Mesleki Akciğer Hastalıkları

1. Mesleki Akciğer Hastalıkları Prof. Dr. İbrahim AKKURT CÜTF Göğüs Hastalıkları AD SİVAS

2. Görev yerleriniz ? • Eğitim Hastanesi • Sağlık Bakanlığı-hizmet • SSK-hizmet • Diğer

3. Tahminen ortalama ayda kaç MAH hastası izliyorsunuz ? • Hiç • 1-5 • 6-10 • > 10

4. İş yeri hekimliği(İYH) yapıyor musunuz ? • Evet • Hayır

5. İYH olarak hiç MAH tanısı-ön tanısı koydunuz mu ? • 0 • 1-5 • 6-10 • > 10

6. Yasal MAH tanısı konulan hastanız oldu mu ? • 0 • 1-5 • 6-10 • > 10

7. Amaçlar • Meslek Hastalığı kavramını • Maruziyet ajanlarını • MAH’nın fizyopatolojisini • Mesleki anamnez ve FM önemi • Sık görülen MAH’da tanı – takip kriterleri • MAH’nın önlenmesinde anahtar stratejiler • Konu başlıkları • Tarihçe • MH kavramı - gerçeği /pratiği • Epidemiyoloji • Tıbbi tanımlama - fizyopatoloji • MAH genel yaklaşım ilkeleri • Sık görülen MAH • - Tanı-tedavi- takip kriterleri • Korunma-önlem • Olgular

8. Bernardino Ramazzini (1633-1714) De Morbis Artificum Diatriba Dünya - Tarihsel süreç Ne iş yapıyorsun ? • 18. yüzyılda yer altı maden işçilerinde pnömokonyoz-silikoz epidemileri • Avrupa’da 1842’de kadın ve çocukların madenlerde çalışması yasaklandı • 1844’de ise fabrikalarda işyeri hekimi bulundurulması zorunluluğu getirildi • 1919’da ILO kuruldu... • 1950’de WHO sağlık-çalışan sağlığı tanımları... “Hayret ve tereddüt ediyorum. Acaba, ilaç ve sinameki kokan muayenehane ve eczanelerde oturan bu azametli ve şık görüntülü doktorların burnuna işyerlerindeki pis kokulu şeyleri mi soksam, yoksa onları bu çukurları görmeye mi davet etsem?”

9. Ülkemizde - Tarihsel süreç • 1930...Umumi Hıfzısıhha Kanunu - 1946... İş kazaları ve MH sigortası...- 1969... İSGÜM...- 1972’de MH ve iş kazasının yasal tanımı - MH ve iş kolları listesi- 1979... Ankara ve İstanbul MHH - 1988... TTB “İş yeri hekimliği” - Temmuz 2003’den beri : • Yeni iş kanunu, yönetmenlikler... • İşyeri Hekim yönetmeliği... • SSK Hast...SB devri...MHH’de devredildi!

10. Meslek Hastalığı Kavramı - Pratiği (?) Dünya-Türkiye Dünyada Mesleki =Çalışanlar Ülkemizde Mesleki = İşçi/Çalışanlar ?? Dünyada: MH yasal yaklaşım bazı farklılıklar gösterse de temel mentalite hemen hemen benzerdir...

11. Kim idare eder ? Kim öder ? Tazmin edilir mi? Kim muay. eder Tanı nasıl konur Olgu sayısı (yılda) Kalıcı malul. varmı? Avustralya Mahk. Ö. Sigorta Evet Uzm. Çok Kadem ? Evet Belçika U.Büro İşveren Evet Uzm. Kurulu Çok K. ? Evet Brezilya U.Büro İşveren-devlet Evet U.B. Hekimi Çok K. ? Evet Bulgar. U.Büro İşveren Evet Uzm. Kurulu Çok K. ? Evet Kanada Eyalet Bürosu İşveren Evet Değişir Değişir  100 Evet Finland. U.Büro İşveren Evet Uzm. Çok K. 352 (1991) Evet Değişik ülkelerde MH(M.Astım) yasal yaklaşım Eur Respir J 1994; 7: 969-80

12. Kim idare eder Kim öder Tazmin edilir mi? Kim muay. eder Tanı nasıl konur Olgu sayısı (yılda) Kalıcı malul. varmı? G.Kore U.Büro İşveren Evet Uzmanlar Çok Kadem ? Hayır İspanya U.Büro İşveren Evet Heyet Çok K. 146 (1990) Evet Hollanda Değişik İşveren-işçi Hayır Uzm. Çok K. ? Hayır İngiltere U.Büro Genel vergi Evet Meslek H.Uzm. Değişir 293 (1991) Evet ABD No-fault sig.sis. İşveren Evet Değişir Değişir ? ? TÜRKİYE SSK MHH SSK- İşveren Evet Uzm. Çok K. 13/83 (1998) Evet ???

13. SSKSosyal SİGORTALAR Kurumu Şimdi ??? • Hastalık Sigortası • Analık • Malüllük • Yaşlılık • Ölüm • İş kazaları ve Meslek Hastalıkları Sigortası

14. Meslek Hastalığı “Yasal Tanım” Ne oldu ??? Sigortalının çalıştırıldığı işin niteliğine göre tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, sakatlık veya ruhi arıza halleridir

15. Meslek Hastalığı Epidemiyolojik veriler Dünya-Türkiye İş yerlerinde Sağlıkve Güvenlik patolojileri MESLEK HASTALIĞI İŞ KAZASI

16. %44 %56 %1 %99 WHO-1997 YILDA : 160 MİLYON MESLEK HASTALIĞI 125 MİLYON İŞ KAZASI TÜRKİYE DÜNYA MESLEK HASTALIKLARIİŞ KAZALARI

17. BEKLENİLEN MESLEK HASTALIĞI SAYISI ? Son 5 yıl Ülkeler arasında değişmekle birlikte, yılda her bin çalışan için 4-12 yeni MH olgusu beklenmeli... 440

18. Son 5 yıl

19. Doç.Dr. Kayıhan Pala – UÜTF-HSAD

20. Doç.Dr. Kayıhan Pala – UÜTF-HSAD

21. Bu tablo karşısında ne denilebilir ??? AVRUPA AVRUPA DUY SESİMİZİ İŞTE BU TÜRKLERİN AYAK SESLERİ... SSK son istatistiklerine göre Meslek Hastalıklar sayısı hızla düşüyor... Butrend devam ederse AB' ne girdiğimiz gün tüm vatan sathında sıfır meslekhastalığı başarısıyla tarihe geçeceğiz. Bu başarıda emeği geçen bakanlık bürokratlarına,müfettişlere, hekimlere,mühendislere, tüm işletme yöneticilerine şükranlarımızı sunmamız gerekir...

22. Özel Devlet Hast. S.Ocağı Ünv. Kliniklerimizde veya bilimsel çalışmalarda saptadığımız MH, Meslek Hastalıkları yasal havuzuna Girmedikçe Meslek Hastalığı sayılamazlar... MESLEKİ şüphesi SSK – (Disp.-Hast. Sigorta müdürlüğü) Bölge Meslek Hastalıkları Hastanesi İş yeri Müf. Tah. Raporu Kesin tanı + yasal getiri

23. Geri kalan tüm iller + Yurt dışı Sigortalıları + Mahkemeler + Mesleki Ölüm kararları Balıkesir Bilecik Bursa Çanakkale Edirne İstanbul İzmir Kırklareli Kocaeli Sakarya Tekirdağ Yalova ZONGULDAK MESLEK H.H. Olası mı ??? Zonguldak Bartın Karabük ANKARA MESLEK H.H. İSTANBUL MESLEK H.H.

24. Yasal MH tanısı gerekli mi ? Doğru veri-kayıt Yeni olgu –ÖNLEM Tedavi...İKMH sigr. Tazmin Maluliyet tayini

25. Tıbbi tanımlama - Fizyopatoloji MAH Maruziyet ajanları İnhalasyon Kimyasal özellikler • irritanlar (tozlar, dumanlar) • allerjik (isosiyanatlar) • toksik (nitrojen dioksid) • fibrojenik (asbestos, silika) • karsinojenik (asbestos, radon) Biyolojiközellikler • infeksiyöz (TB) • allerjik (sedir ağacı tozu) • toksik (MFF-ODF) Fiziksel özellikler • Tip: toz, gaz, sis, duman, buhar • Aerosollerin şekil ve çapları • Suda çözünürlükleri

30. Sis Buğu Yağmur damlası Sülfirik asit Plaj kumu Duman Buhar Toz Kil Balçık İnce kum Kaba kum Çakıl Yağ duman Kül Sigara dumanı Kömür tozu Siyah karbon Polenler Çekirdekçik Akc.hasarlı tozlar Bitki sporları İnsan tüyü Virüsler Bakteriler Çap ( m)

31. Çaplarına göre partiküllerin solunum sistemine birikimi Burun % birikim Akciğer parankimi Trakea ve bronşlar Partikül çapı(m)

32. Maruziyet tiplerine göre etkilenme

33. Mesleki Akciğer Hastalıkları Katılar - partikül büyüklüğü Gazlar - suda çözünebilirlik - > 10  ...Nasal - 3-10 ....Trakeobronş. - 0.1-3 ... Perif. SY. ve Alveoller - Suda çözünenler (NH3, SO2..)...ÜSY - Suda çözünmeyenler (NO2, Fosgen)... Alt sol.Y. ve alv YANIT • KRONİK • - B.Astım • - KOAH • - Fibrozisler • -Pnömokonyozlar • Maligniteler • Kronik HSP • AKUT • - ÜSY irritasyonu, obst. • - Bronkokonstruksiyon • - RADS • - Alveolit-P.Ödem-ARDS • Fume fever • Akut HSP

34. MAH - genel yaklaşım • Akut: ani yoğun • inhalasyon....acil servis • • Sub-akut: progresif dispne, öksürük, balgam, göğüs ağrısı vb. semptomlarla ...poliklinik • • Kronik: genellikle semptomsuz, fakat SFT veya PA akciğer grafisi anormalliği • Öykü • Semp. • İş-meslek • FM • Tetkik • PA Akciğer gr. • SFT vb

35. A. PNÖMOKONYOZLAR - KİP - Silikosis - Asbestosis - Silikat pnömokonyozları - Berilyum hastalığı -Diğerleri:Aluminyum, antimon,baryum, Kobalt,Siderosis,Mikstoz Pnömokonyozları, vb. B. Mesleki astım C. HSP D.KOAH(kr.bronşit-amfizem) E. Bissinosis F.Toksik ajanlara bağlı patolojiler: Amonyak, Kadmiyum, Klorin, Metal-Polymer-Organik tozların ateşi(MFF-PFF-ODF) G. Akciğer kanserleri H. İnfeksiyöz hastalıklar Sık görülen MAHTanı-tedavi- takip kriterleri

36. MESLEKİ AKCİĞER HASTALIKLARI SEMPTOM GRAFİ

37. Radyolojik tanı-takip Pnömokonyozlar Diğerleri Klinik/fonksiyonel tanı-takip

38. Pnömokonyoz Akciğerlerde toz birikimi ve buna karşı gelişen doku reaksiyonunun genel adı (ILO-1972-98) Benign Pnömokonyoz Doku reak. Kollajenöz Pnömokonyoz Basit Pnömokonyoz Radyoloji Komplike Pnömokonyoz

39. Kömür madenleri... Siyah karbon, grafit, karbon elektrolit endüstrisi... Pigmente lezyonlar Kömür makülü-nodül-PMF Silikotik nodül Amfizem Bronşit Kömür İşçisi Pnömokonyozu (KİP) İş kolları Patoloji ilk radyolojik değişiklikler çoğunlukla <1.5 mm ve 1.5-3.0 mm çapındaki yuvarlak “p”,”q” tipi opasiteler

40. Taş ocakları Kuvars değirmenleri Kum püskürtme işleri Madenciler Tünel kazıcıları Dökümcüler Silikosis Serbest kristal silikaya maruziyet sonucu oluşan akciğerin kronik-diffüz-interstisyel- fibrotik- granülomatöz hastalığı... • Cam sanayii. • Seramik,vitrayyapımı. • Çimento üretimi. • Çanak- çömlek yapımı. • Kiremit, tuğla, balçık üretimi..... ilk radyolojik değişiklikler çoğunlukla 1.5-3.0 ve 3.0-10 mm yuvarlak “q”,”r” tipi opasiteler

41. Silikosis Hastalık proçesi başladıktan sonra; • Hastalığın gelişim hızına • Si’nın temizlenme derecesine bağlı olarak proçes ilerler... • Ancak progresyonu önlemek için yinede erkenden maruziyetin sonlandırılması... • Kronik-klasik • Akselere • Akut silikosis • (silikoproteinosis)

43. Partikül birikimi Toz ve fibrozis

45. Parankimal toz birikimi

46. Kömür tozu makülü

47. Silikotik nodül

48. Progressif Massif Fibrosis

49. Progressif Massif Fibrosis

50. Tekrarlayan plevral effüzyonlar Plevral kalınlaşma Plevral kalsifikasyonlar Rounded atelektazi Asbestosis Mezotelyoma Kanserler ASBESTOS - MMF İzolasyon malzemeleri başta olmak üzere bir çok iş kolunda... Asbestosis Öncelikle akciğerlerin bazallerinde lineer-retiküler (s-t) infiltrasyonlarla başlar zamanla Diffüz İnterstisyel Fibrozis(DİF) tablosuna dönüşür...