Download
1 / 23
490 likes | 1.03k Vues
موضوع : سازمان همکاری اقتصادی (اکو) استاد : دکتر فیضی دانشجو :حمید وکیلی بهار 1393. 1. مقدمه :.
E N D
موضوع : سازمان همکاری اقتصادی (اکو)استاد : دکتر فیضیدانشجو :حمید وکیلیبهار 1393
1. مقدمه : • تمايل به همكاري منطقه اي از ديرباز در جهان وجود داشته است ولي روند تحولات جهاني بخصوص پس از جنگ دوم جهاني اين گرايش را تشديد نمود. اين همكاري ها در اشكال گوناگون و درجات متفاوت در همه زمينه هاي سياسي و اقتصادي ، امنيتي ، اجتماعي و يا تركيبي از آنها شكل گرفته اند . • . همكاري اقتصادي شايد مهمترين نوع همكاري منطقه أي باشد . زيرا كشورهاي جهان به تنهايي تمام عوامل توليد را در اختيار نداشته و با توجه به محدوديتهاي سرمايه نيروي انساني ، منابع طبيعي ، مديريت و تكنولوژي ، امكان فراهم نمودن زنجيره أي از توليدات در يك كشور وجود ندارد. بنابراين كشورها به منظور دستيابي به آرمان هايي كه بدون مساعدت جمعي امكان پذير نيست ، تلاش مي نمايند تا با تشكيل سازمان هاي اقتصادي منطقه أي هم اقتصاد ملي خود را رونق دهند و هم با توزيع نيروي كار ، سرمايه گذاري هاي مشترك و استفاده بهينه از منابع بالقوه يك منطقه ، چرخه توليد را در ان منطقه تكميل نمايند
2.تاریخچه :1-2.سازمان عمران منطقه ای(R.C.D) • بعد از جنگ جهاني دوم تعداد سازمان هاي منطقه اي كه نه تنها از نظر اقتصادي بلكه به جهت تأمين صلح و امنيت منطقه و جهان نيز از اهميت ويژه أي برخوردار بودند ، گسترش زيادي يافتند. تشكيل كنفرانس توسعه و تجارت سازمان ملل متحد (آنكتاد) در 23 مارس 1964 و تعيين نمودن دهه 1960 به عنوان دهه توسعه و عمران كشورهاي در حال رشد ، به اين همكاري ها سرعت بيشتري بخشيد. • سه كشور ايران ، پاكستان و تركيه كه از ديرباز داراي پيوندهاي تاريخي با يكديگر بودند تصميم به تشكيل سازماني جهت همكاري هاي منطقه اي گرفتند. به همين منظور وزيران خارجه سه كشور در 28ـ27 تيرماه 1343 (ژوئيه 1964) اجلاسي را جهت تهيه مقدمات نشست سران در آنكارا تشكيل دادند و نهایتاً به اتفاق تصمیم گرفتند سازمانی تحت عنوان سازمان عمران منطقه ای ( آر سی دی) ایجاد نمایند.
. بنابراين در اعلاميه مشترك تشكيل سازمان همكاري عمران منطقه أي (آر سي دي) سران سه كشور موافقت اصولي خود را در موارد زير اعلام داشتند: 1ـ ايجاد مبادله آزاد يا آزادتر كالاها به وسائل عملي گوناگون از قبيل انعقاد قراردادهاي بازرگاني. 2ـ برقراري مناسبات و همكاري بيشتر بين اطاق هاي بازرگاني موجود و احياناً تأسيس اطاق هاي بازرگاني مشترك . 3ـ تنظيم و اجراي برنامه هاي طرح مشترك بين سه كشور. 4ـ تقليل نرخ هاي پستي بين سه كشور به ميزان تعرفه هاي داخلي. 5ـ بهبود خطوط حمل و نقل هوايي داخل منطقه و احياناً تأسيس يك خط هوايي بين المللي مجهز بين سه كشور كه بتواند با ساير خطوط هوايي بطور مؤثر رقابت نمايد. 6ـ مطالعه درباره امكانات توسعه يك همكاري نزديك در امر كشتيراني و منجمله تأسيس يك خط مشترك دريايي و يا تشكيل يك كنفرانس كشتيراني منطقه أي .
دستاورد سازمان آر سی دی : • این سازمان در دهه ی اول تشکیل خود با موفقیت چندانی روبرو نبود.اما پس ازآن، کشورها با اجرای طرح هایی مانند تولید تولید آلومینیوم در ایران، کاغذ و بلبرینگ در پاکستان و تهیه پیش نویس مقررات همکاری گمرکی و تعرفه ای گام هایی را در راستای اهداف سازمان برداشتند. • سازمان مذکور زیربنای مناسبی برای افزایش توانایی اقتصادی سه کشور فراهم نساخت. _ ایران ؛ کشوری ثروتمند و برخوردار از دلارهای نفتی _ ترکیه و پاکستان ؛ فاقد ساختار اقتصادی مناسب تولید و دارای تقاضای موثر .هدف از همکاری با ایران : دریافت کمک از ان • همچنین ضعف تفکرات فراملی و وجود برخی تعهدات فرامنطقه ای کشورهای عضو بویژه پاکستان ،موجب شد سازمان مذکور اهداف مورد نظر خود را تحقق بخشد.
با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و تحولات سیاسی ناشی از آن ، روند فعالیت های سازمان تا چند سال دچار رکود شد.
2-2. اکو ؛ تبدیل آر سی دی به اکو • با پيروزي انقلاب اسلامي ايران و نيز تا چند سال بعد از استقرار نظام جمهوري اسلامي ايران ، به علت عدم مشاركت ايران در فعاليتهاي سازمان آر.سي.دي عملاً در سازمان مزبور هيچگونه فعاليت محسوس و موثري صورت نگرفت تا اينكه با تلاش هاي دو عضو ديگر و نظر مساعد جمهوري اسلامي ايران كه ضرورت توسعه همكاري هاي منطقه أي را به عنوان يكي از اهداف اصولي سياست خارجي خود اعلام نموده بود ، آر.سي.دي با نام جديد «سازمان همكاري اقتصادي(اكو)» احياء گرديد. • مديران كل وزارت امور خارجه سه كشور ايران ، تركيه و پاكستان پس از مذاكرات مستمر چند ساله در جلسه بهمن ماه 1363 در تهران پيرامون نكات زير به توافق رسيدند : • الف) سازمان عمران منطقه أي كه پيش از انقلاب اسلامي فعال بود با نام تازه سازمان همكاري اقتصادي دوباره آغاز به كار كند.
ب) شوراي عالي ، مرجع عالي و ركن تعيين كننده سياست ها و برنامه هاي سازمان شناخته شد. اين شورا از معاونين ارشد وزارت امور خارجه سه كشور تشكيل مي شد و سالانه يك يا حداكثر دو جلسه تشكيل مي داد. • ج) شوراي قائم مقامان متشكل از مدير كل وزارت حارجه و سفراي دو كشور تركيه و پاكستان به عنوان جانشين شوراي وزيران امور مربوطه را تنظيم و پي گيري مي كرد. • د) سپس شوراي برنامه ريزي مركب از معاونين وزارت خانه هاي برنامه ريزي سه كشور قرار داشت كه وظيفه آن برنامه ريزي فعاليت هاي اكو و تدوين سياست ها و برنامه ها براي ارائه به شوراي عالي بود.
هـ) در قاعده هرم تشكيلاتي اكو چهار كميته استقرار داشت كه فعاليت هاي عملي اكو را طراحي و برنامه اجرايي آن را تهيه و جهت تصميم گيري به شوراهاي مربوطه ارائه مي كرد. اين چهار كميته فعاليت هايشان را با استفاده از خدمات كارشناسي كه در بخش هاي متنوع اقتصادي انجام ميگرفت هماهنگ مي كردند. اين كميته ها شامل : كميته همكاري هاي اقتصادي و زيربنايي ، كميته همكاري هاي فني و صنعتي ، كميته همكاري هاي اقتصادي و زيربنايي ، كميته همكاري هاي كشاورزي بود و هر يك از فعاليت ها به اقتضادي طبيعت بخش خود در يكي از كميته ها قرار مي گرفت
از تحولات مهم در سازمان اکو نسبت به سازمان آر سی دی ؛ تصويب دو پروتكل در زمينه تعرفه هاي ترجيحي ميان سه كشور ايران ، تركيه و پاكستاني طي سالهاي 71ـ1370 مي باشد كه بر اساس آن برخي كالاهاي مورد معامله بين سه كشور از 10% كاهش تعرفه أي برخوردار است. • اكو و اعضاء جديد بدنبال فروپاشی شوروی و استقلال جمهوریهای 15 گانه جانشین شوروی، در بهمن ماه 1370 (فوریه 1992) پنج کشور آسیای مرکزی بهمراه آذربایجان به سازمان اکو پیوستند و با عضویت افغانستان اعضای این سازمان به 10 کشور افزایش و این سازمان اهمیت ژئوپلیتیک قابل ملاحظه ای برخوردار شد. در واقع از زمان توسعه سازمان اکو، این سازمان از یک تشکیلات کوچک متشکل از سه کشور، به یک سازمان مهم برای نیل به همگرائی منطقه ای تبدیل شده است.
عوامل کلیدی موثر در موقعیت سازمان اکو : • هم مرزي با كشورهاي بزرگ روسيه ، چين و هند. • مجاورت با اروپا و منطقه استراتژيك خليج فارس . • وجود منابع طبيعي غني به ويژه نفت و گاز . • دسترسي به آبهاي خليج فارس ، اقيانوس هند درياي سياه و درياي مديترانه . • قرارگرفتن در مسير خاور دور ـ اروپا از شرق به غرب و آسياي شمالي و مركزي به خاور ميانه و آفريقا از شمال به جنوب . • جمعيتي بيش از 350 ميليون نفر و وسعتي بالغ بر 7 ميليون كيلومتر مربع .
ديگر وجود شبكه هاي راه آهن سراسري در اغلب كشورهاي عضو كه اخيراً نيز با راه اندازي راه آهن مشهد ـ سرخس ـ تجن به يكديگر و به اروپا متصل شده اند. • اهداف سازمان اکو • ارتقای شرایط برای توسعه اقتصادی پایدار و افزایش سطح زندگی و رفاه مردم. • گسترش تجارت درون منطقه ای و فرامنطقه ای و حذف موانع تجاری. • تلاش در جهت ادغام تجارت کشورهای منطقه با تجارت جهانی و ارتقای همکاری های اقتصادی، اجتماعی،فرهنگی، فنی و علمی. • توسعه زیربناهای حمل و نقل و ارتباطات. • توسعه همگرایی بخشدولتی و خصوصی با تاکید بر آزادسازی اقتصادی. • تدوین برنامه مشترک جهت توسعه منابع انسانی و بهره برداری از منابع طبیعی.
تشکیلات سازمان اکو • نشست سران که هر دو سال یکبار جهت اتخاذ رهنمودهای کلی برگزار می گردد. • شورای وزیران که بالاترین رکن تصمیم گیری و سیاستگذاری سازمان است و سالی یکبار تشکیل جلسه می دهد. • شورای نمایندگان دائم بازوی اجرایی شورای وزیران است و هر ماه در سطح سفرا در تهران تشکیل جلسه می دهد. • شورای برنامه ریزی منطقه ای سالی یکبار در سطح روسای سازمان های برنامه ریزی کشورهای عضو تشکیل جلسه می دهد و وظایفی از قبیل تدوین برنامه های عملی برای تحقق اهداف سازمان، بررسی برنامه های گذشته و پیشنهاد تشکیل نهادهای منطقه ای را به عهده دارد • دبیرخانه :مقر دبیرخانه سازمان در تهران است. دبیرخانه مسوول هماهنگی و نظارت بر اجرای فعالیت ای اکو و کمک به برگزاری نشست ها می باشد. دبیرخانه متشکل از دبیرکل، معاونین، مدیران و کارکنان است. شورای وزیران از میان نامزدهای انتخاب شده از سوی کشورهای عضو دبیرکل را برای یک مدت سه ساله غیر قابل تمدید انتخاب می نماید. دبیرکل بالاترین مقام اجرایی سازمان می باشد
دبیرخانه :مقر دبیرخانه سازمان در تهران است. دبیرخانه مسوول هماهنگی و نظارت بر اجرای فعالیت ای اکو و کمک به برگزاری نشست ها می باشد. دبیرخانه متشکل از دبیرکل، معاونین، مدیران و کارکنان است. شورای وزیران از میان نامزدهای انتخاب شده از سوی کشورهای عضو دبیرکل را برای یک مدت سه ساله غیر قابل تمدید انتخاب می نماید. دبیرکل بالاترین مقام اجرایی سازمان می باشد. • کمیته های اکو : اين كميته‌ها كه از نمايندگان كشورهاي عضو تشكيل مي‌شود، وظيفه دارند كه موجبات ارتباط و تماس لازم در مورد طرحهاي خاص و مشترك سازمان را بين كشورهاي عضو فراهم آورند. بايد گفت در ابتداي تشكيل اين سازمان در سال 1343تحت عنوان RCD، 17كميته بوجود آمد، اما پس از زماني كوتاه مسئولين به اين نتيجه رسيدند كه وجود كميته‌هاي متعدد كيفيت‌ها را پايين مي‌آورد و لذا با ادغام چند فعاليت در يكديگر تعداد آنها را كاهش داده و امروزه سازمان همكاري اقتصادي داراي 8 كميته به شرح ذيل مي‌باشد.
عبارتند از : • کمیته اقتصادی، بازرگانی • کمیته صنعتی و فنی • کمیته حمل و نقل و ارتباطات • کمیته کشاورزی • کمیته علمی، آموزشی و فرهنگی • کمیته انرژی • کمیته زیربنایی در امور عمومی (کمیته بهداشت و محیط زیست) • کمیته مبارزه با مواد مخدر
موسسات منطقه اي : موسسات منطقه اي اكو با مبنا قراردادن حمل و نقل و ارتباطات به عنوان عناصر زير بنايي در توسعه اقتصادي تشكيل شده اند و عبارتند از: • اتاق بازرگاني و صنايع اكو • شركت مشترك كشتيراني • شركت هواپيمايي اكو • مؤسسه آموزش عالي بيمه اكو • مركز بيمه اكو • شركت بيمه اتكايي اكو • مؤسسه فرهنگي اكو • بانك تجارت و سرمايه‌گذاري اكو • بنياد جوانان اكو. • هر ساله اين مؤسسات گزارشاتي در خصوص فعاليت خود به دبيرخانه اكو ارائه مي‌دهند.
چنانچه نياز به اتخاذ تصميماتي داشته باشند كه داراي تأثير بر خط مشي سازمان باشد قبلاً از دبيركل كسب مجوز مي‌نمايند و سرانجام جهت اجراي تصميمات خود از طريق دبيرخانه از كمك كشورهاي عضو برخوردار مي‌شوند. اين مؤسسات اركاني فرعي وابسته به سازمانمحسوب مي‌شوند كه توسط شوراي وزيران بوجود آمده‌اند و هر زمان لازم باشد تعدادشان بنا به ضرورت توسط همان شورا افزايش و يا كاهش خواهد يافت. • همکاری مشترک منطقه ای : همچنين طي سالهاي اخير دو همكاري مشترك منطقه اي ديگر نيز بين سازمان هاي ذيربط كشورهاي عضو اكو بوجود آمده است. اين دو موسسه خارج از تشكيلات اكو و بصورت مستقل عمل مي كنند و عبارتند از : 1. اكو ساي : (ECOSAI)موسسات عالي حسابرسي كشورهاي عضو اكو 2 . اكونا : (ECONA) اكونا يا خبرگزاري اكو، متشكل از خبرگزاري هاي كشورهاي عضو اكو
همکاری های تجاری در اکو • اکو به عنوان یکی از ترتیبات مهم منطقهای، اهدافی را برای تعرفه زدایی و توسعه تجارت منطقه ای ترسیم کرده است. بر اساس ماده 2 عهدنامه ازمیر، کشورهای عضو اکو متعهد شده اند با استفاده از تجربیات سایر اتحادیه های اقتصادی منطقه ای و روندهای اقتصاد جهانی، برای حذف سریع موانع تجاری در منطقه اکو و توسعه تجارت درون منطقه ای و بین منطقه ای و در نهایت پیوستن کلیه اعضا به سازمان تجارت جهانی و ادغام در رژیم تجارت جهانی اقدام کنند. • بر اساس موافقتنامه اکوتا، تعرفه 80 درصد از کالاهای قابل مبادله بین کشورهای عضو، در مدت هشت سال حداکثر به 15 درصد خواهد رسید. همچنین مقرراتی را در زمینه حذف تدریجی موانع غیر تعرفه ای بین اعضاء، اقدام های ضد قیمت شکنی (آنتی دامپینگ) ، مالکیت معنوی، قواعد مبداء، قاده رفتار ملی خرید های دولتی، سوبسیدها و غیره پیش بینی کرده است.
اکوتا یکی از مهم ترین موافقتنامه های امضاء شده بین کشورهای عضو است که با هدف نهادینه کردن روابط تجاری بین کشورهای عضو سازمان تنظیم شده و چارچوب بسیار مناسبی برای دسترسی به بازار چهار صد میلیون نفری منطقه ارائه می کند. این موافقتنامه همچنین گام جدی کشورهای عضو اکو به سمت یک همگرایی موثر اقتصادی منطقه ای مورد حمایت نظام تجارت جهانی محسوب می شود. • اکو چند موافقتنامه مهم دیگر منطقه ای را نیز در زمینه حمل و نقل ترانزیت، تسهیل صدور روادید، تشویق و حمایت از سرمایه گذاری، مقابله با تقلب های گمرکی، قواعد مبداء و غیره منعقد کرده است که اجرایی شدن کامل آنها می تواند مکمل اکوتا و تسهیل کننده تجارت منطقه ای باشد
روابط اكو با سازمان هاي منطقه اي و بين المللي : يكي از اهداف اكو ايجاد و گسترش روابط با ديگر سازمان هاي بين المللي و منطقه‌اي مي باشد. تعدادي از اين سازمان ها وابسته به سازمان ملل متحد مي‌باشند و تعدادي به صورت منطقه‌اي فعاليت مي‌كنند. اين سازمان‌ها عبارتند از : • برنامه عمران ملل متحد (UNDP) • كميسيون اقتصادي – اجتماعي ملل متحد در آسيا و اقيانوسيه – اسكاپ (ESCAP) • سازمان توسعه صنعتي ملل متحد – يونيدو (UNIDO) • برنامه بين‌المللي كنترل مواد مخدر (UNDCP) • سازمان تجارت جهاني (WTO) • اتحاديه كشورهاي جنوب شرق آسيا – آسه آن (ASEAN) • سازمان كنترل توسعه و تجارتملل متحد– آنكتاد (UNCTAD)
منابع • کتاب • پاکدامن ،رضا ، سازمان همکاری های اقتصادی(اکو) ، شرکت چاپ و نشر بازرگانی،1375. • فر میهنی فراهانی ، اکرم ، سازمان همکاری های اقتصادی(اکو) ، سازمان توسعه تجارت ایران ، شرکت چاپ و نشر بازرگانی ،1389. • کولایی ، الهه ؛ اکو و همگرایی منطقه ای ، مرکز پژوهش های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه ، 1379. • مقالات • حسيني نسب سيدابراهيم ,متقي سميرا ,متقي افشين ، بررسي سازمانهاي تجارت منتخب آسيا (با کاربرد مدل جاذبه) ،مجله علوم اقتصادي شماره 1،پاييز 1387.
کولایی الهه ، سازمند بهاره ،همگرایی منطقه ای در اسیا : تحلیل تطبیقی اکو و آ سه آن ،رهیافت های سیاسی و بین المللی ، شماره 27 ، پاییز 1390. • منابع دیجیتال • www.TPO.ir • www.Political.ir
