Systemowe podejście do wsparcia innowacji i protechnologicznego rozwoju regionu

1. Systemowe podejście do wsparcia innowacji i protechnologicznego rozwoju regionu Śląskie Forum Innowacji 2011 Innowacyjny Śląsk mgr inż. Jan BONDARUK 16 czerwca 2011r.

2. Warunkiem osiągnięcia przez Polskę szybkiego i wszechstronnego rozwoju jest gospodarka oparta na wiedzy, w której rzeczywiste bogactwo – rozumiane jako efektywność gospodarowania, konkurencyjnośćgospodarki i nowe miejsca pracy – pochodzi nie tylko z produkcji dóbr materialnych, ale teżz wytwarzania, transferu i wykorzystania wiedzy WYZWANIA Komunikat Komisji Europejskiej dla Rady Europy, Parlamentu Europejskiego i Europejskiego Komitetu Społeczno-Ekonomicznego w sprawie polityki innowacyjnej, Bruksela 11 marca 2003 r. Koncepcja gospodarki opartej na wiedzy przypisuje większą niż dotychczas rolę wiedzy i technologii w procesach ekonomicznych i konkurencji między przedsiębiorstwami, poszczególnymi sektorami gospodarki czy krajami.

3. SYSTEM TRANSFERU TECHNOLOGII I KOMERCJALIZACJI Tworzą podstawy nowej wiedzy i kreują podaż pomysłów, idei, rozwiązań technologicznych, organizacyjnych Zapewniają wysoką dynamikę procesów komercjalizacji wiedzy oraz kształtują zdrowe relacje na linii nauka - biznes Opracowanie własne wg K.B. Matusiak, J.Guliński, Rekomendacje zmian w polskim systemie transferu technologii i komercjalizacji wiedzy, PARP, Warszawa, wrzesień 2010

4. MODEL SYSTEMU INNOWACJI K.B. Matusiak, J.Guliński, „Rekomendacje zmian…”, PARP, Warszawa, wrzesień 2010

5. REGIONALNY SYSTEM INNOWACJI Regionalne systemy innowacji generują elastyczne układy sieciowe o jak najszerszych powiązaniach, który jest w stanie wykorzystać lokalne zasoby i atrybuty determinujące procesy produkcyjne, produkty oraz usługi stosownie do specyfiki lokalnego/regionalnego rynku. Główną przesłanką budowy regionalnych systemów innowacji jest nowe podejście do strategii rozwoju gospodarczego, ukierunkowane na poszukiwaniu bezpiecznych i trwałych podstaw rozwoju wewnątrz regionów, przy szerokim zaangażowania środowisk lokalnych. Wydolny system innowacji nie funkcjonuje bez narzędzi oceny skuteczności prowadzonej polityki (ex-post) oraz możliwości reformułowania celów strategicznych (evidence-based policy)

6. PROTECHNOLOGICZNY WYMIAR ROZWOJU REGIONALNEGO Technologia stała się kluczem do konkurencyjności w gospodarce i rozwoju ekonomicznego państwa/regionów. Już wiele lat temu środowiska ekonomistów uznały inwestowanie w rozwój nowych technologii i ich upowszechnianie za siłę napędową wzrostu gospodarczego. Nowe technologie zapewniają wydajniejsze metody pracy i otwierają nowe perspektywy działalności człowieka. Umożliwiają także poprawę jakości i zwiększenie wydajności, skrócenie czasu wprowadzenia produktu na rynek. Cel polityki innowacyjnej (wg. założeń do strategii innowacyjności i efektywności gospodarki – projekt MG) Rozwój krajowego oraz regionalnych systemów innowacji tzn. systemu instytucji, umiejętności i zachęt służących […] zwiększeniu wzajemnych powiązań między nauką, technika, rynkiem, administracją państwową i terytorialną, organizacjami pozarządowymi, edukacją

7. ZAŁOŻENIA PROGRAMU ROZWOJU TECHNOLOGII Ukierunkowany na wprowadzenie zmian systemowych służących lepszej dystrybucji środków publicznych na innowacje w nowym okresie programowania 2014-2020 • Spójny z wyznaczonymi kierunkami rozwoju regionu określonymi w dokumentach strategicznych/planistycznych, • Rzetelna diagnoza potencjału innowacyjnego regionu, • Element budowania konsensusu pomiędzy środowiskami gospodarczymi, naukowo – badawczymi, okołobiznesowymi i administracją odnośnie strategicznych kierunków rozwoju technologicznego regionu oraz wzmacniania pozycji konkurencyjnej regionu, • Dokument strategiczny wyznaczający kierunki aplikacji technologicznych oraz potencjalnych inicjatyw klastrowych, • Plan technologicznego rozwoju regionu wraz z rekomendacjami w zakresie działań organizacyjnych i zmian w systemie wspierania i finansowania innowacji w regionie.

8. LOGIKA OCENY POTENCJAŁU PROTECHNOLOGICZNEGO REGIONU Sektor B+R Przedsiębiorcy i instytucje otoczenia Lista technologii/ kierunków/ obszarów technologicznych Klasyfikacja technologii wg OECD/PKD Zarząd Województwa Śląskiego Identyfikacja potencjału technologicznego w regionie Obszary technologiczne Identyfikacja stanu - analiza strony popytowej Nakłady finansowe

9. Technologie medyczne (ochrony zdrowia) Technologie dla energetyki i górnictwa Technologie dla ochrony środowiska Technologie informacyjne i telekomunikacyjne LISTA KLUCZOWYCH OBSZARÓW TECHNOLOGICZNYCH 1 biotechnologie medyczne; technologie inżynierii medycznej Źródło: Uchwała Komitetu Sterującego RIS: Lista kierunków rozwoju technologicznego Województwa Śląskiego do roku 2020 (Regionalna Strategia Innowacji. Województwa Śląskiego na lata 2003-2013); Analiza sektorów wzrostowych województwa śląskiego” opracowana w ramach projektu “Stworzenie regionalnego monitoringu innowacji w województwie śląskim INNOBSERVATOR SILESIA I”; Foresight regionalny pn. „Priorytetowe technologie dla zrównoważonego rozwoju województwa śląskiego”; Foresight branżowy pn. "Foresight technologiczny rozwoju sektora usług publicznych w Górnośląskim Obszarze Metropolitalnym" 2 technologie spalania węgla; czyste technologie węglowe, ogniwa paliwowe; wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych i odpadów; składowanie CO2; technologie procesowania gazów; rozpoznanie i ochrona zasobów węgla biotechnologie dla ochrony środowiska; inteligentne i energooszczędne budownictwo; technologie ochrony i rekultywacji środowiska; technologie odpadowe, technologie procesowania wody i gazów, gromadzenie i uzdatnianie wody; technologie ochrony powietrza; technologie wspomagające zarządzanie środowiskiem 3 4 technologie telekomunikacyjne; informacyjne; modelowanie i symulacje procesów i zjawisk; optoelektronika

10. Produkcja i przetwarzanie materiałów Transport i infrastruktura transportowa Przemysł maszynowy, samochodowy, lotniczy i górniczy Nanotechnologiei nanomateriały LISTA KLUCZOWYCH OBSZARÓW TECHNOLOGICZNYCH 5 tworzywa metaliczne; polimerowe; ceramiczne Źródło: Uchwała Komitetu Sterującego RIS: Lista kierunków rozwoju technologicznego Województwa Śląskiego do roku 2020 (Regionalna Strategia Innowacji. Województwa Śląskiego na lata 2003-2013); Analiza sektorów wzrostowych województwa śląskiego” opracowana w ramach projektu “Stworzenie regionalnego monitoringu innowacji w województwie śląskim INNOBSERVATOR SILESIA I”; Foresight regionalny pn. „Priorytetowe technologie dla zrównoważonego rozwoju województwa śląskiego”; Foresight branżowy pn. "Foresight technologiczny rozwoju sektora usług publicznych w Górnośląskim Obszarze Metropolitalnym" 6 zintegrowane, inteligentne systemy transportowe; nowoczesne rozwiązania napędów środków transportu 7 automatyka przemysłowa, sensory i roboty; technologie projektowania i wytwarzania maszyn i urządzeń górniczych oraz energetycznych, przemysł obronny i zbrojeniowy 8 technologie tworzenia struktur o rozmiarach nanometrycznych

11. Audyt technologiczno - innowacyjny poszczególnych obszarów technologicznych Wielowymiarowe analizy z wykorzystaniem mapy potencjału innowacyjno-technologicznego regionu • przedmiotem audytu technologiczno – innowacyjny jest okresowy monitoring oraz ewaluacja wartości wskaźników w odniesieniu do obszarów technologicznych. NARZĘDZIA WSPIERAJĄCE REALIZACJĘ CELÓW PRT • profilowane ankiety dedykowane do sektora przedsiębiorstw oraz B+R analizujące ich potencjału technologiczny i innowacyjny oraz stopień współpracy pomiędzy sektorami. • narzędzie prezentujące graficznie i statystycznie potencjał innowacyjno-technologiczny województwa w ujęciu krajowym i wewnątrzregionalnym. Analizy potencjału endogenicznego regionu z wykorzystaniem profilowanych ankiet

12. Etap 1: Identyfikacja przedmiotu audytu technologiczno-innowacyjnego (obszary technologiczne) Etap 2: Ustalenie parametrów pomiaru Etap 3: Wybór metody zbierania danych Etap 4: w roku 0 – Zebranie danych w kolejnych latach – Ustalenie odchyleń parametrów pomiaru Etap 5: Określenie poziomu wyników Lista obszarów technologicznych Kryteria priorytetyzacji Plan Analiza Rekomendacje Integracja Etap 8: Ocena i wskazanie kluczowych obszarów technologicznych Etap 9: Plan dziania Etap 6: Odniesienie do poprzednich wyników Etap 7: Odniesienie do planowanych wyników (mapa potencjału technologicznego, wskaźniki PRT) Lista kluczowych obszarów technologicznych (technologii) KONCEPCJA AUDYTU TECHNOLOGICZNO-INNOWACYJNEGO

13. ROLA WYNIKÓW AUDYTU Celem badania audytu technologiczno – innowacyjnego jest dostarczenie instrumentu do pomiaru i oceny obszarów technologicznych w kontekście rozwoju regionu. Instrument ma ukierunkować podejmowane w przyszłości działania związane z opracowaniem i wdrożeniem strategii wsparcia obszarów technologicznych i dostarczyć decydentom politycznym i ekspertom wiarygodnych danych o dynamice rozwoju technologii. Audyt technologiczno – innowacyjny będąc elementem Programu Rozwoju Technologii Województwa Śląskiego na lata 2010-2020 umożliwi monitorowanie przemian zachodzących między obszarami technologicznymi i wskaże obszary najbardziej dynamiczne, które decydują o rozwoju i osiąganiu przewagi konkurencyjnej regionu. Docelowo wyniki audytu posłużą do okresowej weryfikacji poprawności regionalnego systemu dystrybucji środków dotacyjnych na innowacje.

14. MIEJSCE PRT W ŁAŃCUCHU PROGRAMOWANIA CELÓW ROZWOJOWYCH REGIONU Monitoring i skwantyfikowana ocena na poziomie obszarów technologicznych (co rok) Strategia rozwoju Foresight Strategia Innowacji PRT Programy Operacyjne WSL STATYSTYKA REGIONALNA WYNIKI AUDYTU TECHNOLOGICZNO- INNOWACYJNEGO Monitoring i (skwantyfikowana) ocena celów rozwojowych (od 1 roku do 5 lat)

15. REKOMENDACJE STRATEGICZNE PRT • […] • Wdrożenie w ramach programów operacyjnych Województwa Śląskiego ustaleń Programu Rozwoju Technologii Województwa Śląskiego na lata 2010 – 2020 i wskazanych obszarów specjalizacji technologicznych jako kryterium przyznawania dofinansowania w ramach działań, określonych w programach operacyjnych, mających na celu realizację szerokiej palety projektów, programów oraz przedsięwzięć o charakterze innowacyjnym. • Monitorowanie i prognozowanie rozwoju technologicznego w oparciu o cyklicznie realizowany foresight mający na celu wyznaczenie czynników warunkujących strategiczne kierunki rozwojowe oraz scenariusze uwarunkowań dla rozwoju priorytetowych technologii zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju województwa.

16. Działanie 6.1. • Poddziałanie 1.2.3. Innowacje w mikroprzedsiębiorstwach i MŚP, • Poddziałanie 1.2.4. Mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa • Poddziałanie 1.1.2. Promocja inwestycyjna • Poddziałanie 8.1.1 Wspieranie rozwoju kwalifikacji zawodowych i doradztwo dla przedsiębiorstw • Poddziałanie 8.1.2 Wsparcie procesów adaptacyjnych i modernizacyjnych w regionie • Poddziałanie 8.2.1 Wsparcie dla współpracy sfery nauki i przedsiębiorstw • Poddziałanie 6.1.1 Wsparcie osób pozostających bez zatrudnienia na regionalnym rynku pracy REKOMENDACJE W ZAKRESIE FINANSOWANIA W OKRESIE 2007-2013 Działanie 8.1. Działanie 1.1. Działanie 2.1 Działanie 1.3. PO IG I - VIII Działanie 1.2. PO IG PO KL WSL RPO Rekomendowane Wdrożone Działanie 8.2.

17. PODRĘCZNIK DOBRYCH PRAKTYK I MODELOWYCH ROZWIĄZAŃ Program Wykonawczy 2009-2013 dla RIS Program Rozwoju Technologii Województwa Śląskiego na lata 2010-2020 Protechnologiczny rozwój województwa śląskiego Podręcznik dobrych praktyk i modelowych rozwiązań Regionalna Strategia Innowacji Województwa Śląskiego na lata 2013-2020 • Założenia podręcznika dobrych praktyk i modelowych rozwiązań: • Przegląd i analiza porównawcza regionalnych programów rozwoju technologii, • Modelowe rozwiązania w zakresie branżowej specjalizacji regionów, • Modele współpracy sektora B+R i przedsiębiorstw na wybranych przykładach, • Dobre praktyki efektywnego wdrażania regionalnych programów rozwoju technologii, • Rola PRT jako element regionalnego systemu wparcia dla sektora przedsiębiorczości.

18. CELE NA PRZYSZŁOŚĆ • Wypracowanie mechanizmów i modelu wdrożeniowego Programu Rozwoju Technologii Województwa Śląskiego na lata 2010-2020 • Badania ankietowe potencjału technologiczno – innowacyjnego przedsiębiorstw i sektora B+R oraz realizacja badań w zakresie audytu technologiczno-innowacyjnego • Opracowanie rocznego raportu z analizy potencjału technologiczno – innowacyjnego • Mapa wdrażania innowacji w województwie śląskim (kompetencje kluczowych aktorów otwartego rynku innowacji) • Sformułowanie ramowych kryteriów wyboru projektów innowacyjnych • Określenie strategii funkcjonowania i rozwoju sieci obserwatoriów specjalistycznych • Poszerzenie zakresu monitorowania i sprawozdawczości realizacji RIS (ocena projektowa)

19. Audyt technologiczno-innowacyjny Komitet Sterujący RIS Śląska Rada Innowacji Grona eksperckie Marszałka Województwa Analiza Monitoring Rada Konsultacyjna środowisk nauki i biznesu Wdrożenie MODEL WDROŻENIA PRT Mapa potencjału Innobservator Silesia Władze województwa Władze samorządowe Roczne raporty o oceny potencjału technologicznego regionu Cykliczny proces foresight Profilowane ankiety B+R IOB MŚP Duże przedsiębiorstwa Regionalne i specjalistyczne obserwatoria Statystyka regionalna

20. PODSUMOWANIE Sektor B+R Przedsiębiorcy i instytucje otoczenia Zarząd Województwa Śląskiego Realizacja PRT przyczynia się do praktycznego wdrożenia postulatu szerokiego dialogu różnych środowisk i współkształtowania kierunków rozwojowych regionu na zasadzie sprzężenia zwrotnego w układzie: Implementacja mechanizmu cyklicznej oceny oraz weryfikacji rezultatów PRT zapewni warunki integracji celów rozwojowych środowisk naukowo - badawczych i gospodarczych a tym samym poprawę konkurencyjności regionu.

21. Jan BONDARUK Główny Instytut Górnictwa jbondaruk@gig.eu 32 259 24 66 512 293 850 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ