BAROK – STYL I EPOKA

1. BAROK– STYL I EPOKA SZTUKA BAROKOWA W EUROPIE I POLSCE

2. BAROK • Barok – styl ( od końca XVI do początku XVIII wieku); korzystał z doświadczeń poprzednich epok. Budowle były monumentalne, pełne różnorodnych dekoracji. Kościoły były budowane na planie krzyża. Na skrzyżowaniu nawy głównej z poprzeczną, znajdowała się kopuła, a w niej okienka wpuszczające do środka promienie słoneczne. • Fasady (frontony) kościołów były bardzo ozdobne. Umieszczano na nich szeregi kolumn ( lub półkolumn), rzeźby, różnego rodzaju gzymsy w kształcie linii krzywych. • Nadzwyczaj ozdobne były wnętrza. Dekorowano je kolorowymi marmurami, obrazami, często złoconymi rzeźbami i kolumnami. W obrazach i rzeźbach dominowały postacie aniołków. Wierny wchodzący do takiego wnętrza odczuwał potęgę i wielkość Boga. • W tym okresie nastąpił rozkwit architektury pałacowej. Do dekoracji wnętrz używano wielu luster, które stwarzały wrażenie powiększenia pomieszczeń, a umieszczone naprzeciw okien – złudzenie jakby ogród wchodził do środka.

3. Barok oznacza zamiłowanie do przepychu i bogactwa.

4. Barok miał olśniewać i zadziwiać.

5. Cechy baroku - architektura • rozwój budownictwa kościelnego i świeckiego • dążenie do monumentalności • wielkie masy brył • kształty elewacji i planów płynne, powyginane • złudzenie ruchu i dynamiki • wnętrza bogato zdobione malowidłami iluzjonistycznymi • bogactwo dekoracji i ornamentów • budowa miast na planie gwiazdy • efekty światłocieniowe uzyskiwane przez wygięcie ścian budowli • efekty malarskie: stiuki, kolorowe marmury, złocenia • rozwój architektury ogrodowej

6. Cechy baroku - rzeźba • zainteresowanie problemami ruchu i dynamiki • podkreślenie gry światła i cienia • odejście od frontalności postaci • ponowne związanie rzeźby z architekturą • dekoracja w stiuku • snycerstwo, czyli rzeźba w drewnie

7. Cechy baroku - malarstwo • główny problem: światłocień dla wydobycia ekspresji • w krajach katolickich tematyka religijna • w mieszczańskiej, protestanckiej Holandii rozwija się portret, scena rodzajowa, pejzaż i martwa natura • rozwój malarstwa iluzjonistycznego związanego z architekturą • dynamika

8. Jerzy Fryderyk Händel Jan Sebastian Bach Antonio Vivaldi muka Szekspir muzyka Caravaggio ( Italia) Molier literatura Barok Carlo Maderno ( Italia) El Greco Velazquez (Hiszpania) malarstwo Giovanni L. Bernini rzeźba Poussin Nicolas (Francja) Niderlandy Rubens Jan Vermeer Van Dyck Rembrant

9. Malarstwo - Rembrant Rembrandt Harmenszoon van Rijn (ur. 15 lipca1606 w Leiden, zm. 4 października1669 w Amsterdamie) – holenderski malarz, rysownik i grafik. Uważany powszechnie za jednego z największych artystów europejskich, najważniejszy malarz holenderskiego Złotego Wieku, okresu w którym kultura, nauka, gospodarka, potęga militarna i wpływy polityczne Holandii osiągnęły swoje apogeum.

10. Obrazy Rembranta

11. Rubens • Peter Paul Rubens (ur. 28 czerwca1577, zm. 30 maja1640), malarz flamandzki, jeden z najwybitniejszych artystów epoki baroku. • W swojej twórczości skupił takie cechy epoki jak: wybujałość, żywiołowość, dynamikę, niepokój i zmysłowość. Dzięki niezwykłej indywidualności narzucił swój styl całemu malarstwu flamandzkiemu na kilkadziesiąt lat.

12. Obrazy Rubensa

13. Jan Vermeer van Delft Jan (właśc. Johannes) Vermeer van Delft (ur. 1632 w Delft, zm. 1675 w Delft) – jeden z największych malarzy holenderskich. Jan Vermeer wychowywany w patrycjuszowskim środowisku w Delft. Nie był malarzem zbyt płodnym – pozostało po nim trzydzieści kilka obrazów, malował średnio dwa-trzy płótna rocznie. Tchną one jednak wielką poezją i doskonałością, poetycką wizją świata, a zarazem dysponują wyjątkowym mistrzostwem warsztatu.

14. Jan Vermeer

15. Anton van Dyck • Antoon van Dyck, Anton van Dyck (ur. 22 marca1599 – zm. 9 grudnia1641) flamandzki malarz epoki późnego baroku, uczeń Rubensa. • W 1618 otrzymał malarski tytuł mistrzowski. W latach 1622-1626 mieszkał we Włoszech. Wrócił do Antwerpii, gdzie malował dzieła religijne i portrety. Od 1632 roku pracował w Anglii na dworze Karola I.

16. Obrazy van Dyck`a

17. Caravaggio • Caravaggio właściwie Michelangelo Merisi da Caravaggio (ur. 28 września1573, zm. 18 lipca1610) - włoski malarz okresu baroku, zwany tak od swego rodzinnego miasta, Caravaggio niedaleko Mediolanu. • Jeden z głównych przedstawicieli wczesnego baroku. Współtwórca malarstwa rodzajowego. Początkowo podejmował realistycznie ujęte tematy rodzajowe i mitologiczne, poświęcając wiele uwagi martwej naturze

18. Caravaggio

19. Caravaggio

20. Velazquez • Diego Rodriguez de Silva y Velázquez (urodzony 6 czerwca1599 w Sewilli, zmarł 6 sierpnia1660 w Madrycie) - malarz hiszpański. • Był najwybitniejszym malarzem hiszpańskim XVII stulecia. W roku 1623 został nadwornym malarzem Filipa IV w Madrycie. Namalował tam liczne portrety rodziny królewskiej, a także kilka obrazów religijnych, scen rodzajowych i malowideł o innej tematyce. Ocenia się, że liczba jego obrazów (które podpisywał nazwiskiem Diego Velasques lub Diego de Silva Velasquez) nie przekracza 170.

21. Obrazy Velazqueza

22. El Greco El Greco, właściwie Dominikos Theotokopulos, gr. Δομήνικος Θεοτοκόπουλος (ur. 1541 w Fodele na Krecie, zm. 7 kwietnia1614 w Toledo), malarz i rzeźbiarz hiszpański pochodzenia greckiego, jeden z najwybitniejszych przedstawicieli manieryzmu.

23. El Greco

24. Nicolas Poussin • Nicolas Poussin (ur. 15 czerwca1594 we Francji, zm. 19 listopada1665 w Rzymie), francuski malarz barokowy. • Był pierwszym malarzem królewskim na dworze Ludwika XIII. W swoim malarstwie poruszał zarówno tematy religijne, mitologiczne jak i historyczne. Malował także pejzaże.

25. Poussin

26. Rzeźba , architektura - Bernini • Giovanni Lorenzo Bernini zw. Gianlorenzo (1598-1680) - włoski rzeźbiarz, architekt, malarz; jeden z najwybitniejszych artystów baroku. • Działał w Rzymie; twórca portretów rzeźbiarskich (portrety kardynała Scipione Borghese, Constancy Bonarelli, króla francuskiegoLudwika XIV), kompozycji mitologicznych (Apollo i Dafne), religijnych (Ekstaza św. Teresy, Dawid), rzymskich fontann (Fontanna Czterech Rzek na Placu Navona, fontanny na Placu św. Piotra).

27. Dzieła Berniniego

28. Dzieła Berniniego

29. Carlo Maderna Carlo Maderna, także Maderno (ur. 1556 w Capolago, zm. 30 stycznia1629 w Rzymie), architekt włoski, główny projektant i wykonawca fasady Bazyliki św. Piotra w Rzymie. Reprezentant wczesnego baroku rzymskiego. Uczeń D. Fontany, od 1587 w Rzymie, następca G. della Porty na stanowisku papieskiego architekta. Od 1603 główny budowniczy watykańskiej bazyliki Św. Piotra - zmieniając jej fasadę i plan z centralnego na podłużny nadał jej obecny kształt (projekt nawy i nowej fasady 1607).

30. Fasada Bazyliki św. Piotra w Rzymie

31. Architektura baroku Charakterystyczne dla epoki było łączenie architektury, malarstwa i rzeźby o maksymalnym natężeniu ekspresji. Wygięcie elewacji i gzymsów pozwalało uzyskać efekty światłocieniowe. Architektura barokowa rozwinęła się we Włoszech, jej współtwórcami byli Giacomo della Porta, Vignola, Maderna, Bernini ) i Borromini.

32. Rzym

33. Wenecja Wiedeń, Watykan

34. Panorama Wersalu

35. Wersal

36. Architektura barokowa w Polsce Wilanów

37. Święta Lipka, Kraków ŚwiętaLipka Kościół św. Anny wKrakowie

38. Fara w Poznaniu

39. Muzyka barokowa • Do największych twórców epoki baroku muzykolodzy zaliczają przede wszystkim Jana Sebastiana Bacha, Jerzego Fryderyka Händla oraz Antonia Vivaldiego. • Muzyka baroku nauczyła się korzystać z wielu środków wyrazu i posługiwała się bogatą stylistyką. Rozwinęła się opera, oratorium i kantata, muzyka instrumentalna sięgnęła też po takie formy jak sonaty, koncerty i uwertury. Jednym z największych, a zarazem jednym z pierwszych kompozytorów okresu baroku był Claudio Monteverdi

40. Literatura barokowa Literatura barokowa zerwała z klarownością odrodzenia. Zaczęła operować nowymi środkami wyrazu: paradoksem, kontrastem, absurdem, anaforą i inwersją. Szokowała czytelnika opisami brzydoty i cierpienia. W literaturze barokowej ścierały się różne koncepcje, czasem sprzeczne, apoteoza ekstazy religijnej z libertynizmem, średniowieczny alegoryzm z ozdobnym, przesyconym metaforami językiem.

41. Literatura Typowymi motywami literatury baroku były Szatan, śmierć, Bóg, piekło. Rozwinął się epos, powieść, komedia, tragikomedia i tragedia. Powstały wielkie dzieła epoki: HamletSzekspira (1600, premiera w 1602), Don KichotCervantesa (1615), CydCorneille'a (1636) ŚwiętoszekMoliera (1664), Raj utraconyMiltona (1600).

42. Twórcy literatury barokowej William Shakespeare, Szekspir (data ur. nieznana, prawdopodobnie 23 kwietnia1564, miejsce ur. Stratford-upon-Avon, ochrzczony 26 kwietnia1564, zm. 23 kwietnia1616 w Stratford-upon-Avon), angielski poeta, dramaturg, aktor. Powszechnie uważany za jednego z najwybitniejszych pisarzy literatury angielskiej oraz reformatorów teatru.

43. Twórcy Molière (Molier, właśc. Jean Baptiste Poquelin, 15 stycznia1622-17 lutego1673) – komediopisarz francuski, także aktor i dyrektor teatru.

44. Polska literatura barokowa Polska była wówczas mocarstwem, zajmowała powierzchnię około miliona km², określała się ją jako oazę wolności. Miała za sobą spektakularne zwycięstwa nad Szwedami i Turkami; jednocześnie jednak zaczęło jej zaglądać w oczy widmo rozprzężenia i upadku. Urosłe do gigantycznych rozmiarów przywileje szlacheckie nadszarpywały jej jedność, co jednak budziło wówczas niepokój tylko nielicznych twórców. Magnateria kształciła się i czerpała wzory z Zachodu, często lekceważąc spuściznę narodową i rodzimy język, panoszyła się wszechobecna francuszczyzna. Szlachta ziemiańska zwróciła się ku sarmatyzmowi, przekonana o starożytnym pochodzeniu Polaków i ich misji dziejowej (mesjanizm); na porządku dziennym było jednak nie tylko pieniactwo i liberum veto, rozbijające sejmiki, ale również duma narodowa i patriotyzm.

45. Literatura polska Magnateria kształciła się i czerpała wzory z Zachodu, często lekceważąc spuściznę narodową i rodzimy język, panoszyła się wszechobecna francuszczyzna. Szlachta ziemiańska zwróciła się ku sarmatyzmowi, przekonana o starożytnym pochodzeniu Polaków i ich misji dziejowej (mesjanizm); na porządku dziennym było jednak nie tylko pieniactwo i liberum veto, rozbijające sejmiki, ale również duma narodowa i patriotyzm.

46. Twórcy literatury barokowej w Polsce Literatura barokowa w Polsce to przede wszystkim Jan Andrzej Morsztyn i Daniel Naborowski, poezja ziemiańska w wydaniu Szymonowica i Morsztyna. Epikę sarmacką reprezentowali: Jan Chryzostom Pasek (Pamiętniki) i Wacław Potocki (Nierządem Polska stoi). W mieście zaczęła się rozwijać nowa forma literatury: literatura plebejska (Jan z Kijan). Poezję metafizyczną, skupioną wokół filozoficznych rozważań nad bytem, czasem i przemijaniem, reprezentowali: Mikołaj Sęp Szarzyński, Daniel Naborowski i Sebastian Grabowiecki. Poezję sarmacką tworzył Potocki , Kochowski i Szymonowic.

47. Szymonowic Sielanka „Silenus” fragment • Nie zżyje z ludźmi, kto się chce o wszystkim badać, • Kto skrzętny i językiem nie umie ten władać. • A język naszkodliwsza sztuka u człowieka, • Przełóż i ciebie każdy omijał z daleka, • A tyś tylko nad brzegi pustymi schadzała, • Ażeś się w wronie pióra na koniec odziała. • I tyś, kruku, przed laty pięknym ptakiem bywał, • I białością z łabęćmi dobrze porównywał. • Język, bezecny język i pióry czarnymi • Oszpecił cię, i z ptaki pomieszał grubymi. • I teraz, gdybyś cicho latał, cicho siadał,

48. sielanka • Mniej byś miewał zazdrości i lepiej byś jadał; • Ale ty wszędzie kraczesz i sroki cię znają, • I psi, i wilcy prawie-ć z gęby wydzierają. • Takie piosnki wymyślał niegdy kształtem nowym • Apollo, gdy za bydłem chodził Admetowym, • I na bukach wycinał. Stamtąd wyczytali • Satyrowie i także po lesiech śpiewali. • Oni śpiewali, lasy im się odzywają, • A lasom się wokoło góry sprzeciwiają. • A starca więc tam one chłopięta trzymały, • Aż już prawie ostatnie zorze zapadały; • Dopiero się rozeszli, każdy w swoje ślady, • Chłopcy z bydłem do domu, Sylen do biesiady