Cursus Onderwijseconomie

1. Cursus Onderwijseconomie • Docent: Hessel Oosterbeek • FEE; Roetersstraat 11; 1018 WB Amsterdam • Tel: 020 525 4242 • Email: hessel@fee.uva.nl • Sheets staan als .ppt files op: http://www.fee.uva.nl/scholar/oosterbeek • onder sommige sheets staan extra aantekeningen (klik op View en dan Notes Page)

2. Onderwerpen in Cursus Onderwijseconomie • Onderwijs als investering. Human capital model. • De opbrengsten van onderwijs. • Overscholing? • (Kosten-)effectiviteit van onderwijsmaatregelen. • Financiering van onderwijs.

3. Economie • Wetenschap die zich bezighoudt met het menselijk handelen voor zover dat betrekking heeft op het omgaan met schaarse en alternatief aanwendbare middelen. • Wetenschap van het kiezen. • Drie kernbegrippen: Optimalisatie, Evenwicht, Efficiency

4. Onderwijs en Economie • Onderwijs is een belangrijke sector: • groot deel van publieke uitgaven gaan naar onderwijs • mensen besteden een groot deel van hun tijd in het onderwijs • onderwijs is belangrijk voor economische groei (?) • onderwijs is belangrijk voor individuele productiviteit en daarmee voor inkomen(sverdeling)

5. Economie en Onderwijskunde • Methoden van economen kunnen gebruikt worden bij analyses van (keuzen in het) onderwijs. Enkele voorbeelden: • verder studeren of niet • doelmatige inrichting van onderwijsproces • financiering van onderwijs • keuze voor het leraarschap

6. Kernbegrip: Human Capital • Deelname aan onderwijs wordt gezien als een investeringsbeslissing: nu middelen opofferen om er later iets (meer) voor terug te krijgen. • Kosten: directe kosten (boeken, schoolgeld, etc) + indirecte kosten (gederfd inkomen) • Opbrengsten: meer kennis en vaardigheden (hoger loon, meer plezier van boeken, etc)

7. Toepassingen • Onderwijsdeelname • niveau • richting • Rendement van onderwijs • individueel • sociaal (overheidsbeleid) • Inkomensverdeling

8. Kosten en baten van investering in scholing, zonder discontering geld WS W0 tijd 0 T K

9. Optimale scholingsduur MB, MK MK=K+w MB=w/s scholing S*

10. Resultaten optimale scholingsduur • Hogere marginale kosten leiden tot kortere optimale duur • variatie op basis van sociale achtergrond • effecten collegegeld, studiefinanciering • effecten aanleg • Hogere marginale opbrengsten leiden tot langere optimale duur • effecten sociale achtergond (netwerk) • effecten aanleg

11. Empirische analyse • 1982: 80% deelname aan HO • 1991: 93% deelname aan HO • Twee datasets met informatie van eindexamenkandidaten VWO en HAVO • Wie gingen verder, en wie niet? • En waar hangt dat van af?

12. Resultaten

13. 1982 en 1991 vergeleken

14. Simulatie: vervangen beurs door lening

15. Rendement van een investering • Netto (contante) waarde: verschil tussen (contante) waarde opbrengsten en (contante) waarde kosten • terugverdientijd: tijd nodig om de kosten terug te verdienen • (internal) “rate of return”.

16. (Internal) rate of return • Belangrijk begrip: discontering. Een gulden nu is niet hetzelfde als een gulden over 1 jaar. Tijdsvoorkeur. • Daarom moeten toekomstige opbrengsten worden gewogen (verdisconteerd). • (Internal) rate of return: discontovoet waarbij netto contante waarde gelijk is aan 0.

17. Kosten en baten van investering in scholing, met discontering geld WS W0 tijd 0 T K

18. Kosten en baten van investering in scholing, met discontering geld WS W0 tijd 0 T K

19. Mincer’s loonvergelijking • Jacob Mincer heeft een elegante en eenvoudige manier bedacht om het rendement van scholing uit te rekenen. • Regressie van (natuurlijke logaritme van) loon (w) op jaren scholing (s): ln w = A + r s, • met A een constante en r het rendement (de internal rate of return).

20. Intermezzo: natuurlijke logaritme • 42 = 16 • log4 16 = 2 • 4 noemen we het grondtal • gebruikelijke grondtallen zijn 10 en e (ongeveer 2,718) • e = limm ( 1 + 1/m)m • log10 1000 = 3; log10 100 = 2; log10 10 = 1; etc

21. Voorbeeld Ln w * * r * * * * * * * * A * * * s