T.C. Yükseköğretim Kurulu

1. T.C. Yükseköğretim Kurulu Türkiye’de Bologna Süreci Uygulamaları Projesi 2009-2011 Dönemi Ömer AÇIKGÖZ Gönül AKÇAMETE Miraç AKÇAY Burak ARIKAN Süheyda ATALAY İsmail Naci CANGÜL Sultan GÜROL Zafer GÜL M. Emin KÖKTAŞ Hasan MANDAL Selda ÖNDEROĞLU Lerzan ÖZKALE Nebahat SARI Ahmet SELAMOĞLU Metin TOPRAK Fahri YAVUZ 1

2. BOLONYA SÜRECİ Avrupa Düzeyinde 29 Ülkenin Eğitim Bakanları tarafından 19 Haziran 1999 tarihinde Bologna Deklarasyonu ile başlatılan ve 2010 yılında tamamlanması öngörülen Avrupa ülkelerinin yükseköğretim yapılanmasıdır. • 4 ülke ile Sorbon’da başlatılan sürece günümüzde dahil olan ülkelerin sayısı 46’ya ulaşmıştır. Avrupa dışındaki ülkelerin de yükseköğretim sistemlerini etkilemektedir. • Birkaç hedeften bir çok hedefe genişlemiştir. • Lisbon Stratejinin (2000) gerçekleştirilmesinde ön önemli itici gücü oluşturmaktadır. HEDEFLERİ: • Avrupa yükseköğretimini yeniden yapılandırmak, • Avrupa topluluğunun ekonomik ve sosyal ihtiyaçlarına uygun Avrupa Yükseköğretim Alanı’nı oluşturmak, • Yükseköğretim sistemlerini birbiri ile uyumlu, kolay anlaşılır ve ulusal ve uluslararası bir çerçevede tanınır duruma getirmek, • Yükseköğretim kurumları arasında işbirliğini, hareketliliği ve mezunların istihdam edilebilirliğini arttırmak 2 2

3. BOLOGNA SÜRECİTarihçe • Bologna Deklarasyonu, 1999 (29 ülke) • Prag Bildirgesi, 2001 (32 ülke, Türkiye’nin katılımı) • Berlin Bildirgesi, 2003 • Bergen Bildirgesi, 2005 • Londra Bildirgesi, 2007 (46 ülke) • Leuven Bildirgesi, 2009 • Viyana, 2010 ----------------------------- Bologna Sonrası Süreç • Bükreş, 2012 • ???, 2015, 2018 ve 2020. 3 3

4. Bologna Süreci Değerlendirme Raporlarında Türkiye’nin Performansı BERGEN-2005 LONDRA-2007 LEUVEN-2009 4 4 4

6. Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi Alana Özgü Yeterlilikler Program Çıktıları Ders Öğrenme Çıktıları (Kazandırılan Yetkinlikler) 6

7. 4.33 • Kolay anlaşılabilir ve karşılaştırılabilir bir akademik derece sistemi: • 2/3 kademeli (Lisans, Yüksek Lisans, Doktora) yükseköğretim sistemi • Kademeler arası geçiş • Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi 3 AVRUPA YETERLİLİKLER ÇERÇEVELERİ QF-EHEA EQF-LLL AKTS Yükseköğretim Düzeyleri EQF Düzey 8 Üçüncü Düzey(Doktora) ??? 90-120 EQF Düzey7 İkinci Düzey(Yüksek Lisans) 180-240 EQF Düzey 6 Birinci Kademe (Lisans) 120 EQF Düzey 5 Kısa Düzey(Önlisans) İlk Ve Orta Öğretim Düzeyleri EQF Düzey 4 EQF Düzey 3 EQF Düzey 2 EQF Düzey 1 7

8. 4.33 • Kolay anlaşılabilir ve karşılaştırılabilir bir akademik derece sistemi: • 2/3 kademeli (Lisans, Yüksek Lisans, Doktora) yükseköğretim sistemi • Kademeler arası geçiş • Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi 3 QF-EHEA ve EQF-LLLDüzey Tanımlayıcıları QF-EHEA DÜZEY TANIMLAYICILARI EQF-LLL DÜZEY TANIMLAYICILARI Bilgi ve Kavrama Bilgi Bilgiyi ve Kavrananları Uygulama Beceriler Karar Verme Geniş çerçevede yetkinlilikler: • Bağımsız çalışabilme ve sorumluluk • Öğrenme yetkinliği • İletişim ve sosyal yetkinlikler • Alana özgü ve mesleki yetkinlikler İletişim Becerileri Öğrenme Becerileri 8

9. 4.33 • Kolay anlaşılabilir ve karşılaştırılabilir bir akademik derece sistemi: • 2/3 kademeli (Lisans, Yüksek Lisans, Doktora) yükseköğretim sistemi • Kademeler arası geçiş • Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi 3 TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİMULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (TYUYÇ) ÇALIŞMALARI 9

10. 4.33 • Kolay anlaşılabilir ve karşılaştırılabilir bir akademik derece sistemi: • 2/3 kademeli (Lisans, Yüksek Lisans, Doktora) yükseköğretim sistemi • Kademeler arası geçiş • Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi 3 TYUYÇ Oluşturma Takvimi (11 Adım) Süreci başlatmak için karar alınması: Nisan 2006 Çalışma takviminin oluşturulması: 2006 Sürecin organizasyonu: 2006-2008 Çerçevenin tasarımı: Kasım 2008 Paydaşlardan görüş alınması : Şubat 2009 Çerçevenin onaylanması: Mayıs 2009 İdari organizasyon: Haziran 2009 Çerçevenin yükseköğretim kurumları/programları düzeyinde uygulanması: Pilot : Aralık 2010, Tüm kurumlarda: Aralık 2012 Yeterliliklerin UYÇ’ne dahil edilmesi: 2010 - 2015 Çerçevenin Avrupa Üst Yeterlilik Çerçeveleri ile uyumluluğunun belgelendirilmesi: 2010 - 2012 TYUYÇ Web sitesinin oluşturulması ve yayınlanması: 2009 10

11. TÜRK YÜKSEKÖĞRETİM SİSTEMİNDE MEVCUT DÜZEYLER, PROFİLLER VE DERECELER YÜKSEKÖĞRETİM DÜZEYLERİ VERİLEN DERECELER/YETERLİLİKLER 11

12. 4.33 • Kolay anlaşılabilir ve karlaştırılabilir bir akademik derece sistemi: • 2/3 kademeli (Lisans, Yüksek Lisans, Doktora) yükseköğretim sistemi • Kademeler arası geçiş • Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi 3 BELİRLENMİŞ OLAN ÖNCELİKLİ PAYDAŞLAR • Üniversitelerarası Kurul • Yükseköğretim Kurumları (130 kurum) • Bakanlıklar (17 Bakanlık) • Mesleki Yeterlilikler Kurumu • Yükseköğretim Kurumları Öğrenci Konseyleri ve Ulusal Öğrenci Konseyi • Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) • Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) • Meslek Kuruluşları (33 Kuruluş) • Vakıflar (3 Vakıf) • Dernekler (6 Dernek) • Sendikalar ve Konfederasyonlar (2 Sendika ve 7 Konfederasyon) 12

13. 4.33 • Kolay anlaşılabilir ve karşılaştırılabilir bir akademik derece sistemi: • 2/3 kademeli (Lisans, Yüksek Lisans, Doktora) yükseköğretim sistemi • Kademeler arası geçiş • Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi 3 Türkiye Yükseköğretim Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi 6.Düzey (Lisans) 7. Düzey (Yüksek Lisans) 8. Düzey (Doktora) 13

14. 14

15. 15

16. 16

18. 4 BASAMAKLI MODEL (Avrupa Komisyonu,1998) • Kalite Güvencesi Konusundabağımsız kuruluşların(ajansların) kurulması • Kalite güvencesindeiçvedış değerlendirmeunsurlarının oluşturulması • Konuyla ilgilipaydaşlarınçalışmalara katılımı • Sonuçlarınyayınlanması(raporlanması)

19. 4 • Kalite güvencesi • Dış Kalite Güvence Sisteminin gelişim düzeyi • Öğrenci Katılımı • Uluslararası Katılım 3 5 4 TÜRKİYE’DE: • Mevcut önemli birikim • ABET (Accreditation Board for Eng. & Tech.) - 4 Üniversitemizde 42 mühendislik programı akredite olmuş durumdadır. • MÜDEK (Mühendislik Değerlendirme Kurulu) - 6 Üniversitemizde 27 mühendislik programı akredite olmuş durumdadır. • Öğretmen Eğitiminde Standartlar ve Akreditasyon • EUA (Avrupa Üniversiteler Birliği) - 21 Üniversitemiz Kurumsal Değerlendirme Sürecinden geçmiştir. • Üniversitelerimizde Kalite konusunda yüksek seviyede bilinçlenme ve yapılan çalışmalar. • YÖK Yönetmeliği:“Yükseköğretim Kurumlarında Akademik Değerlendirme ve Kalite Geliştirme Yönetmeliği” ( 20 Eylül 2005) • Eğitim, araştırma ve idari hizmetlerin değerlendirilmesi ve kalitesinin arttırılması • Berlin Bildirisi ve ENQA (European Assoc. for QA in HE) prensipleri ile uyumlu • Dış Değerlendirmeye açık. • 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu- 2006 • Yükseköğretim Değerlendirme ve Kalite Güvencesi Kurumu Kanunu- 2009 ??? 19

20. AVRUPA YÜKSEKÖĞRETİM ALANI KALİTE GÜVENCESİ STANDART VE İLKELERi(ENQA Raporu, 2005, 2009) İç Kalite Güvencesinin Avrupa Standartları ve Temel İlkeleri Dış Kalite Güvencesinin Avrupa Standartları ve Temel İlkeleri Dış Kalite Güvence Ajansları İçin Avrupa Standartları • Kalite Güvencesi için Politika ve Prosedürler • Program ve Kazanımların Onaylanması, izlenmesi ve Düzenli Olarak Gözden Geçirilmesi • Öğrencilerin Değerlendirilmesi • Öğretim Elemanının Kalite Güvencesi • Öğrenme Kaynakları ve Öğrencilere Sağlanan Destek • İletişim ve Bilgi Sistemleri • Kamunun Bilgilendirilmesi • İç Kalite Güvencesi Prosedürlerinin Kullanımı • Dış Kalite Güvencesi Süreçlerinin Gelişimi • Karar Kriterleri • Amaca Uygun Süreçler • Raporlama • İzleme Prosedürleri • Periyodik Gözden Geçirmeler • Sistem Çapında Analizler • Yükseköğretim için Dış Kalite Güvencesi Yöntemlerinin Kullanımı • Resmi Statü • Etkinlikler • Kaynaklar • Görev Bildirisi • Bağımsızlık • Kuruluşlar Tarafından Kullanılan Dış Kalite Güvencesi Kriterleri ve Süreçleri • Güvenirlik Sağlama Yöntemleri 20

23. 3. Diplomaların ve öğrenim sürelerinin tanınması • Diploma eki • Lisbon Tanıma Sözleşmesi • AKTS 4 4 TÜRKİYE: • İlk çalışmalar 2001 yılında başlatılmıştır. • 2005-2006 yılı sonu itibari ile tüm Yükseköğretim Kurumları’nda UNESCO-CEPES Standartları çerçevesinde 3 dilden (İngilizce, Almanca ve Fransızca) birinde tüm mezunlara verilmektedir. • Türkiye’den başvuran yükseköğretim kurumu sayısı 21’dir. 7 kurum bu etiketi almıştır. Tüm kurumlarda talep edilmeksizin verilmesi sağlanmalıdır. 23

24. LİZBON TANINMA SÖZLEŞMESİ (1997): İmza atan ülke sayısı:46 Türkiye’de 1 Mart 2007 tarihinden itibaren geçerlidir. Sözleşmede kapsamı: • Yükseköğretime geçiş yapmayı sağlayan yeterliliklerin tanınması • Bir başka ülkede eğitimde geçirilen sürenin tanınması • Yabancı bir ülkenin yüksek öğretim yeterliliklerin tanınması • İki veya daha fazla ülkede yürütülen ortak derecelerin tanınması • Yabancı ülkelerden alınan derecelerin ve sürelerinin tanınması çalışmaları YÖK çatısı altında ENIC (1998) ve NARIC (2003) ofisleri tarafından yürütülmektedir. Ulusal Yeterliliklere dayalı etkin ve verimli tanınma prosedürlerinin geliştirilmesi gerekmektedir. 24

25. TÜRKİYE’DE: • İlk AKTS çalışmaları 2001 yılında • 2005-2006 yılı sonu itibari ile tüm Yükseköğretim Kurumları’nda dolaşım için kullanımda • Ulusal ve Alana Özgü Yeterlilikler Çerçevesi doğrultusunda geliştirilecek program çıktıları kapsamında öğrenme çıktıları ve iş yükü (1500-1800 saat/yıl) ile ilişkilendirilmeli. QF-EHEA AKTS 120 Kısa Kademe (Önlisans) Birinci Kademe (Lisans) 180-240 İkinci Kademe (Yüksek Lisans) 90-120 Üçüncü Kademe (Doktora) ??? 25

26. AKTS ETİKETİ (ECTS LABEL): • Avrupa Komisyonu tarafından 2009’dan itibaren, 4 yıl geçerlilik süresi ile tekrar verilmeye başlamıştır. • 2009’da Avrupa düzeyinde 63 başvurudan 53’ü etiket aldı. • Türkiye’den başvuru 9, ancak etiket alan olmadı. 26

27. 1 4. Yaşam Boyu Öğrenme • Önceki öğrenimin tanınması TÜRKİYE’DE: Önceden Öğrenilenlerin Tanınması (NON FORMAL ve INFORMAL- İşyerinde veya toplum içinde) - Üniversite öncesi öğrenimin tanınması için prosedürler veya ulusal ilkeler - Ulusal yeterlikler çerçevesinde ön öğrenimin tanınmasını içerecek düzenlemeler - Yükseköğretime erişim sağlayacak bir temel olarak üniversite öncesi öğrenime ulaşılması için prosedür ve ulusal ilkeler - Bazı yüksek öğretim programlarında uygulanan koşullardan muafiyet sağlayacak şekilde üniversite öncesi öğrenimin tanınmasına ilişkin prosedür ve ulusal ilkeler Esnek Öğrenme Yolları - Ulusal nitelikler çerçevesinde dahil olan esnek öğrenme yollarını özendirecek önlemler - Katılımın genişletilmesi amaçlanan giriş koşullarında esneklik - Farklı öğrenci gruplarının ihtiyaçlarını karşılayacak esnek öğretim yöntemleri - Katılımı kolaylaştıran modüler yapı. 27