Papaver somniferum L.

1. Papaver somniferum L. • Papaver somniferum L. Slaapbol, papaver, maankop Papaveraceae

2. Papaver somniferum L. • Voorkomen: • Geteeld voor de productie van opium: Indië, Afganistan, China… • Geteeld voor de zaden en de extractie van alkaloïden, zonder de tussenstap van opium: Europa, VS. • Inhoudsstoffen: • Opium: de gedroogde latex die verkregen wordt door insnijding in de onrijpe vruchtddoos. Deze bevat op zijn minst 10% morfine en 2% codeïne wanneer de stof gedroogd wordt bij 100 à 105°C.

4. Papaver somniferum L. • Inhoudsstoffen: • De actieve bestanddelen zijn alkaloiden: • Morfinan alkaloiden: • morfine (10-20% in opium) 5 assymetrische centra, enkel natuurlijk voorkomend enantiomeer 5R, 6S, 9R, 13S, 14R is actief • C-3 en C-6 OH kunnen veresterd of veretherd worden: natuurlijke derivaten codeine (2.5 - 5%) en thebaine (< 1%)

5. Papaver somniferum L. • Morfinan alkaloiden (vervolg): • verestering of verethering van C-3 vermindert analgetische act • C-6 OH is niet strict noodzklk • N-substituent vervagen door klein alkylradikaal (ipv methyl) => volledige of partiele antagonist • OH op C-14 => sterker analgetisch

6. Papaver somniferum L. • Andere alkaloiden: • noscapine = narcotine (2-10 %)

7. Farmacologische eign • Opium: • voor extractie van alkaloiden • galenisch: opium poeder en opium extract voor bereiding opiumtinctuur (Sydenham’s laudanum, diacodesiroop) = paregoricum, symptomatische behandeling van diarree • Morfine • door sterke reversiebele binding aan specifieke receptoren • act thv CZS • analgetisch effect: verminderd de pijntransmissie (nociceptie) en verhoogt pijndrempel

8. Farmacologische eign • Morfine • act thv CZS (vervolg) • analgetisch effect (vervolg): onverschillig voor pijn • is een agonist die de activiteit van endorfines op de presynaptsche receptoren nabootst => neurotransmitter substantie P wordt geïnhibeerd • afhankelijkheid doordat aantal receptoren verhoogt = tolerantie, bij stoppen abstinentieverschijnselen: rhinorrhoea (lopende neus), zweten, traanvloed, agitatie, pijn, angst, diarree, naussea • respiratoire effecten: depressie van de respiratoire centra = bradypnoe en onregelmatig ademhalingsritme • andere centrale effecten: onderdrukt hoestcentrum; veroorzaakt miosis; stimuleerd braakcentrum

9. Farmacologische eign • Morfine (vervolg) • perifere act: braken, en door invloed op gladde spiercellen (daling tonus longitudonale vezels, stijging tonus sfinktervezels) aanslepende constipatie, urineretentie • Gebruik: • slechts klein deel geextraheerde morfine als dusdanig, rest voor semisynthese • als sterk analgeticum bij acute persisterende pijnen en kankerpijnen, indien andere analgetica falen. Ook bij posttraumatische en postoperatieve pijn, bij nier en galkolieken • oraal via elixirs of parenteraal (morfinepompjes)

10. Farmacologische eign • Morfine (vervolg) • Contra-indicaties: • respiratoire insufficientie, abdominale symptomen, hepatocellulaire insufficientie, alcoholintoxicatie, behandeling met MOA inhibitoren, niet bij kinderen, lever- en nierinsufficientie, ouderen en zwangere vrouwen • bijwerkingen: constipatie, naussea en overgeven, neurologische en psychische storingen

11. Farmacologische eign • Codeine • analgeticum met zelfde werkingsmechanisme als morfine maar minder potent, meestal in combinatie met acetylsalicylzuur of paracetamol (nu voorschriftplichtig !), klein risico op afhankelijkheid • antitussivum, met lichte depressie vh ademhalingscentrum, lichte bronchoconstrictie, daling in secreties, vrijstelling van histamine • gebruikt voor niet productieve hoest • misbruikt door heroine verslaafden • contra-indicatie: astma, zwangerschap • bijwerkingen: duizeligheid, constipatie, allergische reacties

12. Farmacologische eign • Noscapine • niet afgeleid van morfinan en veroorzaakt geen verslaving • specifiek antitussivum zonder analgetisch effect en veroorzaakt ook geen respiratoire depressie • vb Nosca Mereprine, Noscaflex, Noscaflex expectorans, Rosils (pastilles)

13. Semi-synthetische derivaten • Ethylmorfine (=Codethyline)= 3-ethylether van morfine: antitussivum, zie codeine

14. Semi-synthetische derivaten • Folcodine = 3-morfolinylethyl-morfine: hoestremmer zoals codeine en ethylmorfine. Verlengde werking, innduceerd geen afhankelijkheid • Dihydrocodeine: symptomatische behandeling van pijn en antitussivum • Nalorfine: opiaatantagonist, morfine kan niet meer binden op receptor => gaat respiratoire depressie tegen

15. Semi-synthetische derivaten • Naltrexone= zuivere agonist met zeer hoge affiniteit => andere opiaten kunnen niet meer binden = gebruikt als substitutiemiddel bij verslaafden

17. Semi-synthetische derivaten • Naloxone = zuivere antagonist, doet effect van heroine teniet, gaat respiratoire depressie bij intoxicatie • wordt ook toegevoegd aan pentazocine tabletten (verhinderd misbruik door injectie) • Buprenorfine = agonist-antagonist, bindt reversiebel op de receptoren waardoor verlangen naar drug geminimaliseerd wordt

18. Farmaceutische specialiteiten • Antitussiva • Acetylcodone (acetyldigydrocodeine) • Actifed, Bromophar, Bronchodine, Bronchosedal codeine, Eulyptan, Glottyl, Toularynx (alle codeine) • Paracodine (dihydrocodeine) • Codethyline (ethylmorfine) • Biocodone (hydrocodon) • Acedicon (Thebbacon) • Broncal, Bronchalene, Broncho-Pectoralis, Clarix, Folcodex (folcodine)

19. Farmaceutische specialiteiten • Narcotische analgetica • Codicontin (dihydrocodeine) • Kapanol, Morphine HCL, Morphiphar, MS Contin, MS Direct, Skenan, Stellorphinad, Stellorphine (alle morfine)