H elstu áhrif ESB aðildar fyrir íslenska ferðaþjónustu

Helstu áhrif ESB aðildar fyrir íslenska ferðaþjónustu Ráðstefna Samtaka ferðaþjónustunnarGrand Hótel 16. október 2008 Gunnar Haraldsson, Hagfræðistofnun Háskóla Íslands

Upplegg • Almennt um ferðaþjónustu sem iðngrein • Nokkur orð um íslenska ferðaþjónustu, einkenni og sérkenni • Áhrif aðildar á íslenska ferðaþjónustu • Upptaka evru • Önnur áhrif • Niðurstöður

Ferðaþjónusta sem iðngrein • Spá World Tourism Council fyrir árið 2010 • 12% af heimsframleiðslunni • 250 milljónir starfa • 9% af heildarvinnuafli í heiminum • Gríðarlegur vöxtur á síðustu áratugum • Almenn velmegun • Tæknibreytingar

Nánast alls staðar • Vöxtur ferðaþjónustu bæði í ríkum og fátækum löndum • Framtíðin björt

Nokkur orð um íslenska ferðaþjónustu • Náttúrutengd ferðaþjónusta • Menningartengd ferðaþjónusta • Viðskiptaferðir/ráðstefnur • Skemmtiferðaskip

Erfiðleikar við að meta þjóðhagslegt mikilvægi ferðaþjónustu • Mikið um hlutastörf • Samtvinnuð við aðra atvinnustarfsemi • Láglaunastörf/kvennastörf • Ójöfn dreifing eftir svæðum • Árstíðarsveiflur

Ferðamönnum til Íslands fer stöðugt fjölgandi Heimild: Hagstofa Íslands

Íslendingar eru líka ferðamenn á Íslandi Heimild: Hagstofa Íslands

Íslendingar öðruvísi ferðamenn • Sést glöggt á nýtingu gistirýmis ...

Efnahagslegir áhrifavaldar fyrir erlenda ferðamenn • Kostnaður við að koma til Íslands og dvelja hér • Möguleikar til að njóta einhvers á Íslandi, þ.e. innviðir, aðstaða • Sérstaða Íslands sem ákvörðunarstaðar • Aðgengi, s.s. starfsemi ferðaskrifstofa sem bjóða uppá eða sérhæfa sig í ferðum til Íslands • Kynning á Íslandi sem ferðamannalandi

Hverju myndi aðild Íslands að Evrópusambandinu breyta? • Ekki miklu á flestum sviðum • Erum þegar í Schengen og fjórfrelsinu • Aðgangur Íslendinga að ýmis konar rannsóknar- og þróunarsjóðum • Tvö sérstök álitamál • Upptaka evru • Önnur áhrif

Hvað með ferðamenn frá ESB? (1) Heimild: Hagstofa Íslands

Hvað með ferðamenn frá ESB? (2) Heimild: Hagstofa Íslands

Þróunin hvað varðar þjóðerni ferðamanna • Ekki hægt að sjá miklar breytingar sem máli skipta • Hins vegar eru miklar breytingar sem hafa ekki afgerandi áhrif

Áhrif upptöku evru • Minnkar gengisáhættu fyrirtækja í ferðaþjónustu þó ekki að öllu leyti • Eyðir gengisáhættu ferðamanna sjálfra • Verðsamanburður auðveldari • (Dregur úr ‘framandleika’ Íslands) -> skoðum þetta aðeins nánar með gengið

Ferðamenn og gengi Heimild: Hagstofa Íslands

Áhrif gengis á ferðamannastraum • Ekki verður séð að gengi íslensku krónunnar hafi mikil áhrif á ákvörðun fólks um að koma til landsins • Aðrir þættir virðast vega þyngra • Ákvörðun um ferð til Íslands er annars eðlis en ákvarðanir um ferðir til ‘nálægra’ landa eða svæða innan Evrópu

Ályktun • Upptaka evru ein og sér hefur ekki mikil áhrif á ákvörðun fólks um hvort það ferðast til Íslands eða ekki • Hins vegar eru jákvæð áhrif á aðila sem starfa í ferðaþjónustu óumdeild • Þessi jákvæðu áhrif gilda jafnt fyrir innlenda sem erlenda aðila í ferðaþjónstu

Ferðamannaiðnaðurinn lýtur hagfræðilegum lögmálum • Áhrif gengisins virðast ekki hafa haft mikil áhrif á erlendan ferðamannastraum til landsins • Það þýðir ekki að efnahagsástand á hverjum tíma hafi engin áhrif á ákvarðanir fólks um ferðalög • Sést glöggt ef við skoðum áhrif gengisbreytinga á ákvarðanir Íslendinga

Utanlandsferðir og hagsveiflan Heimild: Hagstofa Íslands

Hér eru áhrifin augljós hvað varðar Íslendinga • Sterkt gengi hvetur fólk til utanferða • Veikt gengi letur fólk til utanferða • Sama hlýtur að gilda um aðrar þjóðir

Ósamhverfni • Umhugsunarvert fyrir ferðaþjónustuna • Hingað til hefur gengið ekki haft áhrif á ferðir útlendinga til landsins • Mikil áhrif á ferðir Íslendinga til útlanda

Örlítil athugasemd... • Þetta gæti breyst. Hér er verið að horfa til fortíðar • Miklar gengisbreytingar gætu haft áhrif á ákvarðanir erlendra ferðamanna • Auk þess ljóst að efnahagsástand í Evrópu hlýtur að hafa áhrif á ferðamannastraum og stefnur

Önnur áhrif en vegna evru/gengis • Hér erum við ekki bara á hálum heldur þunnum ís • Fátt sem bendir til að rekstrarumhverfi ferðamennsku hér breytist að einhverju marki

Þó má nefna nokkur atriði • Áhrif styrkjakerfis ESB • Aukin þátttaka Íslendinga í stefnumótun varðandi ferðamannaiðnaðinn í Evrópu

Áhrif styrkjakerfis • Höfum nú þegar aðgang að þeim styrkjum sem bjóðast gegnum EES samninginn • Rammaáætlanir • Aðrir rannsóknar- og þróunarstyrkir • Höfum minni eða engan aðgang að annars konar styrkjakerfi ...

Óbein áhrif • Styrkir Evrópusambandsins tengjast búsetu/byggðaþróun og landbúnaði frekar en öðrum iðngreinum • Slíkir styrkir geta haft áhrif á ferðaþjónustu með óbeinum hætti • Innviðir (samgöngur, samskiptaþjónusta,...) • Styrking ákveðinna byggðarlaga, ...

Þátttaka í stefnumótun ESB • Ýmislegt í gangi í ESB og Evrópuráðinu hvað varðar stefnumótun í ferðamannamálum • ‘Destinations of Excellence’ • Sjálfbær ferðaþjónusta • Félagsleg ferðaþjónusta • ... • Spurning hvort aðilar í íslenskri ferðaþjónustu telja að þarna séu sóknarfæri

Niðurstöður • Áhrif inngöngu í ESB á ferðaþjónustu: • Lítil áhrif á samsetningu ferðamanna (t.d. hvað varðar þjóðerni, aldurssamsetningu, o.s.frv.) • Lítil áhrif af upptöku evru hvað varðar komu erlendra ferðamanna en gætu verið meiri hvað varðar ferðlög Íslendinga bæði erlendis og innanlands • Gengis/evruáhrifin gætu breyst • Almennt efnahagsástand hefur áhrif á ferðamennsku bæði hérlendis og erlendis • Hugsanleg langtímaáhrif vegna aukinnar ‘nálægðar’ við lönd í Evrópusambandinu • Hugsanlega einhver óbein áhrif vegna stefnu sambandsins í byggðamálum og við uppbyggingu innviða

H elstu áhrif ESB aðildar fyrir íslenska ferðaþjónustu