Ochrona własności intelektualnej

1. Ochrona własności intelektualnej Jarosław Deminet

2. Po co? • Jak zarabia • stolarz • murarz • kamienicznik • poeta • wynalazca • projektant mody (lub producent krasnali) • architekt • mistrz kuchni

3. Własność • Własność: najszersze możliwe uprawnienie do korzystania z rzeczy i rozporządzania nią • ruchomości • nieruchomości • dobra niematerialne • Różnice • zakreślenie granic wyłączności

4. Własność

5. Różnice • Własność przemysłowa: • Dopełnienie formalności • Decyzja właściwego organu • Rejestracja, powszechna dostępność • Znaki towarowe • Utwory: • Bez formalności • Konieczność • Tajemnica: • Konieczność ochrony

6. Różnice

7. Podstawowe pojęcia • Terytorialność (teraz coraz bardziej rozciągliwa) • Charakter prawa wyłącznego • Pierwszeństwo (z uwzględnieniem pierwszeństwa konwencyjnego) • 12 miesięcy od zgłoszenia w Polsce • targi i wystawy • Licencja: umowa, w której uprawniony zgadza się za wynagrodzeniem na wkroczenie w zakres wyłączności • pozwala oderwać materialny aspekt produktu od wkładu intelektualnego w jego powstanie • pozwala zarabiać na pracy intelektualnej

8. Tajemnica • Stan faktyczny a nie ochrona prawna (ew. ochrona przed nielegalnym naruszeniem) • Ewentualne udostępnianie ze zobowiązaniem do zachowania tajemnicy, odszkodowania za naruszenie • Możliwość odtworzenia lub niezależnego opracowania • trudności dowodowe w przypadku faktycznego ujawnienia przez pracownika • Ryzyko opatentowania przez podmiot trzeci

9. Prawo autorskie Przesłanki: • Twórczy, indywidualny charakter utworu • Ustalenie utworu • przez „ustalenie” utworu należy rozumieć taką postać utworu, która umożliwia zapoznanie się z nim przez przynajmniej jedną osobę poza twórcą W szczególności utwory: • naukowe, kartograficzne, programy komputerowe • audiowizualne Nie są chronione: • odkrycia, idee, procedury, metody i zasady działania, koncepcje matematyczne • akty normatywne i ich urzędowe projekty (ale ich zbiory - tak) • dokumenty urzędowe • opublikowane opisy patentowe • proste informacje prasowe

10. Prawo autorskie (cd.) Prawa osobiste (nieograniczone, niezbywalne): • autorstwo • oznaczenie nazwiskiem Autorom programów nie przysługuje prawo do: • nienaruszalności treści i formy oraz jego rzetelnego wykorzystania • decydowania o pierwszym udostępnieniu publiczności • nadzoru nad sposobem korzystania z utworu To wszystko przysługuje w przypadku np. wykorzystania grafiki!

11. Prawo autorskie (cd.) Prawa majątkowe - prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu. Przysługuje • twórcy (ujawnionemu) • producentowi lub wydawcy • organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi Ogólnie - pracodawca nabywa prawa majątkowe w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron Ale w przypadku programów komputerowych prawa majątkowe zawsze przysługują pracodawcy, chyba że umowa o pracę stanowi inaczej Pola eksploatacji: specyficzne obszary gospodarczego korzystania w prawa autorskiego i osobnego rozporządzania prawami.

12. Prawo autorskie (cd.) Istnieją przypadki dozwolonego użycia (wyciągi, encyklopedie), być może za wynagrodzeniem Wolno nieodpłatnie korzystać w zakresie własnego użytku osobistego; nie dotyczy to programów i elektronicznych baz danych, chyba że w niekomercyjnych celach naukowych. Dotyczy kręgu osób pozostającym w związku pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego.

13. Prawo autorskie (cd.) Możliwe: • umowa o przeniesienie autorskich prawa majątkowych • umowa o korzystanie z utworu (licencja) Wyraźne wymienienie pól eksploatacji (wyłącznie tych już znanych), np.: • utrwalenie • zwielokrotnienie określoną techniką • wprowadzenie do pamięci komputera • wprowadzenie do obrotu • najem, dzierżawa • nadanie naziemne • nadanie satelitarne itp. Wynagrodzenie pod nadzorem sądowym (teoretycznie…)

14. Umowy • Sprzedaży (przeniesienie własności rzeczy i wydanie rzeczy w zamian za zapłacenie ceny); dotyczy w zasadzie nośnika i dokumentacji; także umowa o przeniesienie praw, np. autorskich praw majątkowych obejmująca pola eksploatacji wyraźnie w niej wymienione; przeniesienie własności egzemplarza utworu nie powoduje przejścia autorskich praw majątkowych • Licencyjna - umowa o korzystanie z utworu, obejmująca pola eksploatacji wyraźnie w niej wymienione; praktycznie zawsze w odniesieniu do programów dla użytkownika końcowego • O dzieło (wykonanie dzieła w zamian za zapłacenie wynagrodzenia) - umowa rezultatu • Zlecenia (np. szkolenie, wdrożenie) - odpowiedzialność za staranne działanie

15. Prawo autorskie (cd.) Przy przeniesieniu praw majątkowych lub udzieleniu licencji nabywca ma obowiązek rozpowszechniać utwór w umówionym terminie (domyślnie - 2 lata). Odszkodowanie - podwójne wynagrodzenie. Domyślnie uznaje się, że została udzielona licencja! Przy naruszeniu praw majątkowych - dwu- lub trzykrotne wynagrodzenie.

16. Prawo autorskie (cd.) • Utwory audiowizualne: • Prawa majątkowe przysługują producentowi! • Dla wykonawców, reżysera itp. - wynagrodzenie. • Właściciel egzemplarza utworu plastycznego może go wystawiać publicznie (w Internecie?) • W razie podjęcia decyzji o zniszczeniu oryginalnego egzemplarza utworu plastycznego znajdującego się w miejscu publicznie dostępnym, właściciel jest obowiązany złożyć twórcy ofertę sprzedaży.

17. Prawo autorskie (cd.) Regulacje szczególne: • Ochrona obejmuje wszystkie formy wyrażenia programu, w tym wszystkie formy dokumentacji projektowej, wytwórczej i użytkowej • Nie są chronione zasady interfejsów (np. graficznych) Prawa majątkowe obejmują prawo do: • trwałego lub czasowego zwielokrotnienia • tłumaczenia, przystosowywania lub zmiany (powstają nowe prawa) • publicznego rozpowszechniania, w tym najmu, programu lub jego kopii Nabywca legalnej kopii może ją sprzedać, ale nie może wynajmować lub dzierżawić

18. Prawo autorskie (cd.) Nie wymaga zgody: • podjęcie kroków niezbędnych dla prawidłowego działania lub poprawiania programu • sporządzenie kopii zapasowej • badanie i testowanie • zwielokrotnianie i deasemblowanie w celu uzyskania informacji niezbędnych do zapewnienia współpracy z innymi programami • opracowanie lub zwielokrotnienie bazy danych (lub jej części), dokonane przez legalnego użytkownika, jeśli jest konieczne dla dostępu do zawartości Nie można tego wyłączyć w drodze umowy! (ochrona kupującego) Nie wolno łamać zabezpieczeń!

19. Prawo autorskie (cd.) Kary: za przywłaszczenie autorstwa - do 3 lat za rozpowszechnianie bez podania autorstwa - do 3 lat za rozpowszechnianie bez zezwolenia - do 2 lat jw., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej - do 3 lat jw., na dużą skalę - do 5 lat

20. Prawo autorskie (cd.) • Ponadkrajowy charakter • Równoczesna dostępność na żądanie - co to znaczy publiczne rozpowszechnianie? • Możliwość doskonałego kopiowania - co to jest dozwolony użytek domowy? Co to jest oryginał i kto nim dysponuje? • Przy działaniu interaktywnym - współautorstwo • Czy to jest wprowadzenie do obrotu? • Czy korzystanie z multimediów jest korzystaniem z programów (wyłączenie prawa dozwolonego osobistego użytku) • Odpowiedzialność za świadczenie usług, prowadzących do naruszenia praw autorskich

21. Prawo autorskie (cd.) • Granice tzw. licencji ustawowych i przymusowych • Licencje otwarte • CreativeCommons • Licencja Wolnej Sztuki (Free Arts License) • GNU FreeDocumentationLicense • GNU General Public License • Ochrona przed usuwaniem zabezpieczeń i sygnatur • Czy zapis cyfrowy to odrębne pole eksploatacji albo przedmiot prawa pokrewnego (tak, jak tłumaczenie) • Jaki jest zakres „własnego użytku osobistego” (krąg osób pozostających w związku osobistym, w szczególności stosunku towarzyskiego)

22. Ochrona baz danych • Baza danych – zbiór danych lub jakichkolwiek innych materiałów i elementów zgromadzonych według określonej systematyki lub metody, […] wymagający istotnego, co do jakości lub ilości, nakładu inwestycyjnego w celu sporządzenia, weryfikacji lub prezentacji jego zawartości • Producentowi bazy danych przysługuje wyłączne i zbywalne prawo pobierania danych i wtórnego ich wykorzystania w całości lub w istotnej części • … chyba, że udostępni ją publicznie • Dozwolone wykorzystanie: • do własnego użytku osobistego (ale nie w postaci elektronicznej!) • jako ilustrację (referencja) • postępowanie sądowe itp. • Kopia bazy może być przedmiotem obrotu

23. Ochrona baz danych (cd.) • Ochrona przez 15 lat • Naruszenie zagrożone grzywną i odszkodowaniem na zasadach ogólnych • Jeśli baza danych jest utworem – chroniona podobnie, jak oprogramowanie

24. Ochrona wynalazków • Umowa społeczna: • twórca dzieli się ze społeczeństwem swoim wynalazkiem • społeczeństwo oferuje zakres ochronny • twórca czerpie profity • Terytorialność • Ujawnienie • Zdolność patentowa • nowość (gdziekolwiek) • poziom wynalazczy • nadawanie się do zastosowania przemysłowego.

25. Zastrzeżenie patentowe • Urządzenie do podtrzymywania przedmiotów, znamienne tym, że zawiera poziomy blat umieszczony na czterech podtrzymujących go pionowych nogach

26. Zastrzeżenie patentowe 2 • 1. Urządzenie do podtrzymywania przedmiotów, znamienne tym, że zawiera zasadniczo poziomy blat oraz zamocowany do niego element podtrzymujący. • 2. Urządzenie według zastrz. 1, znamienne tym, że element podtrzymujący umieszczony jest pod blatem. • 3. Urządzenie według zastrz. 2, znamienne tym, że element podtrzymujący ma postać nóg. • 4. Urządzenie według zastrz. 3, znamienne tym, że nogi są zasadniczo pionowe. • 5. Urządzenie według zastrz. 3 lub 4, znamienne tym, że element podtrzymujący składa się z czterech nóg.

27. Ochrona międzynarodowa

28. Ochrona międzynarodowa • Patent europejski – obowiązywanie we wskazanych krajach-członkach; Konwencja Monachijska i Europejski Urząd Patentowy • Jednolity patent europejski, patent wspólnotowy (UE) – projekt, wejdzie w życie po 2014 r.

29. Praktyka akademicka • Tajemnica w okresie początkowym • Określenie prawa do wynalazku • Firmy spin-off • Uniwersytecki Ośrodek Transferu Technologii (www.uott.uw.edu.pl)

30. Oznaczenia wyróżniające • Znak towarowy – zdolność odróżniająca • Nieograniczony czas – opłaty co 10 lat • Zakaz stosowania znaków, które mogą wprowadzić w błąd

31. Oznaczenia wyróżniające