DİYABETTE TIBBİ BESLENME TEDAVİSİ

1. DİYABETTE TIBBİ BESLENMETEDAVİSİ BESLENME VE DİYET UZMANI NÜKET YUMUK

2. Diyabet • Şekerin vücutta enerji olarak kullanılması ve depolanması için insüline gereksinim vardır. • İnsülin şekerin kanda yükselmesini önleyen bir hormondur, midenin arkasında pankreas adlı organın beta hücrelerinde yapılır ve kana salgılanır.

3. Diyabet • Yemekten sonra kan şekeri yükselince pankreastaki insülin yapan hücreler uyarılır ve kana insülinverilir. • İnsülin kan şekerinin hücre içine girmesini sağlar. • Böylece kan şekeri normal düzeyde tutulur, yükselmez. • Hücrelere giren şeker burada yakılır ve enerji olarak kullanılır.

4. Diyabet • İnsülin eksikliğinde veya etkisizliğinde şeker hastalığı "diyabet" ortaya çıkar. • Kanda şeker miktarı artar ve böbreklerden idrarla dışarı atılır. • Diyabet: vücudun kan şekerini uygun şekilde kullanamaması ve depolayamamasıdır.

5. DİYABETLİ OLDUĞUNUZU NASIL ANLARSINIZ? • Diyabetli kişilerde sıklıkla aşağıdaki belirtiler görülür;Aşırı susama ve su içmeSık sık idrara çıkmaKilo kaybıAşırı iştah ve çok yemeBulanık görmeCilt enfeksiyonlarıİyileşmeyen yaralarHalsizlik

6. Diyabetli, bu şikayetlerden bir veya bir kaçıyla doktora başvurur ya da genel bir kontrol yaptırdığında ortaya çıkar. Hastalıkla baş etmek için öncelikle hastalığı iyi tanımak gerekir.

7. DİYABET TİPLERİ • TİP 1 DİYABET -GENELLİKLE GENÇ - GENELLİKLE ZAYIF VEYA NORMAL KİLOLU - TANI KONULDUĞU ANDA İNSÜLİN TEDAVİSİ BAŞLANIR. • TİP 2 DİYABET - GENELLİKLE YAŞLI (35-40 YAŞ ÜZERİ) - GENELLİKLE KİLOLU VEYA NORMAL

8. Risk faktörleri • Aşırı kilo • Dengesiz ve Sağlıksız beslenme • Hareketsiz yaşam tarzı • Ailede diyabet hikayesi

9. DİYABETTE KONTROL HEDEFLERİ KAN ŞEKERİ AÇ 70-120 TOK 80-140 GLİKOHEMOGLOBİN (HbA1C : 3 AYLIK ORT.) % 4.5 - 6.5

10. KAN ŞEKERİ NASIL SAĞLIKLI DÜZEYDE TUTULABİLİR? • Hergün aynı miktarda yiyerek • Yemekleri ve ara öğünleri hergün aynı saatte yiyerek • Öğünleri ve ara öğünleri atlamadan • Egzersizi hergün düzenli yaparak • İlaçları hergün aynı saatte alarak

11. HİPERGLİSEMİ(YÜKSEK KAN ŞEKERİ ) NEDENLERİ • Ana ve ara öğünlerde fazla yemek • İlaç yada İnsülin dozunun az olması veya unutulması • Enfeksiyonlar • Egzersizin aksatılması • Stresli dönemler

12. AĞIZ KURULUĞU VE SUSUZLUK SIK İDRARA ÇIKMA SIK ACIKMA YORGUNLUK VEYA UYKU HALİ AÇILAN YARANIN GEÇ İYİLEŞMESİ CİLTTE KURUMA KAŞINTI SIK ENFEKSİYON PUSLU GÖRME AYAKLARDA YANMA KEÇELEŞME HİSSİ CİNSEL FONKSİYON YETERSİZLİĞİ YEMEK KISITLANMADAN HIZLI ZAYIFLAMA HİPERGLİSEMİ BELİRTİLERİ

13. HİPERGLİSEMİ VARSA NE YAPILMALIDIR ? • Beslenme programı • İlaç dozları ve alınma zamanı • Egzersiz programı • Enfeksiyon belirtilerinin olup olmadığı kontrol edilmeli • MUTLAKA kan şekeri takibi yapılmalı ve durum tekrar değerlendirilmelidir.

14. HİPOGLİSEMİ (DÜŞÜK KAN ŞEKERİ) • ÖĞÜNLERİ DÜZENLİ ALMAMAK ÖĞÜNÜ GECİKTİRMEK VEYA YETERSİZ YEMEK • UZUN SÜRELİ VEYA AÇ İKEN EGZERSİZ YAPMAK • ŞEKER DÜŞÜRÜCÜ İLAÇ VEYA İNSÜLİNİ SAATİNDE ALMAMAK VE / VEYA YANLIŞ KULLANMAK • KUSMA VEYA İSHAL GİBİ DURUMLAR

15. Hipoglisemi belirtileri, hipogliseminin hafif, orta veya ciddi olup olmamasına bağlı olarak değişebilir

16. Hipoglisemi belirtilerini hissetme diyabetliler arasında farklılık gösterebilir. Ancak çoğu diyabetli her zaman aynı hipoglisemi belirtilerini hisseder

17. Hipogliseminin belirtileri genellikle aniden görülür.

18. DÜŞÜK KAN ŞEKERİ BELİRTİLERİ • HALSİZLİK GÜÇSÜZLÜK • ANİ SOĞUK TERLEME • ÜŞÜME VE TİTREME • ÇARPINTI • BAŞ DÖNMESİ • GÖZLERDE UÇUŞMA VE KARARMA • ANİ AÇLIK ,MİDEDE EZİLME • SİNİRLİLİK ,DAVRANIŞ DEĞİŞİKLİĞİ • DİKKAT DAĞINIKLIĞI • AĞIZ ÇEVRESİNDE VE DİLDE İĞNELENME • YÜZDE SARARMA

19. DÜŞÜK KAN ŞEKERİ TEDAVİSİ • 2-3 ADET KESME ŞEKER VEYA YARIM SU BARDAĞI ŞERBET VEYA MEYVE SUYU • ŞEKERLİ GIDANIN ARKASINDAN YAKIN OLAN ÖĞÜN VEYA EK BİR ARA ÖĞÜN YENMELİ • ŞUUR KAPALIYSA AĞIZDAN YİYECEK VERİLMEMELİ HEMEN GLUKAGON UYGULANMALI VE / VEYA ACİLE BAŞVURULMALI

20. Diyabette tedavinin amacı kan şekerini normal sınırlarda tutarak diyabete bağlı gelişebilecek sağlık sorunlarının ortaya çıkışını engellemek veya önlemek, yaşam süresini ve kalitesini yükseltmektir.

21. Kan şekerinin sürekli yüksek olmasına bağlı olarak önemli sağlık sorunları gelişebilir.

22. Yüksek Kan Şekeri Sonucu Oluşabilecek Sağlık Sorunları • Kalp-damar hastalıkları • Böbrek sorunları • Göz sorunları • Felç • Ayak yaraları • Duyu kayıpları • Sık enfeksiyonlar • Yara iyileşmesinde gecikme • Cinsel sorunlar

23. Diyabeti kontrol altına almanın ilk adımı onu öğrenmektir.

24. DİYABETLİ BİREY

25. Beslenme Tedavisini İyi Bir Şekilde Uygulamak Bize Ne Kazandırır ? • Kan glikozunu normal bir düzeyde tutar • Kan yağlarının düzenlenmesini sağlar • Uygun vücut ağırlığı sağlar • Çocuklarda uygun büyümeyi ve gelişmeyi sağlar • Diyabetin komplikasyonlarını (böbrek , göz hasarı ve ayak yaraları, kalp damar hastalıkları , nörolojik bozukluklar , hipoglisemi ve hiperglisemi önler) • Yaşam kalitesini ve süresini artırır.

26. ŞEKER HASTALIĞINDA BESLENME TEDAVİSİ NASIL OLMALIDIR?

27. 1. Besin çeşitliliği sağlanmalıdır.

28. TAHILLAR SEBZELER MEYVELER SÜT ET

29. Besin piramidinde önerildiği gibi vücudun ihtiyacı olan besin öğelerini ( CHO, Protein , yağ , vitamin ve mineral) dengeli bir şekilde almak için çeşitli besinler yenmelidir.

30. 2. Günde en az üç ana üç ara öğün beslenilmelidir.

31. Yemeklerin miktarı ve cinsinden daha da önemli olan tüketildiği zamandır. Özellikle 3 ana, 3 de ara öğün düzeninde beslenen diyabetlinin yiyecek miktarlarını da doğru alması ani bir şekilde şeker düşmesi( hipoglisemi) ve şeker yükselmesini (hiperglisemi) önler..

32. 3. İdeal vücut ağırlığı korunmalıdır.

33. Şişman kişilerde aşırı kiloya bağlı olarak insülinin etkisi azalmakta ve bu olay kilo artışı ile daha belirgin hale gelmektedir. Yeterli ve dengeli beslenme programıyla ideal ağırlığa ulaşıldığında insülin yeterli hale gelecek ve kan şekerinin normal düzeyde kalmasına yardımcı olacaktır.

34. 4. Besinler doğru hazırlanmalı, doğru pişirilmeli ve doğru saklanmalıdır.

35. 6. Ekmek ve diğer tahıllar yeterli miktarda tüketilmelidir.

36. 7. Posa tüketimi arttırılmalıdır.

37. POSA, • Kan şekerini yavaş yükseltir • Bağırsak çalışmasını düzenleyerek kabızlığı önler, • Tokluk hissi verir ve böylece kilo kontrolünü sağlar, • Kanda yağların yükselmesini ve kanser yapıcı maddelerin atılmasına yardımcı olur

38. Diyette POSA Nasıl Daha Fazla Tüketilebilir

39. Beyaz ekmek yerine tam buğday, tam tahıllı, kepekli gibi posalı ekmekler tüketerek

40. Pirinç yerine bulgur,makarna tüketerek

41. Meyve suyu yerine taze meyve, bol salata ve sebze tüketerek,Kabuklu yenebilen meyveleri kabuklarıyla tüketerek

42. Bol posalı kuru baklagiller tüketerek diyette posa miktarını arttırabilirsiniz.(haftada 2-3 kez)

43. 8. Şeker tüketimi azaltılmalıdır.

44. Şeker, bal, pekmez, reçel, çikolata, şekerleme, meşrubat, kola, hazır meyve suları gibi basit karbonhidratlar kan şekerini hızlı yükselttiği için tüketilmemeli.

45. 9. Tuz tüketimi azaltılmalıdır.

46. 10. Doymuş yağ tüketimi azaltılmalıdır.

47. Besinlerle alınan fazla yağ ve kolesterol şişmanlığa ve kalp-damar hastalığına neden olabileceğinden sınırlanmalıdır. Bunun için ne yapabiliriz?

48. Etli, tavuklu yemeklere ayrıca pişirirken yağ eklenmemeli. Kendi yağıyla pişirilmelidir. • Kırmızı et yerine tavuk, balık, hindi eti daha çok tercih edilmelidir. • Haftada 1–2 porsiyon balık tüketilmeli • Sakatatlar, salam, sosis, sucuk gibi yağlı besinler yenmemeli • Yemekleri pişirirken kızartma yerine ızgara veya fırında pişirme, buğulama tercih edilmelidir. Özellikle diyabetle birlikte kişilerde obezite (şişmanlık) ve yüksek kolesterol görülme sıklığı fazla olduğu için hamur işi, kızartmalar, yağlı besinlerde diyetten çıkarılmalıdır. • İçeriği bilinmeyen hazır gıdalar tüketilmemelidir.

49. 11. Su ve diğer sıvılar yeterli miktarda tüketilmelidir.

50. 12. Kalsiyum içeriği yüksek besinler tüketilmelidir.