dr Agata Kocia, MBA Uniwersytet Warszawski Wydzia ł Nauk Ekonomicznych email: akocia@wne.uw.edu.pl

1. dr Agata Kocia, MBAUniwersytet WarszawskiWydział Nauk Ekonomicznych email: akocia@wne.uw.edu.pl Analiza Sprawozdań Finansowych dr A. Kocia

2. Kontakt • Konsultacje • Wydział Nauk Ekonomicznych UW (ul. Długa 44/50, sala 301) wtorek godz. 10.00 • Email: akocia@wne.uw.edu.pl lub agatkaak@yahoo.com dr A. Kocia

3. Materiały • Literatura obowiązkowa: Dariusz Wędzki, “Analiza wskaźnikowa sprawozdania finansowego”, Wolters Kluwers, Kraków 2006 • Literatura dodatkowa: “Rachunkowość finansowa w teorii i praktyce” autorstwa E. Kalwasińska, D. Maciejowska, Warszawa, 2008 - część I: Podstawy Rachunkowości • Sprawozdania finansowe spółek • Materiały internetowe i własne opracowane przez wykładowcę dr A. Kocia

4. Część I Podstawowe informacje o Analizie Sprawozdań dr A. Kocia

5. Dostawcy Rząd Kredytodawcy Akcjonariusze Zarządzający Audytorzy Odbiorcy Pracownicy Charakterystyka interesariuszy FIRMA dr A. Kocia

6. Czynniki kształtujące sytuację finansową: zewnętrzne • Makrootoczenie • polityka rządu • faza cyklu koniunkturalnego • system finansowy • system podatkowy • prawo rachunkowe • inflacja oraz politykę inflacyjnę NBP • system prawny dr A. Kocia

7. Czynniki kształtujące sytuację finansową: zewnętrzne • Mikrootoczenie • faza cyklu koniunkturalnego branży/sektora • siła przetargowa dostawców • siła przetargowa nabywców • bariery wejścia na rynek • siła konkurencyjna dr A. Kocia

8. Czynniki kształtujące sytuację finansową: wewnętrzne • Niemierzalne • umiejętność zarządzania strategicznego • doświadczenie i kompetencje kadry • nastawienie właścicieli i pożyczkodawców • poziom nadzoru ze strony właścicieli • systemy informacyjne • poziom techniczno-technologiczny • kultura organizacji • pozycja rynkowa dr A. Kocia

9. Czynniki kształtujące sytuację finansową: wewnętrzne • Ilościowe • wartość przychodów i kosztów • struktura przychodów i kosztów (zmienne/stałe) • poziom i struktura aktywów • charakter i struktura finansowania dr A. Kocia

10. Czynniki kształtujące sytuację finansową – podsumowując • Najważniejsze są • wielkość przedsiębiorstwa • udział w rynku • wydajność pracy • produktywność aktywów • nakłady inwestycyjne • poziom zadłużenia dr A. Kocia

11. Badanie wpływu czynników na wartość dla właścicieli (1) • Czynniki sprzedaży • wielkość rynku • udział przedsiębiorstwa w rynku • struktura sprzedaży • sezonowość popytu • marka produktów i lojalność klientów • kanały dystybucji • marketing dr A. Kocia

12. Badanie wpływu czynników na wartość dla właścicieli (2) • Czynniki stopy zysku ze sprzedaży • polityka cenowa • poziom zatrudnienia i zarobków siły roboczej • ceny materiałów, towarów i usług • poziom korzystania z outsourcingu dr A. Kocia

13. Badanie wpływu czynników na wartość dla właścicieli (3) • Czynniki efektywnej stopy podatkowej • prawo podatkowe kształtujące stopy opodatkowania • ceny transferowe przy strukturze międzynarodowej • wysokość osłony podatkowej dr A. Kocia

14. Badanie wpływu czynników na wartość dla właścicieli (4) • Czynniki rzeczowych aktywów trwałych • poziom techniczno-technologiczny • finansowanie inwestycji • efekt skali dr A. Kocia

15. Badanie wpływu czynników na wartość dla właścicieli (5) • Czynniki kapitału obrotowego • stosowanie systemu zarządzania zapasami • umiejętność zarządzania należnościami • zarządzanie ryzykami • polityka inwestowania nadwyżek gotówki dr A. Kocia

16. Badanie wpływu czynników na wartość dla właścicieli (6) • Czynniki kosztu kapitału • stopy procentowe • struktura rynku kapitałowego • wykorzystanie efektu dźwigni finansowej dr A. Kocia

17. Część II Podstawowe informacje o sprawozdaniach dr A. Kocia

18. Kto sporządza sprawozdania finansowe • Według Ustawy o Rachunkowości z 29 IX 1994r dotyczy jednostek mających siedzibę lub miejsce sprawowania zarządu na terytorium RP: • spółek handlowych i spółek cywilnych • osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych, spółek jawnych osób fizycznych oraz spółek partnerskich, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 1 200 000 euro • jednostek organizacyjnych działających na podstawie Prawa bankowego bez względu na wielkość przychodów • zagranicznych osób prawnych i fizycznych dr A. Kocia

19. Okresy opracowania sprawozdań • kwartał, półrocze, rok obrotowy • Rok obrotowy • rok kalendarzowy lub inny okres obejmujący 12 kolejnych pełnych miesięcy kalendarzowych • okres dłuższy lub krótszy niż 12 miesięcy, jeśli przedsiębiorstwo rozpoczyna działalność dr A. Kocia

20. Rodzaje sprawozdań (1) • Sporządza się je w języku polskim i w walucie polskiej • dane mogą być zaokrąglone do tysięcy złotych • Bilans: jest zestawieniem wzajemnie równoważących się składników majątku oraz źródeł finansowania • Rachunek zysków i strat: pokazuje wynik z działalności przedsiębiorstwa w danym okresie • Rachunek przepływów pieniężnych: jest zestawieniem źródeł wpływów gotówkowych oraz sposobów ich wydatkowania dr A. Kocia

21. Rodzaje sprawozdań (2) • Zestawienie zmian w kapitale własnym: jest zestawieniem operacji zwiększających i zmniejszających kapitały właścieli • Informacja dodatkowa: stanowi wyjaśnienie pozycji ujętych w powyższych sprawozdaniach dr A. Kocia

22. Ogłoszenie sprawozdań (1) • Następuje w Dzienniku Urzędowym Monitor Polski B (jest niepełne) zawiera: • Wprowadzenie do sprawozdania finansowego • Bilans • Rachunek zysków i strat • Rachunek przepływów pieniężnych • Zestawienie zmian w kapitale własnym • Opinię biegłego rewidenta • Opis postanowienia właściciela o zatwierdzeniu sprawozdania dr A. Kocia

23. Ogłoszenie sprawozdań (2) • Kierownik jednostki obowiązany jest złożyć we właściwym rejestrze sądowym w ciągu 15 dni od dnia zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego do ogłoszenia: • roczne sprawozdanie finansowe zawierające wprowadzenie do sprawozdania finansowego, bilans, rachunek zysków i strat, zestawienie zmian w kapitale własnym, rachunek przepływów pieniężnych • opinię biegłego rewidenta • odpis uchwały o zatwierdzeniu rocznego sprawozdania finansowego i podziale zysku lub pokryciu straty • sprawozdanie z działalności (jeśli wymagane dla tej jednostki) dr A. Kocia

24. Zatwierdzanie sprawozdań (1) • Po sporządzeniu rocznego sprawozdania finansowego, ale przed jego zatwierdzeniem jednostka może otrzymać informacje mający istotny wpływ na sprawozdania finansowe wtedy należy • zmienić sprawozdania finansowe dokonując odpowiednich zapisów w księgach rachunkowych roku obrotowego, których sprawozdanie finansowe dotyczy • powiadomić biegłego rewidenta by je sprawdził • zamieścić wyjaśnienie w informacji dodatkowej • Po zatwierdzeniu rocznego sprawozdania finansowego, skutki informacji mających istotny wpływ ujmuje się w księgach rachunkowych roku obrotowego, w którym informacje te otrzymała dr A. Kocia

25. Zatwierdzanie sprawozdań (2) • Jeżeli przed zatwierdzeniem sprawozdań jednostka stwierdziła popełnienie w poprzednich latach obrotowych błędu,to należy kwotę korekty wykazać w kategorii “zysk (strata) z lat ubiegłych” dr A. Kocia

26. Rodzaje zależności między jednostkami (1) • Jednostka dominująca: jest to spółka handlowa lub przedsiębiorstwo państwowe, sprawujące kontrolę nad inną jednostką • Sprawowanie kontroli nad inną jednostką: zdolność jednostki do kierowania polityką finansową i operacyjną innej jednostki w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych z jej działalności • Sprawowanie współkontroli nad inną jednostką: zdolność współkontroli jednostki współżależnej na równi z innymi wspólnikami • Jednostka zależna: spółka handlowa lub inny podmiot utworzony i działający zgodnie z przepisami obcego prawa handlowego, kontrolowana przez jednostkę dominującą dr A. Kocia

27. Rodzaje zależności między jednostkami (2) • Jednostka współzależna: jednostka współkontrolowana przez wspólników na podstawie zawartej pomiędzy nimi umowy, umowy spółki lub statutu • Jednostka stowarzyszona: spółka handlowa lub podmiot utworzony i działający zgodnie z przepisami obcego prawa handlowego, na którą znaczący inwestor wywiera znaczący wpływ • Jednostki podporządkowane: jednostki zależne, współzależne oraz stowarzyszone dr A. Kocia

28. Rodzaje zależności między jednostkami (3) • Jednostki powiązane z jednostką: jednostka dominująca, znaczący inwestor, jej jednostki zależne, współzależne i stowarzyszone oraz jednostki znajdujące się wraz z jednostką pod wspólną kontrolą, a także wspólnik jednostki współzależnej • Znaczący inwestor: spółka handlowa lub przedsiębiorstwo państwowe, posiadająca w innej jednostce – niebędącej jednostką zależną lub współzależną – nie mniej niż 20% głosów w organie stanowiącym tej jednostki i wywierająca znaczący wpływ wobec tej jednostki dr A. Kocia

29. Rodzaje zależności między jednostkami (4) • Znaczący wpływ na inną jednostkę: niemająca znamion sprawowania kontroli lub współkontroli zdolność jednostki do wpływania na politykę finansową i operacyjną innej jednostki • Grupa kapitałowa: jednostka dominująca wraz z jednostkami zależnymi dr A. Kocia

30. UoR z 29 IX 1994 i MSR/MSSF • MSR/MSSF ma zastosowanie dla firm: • które emitują papiery wartościowe dopuszczone do obrotu lub ubiegające się o dopuszczenie do obrotu w Polsce lub na jednym z regulowanych rynków UE • gdzie spółka zależna lub spółka stowarzyszona należy do grupy kapitałowej w której jednostka dominująca sporządza skonsolidowane sprawozdania finansowe według MSR/MSSF dr A. Kocia

31. Konsolidacja rachunków • Wprowadza specjalne i nowe pozycje • Niezbędna jest korekta wartości pozycji ze sprawozdań jednostkowych dr A. Kocia

32. Część III Bilans dr A. Kocia

33. Bilans: Podstawowe informacje (1) • Jest zestawieniem wzajemnie równoważących się składników majątku oraz źródeł finansowania • “Fotografia” przedsiębiorstwa - odzwierciedla sytuację przedsiębiorstwa w danym dniu • Możliwe formy: • Bilans jednostkowy lub skonsolidowany według UoR • Bilans jednostkowy lub skonsolidowany według MSR/MSSF dr A. Kocia

34. Bilans: Podstawowe informacje (2) • Aktywa uporządkowane według rosnącej płynności • Pasywa uporządkowane według rosnącej wymagalności • Równanie bilansowe: AKTYWA = PASYWA dr A. Kocia

35. Metody sporządzania bilansu • Metoda brutto – polega na wykazywaniu oddzielnie pozycji sald wszystkich kont bilansowych • Metoda netto – (obowiązująca w Polsce) wartość poszczególnych grup aktywów wynika z ich wartości księgowej skorygowanej: • w aktywach trwałych o dotychczas dokonane odpisy amortyzacyjne oraz aktualizujące • w rzeczowych aktywach obrotowych o dotychczas dokonane odpisy aktualizujące • w należnościach o dotychczas dokonane odpisy aktualizujące dr A. Kocia

36. Bilans: Aktywa • Definicja cyklu działalności operacyjnej lub cyklu operacyjnego • Aktywa trwałe: • aktywa niezaliczone do aktywów obrotowych • Aktywa obrotowe: • zostają zużyte lub użyte w ramach normalnego cyklu działalności operacyjnej • wygasną w okresie do 12 miesięcy • mają postać aktywów pieniężnych dr A. Kocia

37. Bilans: Aktywa trwałe (1) • Do aktywów trwałych zaliczamy: • wartości niematerialne i prawne • na przykład:autorskie prawa majątkowe, licencje, koncesje, prawa do patentów, know-how, nabyta wartość dodatnia firmy • rzeczowe aktywa trwałe • środki trwałe • rzeczowe aktywa trwałe o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższej niż rok, kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki • na przykład: nieruchomości (grunty, prawo do użytkowania wieczystego gruntu, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu miszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego), maszyny, urządzenia, środki transportu, ulepszenia w obcych środkach trwałych, inwentarz żywy • środki trwałe w budowie dr A. Kocia

38. Bilans: Aktywa trwałe (2) • Do aktywów trwałych zaliczamy dalej: • należności długoterminowe • grupa należności, które stają się wymagalne w okresie dłuższym niż 12 miesięcy od dnia bilansowego, z wyjątkiem należności z tytułu dostaw i usług • na przykład: należności od odbiorców, należności publicznoprawne, należności od pracowników, należności finansowe dr A. Kocia

39. Bilans: Aktywa trwałe (3) • Do aktywów trwałych zaliczamy również: • inwestycje długoterminowe • inwestycje to aktywa posiadane w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych wynikających z przyrostu wartości tych aktywów, uzyskania z nich przychodów w formie odsetek, dywidend lub innych pożytków, w tym również z transakcji handlowej • na przykład: nieruchomości, wartości niematerialne i prawne, długoterminowe aktywa finansowe i inne inwestycje długoterminowe • długoterminowe rozliczenia międzyokresowe • służą współmierności przychodów i kosztów, rozliczenia trwające dłużej niż 12 miesięcy • na przykład: długoterminowe aktywa z tytułu podatku odroczonego i inne rozliczenia międzyokresowe dr A. Kocia

40. Bilans: Aktywa obrotowe (1) • Do aktywów obrotowych zaliczamy: • przeznaczone do zbycia lub zużycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub w ciągu normalnego cyklu operacyjnego • zapasy • materiały – nabywane przez jednostkę w celu ich zużycia na własne potrzeby • produkty gotowe (półprodukty, produkty w toku) – wytworzone lub przetworzone przez jednostkę wyroby i usługi zdatne do sprzedaży • towary – rzeczowe składniki aktywów obrotowych jednostki nabyte w celu odsprzedaży w stanie nieprzetworzonym dr A. Kocia

41. Bilans: Aktywa obrotowe (2) • Do aktywów obrotowych zaliczamy również: • należności krótkoterminowe • należności z tytułu dostaw i usług oraz całość lub część należności z innych tytułów nie zaliczonych do aktywów finansowych, które stają się wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego • inwestycje krótkoterminowe • aktywa finansowe i inne inwestycje płatne i wymagalne lub przeznaczane do zbycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego • na przykład: udziały lub akcje, inne papiery wartościowe, udzielone pożyczki, inne krótkoterminowe aktywa finansowe oraz inwestycje w aktywa niefinansowe • krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe • krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe operacyjne i finansowe dr A. Kocia

42. Bilans: Pasywa • Pasywa – źródła finansowania składników aktywów jednostki • Kapitał własny – stanowi równowartość składników majątkowych wniesionych na trwałe do jednostki przez jej właściciela lub właścicieli oraz wygospodarowanych przez samą jednostkę w toku działalności w rezultacie zatrzymania na własne potrzeby części zysku • aktywa netto – aktywa jednostki pomniejszone o zobowiązania • Zobowiązania – to wynikający z przeszłych zdarzeń obowiązek wykonania świadczeń o wiarygodnie określonej wartości, które spowodują wykorzystanie już posiadanych lub przyszłych aktywów jednostki • kapitał obcy – równowartość tej części składników aktywów, jaka została wniesiona czasowo do majątku jednostki przez osoby fizyczne i prawne dr A. Kocia

43. Bilans: Pasywa – Kapitał (1) • Kapitał podstawowy: • jest tworzony przez jednostki gospodarcze zgodnie z zasadami określonymi przepisami prawa • jest to zasadniczy kapitał powierzony przez właścicieli jednostki • jest wykazywany w wartości zadeklarowej, ale może być skorygowany in minus przez należne lecz niewniesione wpłaty kapitałowe oraz udziały lub akcje własne • w spółce kapitałowej – kapitał zakładowy • w spółce osobowej – kapitał wspólników • w przedsiębiorstwie jednoosobowym – kapitał właścicieli • w przedsiębiorstwie państwowym – fundusz założycielski • Należne wpłaty na kapitał podstawowy: • różnica między wartością kapitału wynikającą z umowy spółki a faktyczną wartością wkładów kapitałowych dr A. Kocia

44. Bilans: Pasywa – Kapitał (2) • Udziały własne (wartość -) • własne udziały lub akcje nabyte przez przedsiębiorstwo • Kapitał zapasowy • służy korekcie wartości kapitału podstawowego • tworzony jest w spółkach kapitałowych (akcyjnych i z ograniczoną odpowiedzialnością) • zasady tworzenia i wykorzystania kapitału zapasowego określają przepisy Kodeksu spółek handlowych, ustalenia zawarte w statucie spółki oraz uchwały walnego zgromadzenia • w przedsiębiorstwach państwowych – fundusz przedsiębiorstwa • w spółdzielniach – fundusz zasobowy dr A. Kocia

45. Bilans: Pasywa – Kapitał (3) • Kapitał z aktualizacji wyceny • służy do rozliczania korekt wyceny aktywów trwałych • szczególny przypadek kapitału rezerwowego • powstaje na skutek aktualizacji wyceny środków trwałych, jeżeli zostanie wydane stosowne rozporządzenie dokonania odpisów z tytułu trwałej utraty wartości środków uprzednio podlegających aktualizacji wyceny oraz przeszacowania in plus inwestycji w aktywa finansowe zaliczanych do aktywów trwałych • Pozostałe kapitały rezerwowe • gromadzony przez przedsiębiorstwo na określone cele • tworzony jest w spółkach kapitałowych zgodnie z umową lub statutem jednostkim dr A. Kocia

46. Bilans: Pasywa – Kapitał (4) • Zysk (strata) z lat ubiegłych • kwota zysku (straty) niepodzielona / niezużyta w poprzednich okresach • Zysk (strata) netto • efekt działalności jednostki osiągnięty w okresie roku obrotowego • stanowi różnicę pomiędzy przychodami a kosztami • Odpis z zysku netto w ciągu roku obrotowego (wartość -) • zaliczkowa wypłata na poczet przyszłej dywidendy dr A. Kocia

47. Bilans: Pasywa – Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania (1) • Rezerwy na zobowiązania • są to szczególne zobowiązania, których termin wymagalności lub kwota nie są pewne • nie można tworzyć rezerwy na zobowiązania, jeśli jednostka nie ma prawnego lub zwyczajowego obowiązku wykonania świadczeń lub jeśli nie może wiarygodnie określić przypuszczalnej kwoty zobowiązania z tego tytułu • przykład: rezerwa na świadczenia emerytalne • Zobowiązania długoterminowe – zobowiązania z innych tytułów niż dostawy i usługi, które stają się wymagalne w okresie dłuższym niż 12 miesięcy od dnia bilansowego dr A. Kocia

48. Bilans: Pasywa – Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania (2) • Zobowiązania krótkoterminowe – ogół zobowiązań z tytułu dostaw i usług oraz całość lub część pozostałych zobowiązań, które stają się wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego • Rozliczenia międzyokresowe przychodów – obejmuje ujemną wartość firmy oraz równowartość otrzymanych lub należnych od kontrahentów środków z tytułu świadczeń, których wykonanie lub rozliczenie nastąpi w następnych okresach sprawozdawczych • stosowane w celu zapewnienia współmierności przychodów i kosztów dr A. Kocia

49. Metody wyceny (1) • Zasada kosztu historycznego – stosowana do ujęcia składnika po raz pierwszy w księgach rachunkowych • aktywa ujmuje się na dzień nabycia w wartości równej zapłaconej za nie kwocie pieniężnej lub wartości godziwej przekazywanych zasobów w celu ich nabycia • zobowiązania wycenia się w wartości równej kwocie wpływów otrzymanych w zamian za podjęcie zobowiązania lub w wartości równiej kwocie środków pieniężnych przewidywanych do zapłacenia przy rozliczeniu zobowiązań • Zasada aktualnej ceny nabycia • ujmowanie aktywów w wartości, jaką należałoby zapłacić w razie nabycie takiego samego lub ekwiwalentnego składnika w chwili obecnej • zobowiązania są wyceniane w kwocie niezdyskontowanej, jaka byłaby w obecnej chwili wymagana w celu uregulowania zobowiązań dr A. Kocia

50. Metody wyceny (2) • Zasada wartości możliwej do uzyskania (realizacji) • aktywa są wyceniane w kwocie pieniężnej możliwej do uzyskania w chwili obecnej przy zbyciu składnika aktywów w normalnej zaplanowanej transakcji • zobowiązania są wyceniane w wartości realizacji – zdyskontowanych kwotach pieniężnych przewidywanych do zapłacenia przy rozliczaniu zobowiązań • Zasada wartości bieżącej – wykorzystuje zmianę wartości pieniądza w czasie • aktywa są wyceniane w zdyskontowanej wartości bieżącej przyszłych wpływów środków pieniężnych netto • zobowiązania wykazuje się w zdyskontowanej wartości bieżącej przyszłych wydatków środków pieniężnych przewidywanych do zapłacenia przy regulowaniu zobowiązań dr A. Kocia