Çevresel Aciller

1. Çevresel Aciller Dr.F.Mutlu KUKUL GÜVEN Acil Tıp Uzmanı CÜTF ACİL TIP AD.

2. plan • Boğulma • Yanıklar • Elektrik yaralanmaları • Yıldırım çarpması • Hipotermi –donuk • Karbonmonoksit zehirlenmeleri

3. BOĞULMA-BOĞULAYAZMA • Boğulma : Su altındayken suyu aspire ederek veya etmeksizin oluşan ölümdür. • Boğulayazma : Su altındayken suyu aspire ederek veya etmeksizin nefes alınamaması ve en azından geçici olarak hayatta kalınmasıdır.

4. EPİDEMİYOLOJİ • 8000 ölüm • Erkeklerde 5 kat fazladır • Yaralanmalardan ölümde 3. sıradadır • ≤ 2 yaş ve 10-19 yaş arası risk altındadır • Tatlı su ( göl,ırmak) • Tuzlu su (deniz) • Diğer (küvet,kova,yüzme havuzu)

5. PREDİSPOZAN FAKTÖRLER • Küçük çocukların yetersiz denetimi • Alkol, ilaç kullanımı • Nöbetle beraber olan bozukluklar • İntihar girişimi • Tekne, dalma kazaları • Hipotermi, yorulma-tükenme

6. FİZYOPATOLOJİ Olaylar zinciri: Ani suya dalma → nefesin tutulması → Apne → panik → hava açlığı → nefes alma → aspirasyon → refleks bronkospazm → hipoksi → bilinçte bozulma → Konvülziyon → ÖLÜM Sağ kalım; hipoksinin süresi ve şiddeti ile suyun ısısına bağlıdır‼

7. İkisinde de pulmoner sürfaktan hasarı oluşur, mekanizma ne olursa olsun ortak sonuç HİPOKSEMİ ‼ TATLI SUDA BOĞULMA • Hipotonik su absorbe edilir • Hemodilüsyon • Hiponatremi • Hemoliz • Hiperpotasemi TUZLU SUDA BOĞULMA • Alveollere pulmoner dolaşımdaki suyu çeker • Pulmoner ödem • Hemokonsantrasyon • Hipernatremi

8. KOMPLİKASYONLAR • Pulmoner hasar (ARDS) • Asidoz (Solunumsal, metabolik) • SSS hasarı • Primer kardiyak hasar • Kardiyak disritmiler • Böbrek yetmezliği (ATN:Hipoksemi ve miyoglobinüri) • Koagülopati, DİC • Elektrolit anormallikleri

9. TANI • Öykü: İlaç,alkol,kafa travması, intihar girişimi • Fizik Bakı:Hafif – ciddi solunum sıkıntısı, raller, ronkus, wheezing, bilinç durumunda bozulma, spinal kord hasarı • YARDIMCI TESTLER: • AKG(asidoz,hipoksi,hiperkarbi) • Hemogram,serum elektrolitleri • EKG(taşikardi,bradikardi,VF,asistoli) • Akciğer grafisi

10. TEDAVİ • Mümkün olan en kısa zamanda ventilasyon, perfüzyon, oksijenasyon ve asit-baz dengesinin sağlanmasına yöneliktir‼ • Hava yolunun açılması ve açıklığının sağlanması • Servikal vertebra stabilizasyonu • O2 (maske ile %100 O2, entübasyon, CPAP, PEEP) • Kardiyopulmoner resüsitasyon • Bronkodilatatör tedavi • Elektrolit dengesizliği düzeltilmeli • Hipotermik hastalar ısıtılmalı

11. **Soğuk suda boğulmalarda hasta tamamen değerlendirilinceye ve bir hastanede tedavi altına alınıncaya kadar resüsitasyona devam edilmelidir ‼ AKCİĞERDEN SIVI BOŞALTILMASI • Gereksizdir • Herzaman inefektiftir • Potansiyel olarak tehlikelidir (aspirasyon riski ‼) • Yapay solunum ve kardiyak masajı geciktirir

12. YANIKLAR

13. YANIKLAR

14. Yanık Isı ile karşılaşma sonucu oluşan doku hasarlanmasıdır.

15. yanık • Genellikle sıcak su veya buhar teması sonucu oluşur • sıcak katı maddelerle • asit/alkali gibi kimyasal maddelerle temas • elektrik akımı etkisi yada radyasyon nedeni ile oluşabilir.

16. Dokuzlar kuralı

17. Yanığın Derinliği • Yüzeysel (1. Derece) yanıklar • Derinin üst tabakasını etkiler (Dermis) • Ağrılı- kızarık deri • Yaklaşık 48 saatte iyileşir

18. 1. Derece

19. 1. Derece

20. Yanığın Derinliği Parsiyel kat (2. Derece) yanıklar • Epidermis ve dermis • Ağrılı, kabarcıklı ve kızarmış deri

21. 2. Derece

22. 2. Derece

23. 2. Derece

24. 2. Derece- İyileşme

25. 2. Derece- İyileşme

26. Yanığın Derinliği Tam kat (3. Derece) yanık • Derinin tüm katları, derin dokular(kaslar, sinirler ve damarlar ) • Ağrısız ???

27. 3. Derece

28. 3. Derece

29. 3. Derece

30. 3. Derece

31. Etkinlik • Derinliğine, yaygınlığına ve oluştuğu bölgeye bağlı olarak organ ve sistemlerde, işleyiş bozukluğuna yol açar. • Ağrı ve sıvı kaybına bağlı olarak şok meydana gelir.

32. Yanık bölgesindeki kapillerlerden ve yanık yüzeyinden elektrolit ve albümin içeren, plazmaya benzer sıvı kaybedilir • Sıvı tedavisine hemen başlanmalı (Ringer laktat) • Geniş yanıklı hastalarda hipoksi ve metabolik asidoz mevcuttur • Alev yanıkları ve sıcak patlamalarda solunum yolları ısıdan etkilenir. Yüz, ağız burun ve farenkste yanık varsa büyük olasılıkla larenks ve üst solunum yolunda da vardır. SOLUNUM SIKINTISI ‼

33. Sıvı Tedavisi • Evans formülü • Parkland formülü** • Brook formülü ****sıvı tedavisinde önemli nokta ilk 8-12 saatte aşırı miktarda olan kaybın karşılanabilmesidir.

34. Parkland formülü • Günlük metabolik gereksinim + Yanık% x kg x 4 = laktat ringer ***ilk 8 saatte ½’ si verilir ***çocuklarda 100ml/kg

35. O2 verilmeli, bronkodilatatör, steroid tedavisi • Erken entübasyon: • Yüz maskesiyle düzeltilememiş hipoksi • Tıkanıklığa ilerleyebilecek üst hava yolu ödemi • Çok fazla sekresyon • Hastanın transportundan önce en ufak kuşku • varsa uygulanır !

36. Fasyotomi

37. Fasyotomi

38. En sık ölüm nedenleri İlk 24 saat • Havayolu/ solunum– 1saat! • Hipovolemik şok 24 saatten sonra • Enfeksiyon/ sepsis • Böbrek yetmezliği

39. Kritik Yanık Alanları • Yüz • Solunum sistemi • Eller • Ayaklar • Eklem yüzeyleri • Perine • Genital bölge

43. Yanıkta Acil Yaklaşım-1 • Hastayı güvenli bir yere taşı • Havayolu sağla (ABC) !! • Ateş kaynağını söndür • SF veya suyla yıka (?) • Kuru – steril örtü (?) • Kritik yanık varsa oksijen başla

44. Yanıkta Acil Yaklaşım-2 • Hastanın vücut ısısını koru • Travmatik yaralanmaları kontrol et • Yanığın derecesini belirle • Şokun tedavisine başla • En yakın yanık merkezine transfer (?)

45. Kimyasal Yanıklar

46. ELEKTRİK ÇARPMASI/YANIKLARI Düşük voltajlı : Dışarıdan dokulara doğru yaralanma oluşturan termal yanıklar gibidir. Yüksek voltajlı : Deride küçük yaralanma oluşturabilir fakat kas,damar ve kemik altında önemli yaralanmalar oluşturur. HASTAYA DOKUNMADAN ÖNCE AKIMIN KESİLDİĞİNDEN EMİN OL !! AKIMIN GİRİŞ VE ÇIKIŞ NOKTALARI OLDUĞUNU UNUTMA !!

47. ELEKTRiK YARALANMALARI *Tüm dokuların elektriğe direnci farklıdır. En yüksek direnç.........kemik, tendon, yağ Orta direnç...............kuru deri En az direnç..............kas, kan damarları, sinir * Nemli derinin elektriğe rezistansı oldukça düşüktür. Yüksek gerilimli elektrik direklerinde ......................7620 V Evdeki enerji hatları............................................220V Elektrikli ocak ve kurutucular.................................220 V Küçük ev aletleri................................................110 V Telefon kabloları.................................................65 V

48. ELEKTRiK YARALANMALARI *Enerji; temas yerinde en yüksektir, bu nedenle deri görülebilen en fazla hasara sahiptir. *Elektrik yaralanmalarının ciddiyeti birçok faktörebağlıdır Akımın tipi (alternan veya direk olması) Akımın süresi Akımın yolu Doku direnci Derinin suyla teması *Akımın vertikal (kol-bacak) olması horizantal(kol-kol) olmasından daha tehlikelidir.

49. Acil Yaklaşım • Hastalar kardiyak aritmi yönünden monitörize edilmeli • Vertebra fraktürleri açısından dikkatli olunmalı, stabilizasyon sağlanmalı • Hızlı şekilde sıvı resüsitasyonuna başlanmalı (izoozmotik) • Miyonekroz renal yetmezliğe yol açabilir (miyoglobinüri)

50. Elektrik Yanığı