Akcesja Rosji do WTO a sektor chemiczny w Polsce

1. Akcesja Rosji do WTO a sektor chemiczny w Polsce Katarzyna Kacperczyk Dyrektor Departamentu Współpracy Ekonomicznej Ministerstwo Spraw Zagranicznych 6 listopada 2012 r.

2. Rosja w WTO: droga do członkostwa • 18-letnia droga Rosji do członkostwa w WTO: • czerwiec 1993 r.: wniosek akcesyjny Rosji do WTO • listopad 2011 r.: przyjęcie przez Grupę Roboczą ds. Akcesji do Rosji warunków członkostwa Rosji w WTO (zakończenie negocjacji) • grudzień 2011 r.: formalne przyjęcie warunków członkostwa (8. Konferencja Ministerialna WTO: Genewa, 15-17 grudnia 2011 r.) w czasie Prezydencji RP w Radzie UE • lipiec 2012 r.: ratyfikacja przez rosyjską Dumę Państwową protokołu o akcesji z 16 grudnia 2011r. • sierpień 2012 r.: Rosja -156. członkiem WTO. Krajowa Izba Gospodarcza, „Czy Rosja może mieszać w polskiej chemii?”, Warszawa, 6 listopada 2012 r.

3. Warunki akcesji Rosji do WTO – zobowiązania ogólne • Zawarcie 30 bilateralnych umów dot. dostępu do rynku usług oraz 57 umów dot. dostępu do rynku dóbr • Zobowiązania jakościowe: • zniesienie barier dla zacieśniania stosunków gospodarczych, w tym dla utworzenia strefy wolnego handlu i podpisania nowego porozumienia o współpracy Rosja- UE; • powstrzymanie od arbitralnego podnoszenia stawek celnych oraz wprowadzania barier pozataryfowych • włączenie Rosji w system rozwiązywania sporów WTO. • Zobowiązania ilościowe: • Obniżenie stawek celnych: średnia stawka celna na wszystkie produkty wynosi 7,8% (wcześniej 10%), średnia stawka na towary przemysłowe wynosi 7,3% (wcześniej 9,5%) • Podniesienie regulowanego poziomu cen gazu na zasadzie tzw. „cost plus plus” (pokrycie kosztów wydobycia, utrzymanie i polepszenie infrastruktury oraz wypracowanie zysku). Krajowa Izba Gospodarcza, „Czy Rosja może mieszać w polskiej chemii?”, Warszawa, 6 listopada 2012 r.

4. Warunki akcesji Rosji do WTO – ujęcie sektorowe • Wzrost obrotów handlowych z Polską. • Implikacje dla sektora spożywczego: • Korzyści dla hodowców trzody chlewnej – zmniejszenie stawek celnych w imporcie żywych świń, zostaną zmniejszone do 5 proc. Import świń zarodowych czystej rasy będzie bezcłowy. • Import mięsa wieprzowego w ramach kontyngentu - zmniejszenie stawek celnych z 15 proc. do zera (poza kontyngentem redukcja stawek z 75 do 65 proc.) • Eksport serów – w większości przypadków stawki celne na poziomie15 proc. • Soki i przetwory owocowe – spadek stawek celnych z 15 do 14 proc. • Stopniowe otwieranie rosyjskiego rynku samochodowego - szansa dla polskich zakładów samochodowych • Przykłady obszarów konkurencyjnych: • surowce energetyczne: ropa, gaz, węgiel – konkurencja dla polskich kopalń • nawozy sztuczne: korzyści dla rosyjskich producentów korzystających z tańszego gazu • wyroby stalowe: będą konkurować z wyrobami rosyjskimi Krajowa Izba Gospodarcza, „Czy Rosja może mieszać w polskiej chemii?”, Warszawa, 6 listopada 2012 r.

5. Akcesja Rosji do WTO:zobowiązania dot. sektora chemicznego • Obniżenie średniej stawki celnej na produkty chemiczne z 6,5% do 5,2% (niektóre produkty, m.in.: mydła, detergenty, linoleum, cześć wyrobów plastykowych uzyskała 5-6-letni okres przejściowy). • Handlowe aspekty własności intelektualnej (Porozumienie TRIPS) – Rosja będzie stosowała wszystkie przepisy dot. aspektów handlowych praw własności intelektualnej bez stosowania okresów przejściowych. • Techniczne bariery w handlu – implementacja warunków Porozumienia dot. Technicznych Barier w Handlu (Technical Barriers to Trade – TBT). Porozumienie TBT zawiera zobowiązanie do stosowania koniecznych regulacji technicznych w celu uniknięcia niepotrzebnych barier w handlu. Implementacja zobowiązań ułatwi handel większością produktów. • Liberalizacja dostępu do sprzedaży hurtowej, detalicznej oraz systemu autoryzowanej dystrybucji inwestorom zagranicznym. • Transparentność prawna w handlu dobrami, usługami i prawami własności intelektualnej. Postanowienia będą stosowane na całym terytorium FR włącznie z obszarami przygranicznymi, SSE, oraz na obszarach o specjalnych taryfach, podatkach i in. regulacjach. Ma to szczególne znaczenie ze względu na istnienie Unii Celnej FR-KZ-BY. Krajowa Izba Gospodarcza, „Czy Rosja może mieszać w polskiej chemii?”, Warszawa, 6 listopada 2012 r.

6. Kwestia „dual pricing” Porównanie cen rosyjskiego gazu ziemnego dla krajowych odbiorców przemysłowych i odbiorców zagranicznych • Rosja zobowiązała się w protokole akcesyjnym do podniesienia regulowanego poziomu cen, który i tak wciąż pozostaje zaniżony w stosunku do cen rynkowych, tj. średniej ceny gazu rosyjskiego kierowanego do Europy. W toku negocjacji akcesyjnych Rosji do WTO problem dual pricing i jego zgodności z przepisami WTO nie został rozwiązany. • Różnice w cenach: wg OECD w latach 2000-2004 roczne subsydia dla gospodarki rosyjskiej = 2,3 mld USD. • Podwyżki cen na rynku krajowym: 2000-2004; 2006-2011; wyrównanie: 2017-2018 (?) • Zniekształcenie konkurencji w branżach energo- i gazochłonnych, jak np. branża chemiczna (65% kosztów produkcji ceny gazu). 1995 = 100% 1992 = 5% Źródło: J. Henderson, Domestic Gas Prices in Russia – Towards Export Netback?, OIES, November 2011. Krajowa Izba Gospodarcza, „Czy Rosja może mieszać w polskiej chemii?”, Warszawa, 6 listopada 2012 r.

7. Sektor chemiczny w Polsce • Wartość sprzedaży przemysłu chemicznego (2011) = 116 mld PLN, tj. 10% wartości sprzedaży całego sektora przemysłowego. • Import (2011) = 27,1 mld Euro (84% importu z państw UE), • Eksport (2011) = 18,8 mld Euro (76% eksportu do państw UE), udział sektora w eksporcie całkowitym: 63,5% (2010). Wartość polskiego eksportu do Rosji wyniosła ponad 800 mln Euro (2010). • Ujemne saldo HZ zwiększyło się o 40 mln Euro do poziomu 8,3 mld Euro = 57% deficytu obrotów HZ w 2011r. Krajowa Izba Gospodarcza, „Czy Rosja może mieszać w polskiej chemii?”, Warszawa, 6 listopada 2012 r.

8. Sektor chemiczny w Rosji • Środowisko regulacyjne przed przystąpieniem Rosji do WTO: • nieefektywne procedury w systemie celnym i transportowym, • brak transparentności procedur certyfikacyjnych, • bariery administracyjne, • rozbudowane procedury biurokratyczne. • Spodziewane zmiany po akcesji Rosji do WTO: • zobowiązanie rosyjskiego rządu do zmian legislacyjnych i niedyskryminacji zagranicznych producentów , • koniec prowadzenia niezależnej polityki przemysłowej (eliminacja barier protekcjonistycznych chroniących krajowy przemysł). Krajowa Izba Gospodarcza, „Czy Rosja może mieszać w polskiej chemii?”, Warszawa, 6 listopada 2012 r.

9. Światowy eksport i import wyrobów chemicznych: ujęcie regionalne Krajowa Izba Gospodarcza, „Czy Rosja może mieszać w polskiej chemii?”, Warszawa, 6 listopada 2012 r.

10. Konkurencyjność rosyjskiego przemysłu chemicznego • Dekapitalizacja parku maszynowego (średni stopień zużycia sprzętu w 2003 r. wynosił 20,7 lat w firmach dużych i średniej wielkości) • Niski udział w rynku inwestorów zagranicznych • Rosja = importer netto technologii • Niski stopień innowacyjności i nakładów na badania i rozwój (brak własnych środków finansowych, rygorystyczne warunki uzyskania kredytów na inwestycje w badania i rozwój, w tym w szczególności dla MSiP) • Rosja nie należy do grupy międzynarodowych liderów w branży chemicznej Krajowa Izba Gospodarcza, „Czy Rosja może mieszać w polskiej chemii?”, Warszawa, 6 listopada 2012 r.

11. Wyzwania dla polskiego sektora chemicznego • Spowolnienie gospodarcze w krajach UE (główny odbiorca polskich produktów sektora chemicznego), a także wymogi środowiskowe stawiane przez UE (pakiet energetyczno-klimatyczny) powodują, że koszty finansowe i społeczne w kraju mogą zmniejszyć opłacalność krajowych inwestycji. Firmy będą poszukiwały nowych możliwości na poza unijnym rynku, m.in. w Rosji. • Rosnąca konkurencja ze strony firm azjatyckich, a także koncernów europejskich sprawia, że uzyskanie silnej pozycji na rynku rosyjskim wymaga po stronie polskiej konsolidacji branży chemicznej (zwłaszcza tzw. wielkiej chemii), wzmacniając możliwości inwestycyjne i ofertę produktową. • Wyzwaniem dla polskiego sektora chemicznego powinny stać się większe nakłady na innowacyjność, np. w zakresie przetwórstwa bio-surowców, które będą determinować konkurencyjność polskich firm. • Sytuacja gospodarcza Rosji oraz fakt przystąpienia do WTO sprawił, iż pojawiły się nowe możliwości dla producentów/eksporterów nawozów. Wg prognoz Międzynarodowego Stowarzyszenia Producentów Nawozów do 2014 r. popyt  na nawozy mineralne w Rosji wzrośnie  o prawie 12%, jako rezultat wzrostu populacji oraz zjawiska zamykania zakładów nawozowych. Krajowa Izba Gospodarcza, „Czy Rosja może mieszać w polskiej chemii?”, Warszawa, 6 listopada 2012 r.

12. Szansa dla polskiej chemii: gaz łupkowy Krzywa kosztów (cost curve) branży petrochemicznej w wybranych krajach/ regionach w 2010 r. • Tani krajowy gaz dla amerykańskiej chemii (Henry Hub): 2002 r. ceny gazu na rynku amerykańskim – 128 USD/1000 m3; 2012 r. – 102 USD/1000 m3; (kwiecień 2012 r. – 70 USD/1000 m3) sprzyja: • zwiększaniu przychodów firm: • zyski (EBITDA) w 2010 (r/d/r) Dow Chemical wzrosły o 75%; LyondellBasell o 80%; • ekspansji inwestycyjnej: • Potash Corp. – uruchamia produkcję bezwodnego amoniaku, którą w 2003 r. była zmuszona zamknąć, ze względu na wysokie ceny gazu na świecie; • Dow Chemical, która planuje otworzyć na nowo fabrykę w Luizjanie, którą z powodu wysokich cen gazu zamknięto w 2009 r.; • lokowanie produkcji w pobliżu złóż gazu łupkowego: Royal Dutch Shell PLC/Marcellus. Źródło: Shale Gas and New Petrochemicals Investment: Benefits for the Economy, Jobs, and US Manufacturing, American Chemistry Council , March 2011. Krajowa Izba Gospodarcza, „Czy Rosja może mieszać w polskiej chemii?”, Warszawa, 6 listopada 2012 r.

13. Wnioski • Jednym z największych wyzwań w najbliższych latach będzie kwestia tzw. „dual pricing”. Szansą na odwrócenie niekorzystnej relacji jest uruchomienie przemysłowego wydobycia gazu z łupków na terenie Polski. • Stworzenie przewidywalnych warunków prowadzenia wymiany handlowej z Rosją. • Korzyści wynikające z przystąpienia państwa do WTO nie mają charakteru automatycznego. W przypadku Rosji będzie to zależało od właściwej polityki gospodarczej/handlowej władz rosyjskich, ich determinacji na rzecz poprawy efektywności instytucji państwowych. • Nie należy oczekiwać, iż Rosja od razu będzie w pełni stosować reguły WTO. Ważne jest jednak samo rozpoczęcie procesu liberalizacji. Nierespektowanie zasad WTO odbije się negatywnie na samej Rosji i zdolności przyciągania przez nią inwestycji zagranicznych w postaci kapitału i nowoczesnych technologii. Krajowa Izba Gospodarcza, „Czy Rosja może mieszać w polskiej chemii?”, Warszawa, 6 listopada 2012 r.

14. Dziękuję za uwagę! Katarzyna Kacperczyk Dyrektor Departamentu Współpracy Ekonomicznej Ministerstwo Spraw Zagranicznych 6 listopada 2012 r.