Źródła finansowania przedsięwzięć innowacyjnych

Źródła finansowania przedsięwzięć innowacyjnych 1.Źródła finansowania innowacji w przedsiębiorstwie 2.Analiza źródeł finansowania innowacji 3.System finansowo-księgowy 4.Jak sfinansować własną działalność innowacyjną?

Zakres wykorzystywania w praktyce poszczególnych źródeł finansowania innowacji jest różny. Jedne źródła wykorzystywane są częściej i chętniej inne z kolei stosowane są sporadycznie z powodów różnego rodzaju ograniczeń. Źródła finansowania innowacji w przedsiębiorstwie

Środki własne– pod tym pojęciem rozumiemy nie tylko własne oszczędności i aktywa inicjatorów planowanego przedsięwzięcia, ale też środki udostępnione przez rodzinę, przyjaciół znajomych. Zgromadzenie możliwe dużych środków własnych jest ważne nie tylko dla sfinansowania uruchomienia własnego biznesu. Gdy tylko pokonamy najtrudniejszą fazę rozruchu, będą pojawiały się plany i projekty rozwoju działalności, wymagające finansowania zewnętrznego. Wszelka dyskusja z bankami, poza przekonywującym uzasadnieniem projektu, rozpoczyna się od pytania o wysokość wkładu własnego inwestora.

Reinwestowanie zysków – przeznaczenie części (całości) może dotyczyć przedsiębiorstwa prowadzącego działalność produkcyjną. W większym stopniu ten sposób finansowania innowacji dotyczyć może dużych przedsiębiorstw prowadzących zróżnicowaną produkcje.

Podwyższenie kapitału zakładowego – jest to dobry sposób finansowania przedsięwzięcia innowacyjnego pod warunkiem, że nie zmienia to dotychczasowego celu i charakteru przedsięwzięcia. Dodatkowy kapitał mogą wnieść dotychczasowi właściciele i animatorzy przedsięwzięcia lub nowy wspólnik przystępujący do przedsięwzięcia na określonych warunkach. W przypadku MŚP dodatkowy kapitał może pochodzić z kręgu rodziny lub znajomych twórcy i realizatora projektu, jeśli potrzebne dodatkowe środki finansowe leżą w zakresie możliwości finansowych tych osób .

Emisja akcji – ten sposób finansowania może dotyczyć dużych przedsiębiorstw (spółek akcyjnych) o ustabilizowanej sytuacji rynkowej. W zasadzie każde przedsiębiorstwo po spełnieniu wymogów dopuszczenia na giełdę może wprowadzić akcje do publicznego obrotu. Jednak szanse na znalezienie nabywców mają akcje przedsiębiorstw, co, do których istnieje duże zaufanie na rynku ( np.: akcje takich koncernów jak IBM lub Microsoft). MŚP o nie ugruntowanej renomie mają małe szanse na znalezienie nabywców swoich akcji.

Kredyt bankowy – jest to niewątpliwie najpopularniejszy sposób finansowania przedsięwzięć inwestycyjnych w gospodarce, jednak jako środek finansowania przedsięwzięć innowacyjnych posiada wady, które powodują, że środek ten wykorzystywany jest dość rzadko.

Realizacjaprzedsięwzięcia innowacyjnego z reguły wymaga dłuższego czasu (w wielu przypadkach jest to kilka a nawet kilkanaście lat) a samo podjęcie prac nad projektem innowacyjnym nie gwarantuje jeszcze twórcom sukcesu z uwagi na duże ryzyko, jakim obarczone jest przedsięwzięcie.

Kredyt w rachunku bieżącym – zadłużenie występuje w postaci salda debetowego rachunku bieżącego przedsiębiorcy. Wpłaty na rachunek bieżący zmniejszają zadłużenie. Rozróżnia się dwa rodzaje kredytów: otwarty i kasowy (udzielany w przypadkach chwilowych braków gotówki). Kredyt w rachunku bieżącym jest bardzo wygodnym środkiem pozyskiwania pieniędzy, jednak z reguły jest on na krótki okres czasu i ze stosunkowo dużymi odsetkami.

Kredyt w rachunku kredytowym – kredyt udzielany przy wykorzystaniu wydzielonego rachunku tzw. „kredytowego”, który służy do ewidencjonowania stopnia wykorzystania i spłaty kredytu. Wyróżnia się następujące podstawowe formy kredytów: docelowy, na spłatę zobowiązań, kasowy, sezonowy, linie kredytowe. • Kredyt docelowy związany jest ze ściśle określoną potrzebą finansowania określonej transakcji. Z reguły jest to kredyt nieodnawialny. Spłata często odbywa się z wpływów z planowanej inwestycji. • Kredyt na wymagalne zobowiązania (na spłatę zobowiązań) z reguły krótkoterminowy i nieodnawialny. Służy do uregulowania zobowiązań będących źródłem trudności płatniczych.

Kredyty sezonowe związane są z sezonowym charakterem, niektórych potrzeb przedsiębiorstw: np. zakup wiosną nasion w rolnictwie. Z reguły jest to kredyt nieodnawialny • Kredyt w formie linii kredytowej jest kredytem odnawialnym. Przedsiębiorstwo może wielokrotnie wykorzystywać przyznany kredyt do momentu ustalonego w umowie. Najczęściej okres trwania umowy nie przekracza jednego roku i może być przedłużony w formie nowej umowy bez konieczności wcześniejszej spłaty poprzedniego kredytu. Kredyt ten jest wygodny dla przedsiębiorstw jednak udzielany jest tylko wąskiej grupie klientów, których wiarygodność została wcześniej sprawdzona

Kredyty inwestycyjne – przeznaczone są na stworzenie nowego lub powiększenie istniejącego majątku trwałego przedsiębiorstwa (inwestycje materialne - sprzęt, nieruchomości; inwestycje niematerialne – papiery wartościowe, prowadzenie badań; finansowe – zakup akcji, udziałów). Kredyty inwestycyjne dzieli się na kredyty na wyposażenie (zakup, modernizacja sprzętu, nabywanie i tworzenie majątku trwałego), kredyty na restrukturyzację, kredyty na budowę lub zakup obiektów przemysłowych lub rolnych. Z reguły kredyty inwestycyjne są o charakterze średnioterminowym. Kredyt inwestycyjny najczęściej udzielany jest w formie linii kredytowej lub finansowania jednej określonej transakcji.

Fundusze pożyczkowe – instytucje wspierania rozwoju i przedsiębiorczości. W Polsce jest około 67 takich instytucji. Na czym polega atrakcyjność i specyfika tego źródła finansowania? • Fundusze pożyczkowe są wyspecjalizowane w finansowaniu małych ( w tym mikroprzedsiębiorstw) i średnich firm we wczesnej fazie rozwoju. • Procedury związane z uzyskaniem pożyczki są uproszczone i dostosowane do sytuacji podmiotów mniejszych, rozpoczynających działalność • Warunki finansowe (oprocentowanie, prowizje, opłaty bankowe) pożyczek z funduszy pożyczkowych są z reguły niższe od warunków uzyskania kredytu, stosowanych przez banki wobec klientów o podwyższonym ryzyku. Najczęściej udzielane pożyczki są w przedziale od 10-do 40 tys. PLN

Venture Capital – oferta w postaci VC adresowana jest przede wszystkim do małych i średnich przedsiębiorstw, dla których kredyt bankowy jest zbyt drogi lub w ogóle niedostępny z uwagi na nieklarowną sytuację w zakresie dalszego funkcjonowania na rynku.

Venture capital – termin venture capital najczęściej tłumaczony jest na język polski jako “kapitał wysokiego ryzyka” lub “kapitał ryzyka”. Oznacza to, że główną cechą tego instrumentu finansowania przedsięwzięć jest założenie, że inwestorzy gotowi są zaakceptować wyższy poziom ryzyka niż w przypadku innych form inwestowania (np. inwestycje w akcje na rynku publicznym), w zamian jednak oczekują, że inwestycja ta, w przypadku powodzenia, przyniesie im wielokrotnie większe zyski, rekompensując nieuniknione straty na innych przedsięwzięciach.

Venture capital jako instrument finansowania w formie dopływu kapitału własnego z zewnątrz może być wnoszony w różnych fazach rozwoju przedsiębiorstwa. Jednocześnie jednak zyski i ryzyko przy inwestowaniu venture capital zależą w wyraźny sposób od tego w jakim stadium dokonuje się inwestycji. Im wcześniej, tym wyższe są oczekiwane zyski, ale też ryzyko.

Dla dokładniejszego przedstawienia warunków w jakich inwestowany jest ten kapitał i związanych z nim oczekiwań wyróżnia się charakterystyczne fazy rozwoju przedsiębiorstwa. Możliwości wejścia venture capital rozciągają się od finansowania samego zakładania przedsiębiorstwa, aż do finansowania jego restrukturyzacji bądź sprzedaży.

W klasycznym cyklu inwestowania venture capital, operuje się najczęściej sześcioma fazami ujmowanymi w dwóch grupach: • Fazy początkowe (early stage) • Finansowanie zasiewów (seed financing) • Finansowanie startu (star up financing) • Finansowanie fazy pierwszej (first stage financing) 2.)Fazy ekspansji (expansion stage) • Finansowanie fazy drugiej (second stage financing) • Finansownie fazy trzeciej (third stage financing) • Finansowanie fazy czwartej (fourth stage financing)

Zamknięciem zakończonego powodzeniem procesu inwestowania venture capital jest w tym klasycznym cyklu wprowadzenie przedsiębiorstwa na giełdę. Jednak venture capital jest używany do wspierania finansowego przedsiębiorstwa także w dalszych fazach jego funkcjonowania, w szczególności do dokonania jego restrukturyzacji przez menadżerów oraz sprzedaży.

Fazy cyklu życia ofert innowacyjnych i rodzajów finansowania

FAZA ZASIEWÓW • Pierwsza faza życia projektu, zwana fazą zasiewów, charakteryzuje się tym, że pomysł na innowacyjny produkt bądź usługę jest dopiero w fazie badań. Projektodawca (przedsiębiorca, wynalazca, naukowiec) posiada pomysł na nadający się do skomercjalizowania produkt. Często zdarza się, że środki finansowe, jakimi dysponuje, okazują się niewystarczające na sfinansowanie lub dokończenie badań i budowy prototypów. Oprócz tego, nim przystąpi się do produkcji, należy ponieść wydatki na badania rynkowe, opracowanie zasad funkcjonowanie przedsiębiorstwa, uzyskanie niezbędnych zezwoleń, licencji.

Na tym etapie potrzebne nakłady inwestycyjne zależą od stopnia skomplikowania projektu i jego innowacyjności, zamykają się jednak najczęściej w kwocie kilkudziesięciu – kilkuset tysięcy dolarów. Powoduje to, że fundusze venture capital w coraz mniejszym stopniu angażują się w projekty na tym etapie. Jest to około 2-5 procent całego wolumenu venture capital. Pozostawiają tą fazę najczęściej prywatnym inwestorom, dla których znaczące zaangażowanie się w projekty bardziej zaawansowane, ze względu na wyższe wymagania dotyczące wysokości zaangażowanego kapitału, jest nieosiągalne.

Projekty takie, są co prawda obarczone znacznie większym ryzykiem, ale też ze względu na niewielkie sumy początkowego zaangażowania, mogą okazać się bardzo dochodowe. Spodziewane przyszłe zyski są pochodną dużego ryzyka, jakie ponosi inwestor. • Wadą inwestowania w przedsięwzięcie na tym etapie jest również konieczność dłuższego oczekiwania na optymalny moment wycofania się z inwestycji. Rzadko jest on krótszy od 5 lat. Oczekiwany przez kapitałodawcę wzrost wartości inwestycji w tym okresie może osiągnąć nawet 10-krotność zaangażowanego na wstępie kapitału

FAZA STARTU • Faza startu, wraz z poprzedzającą ją fazą zasiewów oraz następującą po niej fazą pierwszą, błędnie utożsamiane są jako wyłączne etapy w rozwoju przedsiębiorstwa, które finansowane są przez venture capital. Ma to jednak swe uzasadnienie historyczne, gdyż od finansowania tych etapów wyszły fundusze venture capital. Stąd etapy te uchodzą za klasyczne. Jednakże obecnie zaangażowanie środków z venture capital w fazę start-up nie przekracza 10 procent. Dla firmy na tym etapie rozwoju, venture capital jest jedyną poważną ofertą kapitałową. Wynika to z faktu, że potrzeby finansowe związane z realizacją zamierzeń są na tyle duże, że rzadko udaje pozyskać się je z nie zinstytucjonalizowanych źródeł prywatnych, a finansowanie za pomocą kredytów bankowych jest praktycznie niemożliwe.

Pozyskane środki są przeznaczane w głównej mierze na sfinansowanie przygotowania przedsiębiorstwa (lub rzadziej założenie nowego) do produkcji lub świadczenia usług. Wiąże się to z nakładami na budynki produkcyjne, linie technologiczne, środki transportu, wynajęcie biur i zakup sprzętu biurowego, zakup surowców. Nie bez znaczenia są koszty związane z zatrudnieniem pracowników. Najczęściej duże środki finansowe trzeba przeznaczyć na opracowanie i wdrożenie skutecznej strategii marketingowej, będącej kluczowym czynnikiem sukcesu na rynku. Należy przewidzieć również dodatkowe środki na ewentualną modyfikację produktu po pierwszej konfrontacji z oczekiwaniami rynku.Faza ta trwa z reguły krótko, jednakże nakłady, jakie potrzebne są na jej sfinansowanie, i towarzyszące projektowi ryzyko nie przyjęcia oferty przez rynek powodują, że znalezienie inwestora na tym etapie jest niezwykle trudne.

Faza pierwsza • Faza pierwsza w finansowaniu projektu rozpoczyna się w momencie zaakceptowania produktu przez rynek. Daje to bodźce do rozbudowy zdolności produkcyjnych, rozszerzenia sieci sprzedaży. Czas trwania tej fazy jest różny i zależy głównie od charakteru samego przedsięwzięcia

Zapotrzebowanie na kapitał w tej fazie jest uzależnione od rodzaju projektu, jednakże można stwierdzić, że chodzi tutaj o stosunkowo duże kwoty. Mimo, iż przedsiębiorstwo już działa i generuje przychody to nie wystarczają one na ekspansywny rozwój. Konieczność stałego zwiększania produkcji, powiększania sieci sprzedaży, przeznaczania dużych środków na promocję powoduje, że przedsiębiorstwo w dalszym ciągu generuje straty. Na tym etapie występuje największe zapotrzebowanie na kapitał z zewnątrz. Ryzyko ponoszone przez inwestora jest już znacząco mniejsze, gdyż produkt przeszedł pozytywnie weryfikację na rynku.

Głównym źródłem finansowania tej fazy dalej pozostają fundusze venture capital. Firmy najczęściej nie dysponują stosownymi zabezpieczeniami dla kredytu, nawet gdyby ryzyko związane z projektem okazało się dla banku do zaakceptowania. Ewentualny duży kredyt niekorzystnie wpływałby też na sytuację finansową przedsiębiorstwa, powodując duże zagrożenie utratą płynności finansowej.

Natomiast pozyskanie finansowania w postaci zasilenia firmy w kapitał własny w tej fazie jest o wiele łatwiejsze niż w poprzednich. Znaczna część funduszy venture capital jest zainteresowana finansowaniem tej fazy, co powoduje, że istnieje stosunkowo duża konkurencja wśród kapitałodawców, co z kolei przekłada się na korzystne warunki umów z funduszami. Innymi słowy firma może się drożej sprzedać. Z całego wolumenu venture capital na tę fazę przypada 15 – 20 procent środków.

Natomiast dla kapitałodawców wejście do firmy na tym etapie jest dalej bardzo atrakcyjne, gdyż firma nadal stoi przed możliwością gwałtownego wzrostu. Oczekiwania funduszy venture capital oscylują w granicach 50 - procentowego zwrotu z zainwestowanego kapitału w skali roku.

FAZA DRUGA • Zaakceptowanie wyrobu lub usługi przez rynek otwiera przedsiębiorstwu drogę do szybkiej ekspansji. Etap ten wymaga zaangażowania dużych środków finansowych, lecz nie wszystkie muszą pochodzić, jak dotychczas, z sukcesywnego podnoszenia kapitału własnego. W tej fazie nie zachodzi już potrzeba finansowania się środkami z zewnątrz, gdyż po okresie inwestycji i dzięki wzrostowi sprzedaży, następuje przekroczenie progu rentowności i generowanie bieżących zysków. To właśnie zyskiem, jak również kredytem (lub innym kapitałem dłużnym jak faktoring) można finansować dalszą ekspansję. Firma posiada majątek na zabezpieczenie należności względem banku, jak również grupę stałych odbiorców, co zapewnia stałe wpływy gotówkowe.

Jednakże nawet wtedy, gdy kapitał z banków stanowi konkurencję dla kapitału typu venture, finansowanie przedsięwzięcia poprzez środki z funduszu venture capital stanowi atrakcyjną alternatywę dla przedsiębiorcy. Kapitał ten można pozyskać już znacznie taniej, a w sytuacji, gdy przedsiębiorstwo nie ma jeszcze ustabilizowanej pozycji na rynku, jest zagrożone przez naśladownictwo mniej elastycznych i innowacyjnych, ale silnych kapitałowo firm, oraz gdy ciągle istnieją czynniki ryzyka związanego z sytuacją na rynku, może zaistnieć konieczność wykorzystania, przynajmniej w części, kapitału z funduszy venture capital. Finansowanie ekspansji, na którą głównie składa się faza druga, pochłania od 40 do 60 procent wszystkich środków inwestowanych przez venture capital. Tak więc konkurencja wśród potencjalnych dostarczycieli kapitału jest duża.

Przeciętnie kapitałodawcy oczekują w tej fazie 38 procentowego zwrotu z kapitału. • Ryzyko dla dawcy kapitału jest niewielkie, a czas oczekiwania na dezinwestycję wynosi kilka lat, gdyż rozmiary formy i wyniki finansowe pozwalają na przygotowanie jej do debiutu giełdowego.

FAZA TRZECIA I CZWARTA • W fazie trzeciej przedmiotem finansowania są procesy zmierzające do zoptymalizowania funkcjonowania firmy poprzez ulepszanie produktów, zmiany strategii marketingowych na skuteczniejsze, ekspansję na rynki zagraniczne, fuzje i przejęcia innych firm. Oczekiwana stopa zwrotu z inwestycji jest stosunkowo niska i waha się w granicach 26 procent.

Produkty firmy, podobnie jak sama firma, osiągnęły już dojrzałość i na tym etapie kończy się z reguły rola funduszy venture capital jako aktywnych inwestorów. Przygotowują się do wyjścia z inwestycji, czy to poprzez sprzedaż udziałów inwestorowi branżowemu, dotychczasowym wspólnikom, czasami innemu funduszowi venture capital, który dostrzega jeszcze w firmie duży potencjał wzrostowy, funduszom kładącym większy nacisk na bezpieczeństwo inwestycji niż wysoką stopę zwrotu (np. funduszom emerytalnym lub instytucjom ubezpieczeniowym), czy też poprzez sprzedaż akcji na giełdzie, co ze względu na wycenę akcji na rynku publicznym jest często najkorzystniejszym rozwiązaniem. Czasami koszty związane z przekształceniem spółki w spółkę akcyjną, przygotowaniem prospektów, promocją emisji są pokrywane z kapitału pozyskanego z zewnątrz, co nosi nazwę finansowania fazy czwartej.

Aniołowie biznesu – jeśli poszukujemy finansowania zewnętrznego poniżej progu zainteresowania funduszy venture capital ze względu na ograniczoną skalę działania, czyli na przykład kilkadziesiąt bądź kilkaset tysięcy euro, pomocni mogą być indywidualni inwestorzy wysokiego ryzyka tzw. „aniołowie biznesu”. Są to inwestorzy prywatni, którzy zazwyczaj osiągnęli już znaczący sukces finansowy w działalności gospodarczej jako prywatni przedsiębiorcy bądź członkowie kadry kierowniczej wielkich korporacji. Własne zasoby finansowe i doświadczenie biznesowe chcieliby zaangażować we wsparci nowych interesujących przedsięwzięć, licząc na godziwą stopę zwrotu w perspektywie kilku lat.

System finansowo-księgowy • Księgowość pełna czy uproszczona? Forma pełna – czyli prowadzenie ksiąg zgodnie z polską ustawą o rachunkowości, która w podstawowymi wymiarze jest zgodna z Międzynarodowymi Standardami Rachunkowości. Forma uproszczona – tylko do celów podatku dochodowego. Chodzi tu w pierwszej kolejności o tzw. Podatkową księgę przychodów i rozchodów. Do tej grupy zaliczamy także uproszczony system ewidencji przychodów dla wyliczenia podatku zryczałtowanego. W skrajnym przypadku opodatkowania w formie tzw. Karty podatkowej nie jest wymagana praktyczna żadna ewidencja księgowa.

Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjne są zobowiązane do prowadzenia pełnej księgowości, niezależnie od skali działania. • Pozostałe podmioty są zobowiązane do prowadzenia pełnej księgowości w przypadku przekroczenia pułapu rocznego obrotu w wysokości 1,2 mln EUR. Tak więc możliwość wyboru formy istnieje praktycznie w przypadku jednososbowych firm i spółek osobowych z obrotami poniżej 1,2 mln. EUR w skali rocznej.

Jak sfinansować własną działalność innowacyjną? Działalność jednoosobowa Spółki Kredyt Fundusz pożyczkowy START oszczędności Reinwestowanie zysków Podniesienie kapitału zakładowego Aniołowie biznesu Venture Capital

Spółka Z. o.o. Spółka S.A Venture Capital Aniołowie Biznesu Wejście na giełdę Dodatkowa emisja akcji Udziały ,akcje, VC, AB START Venture Capital Kredyty Fundusz pożyczkowy

Niniejszy program dydaktyczny jest realizowany w ramach Projektu: Sieć Edukacyjna Innowacyjnej Przedsiębiorczości Akademickiej (SEIPA) www.seipa.edu.plProjekt jest dofinansowany przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego 43

Źródła finansowania przedsięwzięć innowacyjnych