Bezpieczeństwo ekologiczne

1. Bezpieczeństwo ekologiczne

2. 2 aspekty bezpieczeństwa Obiektywna niepewność duża mała duża Subiektywna niepewność mała

3. Kierunki ewolucji zakresu treści bezpieczeństwa • Zakres przedmiotowy (5 wymiarów bezpieczeństwa: polityczny, gospodarczy, społeczny, wojskowy, ekologiczny); • Zakres podmiotowy; • Zakres przestrzenny; • Zakres chronionych wartości; • Zakres działań; • Zakres sposobu rozumienia bezpieczeństwa.

4. Dynamika bezpieczeństwa • Proces decentralizacji • Procesy centralizacji – skutki bardzo zróżnicowane ze względu na: • Wzrost wrażliwości i podatności państw na negatywne impulsy środowiska międzynarodowego; • Ewolucja charakteru zagrożeń;

5. c) Poszerzenie przedmiotowego zakresu bezpieczeństwa d) Ograniczenie stosowania siły wojskowej e) Narastanie potrzeby kolektywnego działania; f) Poszerzenie przestrzennego zakresu bezpieczeństwa

6. Kontrowersje związane z łączeniem problemów ekologicznych z bezpieczeństwem międzynarodowym Dyskusja na 3 płaszczyznach: • Społecznej; • Politycznej; • Naukowej.

7. Społeczna • Bezpieczeństwo jest cenioną wartością społeczną. Zmiana w uznawanych wartościach z materialistycznych na posmaterialistyczne

8. Polityczna • Upolitycznienie problemów ekologicznych; • Widoczne jest to w rezolucjach ZO ONZ; • Zaczęto analizować sprzężenia pomiędzy bezpieczeństwem a środowiskiem; • Państwa ponoszą odpowiedzialność za ochronę obywateli przed zagrożeniami ekologicznymi. Bezpieczeństwo ekologiczne jest częścią międzynarodowego

9. cd. • Współpraca na płaszczyźnie KBWE a obecnie OBWE na rzecz ochrony środowiska • 1999 rok Karta Bezpieczeństwa Europejskiego

10. Naukowa • Argumenty przeciwników • D. Deudney • Wąskie rozumienie bezpieczeństwa; • Nieintencyjny charakter zagrożeń • Tendencje nacjonalistyczne • Ch. Daase – problem stanowi konceptualizacja zagadnienia bezpieczeństwa

11. 3 heterogeniczne elementy składowe bezpieczeństwa, które nie tworzą spójnej całości • Zabezpieczenie przed atakiem militarnym przeciwnika na zasoby naturalne państwa czy też wykorzystywanie technik modyfikacji środowiska w celach wrogich; • Zabezpieczenie przed konfliktem militarnym o wyczerpywalne zasoby; • Zabezpieczenie przed zniszczeniem zasobów naturalnych

12. Lynn-Jones • Zagrożenia mają charakter nieintencyjny • Traktowanie problemów ekologicznych jako zagrożeń, może mieć negatywne konsekwencje dla ochrony środowiska • Struktury aparatu państwowego nie są przystosowane do podejmowania zagrożeń ekologicznych • Zauważa zależności przyczynowo-skutkowe między niektórymi problemami ekologicznymi a bezpieczeństwem narodowym i międzynarodowym

13. Argumenty zwolenników • Konieczna jest redefinicja pojęcia „bezpieczeństwo” • Problemy ekologiczne mogą bezpośrednio zagrażać potencjałowi gospodarczemu, egzystencji • Istnieją zależności przyczynowo-skutkowe między degradacją środowiska i wyczerpywaniem się surowców a bezpieczeństwem

14. Środowisko naturalne może stać się celem ataków militarnych intencyjnych lub instrumentem zadawania strat przeciwnikowi. • Są źródłem napięć i konfliktów

15. Charakterystyka współzależności ekologicznych • Jedność środowiska naturalnego; • Ograniczenie zasobów • Różny poziom wrażliwości i podatności państw na zmiany środowiskowe.

16. Negatywne Kontrola nad zasobami naturalnymi Sprzeczność między jednością środowiska a państwowo-terytorialną organizacją świata Pozytywne Idea wspólnego bezpieczeństwa ekologicznego; Idea sojuszy ekologicznych; Współpraca sprzyja narastaniu współzależności Sprzężenia problemów ekologicznych i bezpieczeństwa

17. Konflikty o: Zasoby wspólne: wzajemnie wykluczająca się konsumpcja; Kolizja interesów użytkowników podobnych; Konflikt interesów między różnymi użytkownikami spowodowanie szkody przez jednego użytkownika na terytorium drugiego; Korzystanie z dóbr wspólnych przez jedno państwa w sposób tworzący zagrożenia dla innych

18. 2. Dochodzi do upolitycznienia tych konfliktów; 3. Skutki niedoboru zasobów naturalnych oddziaływają na wnętrze państwa; 4. Techniki modyfikacji środowiska naturalnego w celach wrogich.

19. Def. Bezpieczeństwa ekologicznego wg M. Pietrasia • B.E. oznacza taki stan stosunków społecznych, w tym treści, form i sposobów organizacji stosunków międzynarodowych, który nie tylko ogranicza i eliminuje zagrożenia ekologiczne, lecz także promuje pozytywne działania umożliwiając realizację wartości istotnych dla istnienia i rozwoju narodów i państw.

20. 2005 Pokojowa Nagroda Nobla • Wiceminister środowiska Kenii Wangari Maathai • Jest założycielką ruchu Pasa Ziemi, który walczy z degradacją lasów • Przewodniczący komitetu noblowskiego podkreślił, że po raz pierwszy przyznano nagrodę za ochronę środowiska naturalnego – jako istotnego składnika pokoju na świecie

21. Zagrożenia ekologiczne zmienną zachowań międzynarodowych

22. Role ekologiczne państw • Rola lidera • Rola państwa wspierającego • Rola państwa wahającego się • Rola państwa weta

23. Uwarunkowaniainteresów ekologicznych • Struktura obciążeń na środowisko • Obciążenia symetryczne i niesymetryczne • Czynniki wewnętrzne • Uwarunkowania gospodarcze; • Rola lobby biurokratycznego; • Ruchy ekologiczne • Siła lub słabość państw w pewnych dziedzinach i podatność na zmiany ekol.

24. Przykłady napięć i sporów • 1987 Rumunia i Bułgaria – wojna chemiczna • Spór polsko-czeski o budowę koksowni w Stonawie • Konflikt Austria Czechy – elektrownia jądrowa w Temelinie • Słowacko węgierski spór o zapory na Dunaju

25. Gra typu PNKZ – dylemat więźnia problem wspólnego działania B W P P A W

26. Problem kolektywnego działania

27. Co skłania do kolektywnych działań? • Fakt, że środowisko naturalne tworzy kompleksowy system wzajemnych powiązań, który poprzecinany jest granicami państw narodowych; • Problemy ekologiczne z reguły mają charakter transgraniczny; • Zasoby naturalne są dobrami wspólnymi

28. Wzajemna współpraca może być promowana przez 3 kategorie działań: • Współpraca w przyszłości musi być tak samo ważna jak w teraźniejszości; • Zmiana struktury „wypłat” i „kar” za unikanie współpracy; • Promowanie wartości wiedzy, umiejętność rozpoznawania wcześniejszych zachowań partnera, jego cech i na tej podstawie podejmowanie decyzji.

29. Nurty definicyjne reżimu międzynarodowego: • Bardzo szerokie rozumienie reżimu. Reżimy istnieją w istotnych obszarach stosunków międzynarodowych, tam gdzie występuje regularność zachowań będąca wynikiem norm, zasad i reguł. • Wielostronne umowy między państwami ukierunkowane na regulowanie narodowych działań w określonej sferze s.m.

30. Zasady normy i procedury decyzyjne wokół których następuje rozbieżność oczekiwań podmiotów w określonej dziedzinie stosunków międzynarodowych.

31. Reżim międzynarodowy • J. Ruggie definiował je jako zespoły wzajemnych oczekiwań, skonkretyzowanych w postaci reguł, regulacji i planów w zgodzie z którymi przebiega proces alokacji organizacyjnej, energii i finansowych zasobów uczestników międzynarodowych.

32. Struktura reżimów międzynarodowych • Zasady; • Normy; • Reguły; • Procedury.

33. Zasady charakteryzuje duży poziom ogólności. Określają one zjawiska i wartości do których państwa mają dążyć. Zakładają cele międzynarodowej polityki ekol.Są produktem finalnym konferencji międzynarodowych. Np.: zasada ostrożności, odpowiedzialności, informowania społeczeństwa, zanieczyszczający płaci, działania na przyszłość.

34. Normy – określają ogólne kierunki postępowania stron reżimu tzn. pewne standardy zachowań w kategoriach praw i obowiązków. Powiązane z normami prawa międzynarodowego. Ogólne normy są konkretyzowane w poszczególnych regulacjach prawnomiędzynarodowych.

35. Reguły – powiązane z normami są ich ukonkretnieniem. Określają prawa i obowiązki państw. Konkretyzowane są w przepisach i zakazach np.: redukcja związana z redukcją emisji dwutlenku siarki – klub 30%

36. Procedury – określają reguły postępowania w procesie funkcjonowania reżimu. Wiążą się np. z procedurami decyzyjnymi.

37. Specyfika funkcjonowania reżimu • Rola pośrednika; • Reżimy istnieją tam gdzie interakcje państw są wtłoczone w ramy przyjętych regulacji i wynikają ze wspólnych decyzji; • Powstają tam gdzie występują rozbieżności interesów

38. Reżimy jako zmienna interweniująca Uwarunkowania przyczynowo- skutkowe Reżimy Zachowania

39. 1. Przezwyciężają dylematy kolektywnego działania przez: • Poprawę komunikacji między państwami, wzrost zaufania; • Tworzą reguły, które powodują narastanie zbieżności oczekiwań co do wzajemnych zachowań, podnoszą poziom przewidywalności; • Procesy interakcji są grą powtarzalną • Tworzą materialne i osobowe struktury

40. 2. Stabilizują więzi między państwami. Prowadzi to zastępowania uzgodnień ad hoc długoterminową współpracą opartą na wspólnie zaakceptowanym kodeksie postępowania.

41. Jak modyfikują zachowania państw • Mechanizm „kija i marchewki”; • Regulacje są wytycznymi dla ośrodków decyzyjnych; • Wpływają na proces decyzyjny, niwelują stereotypy, dzięki informacji; • Obniżają konfliktowość interesów państw • Budują zaufanie; • Ułatwiają rozwiązywanie konfliktowych interesów.

42. Międzynarodowe prawo ochrony środowiska

43. Sposoby rozwiązywania problemów: • Formułowanie formalnych zakazów powodowania szkód ekologicznych oraz zobowiązania do zapobiegania i redukcji obciążeń środowiska; • Proces negocjacji jak i realizacji umów ekol. umożliwia państwu określenie i wykonywanie wspólnych interesów

44. Tworzenie międzynarodowego prawa ochrony środowiska stymuluje rozwój badań naukowych, dotyczących charakteru zagrożeń ekologicznych oraz ich obecnego i potencjalnego wpływu na funkcjonowanie społeczeństw i państw

45. A. Timoszenko proponuje wypracowanie specjalnych zasad zachowań państw: • Jednakowe bezpieczeństwo ekologiczne; • Zakaz agresji ekologicznej; • Regularna wymiana informacji nt. sytuacji ekologicznej; • Kontrola wykonywania przyjętych zobowiązań; • Zapobieganie szkodom ekologicznym;

46. Międzynarodowa współpraca w odniesieniu do zagrożeń ekologicznych; • Pokojowe rozwiązywanie problemów transgranicznych; • Współpraca naukowo-techniczna; • Odpowiedzialność za szkody w środowisku

47. Zakres przedmiotowy regulacji prawnych • Transgraniczne szkody wobec elementów środowiska • Eksploatacja i ochrona zasobów naturalnych dzielonych • Używanie i ochrona obszarów poza jurysdykcją narodową, np.: wody międzynarodowe, przestrzeń kosmiczna; • Rozwiązywanie globalnych problemów

48. Efektywność prawa podnoszą: • Konwencje ramowe; • „Miękkie prawo” – rekomendacje, programy, deklaracje; • Wzmacnianie wykonywania reżimów na poziomie lokalnym; • Zasada ostrożności

49. Kategoria szkody ekologicznej • Szkody wyrządzone środowisku naturalnemu w drodze emisji szkodliwych substancji; • Degradacja lub wyczerpywanie się surowców naturalnych ważnych dla egzystencji ludzkiej; • Szkody, które godzą w przyjęte standardy zdrowia lub dobrobytu.