ZARZĄDZANIE PRODUKCJĄ i USŁUGAMI

1. Agnieszka STACHOWIAK Politechnika Poznańska ul. Strzelecka 11 pok.312 www.fem.put.poznan.pl agnieszka.stachowiak@PUT.Poznan.PL ZARZĄDZANIEPRODUKCJĄ i USŁUGAMI

2. EGZAMIN

3. Zagadnienie: Klasyfikacja wyrobów

4. Strategiczne aspekty zarządzania produkcją Cechy wyrobów (klasyfikacja Ayresa) • grupa A – wyroby zaawansowane konstrukcyjne i technologicznie oraz ich producenci • grupa B – wyroby konsumpcyjne oraz ich producenci • grupa C – wyroby o charakterze inwestycyjnym i ich producenci

5. Strategiczne aspekty zarządzania produkcją Grupa A • o sukcesie producenta decydują przede wszystkim parametry techniczne i nowoczesność wyrobów • producenci konkurują ze sobą, ich działania są często objęte subwencjami • szybkie tempo rozpowszechniania innowacji (szybki spadek kosztów produkcji i cen wyrobów) • konieczność ponoszenia stałych, wysokich nakładów na badania i rozwój • reprezentanci: przemysł kosmiczny, jądrowy, farmaceutyczny, lotniczy, zbrojeniowy, wybrane obszary elektroniki i komputerów

6. Strategiczne aspekty zarządzania produkcją Grupa B • wymóg sprawnego marketingu i dystrybucji działającej na tzw. głębokich rynkach • najważniejsza jest elastyczność działania zapewniająca wytwarzanie wyrobu w ilości i czasie odpowiadającym występującemu zapotrzebowaniu • reprezentanci: przemysł kosmetyczny, spożywczy, chemia gospodarcza, obuwniczy, odzieżowy, meblarski, elektronika użytkowa i samochody osobowe oraz rynek usług

7. Strategiczne aspekty zarządzania produkcją Grupa C • działalność w warunkach rynku o wyraźnie określonej górnej granicy popytu • decydująca jest kombinacja jakości i ceny wyrobu • ciągła presja obniżenia ceny wyrobu wymusza redukcję kosztów wytwarzania • reprezentanci: przemysł surowcowy, paliwowy, materiałów budowlanych, energetyka, maszyny i urządzenia produkcyjne oraz środki transportu

8. Pytanie: Do jakiej grupy należy produkt?

9. Zagadnienie: Proces rozwoju produktu

10. Proces rozwoju produktu Rozwój produktu lub usługi powinien być interaktywnym procesem, podczas którego współpracują konsumenci oraz zespoły marketingowe, handlowe, projektanckie, zaopatrzeniowe i produkcyjne. W wyniku tej współpracy powstają wyroby lub usługi zaspokajające oczekiwania konsumenta, a jednocześnie produkcja jest uzasadniona ekonomicznie.

11. Proces rozwoju produktu –podejście tradycyjne Tradycyjny proces rozwoju jest sekwencyjny i podzielony na poszczególne funkcje, zakłada istnienie barier pomiędzy tymi funkcjami i wzajemny brak kompetencji

12. Proces rozwoju produktu –podejście tradycyjne - etapy 1. Dział marketingu przekazuje wymagania projektantom. 2. Projektanci uważają wymagania za nierealne w stosunku do dysponowanych technologii i środków oraz projektują produkt spełniający nowe warunki, odpowiadając skorygowanym analizom rynku. 3. Projektanci przekazują projekt wyrobu lub usługi działom organizacji produkcji i zaopatrzenia. 4. Dział organizacji produkcji uważa projekt za nierealny i wprowadza własne zmiany. 5. Dział organizacji produkcji przekazuje projekt produktu wraz z projektem procesu produkcji do działu produkcji.

13. Proces rozwoju produktu –podejście tradycyjne - etapy 6. Dział zaopatrzenia wraz z dostawcami wprowadza własne poprawki do projektu. 7. Dostawcy otrzymują zamówienie na dostarczenie materiałów według nowego projektu. 8. Dział operacyjny otrzymuje nabyte materiały oraz projekt procesu produkcyjnego, który przed podjęciem sensownej produkcji trzeba ponownie rozpatrzyć. 9. Dział operacyjny zmienia wyniki analizy rynku i projekt produktu i jest zmuszony rozpocząć produkcję nadal wprowadzając zmiany.

14. Proces rozwoju produktu –podejście tradycyjne - etapy 10. W wypadku wytwarzania wyrobów pierwsze produkty trafiają na rynek. 11. Dział sprzedaży otrzymuje wraz z produktem proponowaną przez dział marketingu cenę i prognozę sprzedaży oraz informację z rynku, że konsumenci nie są zadowoleni z produktu, ponieważ nie jest to ten produkt, którego oczekiwali. Wynikiem takiej działalności jest zanik odpowiedzialności, stawianie nierealnych żądań, brak wzajemnych zależności i w końcu ogólne poczucie urazy i wrogości.

15. Proces rozwoju produktu –podejście zintegrowane W podejściu zintegrowanym wykonuje się poszczególne czynności w odniesieniu do pozostałych i dba się o drożność kanałów komunikacyjnych. Przedstawiciele konsumentów, działów marketingu, sprzedaży, projektanckich, zaopatrzenia i produkcyjnych muszą współpracować jako elastyczny zespół.

16. Proces rozwoju produktu –podejście zintegrowane Wiele organizacji stosując to podejście osiągnęło następujące efekty: • większą efektywność działania, • uproszczenie działań, • szybsze reagowanie na zmiany, • mniejszą biurokrację, • fachowość i niższe koszty.

17. Pytanie: Czym różni się podejście klasyczne od zintegrowanego?

18. Proces projektowania 1. Koncepcja. Określone są wstępne parametry użytkowe wyrobu lub usługi, uwzględniające wymagania przyszłych użytkowników. 2. Akceptacja. Ustalenie, czy planowane parametry są możliwe do osiągnięcia. 3. Wykonanie. Przygotowanie modeli nowych produktów do testowania. Dotyczy to zarówno wyrobów jak i usług.

19. Proces projektowania 4. Przetworzenie. Projekt jest przetwarzany w taką postać, jaka jest możliwa do realizacji w danej organizacji, a jednocześnie uwzględnia parametry przyjęte podczas etapu drugiego. 5. Czynności pilotażowe. Wytworzona zostaje pewna liczba wyrobów lub świadczona pewna liczba usług, które są potrzebne do sprawdzenia poprawności projektu, przyjętych parametrów i umiejętności personelu. Dopiero po tym etapie projekt można uznać za ostateczny.

20. Proces projektowania Realizacja projektu może być zlecona: • organizacjom badawczym, • szkołom i uczelniom wyższym, • prywatnym organizacjom projektowym. Można zakupić również gotowe licencje projektowe.

21. Proces projektowania Sposoby redukcji kosztów projektowania: 1. Korzystanie z usług specjalistów z zewnątrz. 2. Projektowanie wspomagane komputerowo. 3. Specjalizacja projektantów. 4. Rodziny wyrobów lub usług. 5. Bazy danych o przeprowadzonych projektach. 6. Biblioteki i usługi informacyjne.

22. Projektowanie usług Projektując usługi można wyróżnić trzy elementy: 1. urządzenia wspomagające proces świadczenia usług, 2. korzyści fizyczne, 3. korzyści psychologiczne.

23. Zagadnienie: Projektowanie usług

24. Projektowanie usług Przy projektowaniu usługi wymagany jest pewien system ich klasyfikacji np.: a) przedsiębiorstwa usługowe, b) sklepy usługowe, c) usługi masowe, d) usługi profesjonalne, e) usługi personalne.

25. Podział na kategorię usług

26. Projektowanie usług Czynniki mające znaczenie w procesie projektowania usług: 1. Intensywność prac – duża lub mała; 2. Kontakt - duży lub mały; 3. Wzajemne oddziaływanie – duże lub małe; 4. Dostosowanie do indywidualnych potrzeb – stałe, wybór lub adaptacja; 5. Charakter świadczonych usług – materialne lub niematerialne; 6. Bezpośredni odbiorca – ludzie lub przedmioty.

27. Zaspokajanie indywidualnychwymagań klientów Aby zaspokoić indywidualne wymagania klienta dział marketingu może podjąć następujące działania: 1. Przygotować ofertę produktów, które można zaproponować klientowi zamiast tego produktu, którego oczekuje. Jeżeli w tej ofercie zawarta jest znacznie niższa cena lub lepsze warunki dostawy, przeważnie klient rezygnuje ze swoich żądań i godzi się na proponowany produkt.

28. Zaspokajanie indywidualnychwymagań klientów 2. Doprowadzić do tego, aby spełnić wymagania klienta przez wykorzystanie w jak największym stopniu istniejących wyrobów lub części, poddanych niewielkim modyfikacjom, zgodnie z istniejącymi procedurami postępowania i posiadanym wyposażeniem. Jeżeli te zmiany nie powodują znacznego odstępstwa od produktu oczekiwanego przez klienta, istnieje duża szansa, że nowy produkt zostanie zaakceptowany, zwłaszcza jeżeli zaoferuje się dodatkowe korzyści.

29. Zaspokajanie indywidualnychwymagań klientów Często istnieje możliwość przygotowania produktu „podstawowego" i przystosowywanie go do indywidualnych wymagań poszczególnych klientów. Przykład: • różne opcje wyposażenia samochodów • spodnie z niewykończonymi nogawkami, przystosowywane do wzrostu klienta.

30. Pytanie: Do jakiej grupy należy usługa?

31. Zagadnienie: Analiza wartości

32. Analiza wartości Analiza wartości jest techniką redukcji kosztów i kontroli, opartą na badaniu samego wyrobu lub usługi, a nie —tak jak jest w metodach badania pracy —na ulepszaniu metod wytwarzania wyrobów lub świadczenia usług.

33. Analiza wartości Analiza wartości jest „zorganizowaną procedurą mająca na celu efektywne zidentyfikowanie niepotrzebnych kosztów poprzez analizę funkcji", gdzie funkcja to „taka własność wyrobu lub usługi, która pozwala na jego funkcjonowanie lub sprzedaż". Podstawą analizy wartości jest najpierw zidentyfikowanie funkcji produktu, a następnie zbadanie dostępnych alternatywnych sposobów uzyskania tych funkcji i w końcu wybranie takiego sposobu wytwarzania, który pociąga za sobą najmniejsze koszty.

34. Analiza wartości –identyfikacja funkcji Pierwszym i najważniejszym krokiem w analizie wartości jest formalne określenie funkcji wyrobu lub usługi. Przyjęto, że odpowiedź powinna składać się tylko z dwóch słów: rzeczownika i czasownika, na przykład: • lampa —„daje światło", • belka —„podpiera ścianę", • wał—„przenosi obroty", • czek —„przekazuje pieniądze".

35. Analiza wartości Wartość można przyrównać do c e n y, która jest tym, co „musi być dane, zrobione, poświęcone..., aby otrzymać daną rzecz".

36. Analiza wartości Każdy wyrób albo usługa ma kilka różnych wartości: a) Wartość wymiany, czyli cenę oferowaną przez nabywcę. b) Wartość użytkowa, czyli cena oferowana przez nabywcę za tę część produktu, która według niego spełnia oczekiwane cele lub funkcje; c) Wartość moralna, czyli cena oferowana przez nabywcę za pozostałe części produktu, dostarczające dodatkowe wartości i spełniające dodatkowe funkcje. Wartość wymiany = wartość użytkowa + wartość moralna

37. Analiza wartości Jeżeli organizacja wytwarza produkt dla własnego użytku, na przykład w celu stworzenia z niego produktu przeznaczonego na rynek, można określić czwarty rodzaj wartości. Jest to: d) Wartość faktyczna, czyli suma wszystkich kosztów poniesionych podczas dostarczania produktu na rynek. Różnicą pomiędzy wartością faktyczną a wartością wymiany jest zysk.

38. Analiza wartości - procedura 1. Wybrać przedmiot analizy. Problem polega na zidentyfikowaniu produktu dającego szansę na największy zwrot nakładów poniesionych na samą analizę. Zasady wyboru: a) różnorodność komponentów, b) szerokie stosowanie prognozowania, c) mała różnica między wartością użytkową a wartością faktyczną, d) znaczna konkurencja rynkowa, e) produkt o dużej przyszłości, f) istnienie wystarczającej dokumentacji, g) występowanie złożonych struktur organizacyjnych.

39. Analiza wartości - procedura 2. Określić koszty produktu. 3. Zapisać liczbę części. Ogólnie rzecz biorąc, im więcej części, tym większa szansa na redukcję kosztów. 4. Zapisać wszystkie funkcje. Należy zbadać wszystkie funkcje wyrobu lub usługi i zapisać je w postaci: rzeczownik —czasownik. 5. Zapisać liczbę funkcji wymaganych teraz i w dającej się przewidzieć przyszłości. Pozwoli to na zorientowanie się, jaki będzie nakład pracy i kosztów podczas dalszych etapów analizy wartości.

40. Analiza wartości - procedura 6. Określić funkcję pierwotną. Spośród wszystkich funkcji produktu należy wybrać jedną podstawową z punktu widzenia nabywcy. Ustala się ją na podstawie listy utworzonej podczas etapu 4. 7. Określić wszystkie inne sposoby uzyskania funkcji pierwotnej. Wykorzystując do tego burze mózgów. 8. Określić koszty każdego alternatywnego rozwiązania. 9. Zbadać trzy najtańsze rozwiązania. Etapy 7 i 8 pozwalają na wybranie trzech najtańszych rozwiązań. Należy je zbadać pod kątem przydatności, możliwości uzyskania i funkcjonowania. Na tym etapie zacznie pojawiać się projekt nowego produktu.

41. Analiza wartości - procedura 10. Podjąć decyzję, który produkt powinien być dalej opracowywany. 11. Ustalić, jakie inne funkcje można zawrzeć w nowym produkcie. Należy cofnąć się do etapu 4, ponownie przejrzeć zapisane funkcje i zidentyfikować te, które nie są jeszcze zawarte w nowym projekcie produktu. • „Czy nowe rozwiązanie wnosi wkład w wartość produktu?" • „Czy można cokolwiek usunąć nie zmniejszając wartości produktu?"

42. Analiza wartości - procedura 12. Zapewnić akceptację nowego projektu rozwiązania. Głównymi wrogami nowego rozwiązania są: konserwatyzm, bezwładność i chęć pozbawienia się zmartwień. Aby tego uniknąć, zespół analizy wartości powinien użyć w swojej argumentacji: • modelu, • przewidywanych oszczędności, • przewidywanych wydatków, • przewidywanej poprawy wartości, • proponowany plan działania w postaci sieci ścieżki krytycznej.

43. Analiza wartości - procedura 12 pytań Gage'a do analizy wartości 1. Co to jest? 2. Ile to kosztuje? 3. Z ilu składa się części? 4. Jak to funkcjonuje? 5. Ile funkcji jest wymaganych? 6. Jaka jest funkcja pierwotna? 7. Jakie inne funkcje może spełniać dodatkowo? 8. Ile kosztują dodatkowe funkcje? 9. Które z trzech wybranych rozwiązań wykazuje największą różnicę pomiędzy „kosztem" a „wartością użytkową"? 10. Które rozwiązania powinny być dalej rozpatrywane? 11. Jakie inne funkcje i parametry powinny być włączone do rozwiązania? 12. Co jest potrzebne, aby zatwierdzić rozwiązanie i uniknąć przeszkód?

44. Analiza wartości Zastosowanie technik analizy wartości, a zwłaszcza tych mających na celu identyfikację funkcji, podczas projektowania produktu lub systemu jest bardzo pożądane. Techniki analizy wartości pozwalają na osiągnięcie większych oszczędności, chociaż dla produkcji jednostkowej i krótkoseryjnej możliwe są tylko badania przed podjęciem produkcji. Inżynieria wartości jest to zastosowanie technik analizy wartości podczas projektowania wyrobu lub usługi.

45. Pytanie: Co tworzy wartość produktu?

46. Strategiczne aspekty zarządzania produkcją Sytuacja producenta na określonym rynku na tle innych producentów podobnych wyrobów określana jest przez: • rozmiar rynku (wielkość potencjalnego popytu) • udział w rynku poszczególnych producentów • wielkość (i charakterystykę, np. nowoczesność) potencjału produkcyjnego poszczególnych producentów • nakłady inwestycyjne na rozwój i doskonalenie potencjału produkcyjnego

47. Strategiczne aspekty zarządzania produkcją W długim okresie czasu sukces odniesie ten producent, który będzie bardziej produktywnyod pozostałych, to znaczy jego udział w rynku będzie większy od udziału w potencjale wszystkich producentów działających na tym rynku

48. Strategiczne aspekty zarządzania produkcją • Strategiczne działania producenta na rynku muszą zostać przekształcone w spójny zestaw strategii realizowanych wewnątrz przedsiębiorstwa; podstawowy ich zestaw obejmuje następujące strategie: • sprzedaży • finansowe • badań i rozwoju • inwestycyjne • produkcyjne • logistyczne • Strategie produkcyjne – jedne z wielu strategii funkcyjnych realizowanych w przedsiębiorstwie, służą realizacji strategii konkurencyjnych i handlowych w obszarze konkretnej funkcji, są one podporządkowane strategiom konkurencyjnym

49. Strategiczne aspekty zarządzania produkcją • Wybór strategii produkcyjnej – najważniejsza decyzja w zarządzaniu produkcją na poziomie strategicznym jest zadaniem złożonym, dokonuje się on z dużej ilości strategii charakteryzowanych przez odpowiedni zestaw kryteriów • Podstawowy podział strategii produkcyjnych oparty jest o kryteriumcharakteru podejmowanych działań: • ofensywne - powiększenie lub utrzymanie zakresu działalności produkcyjnej • drogą pierwszeństwa na rynku • droga obniżki kosztów • drogą dywersyfikacji (różnicowania) prowadzonych działań • defensywne– ograniczające zakres działań prowadzonych z zakresie produkcji przez przedsiębiorstwo

50. Strategiczne aspekty zarządzania produkcją Strategie produkcyjne – podział ze względu na kryteriumzakresu podejmowanych działań: • modernizacyjne niewielkie zmiany, poprawa wybranych parametrów wyrobu lub niewielkie zmiany w technologii i organizacji procesu produkcyjnego • innowacyjne szeroki zakres zmian, uruchomienie produkcji nowych wyrobów lub jakościowo nowe elementy w systemie produkcyjnym • eliminacyjne wycofanie z produkcji określonych wyrobów lub/i wyłączenie z eksploatacji fragmentów systemu produkcyjnego