Slys/áverkar í mjöðm og nára

1. Slys/áverkar í mjöðm og nára • Nokkuð algengir hjá íþróttafólki • Sérstaklega í fótbolta, íshokkí, skíðagöngu, grindahlaupi, hástökki. • Sænsk rannsókn sýndi að 5% af öllum meiðslum hjá fótboltafólki var í mjöðm/nára • Algengustu meiðslin eru rifnir vöðvar. • Bólga í slímbelg kemur bara fyrir í slímbelgnum yfir trochanter major.

2. Bólga í slímabelg • Slímbelgurinn yfir trochanter major verður oft fyrir höggi eins og þegar handboltafólk dettur á mjöðmina. • Þá krmst hluti af slímhimnunni í belgnum sem leiðir til blæðingar og bólgu. • Einkenni: Sársauki og bólga yfir trochanter major sem stundum leiðir niður lærið. Aðfærsla og fráfærsla læris með beint hné veldur sársauka

3. Bólga í slímabelg • Meðferð: Minnka álag á mjöðminni, bólgueyðandi og annarskonar þjálfun sem ekki leiðir til meira álags á mjöðmina. Ef sársaukinn er hunsaður verða oft þessi meiðsl krónísk.

4. Rifinn aðfærsluvöðvi (adductor) • Þau meiðsl sem hvað oftast fyrirkemurí mjúku hlutunum (add. brevis, longus, magnus, gracilis) • Oftast í add. longus þar sem sin og vöðvi koma saman eða í festingunni á lífbeininu. • Orsök: Kröfug fráfærsla (abduction) læris t.d. við tæklingu í fótbolta • Einkenni: Mikill og skyndilegur sársauki í nára eða innan á læri við stærri meiðsl. Bólga. Við samdrátt í aðfærsluvöðvum finnur oft sá meiddi sársauka þannig að auðvelt er að staðsetja meiðslin.

6. Rifinn aðfærsluvöðvi (adductor) • Meðferð: Strax skal meðhöndla meiðslin eftir RICE meðferðinni. • Hægt er að gefa bólgueyðandi í stuttan tíma. Það dempar bólguviðbrögðin og þar af leiðaldni stærðina á örvefnum á svæðinu. Er einnig sársaukastillandi. • Eins fljótt og sársaukinn leyfir á sá meiddi að byrja með æfingar á meidda vöðvanum. Mikilvægt að ganga hægt fram þar sem þessi skaði getur auðveldlega orðið króniskur ef það er gert.

7. Rifinn aðfærsluvöðvi (adductor) • Létt styrktarþjálfun eftir 3-4 daga með léttum teygjum. Þegar hægt er að teygja vel á án þess að finna fyrir sársauka má byrja með mikið álag í styrkarþjálfuninni. • Hjól/sund eru góð hreyfiform í eftirmeðferðinni • Nokkuð algeng meiðsl eru líka rifnir vöðvar eins og rectus femoris, iliopsoas og rectus abdominis

8. M. iliopsoas

9. M. Rectus femoris

10. Bólga í sinum aðfærsluvöðvanna • Algengasta orsökin að krónískum sinabólgum í aðfærsluvöðvum er þegar of geyst er farið af stað eftir að vöðvi hefur rifnað. • Einnig getur þessi krónísku meiðsl líka komið án þess að vöðvi hafi rifnað við ofálag á svæðinu sin/vöðvi eða þar sem sinin festist við lífbeinið, sérstaklega adductor longus

11. Bólga í sinum aðfærsluvöðvanna • Einkenni: Oft sársauki sem erfitt er að staðsetja alveg í nára eða yfir sininni á adductor longus þar sem hún festist við lífbeinið. Þegar sársaukinn er orðinn meira krónískur getur hann leitt bæði upp og niður. Aðrir vöðvar og vöðvafestingar á svæðinu geta valdið sársauka þar sem vitlaust álag kemur oft á þessa vöðva við meiðslin.

12. Bólga í sinum aðfærsluvöðvanna • Vöðvinn er oft stífur fyrst á morgnanna og við byrjun æfingar og þegar hann hitnar hverfiur stífleikinn en sársaukinn eykst. Þegar vöðvinn kólnar verður hann aftur stífur. • Ef ekkert er gert eykst sársaukinn og einstaklingurinn getur að lokum ekki æft og sársaukinn kemur jafnvel við venjulegann gang.

13. Bólga í sinum aðfærsluvöðvanna • Meðferð: Getur tekið langann tíma. Rólegar teygjur og æfingar sem bæta blóðflæðið strax og það er hægt. • Styrktaræfingar um leið og sjúklingurinn þolir það. Sársaukamörk!Þegar vöðvinn styrkist koma eftirgefandi styrkaræfingar meira inn og einnig samhæfingaræfingar. Þegar þú getur teygt vel á vöðvanum án þess að finna sársauka getur þú byrjað smám saman með keppnislíkar æfingar. • Getur tekið langann tíma og gæti þurft uppskurð.

14. Sársauki í sin rétta lærvöðvansRectus femoris-tendinose • Skotæfingar í fótbolta eða hjá spretthlaupurum í startæfingum • Einnig ef oft geyst er farið af stað eftir að vöðvinn hefur rifnað. • Einkenni: Sársauki sentralt í náranum við álag og sérstaklega við spretti • Meðferð: Aðalmeðferðin er styrktar- og liðleikaþjálfun með stígandi álagi eins og við sársauka í aðfærsluvöðvunum.

16. Sársauki í sin rétta lærvöðvansRectus femoris-tendinose • Hægt að setja kortisonsprautu ef sársaukinn gefur sig ekki þannig að erfitt er að byrja þjálfun • Auðveldari meðferð en við sársauka í aðfærsluvöðvum.

17. Blæðing inn á lærvöðva • Algengustu slysin/áverkarnir í íþróttum. • 14 % af fótboltameiðlsum (sænsk rannsókn) • Einkenni: Sársauki, bólga og minni hreyfigeta. • Meðferð • Blæðingin getur verið intermuskulær eða intramuskulær

18. Intramusklulær blæðing

19. Intermuskulær blæðing

20. Blæðing inn á lærvöðva • Þegar blæðingin er intramuskulær er blæðingin inni í vöðvahimnunum og þrýstingur eykst. • Þegar blæðingin er intermuskulær fer blóðið þar sem minnst mótstaða er oftast niður í átt að hné. Það verður ekki aukinn þrýstingur, ekki aukinn sársauki eða minni hreyfigeta.

21. Blæðing inn á lærvöðva • Einkenni: Sársauki, síðan bólga og minni hreyfigeta. Mar eftir nokkra daga ef blæðingin var intermuskulær. • Ef ekki er hægt að beygja hnéð yfir 90 gráður er skaðinn oftast intramuskulær. • Meðferð: RICE. Ef skaðinn er framan á lærinu ætti að gera RICE með mjöðm og hné beygð. Það leiðir til mótþrýstings inni í vöðvanum og minnkar blæðinguna. Það verður líka léttara að ná aftur liðleika.

22. Blæðing inn á lærvöðva • Æfingar mega byrja eftir 4-5 daga við alvarleg meiðsli, 2-3 við minni meiðsli. • Byrja með æfingar sem auka blóðflæði eins fljótt og hægt er. (Hjóla, nudd) • Tekur oft langan tíma að ná fullum bata ef blæðingin er intramuskulær (6-12 vikur) Intermusklulær blæðing er oft orðin góð á 1-2 vikum.

23. Beinbrot vegna álagsStressfracture • Nokkuð algengt á lærleggshálsi (collum femoris) • Hjá langhlaupurum er brot þarna um 7 % af öllum álagsbrotum • Oft vegna of mikillar álagsaukningar eða vegna þess að farið er af mjúku undirlagi á harðara. • Einhæf hlaup á malbiki eru eitt af því sem eykur hættuna á þessum meiðslum. Einnig getur mismunur á fótalengd skipt máli

24. Beinbrot vegna álagsStressfracture • Einkenni: Sársauki í mjöðm við álag. Sársaukinn hverfur við hvíld en kemur strax aftur þegar byrjað er að æfa. • “Hoppprófið • Meðferð: Hækjur til að létta álag í 4-6 vikur • Önnur þjálfun (sund, hlaup í vatni, hjól og almenn styrkarþjálfun)

25. Beinbrot vegna álagsStressfracture • Fyrirbyggjandi: Góðir hlaupaskór og skipta oft á milli undirlags