Bijeenkomst 7

1. Bijeenkomst 7 Jeugdliteratuur

2. Bijeenkomst 7 • Lectuur (triviale boeken) en/of literatuur • De Dioraphte Jongerenliteratuur Prijs (DJP) • Genres: andere culturen, fantasy, griezelverhalen en sciencefiction, sprookjes • Mediatheekpresentatiecriteria • Tentamenstof

3. Lectuur of literatuur • Het triviale boek algemene kenmerken:  1. Triviale teksten worden in series uitgegeven. Een serie kan gegroepeerd zijn rond de belevenissen van dezelfde hoofdpersonages (Arendsoog, Kameleon) of rond eenzelfde type verhalen (Witte Raven)

4. Lectuur (triviaal) • 2. Kunstzinnige, pedagogische of eisen van taalontwikkeling staan niet centraal, maar de commerciële belangen van de uitgeverij. • De boeken moeten snel en goedkoop geproduceerd kunnen worden en zonder al te veel risico's verkocht worden. Warenhuizen, supermarkten, inloopboekhandels.

5. Lectuur (triviaal) • 3. Inhoudelijk zijn de verhalen weinig vernieuwend. Ze sluiten aan bij bekende verhaalpatronen, geven een traditioneel wereldbeeld weer en vallen vaak in herhaling. Ragfijn variëren op hetzelfde thema (Bouquetreeks). • Inhoudelijke vernieuwing zou de kopers kunnen afschrikken, wat voor de uitgever een financieel risico kan opleveren.

6. Literatuur Literatuur: • kunstzinnige, pedagogische en taalontwikkeling staan centraal; • oorspronkelijk, geen ragfijne variatie op het reeds bekende; • identificatiemogelijkheden; • uitgewerkte karakters (roundcharacters = meerdere karaktereigenschappen, karakterontwikkeling).

7. Literatuur • opbouw (niet altijd chronologisch, tijdsprongen), vanuit een ik-perspectief of vanuit een personale vertelsituatie; • originaliteit, inhoudelijk vernieuwend, geen traditioneel wereldbeeld, actualiteit, vraagstukken; • naast gesloten eind ook open eind. Lege plekken in het verhaal; • taalgebruik (aandacht voor stijl, woordkeus, zinsbouw).

8. Prijzen • 1954 eerste Kinderboekenweek • doel: jeugdliteratuur promoten • 1987 eerste Libris Woutertje Pieterse Prijs • (Imme Dros – AnnetjeLie en het holst van de nacht) • doel: literaire waarde belonen, bevorderen kwaliteit kind- en jeugdboek. • * Kritiek: kinderen moeten zelf eisen kunnen stellen om zo het leesplezier te bevorderen. • Gouden Zoen (deskundige volwassen jury) • Gouden Griffel (CPNB Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek) • Bekroonde boeken

9. Prijzen (2) • 1988 Kinderjury ontstaan (6 – 12) • 1998 Jonge Jury (13 – 16) www.jongejury.nl • * Kritiek: kinderen onderschatten goede literatuur, alleen échte critici kunnen prijzen uitreiken  hedendaagse discussie. • Dioraphteprijs de enige literaire prijs voor jongerenliteratuur in Nederland en Vlaanderen

10. verantwoording • Neem een jeugdboek in gedachten waarvan je vindt dat het een goed boek is. • Probeer vier argumenten te bedenken waarom jij dit een goed boek vindt (inhoudelijk, verhaallijn, personages, identificatiemogelijkheid, functie, originaliteit, taalgebruik, perspectief, begin, eind) • Neem een jeugdboek in gedachten waarvan je vindt dat het geen goed boek is. • Benoem vier argumenten waarom je dit geen goed boek vindt.

11. DJP • De Dioraphte Jongerenliteratuur Prijs (DJP) is de enige literaire prijs voor jongerenliteratuur in Nederland en Vlaanderen. De DJP bekroont boeken van hoge kwaliteit die goed aansluiten bij de belevingswereld van jongeren.

12. DJP- de top 3 (1) • 1e . Post voor mevrouw Bromley - Stefan Brijs (16x) • .. inspirerend … voor leerlingen die interesse hebben in de menselijke aspecten van een oorlog. Ik verwacht vooral dat jongens hiervoor belangstelling hebben en aan hun trekken komen bij dit boeiend vertelde verhaal vanuit meerdere kanten • een geweldig geschreven boek over de Eerste Wereldoorlog

13. DJP(2) • 2e . Prikkeldraad - Derk Visser (10x) • Het verhaal van Pearl spreekt veel jongeren waarschijnlijk aan …realistisch … staat dicht bij de eigen belevingswereld. • "Prikkeldraad wil ik lezen, omdat een vrouwelijke hoofdpersoon minder voorkomt dan een mannelijke.

14. DJP(3) • 3e . De boodschapper - Marcus Zusak (9x) • “…fijn dat je ook een goed gevoel kunt krijgen van het lezen van een boek. " • "Jongeren zijn bezig met het zoeken naar zichzelf. Wie wil ik zijn?, waar wil heen? Dat soort vragen komen ook in dit boek aan de orde."

15. Verhalen over andere culturen • De aantrekkingskracht van het vreemde • Anders en toch herkenbaar • Nieuwsgierigheid naar het onbekende • Vanuit de hoofdpersoon geschreven • Laten nadenken • Over cultuurverschillen • Over integratie • Over racisme

16. Andere culturen • ‘Jonge mensen verdienen een kans om door, met en in boeken uit diverse culturen te ontdekken dat we zoveel wezenlijke vragen delen, dat we bij het zoeken naar antwoorden narratief vorm geven aan onszelf en de groep waartoe wij behoren.’ • Marita de Sterck (2003)

17. Andere culturen • Gary Paulsen, Het lied van de honden • Gijs Wanders, diverse boeken • Ed Franck, Begraaf me over de bergen • Geertje Gort, Filz: ‘jonge loot’ • Ian Hudson, Sweetgrass • Elisabeth Lairdh, Wij zijn Koerdistan • Nancy Farmer, Het meer van de duizend schimmen • HenningMankell, Gezichten in het vuur

18. Fantasy • 1. alles is verzonnen: de wereld, de personages de leefregels etc. • Paulus de boskabouter, In de ban van de ring • 2. de wereld bekend; er gebeuren onmogelijke dingen • Pipi Langkous. Pinokkio • 3. de hoofdpersonages reizen naar een andere wereld • Het oneindige verhaal, Alice in Wonderland èn …….Harry Potter

19. Fantasy • Redenen om dit genre te pakken • Ontspanning • Vlucht uit de werkelijkheid • Prikkelen de fantasie: alles kan • Fantasie als kracht om problemen te overwinnen • Strijd tussen goed en kwaad op afstand

20. Griezelverhalen • Oorsprong bij gothicnovel, eind 18e eeuw • Vermenging realiteit en het bovennatuurlijke • Spannend door dreiging • Frankenstein (1819) • Dracula (1897)

21. Griezelverhalen • Jonge lezer kan zich identificeren met de hoofdfiguur: • een mensenkind of een fantasiewezen • Hoofdfiguren eendimensionaal karakter • Doel: het overwinnen van het kwade en hun angst • Ruimte: donker bos, immense kelder, kasteel etc. • Tijd: middernacht, vrijdag de dertiende, onweer etc. • Het verhaal moet niet te echt zijn

22. Sciencefiction • Fictie en wetenschappelijke ontwikkelingen …. • Jules Verne met Reis naar de maan (1865) • Na de Tweede Wereldoorlog populair • Star wars, Star Trek en The X-files • Tijdreizen • Thema’s • Leven na de bom? • Het verzet tegen het onmenselijke systeem • Thule-trilogie van Beckman

23. Functies van literatuur • De ontspannen functie: behoefte aan ontspanning • De creatieve functie: behoefte aan verbeelding en fantasie • De emotieve functie: behoefte aan emotioneel welbevinden • De informatieve functie: behoefte aan kennis • De zingevende functie: behoefte aan zingeving en moreel houvast • De esthetische functie: behoefte aan schoonheid

24. Bij ieder boek? Mogelijkheden……. • Recensie • Samenvatting • Audiofragment • Filmpje • Andere boeken (proza en poëzie) van dit genre • Andere boeken van deze schrijver • Info over de schrijver • Voorleesadviezen: welke bladzijden +opdrachten • Verwerkingsopdrachten- divers

25. Mythen, legenden, sagen, fabels en sprookjes • Mythen bieden een verklaring voor levensvragen en natuurverschijnselen, zoals de schepping, de wisseling van de seizoenen of het mysterie van de dood. Ze doen dat vanuit de relatie tussen mensen en goden. • Legenden zijn heiligenverhalen. De wonderlijke gebeurtenissen hebben een religieuze betekenis en een stichtelijke bedoeling.

26. Sagen en fabels • Sagen knopen aan bij historische gebeurtenissen, waarvoor een bijzondere verklaring gegeven wordt. Je kunt er een historische kern in terugvinden. • Fabels onderscheiden zich van het sprookje door de moraliserende boodschap. De hoofdfiguren zijn er dieren, planten en voorwerpen. Ze bieden een spiegel voor het menselijk gedrag.

27. Volkssprookjes en cultuursprookjes • Volkssprookjes zijn anoniem en werden oorspronkelijk mondeling overgeleverd. Ze behoren tot het oudste cultuurgoed.De anonieme volksverhalen bevatten irreële elementen, vast verhaalpatroon, beeldend taalgebruik, steeds terugkerende personages en thema’s. • Cultuursprookjes zijn van de hand van literaire auteurs. Zij maken gebruik van thema’s, motieven, personages en structuren (verhaalpatronen) uit volkssprookjes, maar voegen er nieuwe figuren en situaties en niet zelden een eigen moraal aan toe. Godfried Bomans Groot sprookjesboek De rijke Bramenplukker

28. Structurele benadering • analyse van de vorm van het sprookje • vast verhaalpatroon • er was eens… geeft aan dat het verhaal fictief is • stapsgewijze manier van problemen oplossen • gebruik maken van contrasten • terugkerende personages • het handelen van personages vertoont overeenkomsten Deze benadering geeft meer inzicht in het verhaalpatroon.

29. Historisch-sociologische benadering • het sprookje wordt in de sociale en historische context geplaatst waarbinnen het functioneerde • achterhalen waardoor het van volksliteratuur tot kinderliteratuur is geworden. • functieveranderingen van het sprookje • inhoud past bij de lagere sociale klasse • problemen komen voort uit de bestaande machtsverhoudingen tussen mensen Deze benadering verklaart de inhouden van sprookjes door er menselijke problemen in te herkennen. Die inhouden worden in verband gebracht met de maatschappelijke verhoudingen waarbinnen de verhalen functioneerden

30. tentamenstof • Alle PowerPoints  • Geschiedenis van de jeugdliteratuur • Genres: definiëring en voorbeeld erbij geven. • Functies van jeugdliteratuur  Coillie • Normen en waarden  artikelen n@tschool • Eigen visie over de functie van jeugdliteratuur? • Fictie: lectuur, literatuur? • Prijzen voor jeugdliteratuur

31. Mogelijke toetsvragen 1 Het oorlogsboek is een populair genre binnen de jeugdliteratuur. Welke verschillende mogelijkheden heeft de schrijver binnen dit genre om morele dilemma’s aan te dragen? Geef zo mogelijk voorbeelden 2. Hieronymus van Alphen speelde een belangrijke rol in zijn tijd. a. In welke tijd leefde hij? Licht deze tijd toe. b. Welke rol speelde hij in de ontwikkeling van boeken voor de jeugd?

32. Per boek • Regel een samenvatting van een betrouwbare site. • Recenseer het boek • Noteer altijd de volgende boekgegevens: • Achternaam van de schrijver, voorletters., Titel, Plaats, Uitgever, jaar van uitgave.

33. Bespreking van recensies • Bekijk de geschreven recensies kritisch • Sterke punten • Zwakke punten • Goede voorbeelden? • Pakkende citaten? • Beeldmateriaal? • Links? • Extra mogelijkheden per boek aangegeven? • Afspraken maken m.b.t. volgende recensies

34. Groepswerk • Recensies schrijven • Plan van Aanpak • Bronnenonderzoek leesgedrag en leesvoorkeuren Taaluniversum, Stichtinglezen, Narcis.info

35. Presentatie van de onderzoeksresultaten en websiteeind blok 2 (week 5 en 6) • Uitleg literatuuronderzoek, onderzoeksvraag, uiteenzetting van theoretisch kader • Vergelijking praktijk (onderzoeksresultaten) en theorie en conclusie • Verantwoording opzet en inhoud website n.a.v. het literatuuronderzoek en de onderzoeksresultaten • Meerwaarde van de website • Keuzemogelijkheden, lay-out en aantrekkelijkheid, doelgroepgerichtheid, gebruikersvriendelijkheid, diversiteit van doorklikmogelijkheden, motiverend