YALOVA ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK İL MÜDÜRLÜĞÜ

1. YALOVA ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK İL MÜDÜRLÜĞÜ 07 Haziran 2013

2. ÇEVRE HUKUKU VE ÇEVRE KANUNU

3. Özellikle 20 inci yüzyılda yaşanan teknolojik gelişmeler ve bu gelişmelere bağlı olarak yaşanan hızlı sanayileşme sonucu ortaya çıkan atıklar, insan ve çevre sağlığını tehdit edici boyutlara ulaşmış, bu tehlike; küresel ısınma, iklim değişikliği, kuraklık, içme suyu kaynaklarının azalması şeklinde kendini göstermeye başlamıştır. Çevre sorunlarındaki artış aynı zamanda çevre ile ilgili tedbir alınması gerekliliğini de ortaya çıkarmış, çevresel değerlerin hukuki güvence altına alınması amacıyla çevreye ilişkin hükümler Anayasa, Kanun  ve  Yönetmeliklerde yer almaya başlamıştır.

4. Anayasamızın 56. Maddesi’nde “ Herkes sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek devletin ve vatandaşın ödevidir.” hükmü yer almıştır.

5. ÇEVRE KANUNU 09.08.1983 tarihinde 2872 sayılı Çevre Kanunu yayımlanmıştır.26.04.2006 tarih ve 5491 sayılı Kanun ile revize edilmiştir.

6. Amaç: Bütün canlıların ortak varlığı olan çevrenin, sürdürülebilir çevre ve sürdürülebilir kalkınma ilkeleri doğrultusunda korunmasını sağlamaktır

7. Çevre Kanununun Temel İlkeleri Kirleten Öder İlkesi (md. 3/g) Entegrasyon (Bütünleyicilik) İlkesi (md. 3/c,d) İşbirliği İlkesi (md. 3/b) Katılım İlkesi (md. 3/e) Önleme İlkesi (md.8/2)

8. 3- İlkeler; Kirleten Öder İlkesi Kirlilikle mücadele masrafları, kirlenme ve bozulmanın önlenmesi, sınırlandırılması, giderilmesi ve çevrenin iyileştirilmesi için yapılan harcamalar kirleten veya bozulmaya neden olan tarafından karşılanır.

9. Kirletenin … gerekli önlemleri almaması veya bu önlemlerin yetkili makamlarca doğrudan alınması nedeniyle kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılan gerekli harcamalar 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre kirletenden tahsil edilir…

10. KİRLETEN ? Faaliyetleri sırasında veya sonrasında, doğrudan veya dolaylıolarak çevre kirliliğine, ekolojik dengenin ve çevrenin bozulmasına neden olan gerçek ve tüzel kişi

11. Önleme İlkesi Kirlenme ihtimalinin bulunduğu durumlarda ilgililer kirlenmeyi önlemekle; kirlenmenin meydana geldiği hallerde kirleten, kirlenmeyi durdurmak, kirlenmenin etkilerini gidermek veya azaltmak için gerekli tedbirleri almakla yükümlüdürler.

12. Kirliliğe sebep olunursa karşılaşılacak durumlar? • Masraf ve harcamalardan sorumluluk • İdari para cezası • İzin ve lisans iptali • Faaliyetin durdurulması • Zararların tazmini- zararlardan sorumluluk • Adli cezalar – Hapis cezası

13. 4- Çevre Korunmasına İlişkin Önlemler ve Yasaklar Kirletme yasağı: Madde 8 – Her türlü atık ve artığı, çevreye zarar verecek şekilde, ilgili yönetmeliklerde belirlenen standartlara ve yöntemlere aykırı olarak doğrudan ve dolaylı biçimde alıcı ortama vermek, depolamak, taşımak, uzaklaştırmak ve benzeri faaliyetlerde bulunmak yasaktır.

14. İdari nitelikteki cezalar-Madde 20 Bu Kanunda ve yönetmeliklerde öngörülen usûl ve esaslara, yasaklara veya sınırlamalara aykırı olarak atık toplayan, taşıyan, geçici ve ara depolama yapan, geri kazanan, geri dönüşüm sağlayan, tekrar kullanan  veya bertaraf edenlere 24.000 Türk Lirası, ithal edenlere 60.000 Türk Lirası idarî para cezası verilir.

15. İdari nitelikteki cezalar-Madde 20 Bu Kanunda ve ilgili yönetmeliklerde öngörülen yasaklara veya sınırlamalara aykırı olarak tehlikeli atıkları toplayan, ayıran, geçici ve ara depolama yapan, geri kazanan, yeniden kullanan, taşıyan, ambalajlayan, etiketleyen, bertaraf  eden ve ömrü dolan tehlikeli atık bertaraf tesislerini kurallara uygun olarak kapatmayanlara

16. Kanunda Alt ve Üst Sınırı Verilen Cezalar Kanunda, idari para cezasının alt ve üst sınırların verildiği hallerde, uygulanacak idari para cezasının miktarını belirlemede takdir yetkisi, idari yaptırım kararını veren merciye aittir. Alt ve üst sınırlar arasında idari para cezasının miktarı belirlenirken, işlenen kabahatin içeriği, failin kusuru ve ekonomik durumu göz önünde bulundurularak ceza takdir edilecektir. (5326 / Madde 17)

17. Fiillerin Tekrarı Madde 23: (Değişik : 26/4/2006 – 5491/15 md.) Bu Kanunda belirtilen idarî para cezaları, bu cezaların verilmesini gerektiren fiillerin işlenmesinden itibaren üç yıl içinde birinci tekrarında bir kat, ikinci ve müteakip tekrarında iki kat artırılarak verilir.

18. İdari cezalarda yetki: Madde 24 – (Değişik: 26/4/2006 – 5491/16 md.) Bu Kanunda öngörülen idarî yaptırım kararlarını verme yetkisi Bakanlığa aittir. Bu yetki, 12 nci maddenin birinci fıkrası uyarınca denetim yetkisinin devredildiği kurum ve merciler tarafından da kullanılır. Bu Kanunda öngörülen idarî yaptırım kararları Bakanlık merkez teşkilâtında genel müdürler, taşra teşkilâtında Çevre ve Şehircilik İl Müdürlerince verilir.

19. Adlî nitelikteki cezalar Madde 26 – (Değişik: 26/4/2006 – 5491/18 md.) Bu Kanunun 12  nci maddesinde öngörülen bildirim ve bilgi verme yükümlülüğüne aykırı olarak yanlış ve yanıltıcı bilgi verenler, altı aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Bu Kanunun uygulanmasında yanlış ve yanıltıcı belge düzenleyenler ve kullananlar hakkında 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun belgede sahtecilik suçuna ilişkin hükümleri uygulanır.

20. Diğer kanunlarda yazılı cezalar Madde 27: Bu Kanunda yazılı fiiller hakkında verilecek idari nitelikteki cezalar, bu fiiller için diğer kanunlarda yazılı cezaların uygulanmasına engel olmaz.

21. Kirletenin Sorumluluğu Madde 28: “Çevreyi kirletenler ve çevreye zarar verenler sebep oldukları kirlenme ve bozulmadan doğan zararlardan dolayı kusur şartı aranmaksızın sorumludurlar. Kirletenin, meydana gelen zararlardan ötürü genel hükümlere göre de tazminat sorumluluğu saklıdır..”

22. 5237 SAYILI TÜRK CEZA KANUNU VE ADLİ CEZALAR

23. 5237 sayılı Türk Ceza Kanununda çevrenin atık ve artıklarla kasten kirletilmesi için hapis cezası, çevrenin taksirle kirletilmesi veya gürültü kirliliği halinde hapis cezası veya adli para cezası öngörülmüştür.

24. Kast ve Taksir’in tanımı TCK’nun 21 ve 22. maddelerinde açıklanmıştır. “Kast, suçun kanuni tanımındaki unsurların bilerek ve istenerek işlenmesidir.” (5237 TCK/21. Madde) “Taksir, dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık dolayısıyla, bir davranışın suçun kanuni tanımında belirtilen neticesi öngörülmeyerek gerçekleşmesidir.” (5237 TCK/22. Madde)

25. TCK. Madde 181Çevrenin Kasten Kirletilmesi (1) İlgili kanunlarla belirlenen teknik usullere aykırı olarak ve çevreye zarar verecek şekilde, atık veya artıkları toprağa, suya veya havaya kasten veren kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (2) Atık veya artıkları izinsiz olarak ülkeye sokan kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (3) Atık veya artıkların toprakta, suda veya havada kalıcı özellik göstermesi hâlinde, yukarıdaki fıkralara göre verilecek ceza iki katı kadar artırılır.

26. TCK. Madde 181 Çevrenin Kasten Kirletilmesi (4) Bir ve ikinci fıkralarda tanımlanan fiillerin, insan veya hayvanlar açısından tedavisi zor hastalıkların ortaya çıkmasına, üreme yeteneğinin körelmesine, hayvanların veya bitkilerin doğal özelliklerini değiştirmeye neden olabilecek niteliklere sahip olan atık veya artıklarla ilgili olarak işlenmesi hâlinde, beş yıldan az olmamak üzere hapis cezasına ve bin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur.

27. TCK. Madde 183Gürültüye Neden Olma İlgili kanunlarla belirlenen yükümlülüklere aykırı olarak, başka bir kimsenin sağlığının zarar görmesine elverişli bir şekilde gürültüye neden olan kişi, iki aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.

28. Türk Ceza Kanununun 4. maddesinde “Ceza Kanunlarını bilmemenin mazeret sayılmayacağı” hükmü bulunmaktadır.

29. SİNCAN 2. SULH CEZA MAHKEMESİ: (DOSYA NO: 2008/974) SUÇ: ÇEVREYİ KASTEN KİRLETMEK SANIKLAR:…………………………….. Yukarıda açık kimliği yazılı sanıklar hakkında mahkememizde yapılan duruşma sonunda: GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ: Sanık savunmasında çevreyi kirletmek gibi bir kastının olmadığını ve yeni çıkan yasadan haberi olmadığındansuçlamayı kabul etmediğini beyan etmiştir.

30. .………….Iç ve Dış Ticaret A.Ş. isimli işletmesine ait atık yağların varillerde açık alanda toplandığı, evsel katı atıkların tesis dışındaki tarlaya atıldığı ve burada bir kısmının yakılmış olduğu, saha içerisinden çıkan yıkama sularının bir kısmının tesis dışındaki tarlaya verildiği, bu şekilde 2872 Sayılı Çevre Kanununun 20 maddesinin ( j ) bendi ile aynı kanunun kirletme yasağı başlıklı 8 maddesinin 1. fıkrasına ve yönetmeliklerde belirtilen standart ve yöntemlere aykırı davranmak suretiyle çevreyi kirlettiği anlaşılmakla eylemine uyan TCK’nun 181/1. maddesi gereğince cezalandırılmasına karar vermek gerekmiştir.

31. HÜKÜM: 1-Sanığın atılı suçu sabit olmakla eylemine uyan TCK nun 181/1 maddesi gereğince ALTI AY HAPIS CEZASI ILE CEZALANDIRILMASINA, 2-Sanığa verilen cezanın TCK nun62/1 maddesi (Takdiri İndirim) Gereğince 1/6 oranında indirilerek sanığın beş ay hapis cezası ile cezalandırılmasına,………………Dair, sanığın yüzüne karşı, kararın tefhiminden itibaren 7 gün içerisinden mahkememize yazılı ya da sözlü olarak müracaat edilerek Yargıtay'da temyiz yoluna başvurulabileceği hususu da hatırlatılarak verilen karar açıkça okunup, usulen anlatıldı.25/12/2008

32. ATIK MEVZUATI

33. ATIK YÖNETİMİ İLE İLGİLİ YÖNETMELİK VE TEBLİĞLER • ATIK YÖNETİMİ GENEL ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİK • TEHLİKELİ ATIKLARIN  KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ • KATI ATIKLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ • AMBALAJ ATIKLARININ KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ • ATIK YAĞLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ • TIBBİ ATIKLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ • HAFRİYAT TOPRAĞI, İNŞAAT VE YIKINTI ATIKLARININ KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ • ATIK PİL VE AKÜMÜLATÖRLERİN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ • ATIK ELEKTRİKLİ VE ELEKTRONİK EŞYALARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ • ÖMRÜNÜ TAMAMLAMIŞ ARAÇLARIN KONTROLÜ HAKKINDA YÖNETMELİK • ÖMRÜNÜ TAMAMLAMIŞ LASTİKLERİN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ • BAZI TEHLİKESİZ ATIKLARIN GERİ KAZANIMI TEBLİĞİ • BİTKİSEL ATIK YAĞLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ

34. ATIK YÖNETİMİ GENEL ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİK Amaç Bu Yönetmeliğin amacı; atıkların oluşumlarından bertaraflarına kadar çevre ve insan sağlığına zarar vermeden yönetimlerinin sağlanmasına yönelik genel esasların belirlenmesidir.

35. SORUMLULUKLAR • Lisans alma yükümlülüğü • Taşıma lisansı alma yükümlülüğü • Kayıt tutma yükümlülüğü • Mali sorumluluk sigortası yaptırma yükümlülüğü • Bertaraf maliyetinin karşılanması

36. ATIK KODLARI

37. ATIK KODLARI

38. ATIK KODLARI

39. ATIK KODLARI

40. TEHLİKELİ ATIKLARIN  KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ Amaç Bu Yönetmeliğin amacı, tehlikeli atıkların, üretiminden nihai bertarafına kadar; • a) İnsan sağlığına ve çevreye zarar verecek şekilde doğrudan veya dolaylı biçimde alıcı ortama verilmesinin önlenmesine, • b) Üretiminin ve taşınmasının kontrolünün sağlanmasına, • c) İthalinin yasaklanmasına ve ihracatının kontrolüne, • d) Yönetiminde gerekli teknik ve idari standartların sağlanmasına, • e) Üretiminin kaynağında en aza indirilmesine, • f) Üretiminin kaçınılmaz olduğu durumlarda, üretildiği yere en yakın mesafede bertaraf edilmesine, • g) Yeterli bertaraf tesisi kurulması ve bu tesislerin çevresel bakımdan sağlıklı bir şekilde kontrolüne, • h) Çevreyle uyumlu yönetiminin sağlanması

41. TEHLİKELİ ATIKLAR

42. ATIK YAĞLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ Atık motor yağı: Belirli bir kullanım süresi sonucunda motorlu araçlardan kaynaklanan ve orijinal kullanım amacına uygun olmayan atık yağlar şeklinde tanımlanır. Atık yağlar, kırmızı renkli ve üzerinde “Atık Yağ” ibaresi yer alan tank/konteynerlerde depolanır. Farklı kategorilerdeki atık yağlar birbirleriyle karıştırılmaz. Bu tankların içine su, benzin, fuel-oil, boya, deterjan, solvent, antifiriz ve motorin gibi herhangi yabancı bir madde karıştırılmaz.

43. MADENİ ATIK YAĞLARIN ZARARLARI • Madeni atık yağlar havaya suya ve toprağa • zarar verirler. Kanalizasyon Sistemine zarar verirler. • Sularda ciddi kirliliğe sebebiyet verirler. • Yakıldıklarında havaya tehlikeli maddeler Yayılır • Toprağa döküldüklerinde içerdikleri pek çok ağır metal toprağı ve yeraltı sularını kirletmektedir.

44. Atık Yağların Bertarafı Atık madeni yağlar güvenli alanlarda biriktirildikten sonra lisans almış şirketler tarafından toplanmalı. Atık Motor Yağları Bakanlığımızca yetkilendirilmiş kuruluş olan PETDER tarafından toplanmaktadır.

45. ATIK PİL VE AKÜMÜLATÖRLERİN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ Pillerin insan sağlığına ve çevreye çok büyük zararları vardır. Piller cıva, kadmiyum, kurşun, çinko, mangan, lityum, demir, nikel, kobalt ve kimyasal maddelerden üretilir. Bu pillerin gelişigüzel çöplere atılması, doğrudan veya dolaylı olarak alıcı ortama verilmesi çevre açısından büyük tehlikeler yaratır. Metaller toprağa ve oradan da yeraltı sularına karışabilir. En başta toprak kullanılmaz hale gelir ve metallerin yarattığı su kirliliği sudaki ekosistemi alt üst eder. Etkilenen sadece su ekosistemi değil, aslında tüm ekosistemdir. Zaman içerisinde bu etkiler insanlar üzerinde de görülür. Atık pillerin sebep olduğu hastalıklar başında, nörolojik bozukluklar, merkezi sinir sistemi hastalıkları, kanser, böbrek ve karaciğer hastalıkları gelir. Pillerin içindeki tüm maddelerin zararı kimi zaman öldürücü boyuta ulaşabilir. Maddeler daha önce de belirtildiği gibi toprağa karışarak hayvanların yediklerinden ya da sulardan insan vücuduna karışır. Ayrıca bir küçük kalem pil 4 metrekare toprak kirletir ve bu toprağı üretim yapamaz hale getirir. Atık piller TAP tarafından, aküler yine lisanslandırılmış firmalar tarafından toplanmaktadır.

46. ATIK PİL VE AKÜMÜLATÖRLERİN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ 2007 yılı verilerine göre AB ülkelerinde yaklaşık 160 bin ton kadar taşınabilir pil piyasaya sürülmüştür. Bu miktardaki piller bünyesinde ise çeşitli metallerden toplam 110-115 bin ton bulunabilmektedir. Bahis konusu metallerin piyasa değeri 50-100 milyon euro olarak hesaplanmıştır. Yukarıdaki açıklamalardan görüleceği üzere atık piller çöpe atılmayacak kadar değerlidirler ve bu nedenle de son on yıl içerisinde Avrupa’da çok sayıda geri kazanım tesisi kurulmuştur.

47. ATIK ELEKTRİKLİ VE ELEKTRONİK EŞYALARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ • Elektrikli ve elektronik ekipmanların bazıları kurşun, berilyum, baryum ve civa gibi çevre ve insan sağlığını tehdit eden toksik maddeler içermektedir. Bilgisayar monitörleri ve televizyonlar yaklaşık 4 kg. kurşun içermektedir. İç yüzeydeki kaplamaları ise tehlikeli atık sınıfına giren fosfor içermektedir. • Türkiye’de yıllık 500 bin ton elektronik atık meydana gelmekte ve bunun sadece %1’i (5 bin ton) geri dönüştürülebilmektedir. • Elektrikli ve elektronik ekipmanlar yine Bakanlığımızca yetkilendirilmiş firmalar tarafından toplanabilmekte ve geri kazanım, bertaraf edilebilmektedir. Yetkisiz kişilerin bu tarz atıkları toplaması yasaktır.

48. ÖMRÜNÜ TAMAMLAMIŞ LASTİKLERİN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ • Faydalı ömrünü tamamladığı belirlenerek araçtan sökülen orijinal veya kaplanmış, bir daha araç üzerinde lastik olarak kullanılamayacak durumda olan ve üretim esnasında ortaya çıkan ıskarta lastikler ömrünü tamamlamış lastik olarak tanımlanır. • Türkiye’de yaklaşık 14 milyon araçtan yıllık ortalama 300.000 ton ömrünü tamamlamış lastik ortaya çıkmaktadır.

49. ÖMRÜNÜ TAMAMLAMIŞ ARAÇLARIN KONTROLÜ HAKKINDA YÖNETMELİK • Amaç: Bu Yönetmeliğin amacı; çevre ve insan sağlığının korunması için araçlardan kaynaklanan atıkların oluşumunu engellemek, ömrünü tamamlamış araçlar ve bunlara ait parçaların yeniden kullanım, geri dönüşüm ve geri kazanım işlemleri ile bertaraf edilecek atık miktarını azaltmak, ekonomik operatörlerin ve geçici depolama alanlarının tabi olacakları standartları ve yükümlülükleri belirlemektir. • ÖTA teslim yeri: Kayıttan düşme ve bertaraf formu temin edilerek ömrünü tamamlamış aracın kayıttan düşme işlemlerinin tamamlandığı yeri, • İşleme tesisi: İşleme tanımı kapsamında yer alan kesme, parçalama, parçalama sonrası oluşan atıkların geri kazanıma veya bertarafa hazırlanması, ömrünü tamamlamış araçlar ve bunlara ait aksam parçaların geri kazanımı veya bertarafı öncesi gerçekleştirilecek faaliyetlerden birini veya bir kaçını gerçekleştiren tesisler,

50. BİTKİSEL ATIK YAĞLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ • Son zamanlarda ülkemizde yağda kızartılmış patates ve diğer yiyeceklerin kullanımında önemli artışlar olmuştur. Bu artışın sonucu kullanılmış bitkisel yağ atıkları da artmıştır. Bitkisel atık yağların kalorileri çok yüksektir. Bu atık yağlar, suya, kanalizasyona döküldüğü zaman su yüzeyini kaplar, su sistemine zarar verir, havadan suya oksijen transferini önler, zamanla suda bozunarak sudaki oksijenin tükenmesini hızlandırır. Atıksu arıtma tesisinin işletme maliyetini artırır. Atık su kanal borularına yapışarak boru kesitinin daralmasına ve tıkanmasına neden olur. Kullanılmış bitkisel yağlar atık su kirliliğinin %25 ini oluşturmaktadır. Denize, akarsuya ve göle ulaşan bitkisel atık yağlar, kuşlara, balıklara ve diğer canlı türlerine zarar vermektedir. Yukarıda sıralanan olumsuzluklardan dolayı Gelişmiş Ülkelerde ve ülkemizde kullanılmış bitkisel yağların kanalizasyona, yüzeysel sulara dökülmesi yasaktır.