1 / 77

Hydrobiologia Formacje ekologiczne

Hydrobiologia Formacje ekologiczne . Plankton Nekton Neuston Pleuston Bentos . Formacja ekologiczna Definicja. Formacja ekologiczna obejmuje gatunki i ich stadia rozwojowe charakteryzujące się podobieństwem w przystosowaniach w biologii do zasiedlanego środowiska .

sutton
Télécharger la présentation

Hydrobiologia Formacje ekologiczne

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript


  1. HydrobiologiaFormacje ekologiczne Plankton Nekton Neuston Pleuston Bentos

  2. Formacja ekologicznaDefinicja • Formacja ekologiczna obejmuje gatunki i ich stadia rozwojowe charakteryzujące się podobieństwem w przystosowaniach w biologii do zasiedlanego środowiska. • Wyróżnia się pięć formacji ekologicznych: dwie bytujące w toni wodnej - plankton i nekton, dwie związane z warstwą styku woda-atmosfera - neuston i pleuston, oraz jedną zasiedlającą dno - bentos.

  3. Plankton - charakterystyka • Nazwę planktonu wprowadził do nauki Hensen w 1887 roku. Pochodzi ona od słowa greckiego planktos (tzn. błąkający się) • Są to organizmy roślinne i zwierzęce unoszące się swobodnie w wodzie, przeważnie o drobnych rozmiarach ciała. • Organizmy te albo nie mają wcale narządów ruchu, albo narządy te są na tyle słabe, że nie pozwalają na przeciwstawianie się silniejszym ruchom wody i uniemożliwiają poruszanie się pod prąd.

  4. Kategorie planktonu Ikryterium podziału: skład • Fitoplankton - plankton roślinny, • Zooplankton - plankton zwierzęcy. • Niektórzy autorzy wyróżniają jeszcze jedną grupę obejmującą bakterie planktonowe, czyli bakterioplankton.

  5. Kategorie planktonu IIkryterium podziału: wielkość • - megaloplankton, który obejmuje duże formy zwierzęce, o wielkości powyżej 1 cm, - makroplankton, o wielkości 1-10 mm, • - mezoplankton, - od 500 m do 1 mm, • - mikroplankton, - 60-500 m, • - nannoplankton - 5-60 m; • - ultraplankton - mniejszy niż 5 m.

  6. Kategorie planktonu IIIkryterium podziału: typ zbiornika • - haliplankton - plankton mórz; • - hyphalmiroplankton - plankton słonawych ujść rzecznych lub mórz o słabym zasoleniu; • - salinoplankton - plankton śródlądowych wód słonych; • - limnoplankton - plankton wód słodkich.

  7. Kategorie planktonu IVpodział limnoplanktonu • eulimnoplankton (z greckiego limne jezioro) - plankton jezior, • heleoplankton (gr. helos - moczar, staw) -plankton stawów, • potamoplankton (gr. potamos - rzeka) - plankton rzek, • krenoplankton (gr. krene - źródło) - plankton źródeł, • telmatoplankton (gr. telma - kałuża) - plankton kałuż i innych krótkotrwałych zbiorników.

  8. Kategorie planktonu Vkryterium podziału: stopień związania z formacją planktonu • - Euplankton - plankton właściwy = gatunki, które prawie cały cykl życiowy spędzają zawieszone w toni wodnej. • - Meroplankton - gatunki, które zasadniczy cykl swojego życia spędzają jako osiadłe, a jedynie w pewnym stadium są planktonowe. • - Tychoplankton - gatunki przypadkowe w planktonie, normalnie żyją na dnie lub jako przytwierdzone do innych.

  9. Czynniki wpływające na skład, ilość i rozmieszczenie planktonu I • Czynniki środowiskoweoddziałujące mechanicznie na organizmy: • Położenie zbiornika wodnego w stosunku do oddziaływania wiatrów;. • Zmienność stanów wody; • Ruchu wody w samym zbiorniku; • Obecność pokrywy lodowej; • Wykształcenie uwarstwienia termicznego; • Stosunki gęstościowe w zbiorniku.

  10. Czynniki wpływające na skład, ilość i rozmieszczenie planktonu II • Druga grupa czynników, to te które wpływają na biologię organizmów planktonowych, czyli o oddziaływaniu ekologicznym. • Są nimi temperatura, światło, biogeny oraz materia organiczna, a w wielu przypadkach ścieki organiczne o różnym stopniu mineralizacji.

  11. Fitoplankton - skład • W skład fitoplanktonu wchodzą sinice oraz kilku grup glonów: • eugleniny, tobołki, złotowiciowce, okrzemki, różnowiciowce, zielenice. • W fitoplanktonie morskim obecne są jedynie niektóre grupy, a przede wszystkim okrzemki, z tobołków bruzdnice, zaś spośród wiciowców - wapienne i krzemionkowe

  12. Fitoplanktonzróżnicowanie w występowaniu • W przeżyźnionych i dobrze nagrzanych stawach dominują sinice, • W głębokich i ubogich jeziorach liczne są bruzdnice, • W bogatszych w sole biogenne dominują okrzemki, • W zbiornikach humusowych przeważają zielenice-desmidie.

  13. Współczynniki fitoplanktonowe NygaardaIm wartość wskaźnika jest większa, tym zbiornik jest żyźniejszy.

  14. Zooplanktonskład taksonomiczny • Kilka grup taksonomicznych: pierwotniaki, wrotki, jamochłony, żebropławy, pierścienice, strzałki i stawonogi; • stadia larwalne mięczaków i szkarłupni, a także proste formy kręgowców oraz ikra i stadia młodociane ryb. • Dla zooplanktonu słodkowodnego typowe są heterotroficzne pierwotniaki, wrotki oraz skorupiaki.

  15. Zooplankton specyfika biologii • Odżywianie; • Rozmnażanie i rozwój; • Wędrówki pionowe; • Cyklomorfoza.

  16. Zooplankton - odżywianie • Odżywianie zooplanktonu odbywa się drogą sedymentacji czynnej lub filtracji. • W niezbyt dużej liczbie gatunków notuje się drapieżnictwo

  17. Zooplanktonrozmnażanie i rozwój • W rozwoju obecność kilku stadiów rozwojowych np. widłonogi (Copepoda) • Duża intensywność namnażania, bo jest: • krótki okres rozwoju zarodkowego jaj, • skrócony rozwoju postembrionalnego, • szybkie następstwo pokoleń (kilka w jednym roku)), • zdolność rozrodu partenogenetycznego.

  18. Stadia rozwojowe widłonogówa- nauplialne, b - kopepoditowe

  19. Zooplanktonwędrówki pionowe - cztery fazy • - energiczne przemieszczanie się w dół po wschodzie słońca; • - zaleganie na poziomie najniższym dla danego gatunku w ciągu godzin rannych i południowych; • - stopniowe wydźwiganie się ku górze w godzinach popołudniowych, z osiągniętym maksimum pod powierzchnią wieczorem; • - stopniowe opuszczanie się w dół nocą, co robi wrażenie równomiernego rozmieszczenia w pionie.

  20. Zooplankton - cyklomorfozau wioślarki Daphnia cucullatazmianom ulega kształt głowy.

  21. Bakterioplankton - skład • Obecne prawie wszystkie rzędy z gromady Bacteria. • Morfologicznie fprmy: kuliste, cylindryczne lub śrubowate, nitkowate i stylikowate. • Nitki są pojedyncze, nierozgałęzione lub rozgałęzione, albo skupione w wiązki. • Nienitkowate formy mogą tworzyć skupienia kuliste, owalne, gwiaździste, płytkowate.

  22. Bakteriolpankton - występowanie I • W jeziorach dobrze użyźnioych dominują nieprzetrwalnikujące pałeczki. • W czystych jeziorach równoważą je bakterie przetrwalnikujące. • W jeziorach dystroficznych mogą przeważać bakterie przetrwalnikujących. • W rzekach ilość bakterii uzależniona jest od intensywności spływu wody z dorzecza.

  23. Bakteriolpankton - występowanieII • W większości jezior przeważają bakterie gramujemne. • Większość bakterii morskich to również bakterie gramujemne. • Zasadniczo bakterie morskie są halofilami, którym do optymalnego rozwoju potrzebny jest w środowisku chlorek sodu.

  24. Bakteriolpankton - występowanieIII • Obok bakterii heterotroficznych, które w wodach naturalnych przeważają nad innymi typami, notuje się bakterie foto- i chemoautotroficzne. • Bakterie fotoautotroficzne występują głównie w dostatecznie naświetlonych rejonach, gdzie obecny jest siarkowodór, zaś chemoautotroficzne także w warstwach głębszych.

  25. Bakteriolpankton - występowanieIV • Stosunki liczebności bakterii heterotroficznych w wodzie ściśle korelują z zawartością materii organicznej. • W rozkładzie pionowym maksimum bakterii przypada w warstwie podpowierzchniowej, nieco poniżej maksimum biomasy fitoplanktonu. • W cyklu rocznym zmienność liczebności bakterii heterotroficznych taż współgra ze szczytami rozwojowymi fitoplanktonu.

  26. Różne typy siatek planktonowych oraz sploty gazy młynarskiej • Mankamenty siatek: • drobne formy przeni-kają przez oka sieci, • duże uciekają przed wlotem do siatki, • trudność z dokładnym określeniem objętości wody przesączonej.

  27. Czerpacze wody (batometry) • a - flaszka Meyera, • b - czerpacz Ruttnera, • c - czerpacz Patalasa

  28. Nekton - definicja • Nekton, w odróżnieniu od planktonu, obejmuje organizmy, które dzięki dobrze rozwiniętym narządom ruchu mogą dowolnie zmieniać miejsce przebywania, przemieszczając się w pionie i w poziomie. • Zdolne są także do pływania pod prąd.

  29. Nekton - skład • W skład nektonu wchodzą ryby i niektóre skorupiaki, a w morzach oprócz tych dwóch grup dochodzą głowonogi, delfiny, kaszaloty, walenie.

  30. Nekton - przystosowania anatomiczne • Specyficzne przystosowania anatomiczne ułatwiają poruszanie się w wodzie poprzez zmniejszanie tarcia. • Są to: • opływowy kształt ciała, • gładkapowierzchnia, • ciało pokryte śluzem lub tłuszczem.

  31. Nekton - frakcje siedliskowe • limnonekton - nekton wód stojących, • potamonekton - nekton potoków i rzek; • nekton morski, dzieli się na: • nekton pelagiczny, zasiedlający toń wodną otwartej przestrzeni, • nekton nerytyczny związany z płytkimi wodami przybrzeżnymi.

  32. Kategorie ryb jeziornychkryterium: rejon zasiedlenia oraz rodzaj pokarmu • Pelagiczne + planktonożerne (sielawa, stynka, ukleja) i drapieżne (sandacz, troć); • Głębinowo-denne (sieja, leszcz, brzana); • Przybrzeżno-denne + wszystkożerne (karp) i drapieżne (węgorz, okoń); • Przybrzeżne + roślinożerne (płoć, lin, karaś) i drapieżne (szczupak, miętus).

  33. Kategorie ryb rzecznychkryterium: odcinek biegu rzeki • W odcinku źródlanym dominują łososiowate z pstrągiem na czele. • Odcinek potokowy określa się mianem krainy brzany. • Rzeka niżowa to kraina leszcza.

  34. Podział ryb ze względu na stopień przywiązania do środowiska • ryby dwuśrodowiskowe (amfibiotyczne), odbywające odległe wędrówki rozrodczo-żerowiskowe, przebywające w ich trakcie w środowisku morskim i słodkowodnym, • ryby jednośrodowiskowe (monobiotyczne), związane całe życie z jednym typem środowiska.

  35. Kategorie ryb dwuśrodowiskowych • - potamotoca (anadromiczne), żerujące w morzu, a rozradzające się w wodach śródlądowych, (łosoś na tarło wędruje w górę rzeki do jej źródła); • - thalassotoca (katadromiczne), żerujące w rzekach i jeziorach a rozradzające się w morzu, (węgorz, który, na tarło wędruje do Morza Sargassowego, tam ginie, a młode węgorzyki w postaci larw unoszonych biernie przemierzają Atlantyk, aby po dwóch latach dotrzeć do brzegów Europy).

  36. Kategorie ryb jednośrodowiskowych • Ryby jednośrodowiskowe mogą być albo słodkowodne, albo morskie. • Morskie dzieli się na osiadłe, praktycznie nie wędrujące, jedynie nieco przemieszczające się (np. flądry), oraz na wykonujące dość znaczne wędrówki sezonowe o charakterze tarliskowo-żerowiskowym (np. śledzie w Morzu Norweskim).

  37. Nekton - metody połowu • Przykłady przyrządów służących do połowu nektonu: • a - sieć pławnica, • b - włok, • c - okrężnica.

  38. Neuston - definicja • Drobne organizmy zasiedlające warstwę styku wody i atmosfery. • Zbiorowiska neustonowe tworzą się przy spokojnej, bezwietrznej pogodzie w postaci błoniastego filmu, niekiedy zabarwionego na kolor zielony, żółty, brunatny lub fioletowy.

  39. Neuston - skład • Zbiorowiska neustonu tworzą: • bakterie, • grzyby (workowce, a przede wszystkim glonowce), • glonów okrzemki, różnowiciowce, zielenice, eugleniny, • bezbarwne wiciowce oraz pierwotniaki

  40. Neuston - przystosowania do środowiskaniekorzystne promieniowanie i szybkie zmiany temperatury • Grube ściany komórki lub ochronne domki. • Adaptacja chromatyczna. Zmiana intensywności promieniowania powoduje niekiedy zmianę rozmieszczenia barwników, np. przy silnym naświetlaniu na górnej powierzchni komórki będzie występował barwnik czerwony, natomiast przy słabym - zielony. • Czasami zabarwienie osłonki powierzchni pochodzić może od pyłów i sadzy kominowej (trypto-neuston).

  41. Kategorie neustonu • Epineuston: ponad błonką napięcia powierzchniowego; • Hyponeuston:pod nią • Wyróżnia się (skład): fitoneuston - roślin; zooneuston -zwierząt.

  42. Zbieranieorganizmów neustonowych • Zbiera się je na szkiełka nakrywkowe lub inne podobne. Trzymane w szczypcach szkiełko kładzie się ostrożnie na powierzchni błonki, a następnie nieco skośnym ruchem ostrożnie podnosi się je . • Można je również zbierać używając wygiętej nieco ezy mikrobiologicznej. • Próbę neustonu utrwala się parami kwasu osmowego lub parami jodu.

  43. Pleuston - definicjaSkład • Pleuston - nie zakorzenione, pływające pod powierzchnią rośliny. Niektórzy autorzy wliczają do tej formacji również zwierzęta, np. owady poruszające się po powierzchni ruchem ślizgowym, a w morzu rurkopławy powierzchniowe (np. żeglarz portugalski i żagielek). • Skład gatunkowy -podstawę stanowią rośliny, które częściowo (szczególnie pędy kwiatowe) wystają ponad wodę, zaś system korzeniowy zwisa swobodnie w wodzie.

  44. Pleuston - ekologia • Biernie przesuwane przez wiatr. • Mogą niekiedy tworzyć wyspy pływające lub zbite darnie, odcinając przez to dopływ promieniowania i hamując rozwój fitoplanktonu w wodzie. • Przystosowania służące do utrzymania się na powierzchni wody - zmniejszenie masy właściwej ciała poprzez wykształcenie dużych przestworów powietrznych.

  45. Kategorie pleustonu • Pleuston właściwy - gatunki rzęs, ponadto żabiściek, rogatek itp. (W zbiornikach klimatu tropikalnego różnorodność gatunkowa pleustonu jest znacznie większa). • Pleuston okresowy - meropleuston. Są nim oderwane części roślin zakorzenionych, np. gałązki moczarki, wywłócznika i różnych gatunków rdestnic.

  46. Występowanie pleustonu • Zbiorowisko pleustonowe najbardziej rozwija się w małych, zacisznych zbiornikach. • Szczególnie licznie występuje w płytkich zatokach jeziornych, starorzeczach i dołach potorfowych

  47. Metody zbioru pleustonu • Do zbierania roślin pleustonowych stosuje się proste przyrządy, takie jak kotwiczki lub specjalnie przystosowane do tego celu grabie.

  48. Bentos - definicja • Bentos to organizmy, które w swoim zasadniczym okresie rozwoju, jako formy dorosłe, żyją osadzone na dnie lub innym podłożu, lub są z dnem ściśle związane. • Ze względu na skład wyróżnia się bentos roślinny - fitobentos i zwierzęcy - zoobentos.

  49. Kategorie bentosukryterium: tryb życia i stopień związania z podłżem • rhizobentos, • haptobentos, • herpobentos, • nektobentos.

  50. Rhizobentos - charakterystyka • Rhizobentos - to zakorzenione rośliny naczyniowe, a więc makrofity. • Rejon występowania to litoral, gdzie zachodzi fotosynteza. • Rhizobentos wykształcony jest w zbiornikach jeziornych, zaś w rzekach zależy od intensywności przepływu wody. • W morzu roślin naczyniowych jest niewiele.

More Related