Workshop Duurzaam Curriculum

1. Workshop Duurzaam Curriculum ‘Op weg naar een duurzame Zernike Campus’ Hanze Hogeschool Groningen 18 november 2010Olivier Bello & Pieternel Boer

2. Programma • Denkraam duurzame ontwikkeling: een integrale benadering • Integratie duurzame ontwikkeling in het onderwijs • Duurzame ontwikkeling als transitie: het belang van de context

3. Duurzame ontwikkeling “Duurzame ontwikkeling is ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden zonder het vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen.”

4. Duurzame ontwikkeling “Genoeg, voor iedereen, voor altijd.” “Hoe je zou leven als je het eeuwige leven zou hebben.”

5. Triple P People Planet Profit

7. People Bearable Equitable Planet Profit Viable albaar)

8. De rol van het onderwijs Stelling “Het onderwijs anno 2010: wij onderwijzen vandaag de ‘young professionals’ van morgen met de kennis van gisteren”

9. Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Student Bedrijf Student Student Student Student Bedrijf Student Student Student Student Overheid Student Student Bedrijf NGO Student Student Student Student Bank Student Bedrijf Bedrijf Student Bedrijf Student Bedrijf Adviesbureau Bedrijf Overheid Student Student Overheid Bedrijf Bedrijf NGO Bedrijf Bedrijf NGO Bedrijf Student Overheid Bedrijf Bank Student Bedrijf Overheid Bank Bedrijf NGO Bedrijf NGO Bedrijf Adviesbureau Bedrijf Adviesbureau Overheid Bank Bedrijf Bedrijf Bank Bedrijf NGO Adviesbureau Bedrijf Bedrijf Overheid Adviesbureau Bank Bedrijf Bedrijf Bedrijf NGO Bedrijf Adviesbureau Bedrijf Overheid Bank Bedrijf Bedrijf NGO Adviesbureau Bedrijf Bedrijf Overheid Bank Bedrijf NGO Bedrijf Adviesbureau Bedrijf Bedrijf Bank Bedrijf Overheid Bedrijf Bedrijf Bedrijf NGO Overheid Adviesbureau Bedrijf Bedrijf Bedrijf NGO Overheid Bank Bedrijf NGO Bank Adviesbureau Bedrijf Bank Adviesbureau Bedrijf Adviesbureau Bedrijf De essentiële rol van het onderwijs voor duurzame ontwikkeling Docent

10. Integratie van duurzame ontwikkeling in het onderwijs Drie benaderingen: • 1. Afstudeerprofiel voor DO • 2. Verbredingsthema’s van DO • 3. Systematische inbedding: het AISHE instrument

11. 1. Afstudeerprofiel • Maatschappelijke rol van de opleiding • Wat zijn competenties voor duurzame ontwikkeling? • Opbouw in het curriculum

12. Het hoger onderwijs erkent in toenemende mate haar essentiële rol in kennisinnovatie voor duurzame ontwikkeling • Werkveld vraagt om veranderende competenties • Samenleving vraagt om actieve betrokkenheid bij kennisinnovatie, i.s.m. derden Curriculumherziening t.b.v. competenties voor DO Herpositionering richting werkveld & samenleving

13. Maatschappij Onderwijs Bedrijfsvoering Onderwijs- instelling Onderzoek Herpositionering richting werkveld en samenleving

14. Beroepscompetenties voor DO verder uitgewerkt voor het HBO (VESTIA+D) Een ‘duurzame professional’ … Verantwoordelijkheid .. draagt verantwoordelijkheid voor het eigen werk Emotionele intelligentie ..leeft zich in in waarden en gevoelens van anderen Systeemgerichtheid .. denkt en werkt vanuit een systeemvisie Toekomstgerichtheid .. denkt en werkt vanuit een toekomstperspectief Persoonlijke Inzet .. zet zich persoonlijk in voor duurzame ontwikkeling Actievaardigheid .. treedt besluitvaardig en handelingsbekwaam op Plus D Disciplinaire competenties voor duurzame ontwikkeling (variëren per opleiding)

15. Curriculumherziening - Herdefinitie van competenties voor de opleiding • Geïntegreerd onderdeel van de opleiding: Logische opbouw in het curriculum Mogelijkheid tot specialiseren Interdisciplinaire basis- of keuzemodule/minor - Creëren van groepsgerichte/omgevingsgerichte leeromgevingen waarin individueel leiderschap getraind wordt: interdisciplinaire praktijkopdrachten, gastcolleges, coaching op leiderschap & DO

17. B

18. 2. Verbredingsthema's

20. Interdiscipliniar Intercultureel Transdisciplinair Aspecten van duurzame ontwikkeling Ethiek Tijdshorizon Verbredingsthema's

21. Brug

22. 3. Systematische inbedding: het AISHE instrument • AISHE: Assessment Instrument for Sustainability in Higher Education • Kwaliteitsinstrument voor de integratie van DO in het onderwijs • Afgeleid van EFQM model • Audit o.b.v. consensus • Bijzonder Kenmerk Duurzame Ontwikkeling (NVAO)

23. Resultaten van een AISHE audit • Inzicht in de huidige situatie • Voorstellen voor een gewenste situatie • De kern van een beleidsplan DO • Kwaliteitsmanagement van de integratie van DO (Plan-Do-Check-Act)

24. Systematische inbedding m.b.v. AISHE  organisatieverandering Praktisch vertaal in: • Visie en beleid / mission statement / bestuurlijke agend • Expertise personeel; netwerk, externe dienstverlening en onderzoek • Onderwijsdoelen, methoden en inhoud, competentieontwikkeling i.s.m. het werkveld • Uitstraling in regio, nationaal, internationaal (onderwijs-onderzoek-bedrijfsvoering) • Resultaatmeting onder stakeholders

25. Aan de slag * AISHE audit (visie & beleid, expertise, onderwijsdoelen & methoden, onderwijsinhoud, resultaatmeting) * Quickscans uit de AISHE methode (hulp bij resultaatmeting) * Curriculumanalyse/curriculumscan m.b.v. DHO of zelf met collegae en evt. werkveld * Literatuuranalyse, i.s.m. collegae, netwerk DHO en/of met collegae buiten de instelling, evt. gebruik vakreviews * Lezing voor instituut/opleiding door extern persoon * …… Waar kies je voor?