De vrouwelijke huisarts en haar praktijk - evenwicht tussen zorg voor continuïteit en zelfzorg -

1. De vrouwelijke huisarts en haar praktijk- evenwicht tussen zorg voor continuïteit en zelfzorg - Dr. Myrjam Cramm, huisarts Voorzitster Commissie Vrouwelijke Huisartsen WVVH UA - vrouwenstudies - 28/02/2005

2. Inhoud • Commissie Vrouwelijke Huisartsen • Vervrouwelijking: cijfers en impact • Presentatie focusgroepenonderzoek • Discussie UA - vrouwenstudies - 28/02/2005

3. Commissie Vrouwelijke Huisartsen - WVVH • Basisfilosofie: • bieden van ondersteuning aan vrouwelijke huisartsen • VHENUS (Vrouwelijke Huisartsen Energiek Netwerk voor Uitwisseling en Samenwerking) UA - vrouwenstudies - 28/02/2005

4. Commissie Vrouwelijke Huisartsen - WVVH • Analyse van de wetenschappelijke literatuur met betrekking tot vrouwelijke artsen • Actieve deelname aan congressen • Eigen wetenschappelijk onderzoek uitvoeren UA - vrouwenstudies - 28/02/2005

5. Vervrouwelijking: cijfers • België telt eind 2004 45.991 artsen (1/217 inwoners) • 1/3 van het artsenkorps is vrouw • 14.040 erkende huisartsen • Slechts 8.700 met een behoorlijke praktijk • 75% van de huisartsen werkt solo • Het aantal huisartsenpraktijken in België is niet bekend • 70-80% van de huisartsen is ouder dan 45 jaar, 20% is ouder dan 60 jaar. UA - vrouwenstudies - 28/02/2005

6. Vervrouwelijking medisch corps: cijfers Uit: Compendium Gezondheidsstatistiek 2001 (BIGE) UA - vrouwenstudies - 28/02/2005

7. FEMINISATIE van de GENEESKUNDE in BELGIE 1000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 male female number of medical degrees 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90 95 years F. Decaluwe, 1999, thesis Ghent

8. Vervrouwelijking medisch corps volgens leeftijdsklasse (gegevens van 1 januari 1999) Leeftijd % vrouwelijke artsen <25j 68 25-29j 67 30-34j 48 35-39j 37 40-44j 31 45-49j 24 50-54j 17 55-59j 13,5 60-64j 11,5 65-69j 9,5 70-74j 8,5 75+ 10 UA - vrouwenstudies - 28/02/2005

9. Graad van feminisatie in de huisartsgeneeskunde

10. Conclusie: herstel het evenwicht • in kwantiteit • in kwaliteit artsen voor de 21ste eeuw hebben mannelijke en vrouwelijke waarden in evenwicht UA - vrouwenstudies - 28/02/2005

11. Vervrouwelijking huisartsen • Financieel minder aantrekkelijk • Uitholling van de professionele autonomie • Structuur gezondheidszorg • Controlerende functie van de overheid • Beroep geniet minder aanzien • Patiënten zijn mondiger en veeleisender UA - vrouwenstudies - 28/02/2005

12. Biomedisch model(19° e.) To cure Biopsychologisch model(20° e.) To care Huisarts: gender difference • Arts • observator • actief • diagnose & • behandeling Patiënt • Arts • Patiënt • klacht • passief • leek Expressief & relationeel Instrumenteel & technisch UA - vrouwenstudies - 28/02/2005

13. Huisartsen: gender difference • Interessepunten van vrouwelijke HA • Vrouwengezondheidszorg • Psychosociale problemen • Preventie • Wetenschappelijk onderzoek specifiek gestoeld op vrouwelijke noemer UA - vrouwenstudies - 28/02/2005

14. Hoofdberoep van artsen die als huisarts afstudeerden, vijf jaar na promotie (S. Van Baelen, 2001)

15. FOCUS OP DE HUISARTS… …OP WEG NAAR MORGEN De commissie vrouwelijke huisartsen i.s.m. de afdeling onderzoek van de WVVH 24 april 2003 Resultaten van een focusgroepenonderzoek UA - vrouwenstudies - 28/02/2005

16. Waarom dit onderzoek? • Steeds meer artsen zijn vrouw. • Vrouwelijke huisartsen haken af • Moeilijke combinatie werk - gezin • Ervaren mannelijke huisartsen hetzelfde als hun vrouwelijke collega’s? UA - vrouwenstudies - 28/02/2005

17. De onderzoeksvragen • Welke problemen ondervinden (vrouwelijke) huisartsen in het combineren van een gezinsleven met de uitoefening van een praktijk? • Welke oplossingen stellen huisartsen voor om beide te combineren? UA - vrouwenstudies - 28/02/2005

18. Kwalitatief onderzoek Geschikt om een thema te verkennen Onbevooroordeeld te onderzoeken Kan inspireren voor verder onderzoek Focusgroepen Rondetafelgesprek / draaiboek Audio-opname wordt uitgetikt Analyse van uitspraken De werkwijze UA - vrouwenstudies - 28/02/2005

19. Concreet • Fase 1: 3 groepen ♀huisartsen • Fase 2: vrouwelijke huisartsen met bijzondere engagementen • Fase 3: 3 gemengde groepen ♀ + ♂ UA - vrouwenstudies - 28/02/2005

20. Knelpunten… …vloeien voort uit: • De vereisten van de huisartspraktijk • De positie en eindverantwoordelijkheid t.a.v. het gezin en huishouden • Het zoeken naar evenwicht tussen privé en praktijk UA - vrouwenstudies - 28/02/2005

21. De vereisten van de huisartspraktijk • De continuïteit van zorgen voor de patiënt • Permanente bereikbaarheid • Onvoorspelbaarheid van het werk • Vraagt extra organistie t.a.v. gezin • Vraagt extra tijdsinvestering • Vraagt grote flexibiliteit UA - vrouwenstudies - 28/02/2005

22. De vereisten van de huisartspraktijk • De gebrekkige financiering versus werklast: • Administratie: papierberg, dossierwerk… • Secretariaat • Bijscholing • De kosten van het onvoorspelbare UA - vrouwenstudies - 28/02/2005

23. Verantwoordelijkheid t.a.v. het gezin « Torn between two lovers …‘ » Dualiteit ----- soms onmogelijke keuze • Wil optimaal beschikbaar zijn voor haar gezin • Wil optimaal beschikbaar zijn voor haar patiënten Vooral een probleem voor vrouwen UA - vrouwenstudies - 28/02/2005

24. Evenwicht privé / praktijk • Grenzen stellen en bewaken is een noodgedwongen leerproces • Vrouwen hebben hier voortrekkersrol • Huisarts = roeping Huisarts = beroep UA - vrouwenstudies - 28/02/2005

25. Problemen Continuïteit van zorg Financiering Oplossingen Telesecretariaat/GSM Samenwerkings-verbandeno.v.v. associatieso.v.v. informele afsprakeno.v.v. wachtdiensten Tariefaanpassingen Oplossingen: microniveau De vereisten van de praktijk UA - vrouwenstudies - 28/02/2005

26. Problemen Continuïteit van zorg Financiering Oplossingen: macroniveau De vereisten van de praktijk Oplossingen • Financieel steunen van samenwerkings-verbanden • Basisvergoeding + vergoeding per prestatie • Structuur GZHzorg: vb. inschrijving patiënten • Aftrekbaarheid onkosten onvoorspelbare • Betaalde bijscholing

27. Microniveau Emancipatie van de partner Grenzen stellen en bewaken Flexibel hulpcircuit Macroniveau Emancipatie van de man ondersteunen Deeltijdse opleiding Deeltijdse wacht Verdeling permanentie Bijscholing tijdens werkuren Oplossingen Verantwoordelijkheid t.a.v. het gezin

28. Microniveau Begrip en steun van collega’s Goede communicatie met patiënten Consequent grenzen laten respecteren Woonst en werk scheiden Oplossingen Evenwicht privé / praktijk Macroniveau • Gepast gebruik hulpverlening 1e lijn bevorderen door richtlijnen van de overheid • Richtlijnen laten respecteren UA - vrouwenstudies - 28/02/2005

29. Besluit • Nood aan herwaardering van de huisartsgeneeskunde • Een vernieuwde invulling van de rol van de huisarts UA - vrouwenstudies - 28/02/2005

30. Discussie • Is er nog plaats voor de huisartsgeneeskunde in een verander(en)de maatschappij? • hoe kan het beroep opnieuw aantrekkelijk worden voor pas afgestudeerde huisartsen? • wat dient er prioritair te veranderen zodat niet nog meer artsen afhaken? UA - vrouwenstudies - 28/02/2005

31. Discussie • Wat met de responsabilisering van de patiënten? • Waar staat je partner/gezin in deze discussie? UA - vrouwenstudies - 28/02/2005