SOCJOLOGIA ORGANIZACJI

1. SOCJOLOGIA ORGANIZACJI Wykład I Podstawowe pojęcia Szkoły i kierunki w nauce o organizacji dr Barbara Przywara

2. Warunki zaliczenia • Zaliczenie w formie pisemnej opisowej – 5 pytań. Podstawą zaliczenia będzie dostateczna odpowiedź na co najmniej 3 pytania. Ocena w zależności od wiedzy. • Obecność na wykładach – bezcenna 

3. Kontakt • bprzywara@wsiz.rzeszow.pl • Pok. 245 (ul. Sucharskiego) • www.wsiz.rzeszow.pl/kadra/bprzywara

4. Literatura, materiały pomocnicze • Na mojej stronie www • Sikorski C., Zachowania ludzi w organizacji, PWN, Warszawa , 1999 • Masłyk-Musiał E., Społeczeństwo i organizacje. Socjologia organizacji i zarządzania, Wyd. UMCS, Lublin 2001, • Kożusznik B., Zachowania człowieka w organizacji, PWE, Warszawa 2007 • Griffin R.W., Podstawy zarządzania organizacjami, PWN, Warszawa 2007 • Morgan G., Obrazy organizacji, PWN, Warszawa 2002

5. Jesteśmy „ludźmi organizacji” w tym sensie, że bez nich nie potrafilibyśmy już przeżyć, a nawet nie potrafimy bez nich umrzeć.(P. Sztompka)

6. Co to oznacza? • Poranny prysznic • Czajnik na wodę • Autobus na uczelnię • Radio • Zakupy w supermarkecie • Pizza na telefon • Film w telewizji • Wypłata z bankomatu • Przesyłka z Allegro na poczcie • Telefon do mamy po kasę ;)

7. Socjologia bada zjawiska i procesy tworzenia się różnych form życia zbiorowego ludzi, struktury tych zbiorowości, zjawiska i procesy w nich zachodzące a wynikające z wzajemnego oddziaływania ludzi na siebie, siły skupiające i rozbijające te zbiorowości oraz zmiany i przekształcenia w nich zachodzące.

8. Socjologia – nauka analizująca interakcje i relacje między ludźmi 2014-09-11

9. PRZEDMIOT BADAŃ SOCJOLOGII ORGANIZACJI • Różnego rodzaju organizacje: • przedsiębiorstwa przemysłowe, • firmy handlowe, • stowarzyszenia, • partie polityczne, • związki zawodowe, • agencje rządowe, • szpitale, • więzienia, etc. Socjologia organizacji zajmuje się strukturami, procesami i rolami organizacyjnymi

10. ORGANIZACJA definicje • Odnosi się do względnie trwałego, celowego uporządkowania działań i zachowań ludzkich. • Uporządkowanie działań polega na wprowadzeniu względnie trwałych zasad postępowania w określonych sytuacjach. • Organizacja rozumiana jako uporządkowanie działań związana jest z podziałem pracy i występuje we wszystkich ludzkich zbiorowościach, w których taki podział istnieje A. Kamiński

11. ORGANIZACJA definicje • Organizacja społeczna – zintegrowany, zorganizowany zbiór pozycji społecznych i stosunków społecznych realizujący wspólnie jakieś istotne społecznie funkcje, tworzący swoistą całość odróżnialną od innych podobnych całości. P. Sztompka

12. ORGANIZACJA definicje 1) grupa celowa, zrzeszenie zmierzające do realizacji pewnych celów w sposób zorganizowany; 2) sposoby zarządzania ludźmi i różnymi środkami działania, sposoby koordynowania czynności, harmonizowania wysiłków, sprawdzania ich wyników dla osiągnięcia określonego celu przez zespół ludzi wykonujących zadania cząstkowe; 3) układ wzorów działania jednostek, podgrup i instytucji, środków kontroli społecznej, ról społecznych i systemów wartości, które zapewniają współżycie członków zbiorowości, harmonizują ich dążenia i działania, ustalają dopuszczalne sposoby zaspokajania potrzeb, rozwiązują problemy i konflikty (..) – zapewniają porządek życia społecznego. J. Szczepański

13. ORGANIZACJA definicje • duży zespół ludzi związanych bezosobowymi zależnościami, stworzony dla realizacji określonych celów A. Giddens

14. Instytucja - definicja • Zespół nakazów kulturowych, zaaprobowanych społecznie norm i zwyczajów, wartości oraz wzorów zachowań, które wiążą się z podstawowymi sferami życia społecznego (rodzina, macierzyństwo, służba wojskowa, religia).

15. Trzy poziomy • Poziom jednostek i małych grup • Poziom pojedynczych organizacji • Poziom makrospołeczny

16. Poziom jednostek i małych grup • Układy i grupy nieformalne w ramach struktur organizacyjnych

17. Poziom pojedynczych organizacji • decyzje i proces podejmowania decyzji, • decyzje personalne, • określenie celów organizacji • oraz wdrażanie innowacji, • także formy działań zbiorowych

18. Poziom makrospołeczny • problemy porządku, • problemy kontroli • problemy regulacji

19. Cechy (atrybuty) organizacji • Są powoływane do realizacji określonych celów w sposób zaplanowany i za pomocą procedur określonych przez przepisy. • Mają sformalizowaną strukturę. • Występuje w nich przejrzysty podział pracy. • Mają wyraźnie wyodrębnione ośrodki władzy. • Istnieje w nich wymiana personelu. • Dominują stosunki rzeczowe (zbiory ról, nie zaś osób).

20. Socjologia organizacji a inne subdyscypliny socjologiczne • socjologia pracy, • socjologia przemysłu, • socjologia zarządzania,

21. SOCJOLOGIA PRACY • zajmująca się opisem i wyjaśnianiem form zachowań ludzi w procesie pracy, produkcji dóbr i ich dystrybucji (społeczne uwarunkowania pracy, system grup i stosunków społecznych w firmie, konflikty społeczne związane z pracą, etc.)

22. SOCJOLOGIA PRZEMYSŁU • obejmuje takie zagadnienia, jak: wpływ uprzemysłowienia na strukturę zawodową i poziom życia społeczeństwa, zmiana aspiracji zawodowych młodzieży, zjawiska patologii społecznej w regionach uprzemysłowionych, czy urbanizacja;

23. SOCJOLOGIA ZARZĄDZANIA • zajmuje się między innymi kwestiami związanymi z przywództwem i efektywnością zarządzania, koncepcjami motywacji, rolą konfliktów w zmianach w organizacjach i zarządzaniu.

24. Funkcje socjologii organizacji • diagnostyczna • prognostyczna • socjotechniczna • humanistyczna

25. Etapy rozwoju struktur organizacji • Społeczeństwa pierwotne • Społeczeństwa rolnicze (niewolnicze i feudalne) • Społeczeństwa przemysłowe

26. Historyczne źródła socjologii organizacji • Początkowy obiekt badań: poszczególne organizacje • Dwa źródła historyczne: teorie państwa (biurokracji) i teorie zarządzania

27. Pytania kontrolne • Co to znaczy, że świat współczesny jest światem organizacji? • Co jest przedmiotem badań socjologii organizacji? • Jakie są atrybuty organizacji? • Jak można socjologicznie zdefiniować organizację? • Z jakimi jeszcze dyscyplinami naukowymi jest spokrewniona socjologia organizacji? Jakie są zakresy przedmiotowe tych dyscyplin?

28. Szkoły i kierunki w nauce o organizacji.

29. Źródła inspiracji W TEORII ORGANIZACJI 1900- 1950- 1980- 1990- SYMBOLICZNO- INTERPRETUJĄCA A. Schutz P. Berger Th. Luckmann E. Goffman W. F. Whyte K. Burke KLASYCZNA A. Smith K. Marks E. Durkheim F. W. Taylor H. Fayol M. Weber NOWOCZESNA H. Simon T. Parsons A. Gouldner J. March M. Dalton POSTMODERNIS- TYCZNA M. Foucault Ch. Jencks J. Derrida J. Baudrillard Ekonomia, inżynieria, socjologia, nauki polityczne, biologia, antropologia społeczna, socjologia gospodarki, semiotyka, lingwistyka, teoria literatury, badania kultury….

30. nurt socjologiczny: E. Durkheim M. Weber K. Marks klasyczna teoria zarządzania: F. Taylor H. Fayol Ch. Barnard KLASYCZNE WPŁYWY W TEORII ORGANIZACJI

31. Max Weber • narodziny i rozwój kapitalizmu (rola religii, państwa, biurokracji) => teoria racjonalnego działania społecznego • Cechą społeczeństw uprzemysłowionych jest biurokracja

32. Cechy biurokracji wg Maxa Webera • urzędnicy na każdym poziomie organizacji działają wg skodyfikowanych reguł postępowania - wszystkie sposoby postępowania są określane przez normy prawne i przepisy; • biurokracje mają strukturę hierarchiczną – przypominają piramidę, na której szczycie znajdują się stanowiska najwyższej władzy; przepisy regulują sposób zwierzchnictwa i zakres podporządkowania; • wszystkie stosunki mają charakter bezosobowy (są stosunkami między stanowiskami, a nie osobami); • urzędnicy są profesjonalistami – zajmują stanowiska adekwatnie do swoich kwalifikacji i awansują zgodnie z ustalonymi regułami;

33. Cechy biurokracji wg Maxa Webera • urzędnicy pracują w pełnym wymiarze godzin i otrzymują stałe wynagrodzenie; • urzędnicy są pracownikami najemnymi – nie są właścicielami żadnej części organizacji; sfera zawodowa jest ściśle oddzielona od sfery prywatnej; • komunikacja odbywa się w formie pisemnej, poprzez przepływ dokumentów określoną przepisami drogą służbową; • gromadzona dokumentacja ma charakter pisemny

34. Typy władzy według Maxa Webera: • władza charyzmatyczna, wynikając a z wiary w nadzwyczajne cechy przywódcy; • władza tradycjonalna, której podstawą jest ciągłość tradycji; • władza legalna, biurokratyczna – charakterystyczna dla świata współczesnego, opiera się na wierze w legalność ustanowionych porządków i prawa wydawania poleceń przez osoby powołane przez nie do sprawowania panowania.

35. Patologie biurokracji • dehumanizacja stosunków międzyludzkich • trudności z reagowaniem na sytuacje nietypowe • oporne wdrażanie innowacji • brak elastyczności w działaniu (działanie tylko zgodnie z przepisami) • środki stają się celem działania • powstawanie nieformalnych klik • nadużywanie władzy przez urzędnika. • prawo Parkinsona • zasada Petera

37. Koncepcja naukowego kierownictwa i zarządzania administracyjnego: Frederik W. Taylor (1856-1915), Henri Fayol (1841-1925) • Podstawowe zasady „naukowego zarządzania”: • 1. rozczłonkowanie pracy na czynności proste i specjalizacja robotników; • 2. zasada „jednego najlepszego sposobu” wykonania pracy (one the best way)- chronometraż, • 3. oddzielenie funkcji zarządzania od funkcji wykonawczych - (pomysłowość robotników zakłóca pracę), • 4. psychofizyczny dobór ludzi do pracy – odpowiedni człowiek do odpowiednich zadań, • 5. materialne motywowanie ludzi do pracy – chronometraż i akord, • 6. dokładne przeszkolenie robotnika w zakresie zadań i sposobu ich wykonania • 7. zapewnienie dobrych organizacyjnych, fizycznych i socjalnych warunków pracy,

38. Henri Fayol • Funkcje kierownicze: • planowanie • organizowanie • przewodzenie • kontrolowanie

39. Szkoła Human Relation • Elton Mayo • Abraham Maslow • Douglas McGregor

40. Teoria X i teoria Y D. McGregora

42. Instytucje totalne: Erving Goffman

43. Sieci organizacji: Manuel Castells • „sieci przedsiębiorstw” są najwłaściwszym rozwiązaniem w warunkach gospodarki światowej i nowej ekonomii • organizacjom –coraz trudniej przetrwać jeżeli nie są częścią sieci • rozwój sieci organizacji możliwy jest dzięki technologiom informacyjnym

44. Pytania kontrolne • Jaka jest geneza badań organizacji? • Jakie są główne teorie dotyczące organizacji? • Jakie są cechy biurokracji według M. Webera? • Jakie są dysfunkcje biurokracji? • Jakie są podstawowe zasady naukowego zarządzania? • Co to są instytucje totalne?