Begeleiding ouders van druggebruikers en drugverslaafden

1. Begeleiding ouders van druggebruikers en drugverslaafden Tomas Van Reybrouck Psycholoog-psychotherapeut CAT-Preventiehuis UZ Gent, 7 december 2004

2. Programma 1. Overzicht literatuur + eigen ervaringen 2. CAT-aanbod voor ouders 3. Begeleiden van ouders

3. C.A.T.www.catinfo.be • CAT-curatiehuis: Alcohol, drugs, medicatie, gokken • CAT-preventiehuis: - Ouders, partners, kinderen - Professionele omgeving • CAT-infopunt: Gebruikers en ouders

4. Krantenkoppen oktober 2004 • Vrijspraak na moord op verslaafde zoon • “Geen idee hoever hij me had kunnen drijven” • “Je hebt geen rechten alleen plichten”: de lijdensweg van ouders van een aan drugs verslaafd kind • “Mijn dochter gebruikt drugs, maar ik ga daar niet aan kapot”. Een moeder getuigt: er is leven buiten de verslaving van je kind • “Help mijn zoon is verslaafd”

5. 1. Onderzoeksliteratuur Onderzoeksrapport Velleman et al.: (1993, Addiction) • Vaststelling van ernstige gezond-heidsproblemen bij familieleden van problematische druggebruikers • Verschil tussen partners en ouders: meer last van intimidatie vs. liegen en manipuleren • Aanwezigheid van grote onzekerheid en dilemma’s

6. Klachten ouders over kind • Middelenmisbruik – verslaving • Gedragsverandering • Verbaal / fysiek geweld • Liegen • Illegaal gedrag: stelen, dealen,… • School- / werkproblemen • Geen afspraken mogelijk • Onverschilligheid • Psychische / psychiatrische problematiek • Suiciderisico • …

7. Klachten oudersover zichzelf • Machteloosheid • Angst • Schuldgevoelens • Kwaadheid • Eenzaamheid • Slaapproblemen • Spanning en stress • Psychosomatische problemen • Depressiviteit • Relatieproblemen • Financiële problemen • Eigen middelenproblematiek • …

8. Dilemma’s ouders • Verslaafd of niet? • Drugprobleem of ander probleem? • Verbieden of toelaten? • Vertrouwen of wantrouwen? • Geld geven of niet? • Buiten zetten of thuis laten? • Naar politie of niet? • Vrijwillige of gedwongen hulp? • Zorg voor kind of zelfzorg?

9. Onderzoeksliteratuur(vervolg) • Weinig onderzoeksgegevens over effecten van unilaterale interventies gericht op de omgeving • Behandeling van druggebruiker verbetert als de familie betrokken wordt (cfr. ook partnerbegeleiding bij alcoholproblemen) • Resultaten na volgen oudergroep zijn positief zeker mbt ouderlijk functioneren maar dubbelzinnig mbt druggebruik kind

10. Verstoorde relatie ouder – kind Bezorgdheid ouder: Er is een probleem Voor druggebruiker: Er is geen probleem Inspanningen ouder: gericht op verandering Effect kind: sluit zich af Gevoel ouder: Machteloosheid Gevoel kind: Miskenning Kwaadheid ouder Kwaadheid kind

11. Doelstellingen ouderbegeleiding • Steun gericht op verandering van de druggebruiker • Verbeteren van de communicatie • Verminderen van de negatieve impact voor de ouder

12. 2. CAT-aanbod voor ouders • Individuele ouderbegeleiding • Oudergroep type 1 (ism De Kiem): Met zorgen over drugs hoeft u niet alleen te zitten. • Oudergroep type 2 (ism drugHV) Hoe overleef ik de verslaving van mijn kind?

13. Oudergroep type 1 • Doelgroep: ouders van adolescente, drugmisbruikende jongeren (gem. leeftijd = 18 jaar) • Drugmisbruik: cannabis, XTC, speed,… • Beginnend contact met gerecht en/of (drug)hulpverlening • Gesloten en open groep • Aandacht voor uitwisseling in aanpak

14. Oudergroep type 2 • Doelgroep: ouders van verslaafde kinderen • Verslaving aan alcohol, heroïne, medicatie,… • Gevorderd contact met gerecht en drughulpverlening • Gesloten groep • Extra aandacht voor juridische informatie en zelfzorg

15. 3. Begeleiden van ouders? Relationele vs. inhoudelijke deskundigheid Effect = Kwaliteit x Aanvaarding

16. Relationele deskundigheid • Luisteren naar last • Aandacht voor reeds geleverde inspanningen • Dilemma’s au sérieux nemen • Aandacht voor positieve aspecten • Ontschuldigen

17. Dilemma’s • Verslaafd of niet? • Drugprobleem of ruimer probleem? • Verbieden of toelaten? • Vertrouwen of wantrouwen? • Geld geven of niet? • Buiten zetten of thuis laten? • Naar politie of niet? • Vrijwillige of gedwongen hulp? • Zorg voor kind of zelfzorg?

18. Ze zeggen: Laat hem los en laat hem niet meer binnen. Ze zeggen: Laat hem gaan, hij moet het overwinnen. Ze zeggen: Niet erheen. Je kunt hem niets meer geven. Ze zeggen: Deur op slot. Je hebt ook een eigen leven. (Paul Van Vliet: Het touwtje uit de brievenbus)

19. Inhoudelijke deskundigheid 1. Produktinformatie • Folders per produkt • Ouderbrochure Provincie Oost-Vlaanderen • Druglijn 078/15.10.20. • www.druglijn.be / www.drugsinfo.nl • www.vad.be • CAT-Infopunt 2. Urinetesting (folder) 3. Doorverwijzing 4. Communicatietips

20. Communicatietips • Luisteren • Praat over wat je waarneemt • Grenzen aangeven • Ik-boodschappen • Aandacht voor positieve • Timing en dosering • Isoleer jezelf niet

21. Gedragsverandering

22. Aanpak per fase 1. Voorbeschouwing: • Last beluisteren • Geen centrale focus op drugs • Spreek over concreet gedrag • Ook positieve zaken 2. Beschouwing: • Luister naar voor- en nadelen • Vraag naar succesvolle periodes van minderen of stoppen • Laat ruimte voor onzekerheid en angst • Geloof zelf in verandering

23. Aanpak per fase (vervolg) 3. Beslissing • Doel en methode bespreken • Informatie geven (o.a. doorverwijzing) • Geef aandacht aan verlies • Wat zijn alternatieven? 4. Actieve verandering • Ondersteun de verandering • Zie de inspanningen 5. Consolidatie: • Steun het volhouden • Terugvalpreventie

24. Bezorgdheid ouder: Er is een probleem Voor druggebruiker: Er is geen probleem Inspanningen ouder: gericht op contact Effect kind: openheid Gevoel ouder: Terug invloed Gevoel kind: Erkenning Wederzijds contact Bezorgdheid ouder  Bezorgdheid kind  Uitlokken van verandering

25. Welke inspanningen hebben een contactbevorderend effect? • Interesse tonen voor hun leefwereld • Oog hebben voor wat wel nog goed loopt • Je kind niet belachelijk maken • Je eigen mening / gevoel vertolken • Op het juiste moment waardering uiten • Aangeven dat je op de hoogte bent • Bereidheid tonen om over problemen te praten • Contract met afspraken maken • Niet doorgaan op conflict bij crisis • Verantwoordelijkheid laten • Non-verbale communicatie (kaartje) • Helpen bij hun probleem • Duidelijke grenzen stellen

26. Samengevat: • Ouders van drugmisbruikende en drugverslaafde kinderen lijden erg onder deze situatie en hebben zelf ook nood aan steun • Er is de mogelijkheid van individuele en groepsondersteuning voor ouders • Het au sérieux nemen van ouders vraagt aandacht voor relatie en inhoud

27. Literatuur • Helga De Ridder: Jongeren, ouders en drugs. • Geert Dom: Drug-skenner. • Frieda Matthys: Leven met een verslaafde. • J.K. Den Bakker: Verslaafd aan de verslaafde. • INFO: Tijdschrift voor Ouders en Verwanten van Druggebruikers (LSOVD) Contactadres: t.vanreybrouck@cggeclips.be