Ervaringen met het 4C-ID model bij het herontwerpproces mbo

1. Ervaringen met het 4C-ID model bij het herontwerpproces mbo Symposium 10 jaar 4C-ID 30 november 2007

2. Ervaringen van de SLO met toepassing van 4C-ID Periode 2001-2008 In landelijke projecten: • Mbo-Raad/Bedrijfstakgroep ESB • Directiesecretaresse/Managementassistent • Frame- Project: • Boekhoudkundig medewerker, Secretarieel medewerker Marketing medewerker • Mbo-Raad/Bedrijfstakgroep GDW • Onderwijsassistent Via ROC-opdrachten: • Alfa-college: • Verkoopmanager mobiliteitsbranche • ROC van Amsterdam • Kunst, Cultuur en Amusement binnen Mbo-Sociaal Cultureel Werk en Mbo-Artiest Differentiatie Dans

3. De SLO-aanpak • Ontwikkeling van training voor gebruik van 4C-ID binnen het Mbo Context: • het transitieproces naar competentiegericht opleiden. inzet van de slo-training: • met ontwerpteams • om een competentiegericht opleidingsontwerp te maken • met ontwikkelteams • ontwikkelen van een uitvoeringsplan op basis van het ontwerp • met uitvoeringsteams • ondersteuning van het implementatieproces

4. Discussies rond herontwerpproces mbo • Wanneer is onderwijs competentiegericht? • De visie-discussie over onderwijsconcepten • Hoe ontwerp je dat? • De discussie over didactische modellen en ontwerpmethodieken • Wie ontwerpen dat? • Goeroes, Zelfverantwoordelijke teams, Projectgroepen, Leerlingen, Onderwijs en bedrijfsleven in de regio? • Wat vraagt dat van de onderwijsorganisatie? • Blended learning, Contextrijk leren, Samenwerkend leren, Projectgestuurd leren, Simulatieleren, Probleemgestuurd, Afstandsleren, Zelfgestuurd leren, Dialogisch leren? • Wat betekent dat voor de vormen van toetsen en beoordelen?

5. Aldoende leert men Rol SLO: • partner in innovatie • schoolnabije leerplanontwikkeling • ontwikkelingsgericht en participerend onderzoek Visie SLO: • de ontwikkeling van goede voorbeelden • leert ons ontdekken • en ervaren • wat de kracht is èn • wat de beperkingen zijn • van een theorie en een methode • en leert ons • wat wel en niet werkt in een bepaalde innovatiecontext Innoveren is professionaliseren

6. Leerpunten krachtige en prachtige kanten van 4C-ID Het transparante karakter: • een beroepsopleiding op 1 A-4tje De logica in de opbouwvan taakklassen opklimmend in hogere complexiteit: • het bioritme van competentiegroei De logica van afnemende sturing binnen taakklassen: • het didactisch perspectief De krachtige didactische impuls van de hele taak benadering en de omkering van de leercyclus: • aansluitend bij sociaal-constructivisme (van onderwijzen naar leren) • aansluitend op impact van ict De erkenning van de docent in de rol van instructeur en trainer bij kennis en vaardigheden: • balans tussen “oude” en “nieuwe” leren en belang van correctieve feedback De erkenning van de docent in de rol van beroepsexpert, die tevens rolmodel en identificatiefiguur is: • de verhalenverteller, die in staat is tot geven van cognitieve feedback en transferleren

7. Een beetje lastig • De schijn van een aanbodgericht ontwerpresultaat en een analytisch doodgeborduurd opleidingsprogramma • De kunst van het vinden van complexiteitsvariabelen bij taakklassen • De controleerbaarheid van de complexiteit bij werkplekleren • De kunst van het vinden van een voldoende voorraad aan integratieve leertaken per taakklasse • De kunst van het vinden van niet-routinematige vaardigheden in hele taken • De kunst van het vinden van beoordelingscriteria voor proces en resultaat

8. Erg lastig en heel uitdagend (1) De verbinding tussen taal en aanpak van het 4C-ontwerpmodel (de vaardigheidsclusters en de vier componenten) met de competentietaal in het format voor samenstelling van kwalificatiedossiers: eerste format voor competentiegericht mbo: Structuurbepalende elementen voor de output: • kerntaken en kernopgaven met daaraan gekoppeld • de 4 typen competenties (van Onstenk) • VM: vakmatig-methodisch • SC: sociaal-communicatief • BOS: bestuurlijk-organisatorisch en strategisch • ON: ontwikkelingsgericht

9. Erg lastig en heel uitdagend (2) tweede format voor competentiegericht mbo: introductie van een nieuwe competentietaal structuurbepalende elementen voor de output: • kerntaken en werkprocessen met daaraan gekoppelde competenties • uit een generieke lijst mbo-competenties; • de zgn. SHL-competenties

10. Erg lastig en heel uitdagend (3) De competentie-analyse • Om zicht te krijgen op de inhoud van de 4 samenstellende componenten van de hele taak • Om daarmee de facilitaire leeromgeving in te kunnen richten • zonder aanbodgestuurd onderwijs te creëren • Zodat variabele leerarrangementen mogelijk worden, aangepast aan: • leerstijlen • mate van zelfsturing • niveaus van doelgroepen met verschillende pedagogische en didactische begeleidingsvragen • krachtige leeromgevingen • Het onderscheiden van het ontwerp van het “wat” en het ontwerp van het “hoe”

11. Zwaktevan het 4C-ID ontwerpmodel • Het ontbreken van een pedagogisch perspectief • Het ontbreken van een loopbaanperspectief • Het impliciete van het leren leren in het model

12. Ontwikkelingen in het competentiedenken • Leren is loopbaangericht • Leren is ontwikkelingsgericht: • een leven lang leren • Leven, leren en werken zijn nauw verbonden; • beroep, burgerschap en loopbaan • De impact van ICT valt niet te ontkennen; • informeel leren via social software versus elo's • De ketenverantwoordelijkheid in de regio: • beroepskolom, sociale cohesie en participatie; • aanval op uitval en verhoging opleidingsniveau • Levensloopleren; • employability, relatie tussen corporate curricula en onderwijscurricula • toepassing competentietaal in portfolio- en evc-assessment

13. (Her)ontwerp-aanpak bij loopbaangericht leren

14. Model-aanpassingen en Model-aanvullingen door SLO Bij de ontwerpfase: Rollen en contexten als basis voor het identificeren van de hele taken, de volledig handelingscyclus Bij de competentie-analyse: • Het creatieve proces benutten van leertakenontwerp • Via videoscripts of miniscripts van concrete handelingssituaties • herkenbare routinematige en niet-routinematige vaardigheden Bij de didactisering: • Een transparant programmeringsstramien • met leer- en ontwikkelingslijnen en • integrale studieloopbaanbegeleiding Bij het nano- en microniveau: • Het primaat van het loopbaanperspectief als basis voor zelfregulerend leren • Het toepassen van multiloop learning en multiloop-beoordelen

15. Leer- en ontwikkelingslijnen, groeilijnen

16. Resultaat: Een ontwerpmethodiek die flexibel beroepsonderwijs faciliteert, met maatwerk als uitgangspunt. • Dat transparant is in het "wat" en flexibel in het "hoe" • Dat vraagt om andere vormen van leren, begeleiden en beoordelen in krachtige leeromgevingen • Dat vraagt om ketenverantwoordelijkheid met partners in de regio. • Dat een rijk pedagogisch klimaat schept • Dat een rijk didactisch klimaat schept • Dat teams gelegenheid biedt te groeien • Dat deelenemers toerust en uitdaagt tot ondernemen met talent

17. Dilemma's en valkuilen 1 • Het bezwijken voor de externe en interne druk om kwalificatiedossiers en daarin gehanteerde ontwerpformats vertrekpunt en programmeringsmodel te kiezen • de kerntaak, de shl-competenties • negeren van rollen en contexten • Versimpeling van leerproces-sturing via POP en "instant-onderwijs" • Geen experts uit bedrijfsleven betrokken • Geen gemeenschappelijke visie op loopbaan- en competentiegericht leren • Geen tijd, geld en geduld voor investeren in competentie-analyse

18. Dilemma's en valkuilen 2 • Te snel het nieuwe ontwerp in willen voeren in bestaande organisatievormen, docentrollen en leeromgevingen • Te snel een nieuw bedachte organisatievorm als keurslijf kiezen voor invoering van een nieuw onderwijsontwerp • Het trouw blijven aan het ontwerp en niet terugvallen op vakgerichte didactiek en vakprogrammering met nadruk op vakinhoudelijke-methodische kennis • Taken uit beroepspraktijk vormen niet echt de ruggengraat van de programmering.

19. Dilemma's en valkuilen 3 • Het bezwijken voor de druk vanuit extern toezicht om formatief en summatief beoordelen strikt te scheiden en een achterhaald model voor examenkwaliteit te hanteren • Het niet integreren van domeincompetenties als Nederlands, Wiskunden en Modene vreemde talen • Het ontbreken van een visie op competent burgerschap en de betrokkenheid van de maatschappelijke omgeving daarbij

20. Dilemma's en valkuilen 4 • Nieuwe rol van opleidingsontwerper vraagt om scholing • Teamgericht werken bij ontwerpvragen is nieuw • Nieuwe onderwijsrollen leer je niet vanzelf, veel coaching, intervisie, lef en leiderschap nodig • Facilitaire leeromgevingen: simulaties, elo, elektronisch leermanagementsysteem en elektronisch portfolio vragen veel investeringen, hebben veel kinderziekten en succesvol gebruik staat of valt met goede begeleiders die zelf tijd krijgen om te leren

21. Perspectieven vanuit SLO voor beroepskolom en mbo 2010 • Opleidingsplanner • Digitaal, webbased gereedschap ter ondersteuning van het herontwerpproces • Talentenmap-mbo • Digitaal, webbased portfolio i.s.m. Winvision DPF • Loopbaanleren in beroepskolom • ontwikkelingsgericht • loopbaangericht • competentiegericht • levensloopgericht