego finansowania, sporządzone na określony dzień, zwykle koniec (bilans końcowy) i początek (bilans początkowy) roku kalendarzowego.

10. Jest więc „fotografią" przedsiębiorstwa, z której wynika, jakim majątkiem ono dysponuje i kto jest właścicielem tego majątku.

11. Wielkościami ekonomicznymi w bilansie majątkowym są: • majątek (Aktywa) • źródła jego finansowania (Pasywa), Można je przedstawić w postaci równania bilansowego: A = P

12. Aktywa Kwota Pasywa Kwota Składnik 1 Składnik 2 . . Składnik n a1 a2 . . an Składnik1 Składnik 2 . . Składnik n p1 p2 . . pn Suma bilansowa Suma bilansowa Tabela 1. Bilans majątkowy - struktura

13. Podstawowa zasada równowagi bilansowej - każdy składnik aktywów musi mieć swoje źródło finansowania (pochodzenia), inaczej - suma aktywów musi być równa sumie pasywów. A = P lub al + a2+.... + an = p1 + p2 + .... + pn gdzie: A - Aktywa (majątek firmy), P - Pasywa (źródła finansowania majątku), a1 + .... + an - poszczególne składniki majątku (aktywów), p1 + .... + pn - poszczególne składniki pasywów.

14. Aktywa

15. Aktywa – to kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości dla jednostki korzyści ekonomiczne.

16. aktywa wg kryterium rodzajowego: • rzeczowe (materialne) - posiadają postać fizyczną np. budynki, komputery, samochody. • finansowe - to środki pieniężne, należności i papiery wartościowe. • niematerialne - to zasoby majątkowe niezaliczone do poprzednich grup rodzajowych. Nazywane są wartościami niematerialnymi i prawnymi

17. aktywa wg kryterium czasu: • długoterminowe - zmienią swoją formę, charakter, funkcję w okresie dłuższym niż rok np. środki trwałe, udzielone pożyczki, których spłata nastąpi nie wcześniej niż za rok. • krótkoterminowe - zmienią swoją formę w okresie krótszym niż rok np. zapasy materiałowe zużywane bieżąco w procesie produkcyjnym.

18. Aktywa w bilansie prezentowane są zgodnie z zasadą rosnącej płynności (możliwość zamiany na gotówkę) - poczynając od aktywów najmniej płynnych. W związku z tym wyróżnia się dwie podstawowe grupy aktywów:

19. Aktywa trwałe - obejmują te składniki, których okres użytkowania jest dłuższy niż rok. Podlegają one procesowi umarzania, nie zużywają się w trakcie jednego cyklu produkcyjnego.

20. Zalicza się do nich: • Wartości niematerialne i prawne - nabyte przez spółkę aktywa trwałe w postaci praw majątkowych, które nadają się do gospodarczego ich wykorzystania w okresie dłuższym niż jeden rok: koszty zakończonych prac rozwojowych, których wyniki mogą być wykorzystane w procesach produkcji nowych produktów, ulepszonych wersji dotychczasowego asortymentu bądź mogą być związane z wdrażaniem nowych technologii, wartość firmy, prawa do projektów, wynalazków, patentów, znaków towarowych, licencji, praw autorskich, koncesje, programy komputerowe.

21. Rzeczowe aktywa trwałe - wartości netto nabytych lub wytworzonych we własnym zakresie środków trwałych: • grunty, • budynki, budowle • inwentarz żywy, • obce środki, używane przez przedsiębiorstwo w ramach umowy najmu lub innej umowy o podobnym charakterze. Środki rzeczowe muszą być kompletne i zdatne do użytku w momencie ich przyjęcia do eksploatacji, której czas powinien być dłuższy niż jeden rok.

22. Należności długoterminowe - nieprzedawnione należności, których termin płatności ostatniej raty jest dłuższy niż rok od dnia sporządzenia bilans • Inwestycje długoterminowe obejmują: nieruchomości, wartości niematerialne i prawne, długoterminowe aktywa finansowe, które firma posiada z zamiarem długoterminowego uzyskiwania dochodów finansowych, udzielone pożyczki długoterminowe. • Długoterminowe rozliczenia między okresowe.

23. Wartości niematerialne i prawne Koszty zakończonych prac rozwojowych Wartość firmy Inne wartości niematerialne i prawne Zaliczki na wartości niematerialne i prawne Rzeczowe aktywa trwałe Środki trwałe Grunty Budynki, lokale i obiekty inżynierii lądowej i wodnej Urządzenia techniczne i maszyny Środki transportu Inne środki trwałe Środki trwałe w budowie Zaliczki na środki trwałe w budowie Tabela 2. Klasyfikacja aktywów trwałych

24. Należności długoterminowe Od jednostek powiązanych Od pozostałych jednostek Inwestycje długoterminowe Nieruchomości Wartości niematerialne i prawne Długoterminowe aktywa finansowe w jednostkach powiązanych Udziały lub akcje Inne papiery wartościowe Udzielone pożyczki Inne długoterminowe aktywa finansowe Długoterminowe aktywa finansowe w pozostałych jednostkach Udziały lub akcje Inne papiery wartościowe Udzielone pożyczki Inne długoterminowe aktywa finansowe Inne inwestycje długoterminowe Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego Inne rozliczenia między okresowe

25. Aktywa obrotowe - są charakteryzowane przez okres użycia do 1 roku, większą płynność oraz szybszą rotację niż składniki aktywów trwałych.

26. Zapasy: • wartość materiałów, surowców, paliw, części zamiennych, opakowań, inwentarza żywego; • wartość półproduktów, produkcji w toku; • wartość produktów gotowych; • wartość zapasów, towarów; • wartość zaliczek na poczet przyszłych dostaw surowców, materiałów, wyrobów gotowych czy towarów.

27. Należności krótkoterminowe - kwoty należne danemu podmiotowi gospodarczemu z różnychtytułów, o terminie wymagalności krótszym niż 1 rok oraz wszystkie należności z tytułu dostaw i usług od jednostek zarówno powiązanych, jak i niezależnych, również te, które spływają po 12 miesiącach.

28. Inwestycje krótkoterminowe - krótkoterminowe aktywa finansowe w jednostkach powiązanych, w pozostałych jednostkach: udziały, akcje, pożyczki, obligacje i bony skarbowe, papiery komercyjne innych przedsiębiorstw, czeki i weksle oraz oczywiście środki pieniężne.

29. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe o charakterze czynnym (koszty poniesione przez daną spółkę w roku obrachunkowym albo w latach poprzedzających, przypadające do rozliczenia w następnych latach, np. czynsze zapłacone z góry, które będą zaliczone do kosztów przyszłych okresów)

30. Zapasy Materiały Półprodukty i produkty w toku Produkty gotowe Towary Zaliczki na dostawy Należności krótkoterminowe Od jednostek powiązanych Od pozostałych jednostek Tabela 3. Klasyfikacja aktywów obrotowych

31. Inwestycje krótkoterminowe Krótkoterminowe aktywa finansowe W jednostkach powiązanych Udziały lub akcje Inne papiery wartościowe Udzielone pożyczki Inne W pozostałych jednostkach Udziały lub akcje Inne papiery wartościowe Udzielone pożyczki Inne Środki pieniężne Środki pieniężne w kasie i na rachunkach Inne środki pieniężne Inne aktywa pieniężne Inne inwestycje krótkoterminowe Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe

32. Pasywa

33. Pasywa - odzwierciedlają źródła kapitału wykorzystywane do sfinansowania posiadanego przez przedsiębiorstwo majątku. Uszeregowane wg rosnącej wymagalności (długości czasu dysponowania)

34. Wyróżnia się dwa źródła finansowania: • własne - majątek finansowany jest przez właścicieli (kapitały własne), • obce - majątek finansowany jest przez wierzycieli (zobowiązania).

35. Pasywa są szeregowane według stopnia pilności ich zwrotu (wymagalności) - od pozostających do trwałej dyspozycji kapitałów własnych, poprzez zobowiązania długoterminowe, po zobowiązania krótkoterminowe.

36. Kapitały własne Stanowią odzwierciedlenie zaangażowania właścicieli w spółkę Jest to z reguły kapitał powierzony przedsiębiorstwu bezterminowo.

37. Wartość kapitału podstawowego, w zależności od formy organizacyjno-prawnej podmiotu gospodarczego, może odzwierciedlać: • kapitał zakładowy - w spółkach kapitałowych; • fundusz założycielski - w przedsiębiorstwach państwowych; • fundusz udziałowy - w spółdzielniach.

38. Innym źródłem kapitału własnego jest: • kapitał zapasowy w spółkach akcyjnych i w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością • fundusz przedsiębiorstwa w przedsiębiorstwach państwowych, • fundusz zasobowy w spółdzielniach.

39. Wtej pozycji pasywów można wykazywać źródła tworzenia kapitału zapasowego. Będą nimi: • nadwyżka pochodząca ze sprzedaży akcji ponad ich wartość nominalną, tzw. agio; • tworzone ustawowo w spółkach prawa handlowego odpisy z zysku firmy w wysokości 8% aż do uzyskania kwoty równej 1/3 kapitału podstawowego -zakładowego, po uzyskaniu takiej wysokości kapitałów przedsiębiorstwo może zaniechać odpisów; • kapitał zapasowy tworzony zgodnie z zapisami zawartymi w umowie spółki lub statucie; • dopłaty wspólników.

40. Kapitały rezerwowe • Nie podzielony zysk/strata z okresów poprzednich. Jeśli jest to strata, jest rozliczana w trzech kolejnych latach funkcjonowania spółki. Zysk ten można łączyć z zyskiem roku obrotowego i przeznaczać go na różnego rodzaju inwestycje bądź na wypłaty dywidend. • Wynik finansowy netto z roku obrotowego/bieżącego w postaci zysku lub straty.

41. Kapitał własny Kapitał podstawowy Należne wpłaty na kapitał podstawowy (wielkość ujemna) Udziały (akcje) własne (wielkość ujemna) Kapitał zapasowy Kapitał z aktualizacji wyceny Pozostałe kapitały rezerwowe Zysk (strata) z lat ubiegłych Zysk (strata) netto Odpisy z zysku w ciągu roku obrotowego (wielkość ujemna) Tabela 4. Źródła finansowania aktywów

42. Kapitały obce

43. Rezerwy na zobowiązania mają ściśle określone przeznaczenie, zatem nie można ich dowolnie wykorzystywać, np. rezerwy na podatek dochodowy. Kolejna grupa kapitałów obcych zaangażowanych w spółce to zobowiązania długoterminowe i krótkoterminowe. Kryterium ich rozróżnienia jest czas dysponowania danym rodzajem kapitału. Pierwsza grupa tych kapitałów charakteryzuje się dłuższym okresem dysponowania (ponad 1 rok). Natomiast druga grupa to te zobowiązania, którymi spółka dysponuje krócej niż 1 rok, oraz wszelkie zobowiązania z tytułu dostaw i usług.

44. Zobowiązania długoterminowe - okres wymagalności dłuższy niż 1 rok: wartość pożyczek długoterminowych z sektora pozabankowego, obligacji i innych papierów wartościowych, wartości kredytów bankowych długoterminowych wraz z odsetkami. Zobowiązania krótkoterminowe zobowiązania, którymi spółka dysponuje krócej niż 1 rok, oraz wszelkie zobowiązania z tytułu dostaw i usług.

45. Rozliczenia międzyokresowe bierne - rezerwy na wydatki przyszłych okresów stanowiące koszty przypadające na bieżący okres sprawozdawczy. Przychody przyszłych okresów - stanowią pobrane z góry wpłaty z różnych tytułów (otrzymane w bieżącym okresie z góry opłaty za świadczenia, które zostaną zrealizowane w okresach późniejszych)

46. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania Rezerwy na zobowiązania Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego Rezerwa na świadczenia emerytalne i podobne Pozostałe rezerwy Zobowiązania długoterminowe Wobec jednostek powiązanych Wobec pozostałych jednostek Kredyty i pożyczki Z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych Inne zobowiązania finansowe Zobowiązania krótkoterminowe Wobec jednostek powiązanych Z tytułu dostaw i usług Inne Wobec pozostałychjednostek Kredyty i pożyczki Z tyt. emisji dłuż.pap. wartościowych Inne zobowiązania finansowe Z tytułu dostaw i usług Zaliczki otrzymane na dostawy Zobowiązania wekslowe Z tyt.pod., ceł, ubezp. i inn. świadczeń Z tytułu wynagrodzeń Inne Fundusze specjalne Rozliczenia międzyokresowe Ujemna wartość firmy Inne rozliczenia międzyokresowe Długoterminowe Krótkoterminowe

47. Wstępna analiza bilansu

48. Wskaźnik dynamiki wzrostu - wielkość dodatnia wskaźnika oznacza, iż w czasie, którego dotyczy bilans, nastąpił rozwój spółki, potencjalnie wzrosły jej możliwości kreowania dochodów. Wskaźnik ten jest obliczany według formuły:

49. gdzie: ΔAc - wskaźnik tempa zmian aktywów całkowitych, Ac1 - wartość aktywów całkowitych w okresie badanym, Ac2 - wartość aktywów całkowitych w okresie bazowym.

50. Wskaźnik struktury aktywów– jeśliwskaźnik przekracza 100%, może być to sygnał, z jednej strony, znacznego unieruchomienia aktywów, wysokich kosztów stałych oraz małej elastyczności spółki, z drugiej zaś zachodzących w niej procesów modernizacyjnych czy restrukturyzacyjnych, co odzwierciedla pozytywne tendencje rozwojowe. Trzeba też mieć na uwadze uwarunkowania branżowe - określone rodzaje działalności wymagają znacznego angażowania środków finansowych w aktywa trwałe. Konieczna jest ocena stopnia nowoczesności stosowanych technik, technologii oraz analiza stopnia zużycia posiadanych aktywów rzeczowych.