Vakoverschrijdende eindtermen ‘Omgeving en duurzame ontwikkeling’ als contextgebied

1. Vakoverschrijdende eindtermen‘Omgeving en duurzame ontwikkeling’ als contextgebied 20 Januari 2009 EDO Studiedag Willy Sleurs Entiteit Curriculum Departement Onderwijs & Vorming Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap

3. Kennis • Specifieke kenmerken i.v.m. kennis rond EDO • Conceptuele • Feitenkennis • Handelingsgerelateerde kennis • Kennis betreffende het ontwikkelen van een visie • Kennisverbanden • tijd (verleden – heden - toekomst) • ruimte (lokaal - globaal) • Interdisciplinair • Kwaliteit van de kennis • Kritisch denken is essentieel

4. Actie Actie moet de leerling in staat stellen om: • ervaring op te doen met conflicterende waarden • te kunnen discussiëren over mogelijke veranderingen en visies • op basis van kwaliteitsvolle keuzen oplossingen te vinden • zich actief in te zetten voor DO • zelfefficiëntie te ervaren • te kunnen reflecteren over acties • de actie te kunnen evalueren

5. Emotie • Emoties en gevoelens zijn verbonden met denken • Gevoelens zijn belangrijk bij het nemen van beslissingen (Kals) • Emoties zijn meestal zichtbaar voor anderen (Damasio) • Gevoelens zijn enkel herkenbaar voor de persoon in kwestie (Damasio) • Emotie is het begin van een reactieketen die eindigt in een gevoel (Damasio) • Empathie speelt een hoofdrol bij EDO

6. Waarden en ethiek • Waarden • worden vrij vroeg ontwikkeld • er is geen bewijs voor ‘juiste’ of ‘foute’ waarden • voorbeelden: rechtvaardigheid, leven, vrijheid, … • “EDO gaat fundamenteel over waarden, waarbij respect centraal staat …”(United Nations 2004) • Ethiek = zoeken naar een antwoord op de vraag: “wat zullen we / zal ik doen?”

7. Systeemdenken • Basiscriteria van systeemdenken (Capra, 1992): • Van elementen naar het geheel (organisatiepatronen) • Van enkelvoudige elementen naar verbanden • Van structuren naar processen • Van ‘objectiviteit’ naar de constructie van de werkelijkheid

8. Omgaan met complexiteit(risico’s, voorzorgprincipe)

9. Complexiteit via syndroomanalyse

11. Visie op de basisvorming Decreet (1996): Inhoudelijk gedefinieerd: vanuit maatschappelijk perspectief en vanuit perspectief op persoonlijke ontwikkeling Europese Unie (2006): kerncompetenties voor levenslang leren Uitgangsvraag: welke minimumcapaciteiten heeft een burger in Vlaanderen nodig om kritisch-creatief te functioneren in de samenleving en voor de uitbouw van een persoonlijk leven?

12. Waarom VOET niet (meer) graadgebonden? Feedback uit scholen: • Ervaring met VOET: haalbaarheid, in combinatie met allerlei activiteiten, projecten, vakken, samenwerking, coördinatie • Eigen beslissingen nemen om missie en visie gestalte te geven = eigen keuzes maken • Beleidsvoerend vermogen van scholen stimuleren en erkennen

13. Concept en ordeningskader Basisvorming: Ontwikkeling van de persoon in een Multiculturele, democratische samenleving 7 contexten Lichamelijke gezondheid en veiligheid Mentaal welbevinden Socio-relationele ontwikkeling Omgeving en duurzame ontwikkeling Politiek-juridische samenleving Socio-economische samenleving Socio-culturele samenleving

14. Gemeenschappelijke stam Selectie van essentiële vaardigheden, verwoord in 26 eindtermen Meer algemeen geformuleerd dan de eindtermen in de contexten = toepasbaar in diverse situaties of activiteiten en combineerbaar met zowel vakgebonden als andere vakoverschrijdende eindtermen

15. Context 6: Omgeving en duurzame ontwikkeling Participeren aan milieubeleid en milieuzorg op school Herkennen in duurzaamheidsvraagstukken de verwevenheid tussen economische, sociale en ecologische aspecten en herkennen de invloed van techniek en beleid Zoeken naar mogelijkheden om zelf duurzaam gebruik te maken van ruimte, grondstoffen, goederen, energie en vervoermiddelen Zoeken naar duurzame oplossingen om de lokale en globale leefomgeving te beïnvloeden en te verbeteren Tonen interesse en uiten hun appreciatie voor de natuur, het landschap en het cultureel erfgoed Voelen de waarde aan van natuurbeleving en het genieten van de natuur

16. Context 5: politiek-juridische samenleving • Tonen het belang en dynamisch karakter aan van mensen- en kinderrechten • Illustreren hoe een democratisch beleid het algemeen belang nastreeft en rekening houdt met ideeën, standpunten en belangen van verschillende betrokkenen • Geven voorbeelden die duidelijk maken hoe de mondialisering voordelen, problemen en conflicten inhoudt.

17. Context 6: socio-economische samenleving • Toetsen de eigen opvatting aan de verschillende opvattingen over welzijn en verdeling van welvaart • Zetten zich in voor de verbetering van het welzijn en de welvaart in de wereld • Hebben bij het kopen van goederen en het gebruiken van diensten zowel oog voor prijs-kwaliteit en duurzame ontwikkeling als voor de rechten van de consument • Geven kenmerken, mogelijke oorzaken en gevolgen van armoede aan

18. Context 7: socioculturele samenleving • Beschrijven de dynamiek in leef- en omgangsgewoonten, opinies, waarden en normen in eigen en andere sociale en culturele groepen; • Gaan constructief om met verschillen tussen mensen en levensopvattingen • Illustreren het belang van sociale samenhang en solidariteit • Illustreren de wederzijdse beïnvloeding van kunst, cultuur en techniek, politiek, economie, wetenschappen en levensbeschouwing

20. www.ond.vlaanderen.be/dvo willy.sleurs@ond.vlaanderen.be