Prof. mr. Herman Kappelle aegonadfis.nl

1. De hetepensioenaardappels van het najaar 2014Watkomter nog aan de ordeditjaar?Actualiteiten Pensioenrecht III • Prof. mr. Herman Kappelle www.aegonadfis.nl • Directeur Aegon Adfis @HermanKappelle • Bijzonder hoogleraar fiscaal pensioenrecht VU Amsterdam • Vrije Universiteit Amsterdam, 1 oktober 2014

2. Agenda 1. Inleiding, ontwikkeling pensioen. 2. Netto pensioen- fiscale hygiëne en taakafbakening- verplicht vrijwillig?- definitie. 3. Verschillende franchises voor eindloon en middelloon. 4. Verlies partnerpensioen voor deelnemers > 100.000. 5. PVAO voor deelnemers met en zonder arbeidsongeschiktheidspensioen. 6. Pensioendatum 1e van de maand, of verjaardag? 7. Mogelijke oplossingen; optimaliseren, repareren, compenseren.

3. Ontwikkelingen pensioen

4. Agenda 1. Inleiding, ontwikkeling pensioen. 2. Netto pensioen- fiscale hygiëne en taakafbakening- verplicht vrijwillig?- definitie. 3. Verschillende franchises voor eindloon en middelloon. 4. Verlies partnerpensioen voor deelnemers > 100.000. 5. PVAO voor deelnemers met en zonder arbeidsongeschiktheidspensioen. 6. Pensioendatum 1e van de maand, of verjaardag? 7. Mogelijke oplossingen; optimaliseren, repareren, compenseren.

5. Netto pensioen • Aanvullende vrijwillige regeling o.b.v. netto 1,875% voor inkomens boven € 100.000. • Tweede pijler, pensioen in de zin van de Pensioenwet. • Uitvoerders pensioenfondsen, pensioenverzekeraars, PPI-en. • Werkgever is verzekeringnemer, vrijwillige deelname voor werknemers.

6. Fiscale hygiëne • Pensioenfondsen mogen alleen vrijwillige regelingen uitvoeren in aanvulling op de basisregeling. • Als pensioenfonds meerdere regelingen uitvoert, vormen deze regelingen financieel één geheel. • Voorziening bruto basispensioen en netto aanvullend pensioen zijn dus één ongedeeld vermogen. • Premies voor basisregeling uit bruto inkomen, behoren niet tot het loon. • Uitkeringen uit basisregeling alle volledig belast in Box 1. • Premies voor nettopensioen uit netto inkomen, na heffing in Box 1. • Uitkeringen uit nettopensioen onbelast in Box 1, waarde onbelast in Box 3.

7. Kruisbestuiving • Als langlevenrisico bij pensioenfonds ligt en levensverwachting stijgt, voorziening nettopensioen op gegeven moment uitgeput. Uitkeringen zijn levenslang en moeten dus komen uit voorziening basisregeling. • Bruto wordt netto. • Daarom alleen “zuivere” beschikbare premie regelingen. • Dat wil zeggen, pensioenkapitaal is tot pensioeningangsdatum volledig voor rekening en risico deelnemers. • Risico van kruisbestuiving alleen in uitkeringsfase.

8. Taakafbakening • Pensioenfonds mag vrijwillige zuivere beschikbare premieregeling alleen uitvoeren als werkgever ten minste 10% premie bijdraagt. • Bijdrage werkgever voor deelnemer  dan ook voor werknemers die niet deelnemen met overigens in dezelfde omstandigheden verkeren. • Gevolg: werkgever die regeling aanbiedt via pensioenfonds, moet ten minste 10% bijdrage geven aan deelnemers en dus ook aan niet-deelnemers in vergelijkbare omstandigheden.

9. Pensioenfondslobby • Pensioenfonds mag ook vrijwillige beschikbare premieregeling uitvoeren als bij overlijden, pensioneren of uitdiensttreden het kapitaal wordt omgezet in een (uitgestelde) periodieke uitkering op basis van de tariefgrondslagen van de basisregeling. • Dan geen 10% werkgeversbijdrage vereist. • Groter risico op kruisbestuiving. • Ontwerp AMvB; toegevoegd omzetting in periode tien jaar voor pensioendatum. • De facto: vrijwillige middelloonregeling tegen actuariële premie. • Taakafbakening: vrijwillige middelloonregeling tegen doorsneepremie, of met ten minste 10% werkgeversbijdrage.

10. Verplicht vrijwillig (1) • Kabinet bij wetsvoorstel: deelname aan netto regeling moet volstrekt vrijwillig zijn. • Maar bij NvWnettopensioen onder werkingssfeer van Wet verplichte deelname aan een bedrijfstakpensioenfonds. • Kamer: werkgevers moeten vrijheid hebben zelf uitvoerder te kiezen. • Staatssecretaris: Gaan we regelen via Vrijstellings- en boetebesluit. • Mits gelijkwaardige regeling, verplicht dispensatie door BPF. • Vrijwillige regelingen vallen niet onder periodieke toets of sprake is van gelijkwaardige regeling bij gedispenseerde regelingen. Waarom dan bij aanvang wel? • BPR: per definitie gelijkwaardig? Voor iedereen dezelfde premie en vrijwillig. Alleen als pensioenresultaat ten minste gelijkwaardig is.

11. Verplicht vrijwillig (2) • BPF kan alleen dispensatie verlenen als werkgever een andere pensioenregeling heeft die ten minste actuarieel en financieel gelijkwaardig is. • Werkgevers die geen tweede pijler netto regeling willen, maar een arrangement via de derde pijler nettolijfrenteregeling, kunnen dus geen dispensatie vragen. • En …… tijdpad. Concept Aanpassing Vrijstellings- en boetebesluit is 30 september gepubliceerd. • BPF geeft pas dispensatie als hij weet op welke gronden, heeft daar ook nog tijd voor nodig  dispensatie vóór 1 januari 2015????

12. Verplicht vrijwillig (3) • Drie voorwaarden;- maximale premie-inleg bij de andere pensioenuitvoerder moet ten minste even hoog zijn als de maximaal mogelijke premie- inleg in de nettopensioenregeling van het bedrijfstakpensioenfonds;- als sprake is van een werkgeversbijdrage, dan mag deze bij de andere pensioenuitvoerder niet lager zijn dan de werkgeversbijdrage aan de nettopensioenregeling bij het bedrijfstakpensioenfonds;- de pensioensoorten van de andere pensioenuitvoerder moeten aansluiten bij de pensioensoorten in de nettopensioenregeling van het bedrijfstakpensioenfonds. • Vrijstellings- en boetebesluit geldt niet voor ABP. Als een regeling van nettopensioen verplicht is gesteld, heeft een overheidswerkgever dus niet de keuze de regeling door een andere pensioenuitvoerder te laten uitvoeren.

13. Definitie • In eerste instantie; nettopensioen in de tweede pijler is pensioen in de zin van de PW, maar fiscaal een lijfrente als bedoeld in de Wet IB 2001. • D.w.z. oudedagslijfrente, nabestaandenlijfrente of tijdelijke oudedagslijfrente. • Amendement Omtzigt: voor tweede pijler wordt “nettolijfrente” vervangen door “nettopensioen”. • Definitie nettopensioen; “pensioen in de vorm van een netto lijfrente als bedoeld in afdeling 5.3A van de Wet IB 2001”. • Materieel niets veranderd! • Kleinste gemene deler van eisen PW en eisen Wet IB 2001.

14. Aanbiedingsbrief ontwerp AMvB nettopensioen • “Het kabinet vindt het door het amendement Omtzigt meer passend om voor het fiscale kader ook aan te sluiten bij het feit dat het bij het nettopensioen gaat om pensioen in de zin van de Pensioenwet.” • Via Belastingplan2015 voor nettopensioen een op de tweede pijler gerichte fiscale behandeling. • Eigen afdeling 5.3B: netto pensioen conform de bepalingen van hoofdstuk IIB, Wet LB 1964. • Netto ouderdomspensioen, -partnerpensioen en –wezenpensioen. • Premiestaffel o.b.v. 3%-rekenrente met uitkeringstoets, beperking kring van gerechtigden bij nabestaandenpensioen en 100:75 variatie. • Uitkeringstoets bij volledig vrijwillige regeling met 100% werknemersbijdrage?

15. Agenda 1. Inleiding, ontwikkeling pensioen. 2. Netto pensioen- fiscale hygiëne en taakafbakening- verplicht vrijwillig?- definitie. 3. Verschillende franchises voor eindloon en middelloon. 4. Verlies partnerpensioen voor deelnemers > 100.000. 5. PVAO voor deelnemers met en zonder arbeidsongeschiktheidspensioen. 6. Pensioendatum 1e van de maand, of verjaardag? 7. Mogelijke oplossingen; optimaliseren, repareren, compenseren.

16. Verschillende franchises eindloon en middelloon • Artikel 8, achtste lid Wet LB 1964: bij de in de wet opgenomen maxima moet rekening worden gehouden met minimaal de AOW voor een gehuwde. • Hoe? Franchise of inbouw. • Franchise: OP = 70% (salaris – franchise) en OP + AOW = 70% salaris 70% salaris – 70% franchise = 70% salaris – AOW  70% franchise = AOW  Franchise = 100/70 AOW. • Voor eindloon en middelloon. Logisch want opbouwpercentages voor eindloon en middelloon zijn zodanig bepaald dat zij bij normale loopbaanontwikkeling op basis van 3-2-1-0 formule hetzelfde pensioenresultaat opleveren.

17. Franchise 2015 • Norm niet meer 70% eindloon, maar 75% middelloon. • Franchise wordt dus 100/75 AOW-gehuwd. • Belastingdienst: alleen voor middelloon, want op basis van inbouwmethode voor eindloon 100/66,28. • Niet veroorzaakt door wijzigingen per 1 januari 2015. • Belastingdienst: was altijd zo, maar je mag voor middelloon natuurlijk een hogere franchise hanteren dan minimaal vereist. • Art. 10aa UBLB. • Lagere franchise bij lagere opbouwpercentages. Opbouwpercentage is voor eindloon en middelloon verschillend; verlaagde franchise niet! • Met name probleem bij OP o.b.v. middelloon en PP o.b.v. eindloon.

18. Agenda 1. Inleiding, ontwikkeling pensioen. 2. Netto pensioen- fiscale hygiëne en taakafbakening- verplicht vrijwillig?- definitie. 3. Verschillende franchises voor eindloon en middelloon. 4. Verlies partnerpensioen voor deelnemers > 100.000. 5. PVAO voor deelnemers met en zonder arbeidsongeschiktheidspensioen. 6. Pensioendatum 1e van de maand, of verjaardag? 7. Mogelijke oplossingen; optimaliseren, repareren, compenseren.

19. Verlies PP voor ao-deelnemer bij pensioenfonds (1) • Inperking fiscale kader geldt in beginsel ook voor bestaande regelingen (directe werking). • Uitzondering: als recht op premievrije voortzetting wegens arbeidsongeschiktheid civielrechtelijk definitief is geworden. • Uitgewerkte rechtsverhouding: “de situatie waarbij het in de verzekeringsvoorwaarden opgenomen risico – de premievrijstelling van voortgezette opbouw bij arbeidsongeschiktheid – zich voor heeft gedaan en die verzekeringsvoorwaarden niet meer zonder instemming van alle betrokken partijen gewijzigd kunnen worden nadat dit risico zich heeft voorgedaan”. • Wat is vrijgesteld: de premie, of de aanspraak? Wie beslist? • Doet zich met name voor bij verzekeraars.

20. Verlies PP voor ao-deelnemer bij pensioenfonds (2) • Toekomstige opbouw wijzigt dus ook voor arbeidsongeschikte deelnemer bij pensioenfonds. • Bereikbaar ouderdomspensioen, maar ook partnerpensioen. • Met name bij > € 100.000.

21. € 100.000 grens – effecten

22. Reparatie via netto pensioen? (1) • AO-deelnemer is geen werknemer meer en krijgt dus niet anderszins compensatie die actieve deelnemers krijgen. • Staatssecretaris Wiebes in brief aan EK van 23 mei 2014; “Ingeval een werknemer deze beperking van het partnerpensioen bij vooroverlijden ongewenst acht, zal hij hiervoor zelf een voorziening moeten treffen, al dan niet via de nettolijfrente.” • Kan zich ook niet meer bijverzekeren; is “brandend huis”. • Wiebes in EK n.a.v. vraag De Lange (OSF); “De nettolijfrenteproducten in de tweede pijler vallen onder de Pensioenwet. Daarvoor geldt een acceptatieplicht, dus ook voor partijen met een inkomen boven een ton die het risico partnerpensioen willen herverzekeren.”

23. Reparatie via nettopensioen? (2) • Art 4, lid 3 WMK; “Geen keuring vindt plaats voor de deelneming aan een pensioenregeling als bedoeld in artikel 1 van de Pensioenwet.” • Convenant toegang tot aan arbeid gerelateerde verzekeringen; “Verzekeraars mogen bij verzekeringen die (mede) dekking bieden tegen het risico van overlijden een uitsluitingsclausule hanteren.” • “Deze clausule houdt in dat – als de gezondheidstoestand van de werknemer bij aanvang van de verzekering, het overlijden redelijkerwijs moest doen verwachten – de verzekeraar geen dekking biedt als de werknemer overlijdt binnen een jaar na aanvang van de verzekering.” • Bindend oordeel Toetsingscommissie Gezondheidsgegevens. • Logisch: kern verzekeringsbedrijf is inschatten en prijzen risico’s. Vooraf of achteraf. Anders volksverzekering. • Antwoord Wiebes behoeft – op zijn zachtst gezegd – nuancering! • Overigens doet overheid precies hetzelfde, artikel 15, lid 1 Anw.

24. Agenda 1. Inleiding, ontwikkeling pensioen. 2. Netto pensioen- fiscale hygiëne en taakafbakening- verplicht vrijwillig?- definitie. 3. Verschillende franchises voor eindloon en middelloon. 4. Verlies partnerpensioen voor deelnemers > 100.000. 5. PVAO voor deelnemers met en zonder arbeidsongeschiktheidspensioen. 6. Pensioendatum 1e van de maand, of verjaardag? 7. Mogelijke oplossingen; optimaliseren, repareren, compenseren.

25. PVAO voor deelnemers met en zonder ao-pensioen (1) • Arbeidsongeschikte werknemer gaat meestal na twee jaar uit dienst bij werkgever. • Zonder dienstverband in beginsel geen pensioenopbouw, geen dienstjaren. • Artikel 10a UBLB 1965: als dienstjaren worden in aanmerking genomen perioden gedurende welke de werknemer na onvrijwillig ontslag een loongerelateerde uitkering ontvangt. • WIA of AO-pensioen. • WIA loopt tot de AOW-ingangsdatum. • AOW-ingangsdatum en pensioenrichtleeftijd verschillen.

26. PVAO voor deelnemers met en zonder ao-pensioen (2) • 2014: AOW-ingangsdatum 65 jaar en twee maanden. • 2014: Pensioenrichtleeftijd 67 jaar. • PVAO tot einde WIA, geen opbouw tussen AOW-ingangsdatum en pensoenrichtleeftijd. • Tenzij aanvullend ao-pensioen, want dat is ook een loongerelateerde uitkering. • Werknemer met salaris boven de WIA-grens is beter af dan zijn collega daaronder.

27. PVAO voor deelnemers met en zonder ao-pensioen (3) • Wiebes aan TK: “Dat er een verschil in pensioengevende diensttijd kan zijn, is een theoretische mogelijkheid die zich doorgaans niet snel zal voordoen, omdat het moment van ingang van de AOW en de pensioenuitkeringen in de praktijk, met name bij laagbetaalden, samen zal vallen.” • “Voor toekomstige gevallen zal het verschil tussen de AOW-gerechtigde leeftijd en de pensioenrichtleeftijd steeds dichter naar elkaar toegroeien, waardoor het probleem van de premievrije voortzetting verwaarloosbaar is.”

28. AOW- en pensioenleeftijd met ingang van 2014 • V = (L-18,26) – (P – 65)

29. Agenda 1. Inleiding, ontwikkeling pensioen. 2. Netto pensioen- fiscale hygiëne en taakafbakening- verplicht vrijwillig?- definitie. 3. Verschillende franchises voor eindloon en middelloon. 4. Verlies partnerpensioen voor deelnemers > 100.000. 5. PVAO voor deelnemers met en zonder arbeidsongeschiktheidspensioen. 6. Pensioendatum 1e van de maand, of verjaardag? 7. Mogelijke oplossingen; optimaliseren, repareren, compenseren.

30. Pensioendatum, 1e van de maand of verjaardag? • Per 1 januari 2015 verplicht pensioeningangsdatum 67ste verjaardag i.p.v. 1e van de maand waarin 67 ?? • Geen wijziging op dit punt per 1 januari 2015. • Art. 18a, zesde lid Wet LB 1964: als pensioen eerder ingaat dan bij het bereiken van de 67-jarige leeftijd, dan herrekenen. • Door optimalisering echter steeds meer regelingen tegen fiscale grenzen aan, dus CAP kijkt scherper. • Pensioenopbouw in dagen nauwkeurig? 31 verschillende kortingsfactoren, afhankelijk van verjaardag deelnemer? • Pensioenopbouw stopt ook op 1e van de maand; gemiste pensioenopbouw over periode 1e van de maand tot verjaardag compenseert de actuariële vervroeging van verjaardag tot 1e van de maand.

31. Agenda 1. Inleiding, ontwikkeling pensioen. 2. Netto pensioen- fiscale hygiëne en taakafbakening- verplicht vrijwillig?- definitie. 3. Verschillende franchises voor eindloon en middelloon. 4. Verlies partnerpensioen voor deelnemers > 100.000. 5. PVAO voor deelnemers met en zonder arbeidsongeschiktheidspensioen. 6. Pensioendatum 1e van de maand, of verjaardag? 7. Mogelijke oplossingen; optimaliseren, repareren, compenseren.

32. Mogelijke oplossingsrichtingen • III. Compenseren: • vrijwillig Box 3 • sparen • of • beleggen • II. Repareren: • nettopensioenopbouw voor inkomens boven €100.000: • vrijwillig 2e pijler pensioen met Box 3 vrijstelling • vrijwillige 3e pijler lijfrente met Box 3 vrijstelling €100.000 • I. Optimaliseren • basispensioenregeling: • minimale franchise • pensioengevend salaris (vakantiegeld, 13e maand) • van risico NP naar opbouw NP (DB) • netto 3% staffel (DC) • indexatieregeling Salaris Opbouwpercentage 2,15% 1,875%

33. Vragen?