Download
1 / 81
820 likes | 972 Vues
Zarys cybernetycznej teorii trwałego rozwoju (sustainable development) Wizyjne programowanie strategiczne/backcasting w zwiększaniu trwałości światowej społeczności Wykład III 19 lutego 2014.
E N D
Zarys cybernetycznej teorii trwałego rozwoju (sustainable development)Wizyjne programowanie strategiczne/backcasting w zwiększaniu trwałości światowej społecznościWykład III19 lutego 2014
LesławMichnowskiWieloletni (1993-2011) członek Komitetu Prognoz “Polska 2000 Plus” przy Prezydium Polskiej Akademii Naukwww.kte.psl.plleslaw.michnowski@gmail.com
Review of the EU Sustainable Development Strategy (EU SDS) - Renewed Strategy (2006)Research and development18. Research into sustainable development must include short-term decision support projects andLONG-TERM VISIONARY CONCEPTS and has to tackle problems of a global and regional nature. It hasto promote inter- and transdisciplinary approaches involving social and natural sciences andbridge the gap between science, policy-making and implementation. The positive role oftechnology for smart growth has to be further developed. There is still a strong need forfurther research in the INTERPLAY BETWEEN SOCIAL, ECONOMIC AND ECOLOGICAL SYSTEMS, and inmethodologies and instruments for RISK ANALYSIS, BACK- and FORECASTING and PREVENTION SYSTEMS.
Wybrane podstawowe pojęcia:1. moralna destrukcja/degradacja 2. monitoring dynamiczny3. neo-darwinizm społeczny
Moralna destrukcja/degradacja formy życia: utrata przez dotąd zdolną do podtrzymywania życia jego formę (aksjologię, ekonomikę, technikę, itp.) zdolności podtrzymywania, z jej pomocą, życia stosującego ją podmiotu, na skutek zmiany uwarunkowań jego życia. (czym wyższe tempo zmian w wewnętrznych lub zewnętrznych uwarunkowaniach życia, tym większe natężenie tej moralnej destrukcji).
Monitoring dynamiczny: przetwarzanie metodą symulacji komputerowej wiedzy i danych statystycznych odwzorowujących proces życia danej społeczności w prognozę dalszego przebiegu tego procesu, w tym potencjalnych dla niej zagrożeń – pod warunkiem, iż nie będzie interwencji w ten przebieg.
Neo-socjaldarwinizm Fizyczne eliminowanie konkurentów do deficytowych zasobów życia - naturalnych i przyrodniczych(patologiczna (?) metoda przeciwdziałania narastaniu deficytu zasobów naturalnych i bezwzględnej degradacji środowiska przyrodniczego)
Główne tezy poprzedniego wykładu :1. Aktywność orgware – poprawnie ukształtowany stymuluje rozwój, niepoprawnie (lub wrogo) ukształtowany albo moralnie zdegradowany wstrzymuje aktywność prorozwojową lub stymuluje zachowania patologiczne2. Monitoring dynamiczny jako istotne uzupełnienie inwigilacji czystej i interwencyjnej.3. Narastanie kryzysu globalnego jako skutek błędnej jego diagnozy i metody przezwyciężania4. Neo-darwinizm społeczny (przeciwstawny SNK) jako główne współcześnie globalne zagrożenie
Która z poniższych ocen i metod przezwyciężania globalnego kryzysu jest metodą poprawną:1. zasoby są skończone, konieczność - dla SUSTAINABILITY - neo-darwinizmu społecznego i zerowego wzrostu;2. zasoby ziemskie i kosmiczne są praktycznie nieskończone, koniecznośćSUSTAINABLE DEVELOPMENT ŚS, oraz - warunkującej dostęp do zasobów drogą DOINFORMOWYWANEJ PRACY (EncLE) i KOOPERACJI –EKOHUMANISTYCZNEJ/CŻM (Fr. – service for all creation) PRZEMIANY CYWILIZACYJNEJ (EPC)?
EKOHUMANIZM:partnerskiewspółdziałanie dla dobra wspólnego/win-win – wszystkich ludzi (bogatych i biednych, społeczności wysokorozwiniętych i w rozwoju opóźnionych), ich następców oraz środowiska przyrodniczego – POWSZECHNIE WSPOMAGANE nauką i wysoką techniką oraz KULTURĄ INFORMACYJNĄ.==================================Apel Warszawski - O ekorozwójhttp://www.kte.psl.pl/apelw.htm
Jak - wraz z ukształtowaniem ULTRASTABILNOŚCI ŚS – rozwojowo przekształcać jej strukturę, aby wyzwalała ona powszechną ekospołecznie użyteczną aktywność twórczą – warunek eliminowania deficytu zasobów i degradacji środowiska przyrodniczego?
Struktura SCT:1. mikrostruktura (struktura elementów materialnych - ludzi i środków technicznych - oraz wiedzy), jak i makrostruktura (łącząca elementy SCT w systemową całość), lub2. hardware, software, orgware i homeostat.
Przydatność badań systemowych w poszukiwaniu odpowiedzi na powyższe strategiczne pytania
Z prakseologii wynika (spójna z cybernetyką ogólną - N. Wiener) koncepcja sterowania pośredniego - poprzez odpowiednie kształtowanie (aktywnego) orgware’u oraz - wspomaganą potencjalizacją (W. Kieżun)– inwigilację czystą.Lecz z cybernetyki ogólnej wynika także, iż można (pod pewnymi warunkami) tak ukształtować środowisko SCT, iż stanowiące go podmioty będą – nawet bez świadomości, iż są inwigilacyjnie obserwowane – co najmniej chwilowo zachowywały się zgodnie z wolą, nawet zdalnie, a szkodliwie, sterującego taką społecznością.
A zatem istnieje możliwość wywołania z zewnętrz – w ramach neo-darwinizmu społecznego - buntu społecznego, szkodzącego w istocie tak destrukcyjnie podburzonej społeczności, nieświadomej tej formy walki o wyłączne przetrwanie faktycznego inicjatora takiego buntu. Skuteczność tej formy walki zwiększy postawienie na czele tak wywołanego buntu/rewolucji odpowiednio przygotowanego (podporządkowanego inicjatorowi) ośrodka „rewolucyjnej” władzy
Rewolucja jako działanie wielce kryzysogenne – erupcja destrukcji fizycznej, w tym niszczenie niezbędnej dla SD wiedzy.(Teologia wyzwolenia – a rewolucja).
Cybernetyka rozwojua będąca skutkiem ultrastabilności ŚS ekohumanistyczna przemiana cywilizacyjna (EPC)
N. Wiener: wzrost szybkości wrażego samolotu jako powód moralnego zdegradowania się tradycyjnej – na metodzie FEEDBACK opartej - obrony przeciwlotniczej (OPL), nakierowującej ogień bezpośrednio na dany samolot oraz – w przypadku niepowodzenia - „post factum” korygującej nastawy celownika.W sytuacji takiego radykalnego wzrostu tempa zmian w uwarunkowaniach działania OPL konieczność rozbudowania OPL o FEEDFORWARD.
FEEDBACKsprzężenie zwrotne nadążające(węższe, „sterownicze”, ujęcie)Korygowanie przebiegu procesu metodą „post factum”, czyli ocena ew. odchylenia od - i przybliżanie do - stanu pożądanego.A więc także podejmowanie – dotyczących orgware’u - działań dostosowawczych dopiero na podstawie stwierdzenia w praktyce dokonanych zmian w wewnętrznych lub zewnętrznych uwarunkowaniach życia(także inne ujęcie pojęcia feedback – w teorii dynamiki systemów)
FEEDFORWARDsprzężenie zwrotne wyprzedzającePrzewidywanie zmian w uwarunkowaniach życia i z wyprzedzeniem podejmowanie działań dostosowawczych. A także korygowanie przebiegu sterowanego tak procesu z wykorzystaniem sukcesywnie prowadzonego monitoringu dynamicznego – czyli także w sposób wyprzedzający.
Aby trafić w szybko lecący samolot m.in.. należy:1. określić po jakim czasie dotrze do niego obronny pocisk OPL, czyli jaka jest aktualna inercja OPL;2. określić, w którym miejscu będzie prawdopodobnie znajdował się w tym czasie wraży samolot, a więc i jaka będzie trajektoria dalszego jego lotu;3. obronny pocisk kierować w miejsce najbardziej prawdopodobnej – w momencie osiągnięcia - lokalizacji samolotu;4. mieć rezerwę pocisków i zdolność szybkiego określenia nowej jego lokalizacji i ponownego wycelowania w przypadku nietrafienia;5. mieć alternatywne środki obrony w przypadku niepowodzenia OPL.
A ponadto; 1. dysponować teorią sterowania układami dynamicznym w sytuacji wysokiej zmienności uwarunkowań ich funkcjonowania; 2 znać statyczne i dynamiczne właściwości podlegających sterowaniu układów (np. samolot-OPL);3. posiadać umiejętność zwiększania stopnia elastyczności adaptacji do nowych uwarunkowań funkcjonowania m.in. takiego j.w. systemu obrony życia.
Na konieczność dostosowania form życia ŚS do jakościowo nowych, w wyniku rozwoju nauki i techniki, szybko ulegającym zmianom warunków ludzkiego życia, szczególną ostrzegawczą uwagę zwrócił w „Szoku przyszłości” A. Toffler.
Aby Człowiek mógł nadal kontynuować swe życia i rozwój musi – zdaniem Tofflera – opanować umiejętność funkcjonowania w tej jakościowo nowej sytuacji, którą cechuje utrata skuteczności dotąd sprawnie funkcjonujących - doświadczeniem przeszłości popartych – procedur lub stereotypowych obronnych reakcji. Konieczność praktopijnej wizji przyszłości.
Z prac i przemyśleń N. Wienera oraz A. Tofflera, jak również omówionych poprzednio wniosków z monitoringu dynamicznego (procesu życia ŚS - Granice wzrostu 1072, 2004, Raport Randersa), wynika, iż ŚS znalazła się w jakościowo nowym stanie uwarunkowań jej życia w Stanie Zmian i Ryzyka (SZiR).
Dwa rodzaje zmian: 1. Zmiany w czasie W SENSIE KRÓTKIM: zmiany cyklicznie się powtarzające (dzień-noc, lato-zima, itp.).2. SZiR dotyczy zmian w czasie W SENSIE DŁUGIM, czyli zmian o charakterze jakościowym, będących skutkiem procesu ewolucji, m.in.. od BinBang’u do pojawienia się ludzkiego intelektu.
Stan Zmian i Ryzyka (SZiR) (1):1. Tak szybko wraz rozwojem n-t postępująca moralna destrukcja (dotąd poprawnych form życia, lecz już niezgodnych z nowymi jego uwarunkowaniami), iż jedynie - dotąd sprawną - metodą feedback nie można nadal utrzymywać ultrastabilności ŚS.
Stan Zmian i Ryzyka (SZiR) (2): 2. W SZiR konieczność dodania do feedback, jakościowo nowego podukładu sterowania procesem życia ŚS: FEEDFORWARD – o wzrastającym wraz z rozwojem, prognostycznym zasięgu – niezbędnego, w tej nowej sytuacji. do adaptacyjnych działań wyprzedzających zmiany w uwarunkowaniach życia (duża inercja);3. Ponadto, ze względu na brak możliwości w pełni skutecznego prognozowania i na tej podstawie w pełni poprawnej wyprzedzającej adaptacji, konieczność gromadzenia rezerw zasobów życia „na wszelki wypadek”.
Kryzys globalny skutkiem niedostosowania ŚS do życia w SZiR?
Jay. W. Forrester 1971/95, kryzys globalny, bo brak:- umiejętności analizy systemowej; - INFORMACYJNYCH NARZĘDZI WSPOMAGANIA POLITYKI, oraz- wiedzy o właściwościach i współzależnościach elementów systemów społecznych, a szczególnie brak:- KULTURY INFORMACYJNEJ POLITYKÓW.(Boston 2008 - jak medycyna sto lat temu)
W SZiR konieczność stosowania zasady OGRANICZONEGO ZAUFANIA do społeczno-gospodarczych, w tym technicznych (m.in.. medycyna!), rozwiązań sprawdzonych poprzednio, lecz w jakościowo odmiennych, aniżeli aktualne, warunkach.
Radykalnie odmienne skutki restauracji kapitalizmu w warunkach;1. nadmiaru dostępnych zasobów naturalnych i przyrodniczych, albo2. narastającego deficytu zasobów naturalnych i bezwzględnej degradacji środowiska przyrodniczego.
Wiedza o sposobie poprawnej – w danej sytuacji – MODERNIZACJI (a nie restrukturyzacji) struktury SCT, w tym zwłaszcza jego orgware’u, jako warunek podstawowy zapewniania ultrastabilności SCT – w tym rozpoznawania i rozwojowego przekraczania granic jego wzrostu – a wraz z tym: SD ŚS.
G. Nadlera ‘idealnego projektowania” koncepcja modernizacji m.in. ŚS (1):1. Ze względu na zmienność uwarunkowań, aktualna struktura każdej organizacji nieuchronnie ulega sukcesywnie postępującej moralnej degradacji.2. Zatem zespół zamierzający ją zmodernizować powinien odmiennie, aniżeli tradycyjnie, przystępować do projektowania jej rozwojowej/doskonalącej przebudowy lub przezwyciężenie kryzysu, w której się ona znalazła.3. Należy odejść od tradycyjnej – jako działania wstępnego - oceny stanu istniejącego, w tym krytyki: - istniejących aktualnie mankamentów, oraz - dotychczasowych twórców, danej organizacji.
G. Nadlera ‘idealnego projektowania” koncepcja modernizacji m.in. ŚS (2):4. Uznać, iż aktualny jej stan z natury rzeczy podlega – wraz ze zmianami w uwarunkowaniach funkcjonowania – moralnej degradacji, zatem musi ulec przebudowie.5. Rozpoznać misję jaką na rzecz środowiska społeczno-przyrodniczego może optymalnie spełniać dana organizacja.6. Zaprojektować – zgodną z nowymi uwarunkowaniami –„idealną” formę jej struktury , w tym orgware’u , umożliwiającą minimalnym kosztem pełnienie tej misji.
G. Nadlera ‘idealnego projektowania” koncepcja modernizacji m.in. ŚS (3):7. Określić wszelkie ograniczenia uniemożliwiające ukształtowanie tej „idealnej” formy organizacyjnej. 8. Opracować program sukcesywnego eliminowania tych ograniczeń, które mogą – i jak - zostać stopniowo wyeliminowane. 9. Opracować możliwą do zrealizowania (praktopia) WIZJĘ przyszłościowej formy organizacji i na tej podstawie strategię („mapę drogową”) jej osiągania, czyli sposób realizacji takiej wizji metodą wizyjnego programowania strategicznego/backcasting (Odnowiona [2006] EU SDS).
G. Nadlera ‘idealnego projektowania” koncepcja modernizacji m.in. ŚS (4):10. Każdy etap realizacyjny powinien być poprzedzony eliminowaniem ograniczeń realizacyjnych jego dotyczących, a także systemem wartościowania jego skutków, celem: - stwierdzania czy faktycznie postępuje zbliżanie do strategicznego celu (tak stopniowo realizowanej modernizacji danej organizacji), lub - korygowania danej strategii.
G. Nadlera ‘idealnego projektowania” koncepcja modernizacji m.in. ŚS (5):11. W prace modernizacji należy włączyć dotychczasowych budowniczych modernizowanej organizacji celem wykorzystania ich doświadczeń realizacyjnych.Nadler G. 1967, Work Systems Design: the IDEALS concept, Illinois. nef 2010,Michnowski L. 2003c, Analiza zmienności w kształtowaniu strategii trwałego rozwoju (sustainable development) (Changes analysis in shaping sustainable strategy), [w:] Filozoficzne i społeczne uwarunkowania zrównoważonego rozwoju, (red. Artur Pawłowski), Monografie Komitetu Inżynierii Środowiska Polskiej Akademii Nauk, vol. 16, Lublin 2003: http://www.kte.psl.pl/analizazmiennosci.pdf
A zatem czy i jak kształtować w ramach wizyjnego programowania strategicznego/backcasting (EU SDS 2006) wieloetapową strategię SD ŚS?
Wniosek cybernetyki rozwoju: wizja zmodernizowanej organizacji i na jej podstawie realizująca ją strategia winny być wypracowane z wykorzystaniem cybernetycznej teorii trwałego rozwoju (SD) SCT oraz symulacyjnych metod dynamiki systemów J.W. Forrestera.W przeciwnym razie, zamiast spełniać rolę praktopii (A. Toffler) może być jedynie utopią nierealizowalną – „pobożnym życzeniem”.
Analiza systemowa J.W.Forrestera jako pomoc w kształtowaniu, metodą backcasting, strategii trwałego rozwoju ŚS
Analiza systemowa - z zastosowaniem aparatury cybernetyki rozwoju - celem poznania istoty obecnego kryzysu oraz możliwości i uwarunkowań ukształtowania zdolności trwałego rozwoju światowej społeczności.
Modelowaniejako podstawa analizy systemowej celem poznawania właściwości i przyszłego (w zależności od zmian w oddziaływaniach/środowisku) zachowania się badanego obiektu/sż
Izomorfizmhomomorfizmułatwienie w poszukiwaniu społeczno-gospodarczych poprawnych modernizacyjnych rozwiązań
