GÖĞÜS HASTALIKLARINDA STANDARDİZASYON ve AKREDİTASYON ÇALIŞMALARI LABORATUVARLAR

1. GÖĞÜS HASTALIKLARINDA STANDARDİZASYON ve AKREDİTASYON ÇALIŞMALARILABORATUVARLAR Dr. Şule Akçay Başkent ÜTF Göğüs Hastalıkları AD 12 NİSAN 2012 TÜRK TORAKS DERNEĞİ 15. YILLIK KONGRESİ

2. Son üç yıl içinde bu sunumla ilgili;Bir ticari kuruluşta çalışma, mal ortaklığıDanışmanlık, danışma kurulu üyeliği, uzman tanıklıkYazarlık, editörlük, moderatörlük, konuşma ücretleriBağışlar (Araştırma-eğitim-cihaz)Kongre, toplantı sponsorluğunu içeren bir çıkar çakışmam olmamıştır. Çıkar çakışması

3. Sunum Planı ve İçerik • AB Sağlık Stratejisi • Sağlıkta Akreditasyon ve Standardizasyon Kavramları • Avrupa’da Akreditasyon • Ülkemizde Durum • Göğüs Hastalıklarında Akreditasyon ve Standardizasyon

4. Sağlıkta İstatistik Terminolojisi Değişiyor Avrupa Birliği (AB) Sağlık Stratejisi 2007 Sağlıklı Yaşam Yılları (Healthy Life Years; HLY) Prensipler Öneme göre bir yaklaşım belirlemek Sağlık ve ekonomik refah arasındaki bağlantıları tanımak Herkes için sağlık politikaları ile entegre etmek Küresel sağlıkta AB’nin sesini güçlendirmek Stratejik amaçlar Yaşlanmakta olan Avrupa’da iyi sağlığı geliştirmek Toplumu sağlık tehditlerinden korumak Dinamik sağlık sistemlerini ve yeni teknolojileri desteklemek

5. HLY yükselmesi koşulu: Kaliteli sağlık hizmeti sunumu Hasta güvenliği Çalışan güvenliği Hasta memnuniyeti Çalışan memnuniyeti Mart 2011: “1. Hizmet Kalite Standartları (HKS) Okulu” (SB PY-KG DB)

6. Sağlıkta kalite kavramının önemsenmesi ile iyi sağlık hizmeti sunumu sonuçları İnsan ömrünün uzaması Kronik hastalıklarının ileri düzeyde yönetilebilmesi İleri teknolojiye zorunlu hale gelmek Hasta beklentilerinin artması Hasta haklarının korunması Etik ve hukuki boyut

7. Akreditasyon Bir kurumun uyguladığı programın veya yöntemin standartlar veya kriterler ile uyumlu olup olmadığının yetkili bir otorite tarafından incelenmesi ile başlayıp onaylanma süreci ile sonuçlandırılmasını içeren resmi süreçler bütünü

8. Bir kereye özgü bir değerlendirme işlemi değildir, uzun dönemli ve periyodik olarak iç-dış değerlendirmelere dayanır Kurumlarda sürekli kalitenin geliştirilmesini amaçlayan bir süreç ve kalite güvencesi sağlayan bir araçtır Yapılmasıgönüllübir işlemdir, dışarıdan kamusal otoritelerden bu sürece dahil olunması yönünde bir baskı ya da zorlama söz konusu değildir

9. Standart Akreditasyon amaçları için, yetkili bir otorite tarafından önceden belirlenmiş beklentiler seti Gerçekte standart, bir kuruluş veya bireyin kabul edilebilir performans düzeyini tarif eder

10. Eğitim: Akademik kalite ve toplumsal sorumluluğu geliştirmek için özdurum değerlendirmesi ve kurum dışı değerlendirmeyi içerir (kalite kontrol işlemi) Sağlık: Laboratuvar, belgelendirme ve muayene hizmetlerini yürüten kuruluşları kapsar

11. Avrupa Akreditasyon Sistemleri Kurumsal Gelişimi Avrupa Akreditasyon İşbirliği (European Accreditation Cooperation- EA) (http://www.european-accreditation.org) EA, bağımsız çalışan Avrupa Sertifika Akreditasyonu (European Accreditation of Certification- EAC) ve Avrupa Laboratuvarlar Akreditasyon İşbirliği’nin (European co-operation for Accreditation of Laboratories- EAL) birleştirilmesi sonucunda 26 Haziran 2000’de kurulmuştur. Test ve kalibrasyon Denetim Yönetim sistemlerinin sertifikalandırılması Ürün sertifikalandırılması Personel sertifikalandırılması Avrupa Çevre Yönetimi ve Denetimi Regülasyonu kapsamında çevresel doğrulama işlemleri

12. Ülkemizde durum TÜRKAK 1999:4457 Sayılı “Türk Akreditasyon Kurumu Kuruluş ve Görevleri Hakkındaki Kanun” EA: Avrupa’da yer alan tüm ülkelere açık olan bir ortak üyelik sistemi mevcuttur. Türkiye 2002 yılından itibaren EA üyesi olarak tanınmaktadır. AB’nin ve AB üyesi devletlerin de taraf olduğu Dünya Ticaret Örgütükapsamında hazırlanmış ve ilgili taraflarca imzalanmış olan “Ticarette Teknik Engeller Anlaşması” kapsamında akreditasyon konusu da düzenlenmektedir.

13. TÜRKAK Yasası “Sağlık” ibaresi sadece tanımlarda yer alan “işaretleme” kelimesiyle birlikte kullanılmaktadır. İşaretleme: Bir ürün veya ürün grubunun ulusal ve uluslararası standartlar ve/veya ilgili mevzuata sağlık, güvenlik, çevrenin ve tüketicinin korunması çerçevesinde uygun olduğunu göstermek için belirli bir işaretin kullanılmasını ifade etmektedir. Sağlık konusu belirlenen standartlar çerçevesinde, ürün veya grubunun tüketiciye sağlıklı koşullar çerçevesinde ulaştırılması aşamasında devreye girmektedir. Kanunda sağlıkhizmetlerinin akreditasyonuna yönelik bir ifadeye rastlanmamıştır

14. Akreditasyon Ulusal Mevzuatı Uygunluk Değerlendirme Kuruluşlarının Akreditasyonu Hakkında Yönetmelik (2 Ekim 2001 Tarih ve 24541 Sayılı RG’de yayımlanmıştır.) Seyyar hizmet verenler dahil, deney ve kalibrasyon laboratuarları Muayene kuruluşları Sistem belgelendirme kuruluşları Ürün/Hizmet belgelendirme kuruluşları Personel belgelendirme kuruluşları Daha sonra ilgili konuda yayınlanan yönetmelikler; Deney ve Kalibrasyon Laboratuarlarının Akreditasyonu Hakkında Tebliğ Belgelendirme Kuruluşlarının Akreditasyonu Hakkında Tebliğ Muayene Kuruluşlarının Akreditasyonu Hakkında Tebliğ Akreditasyon Hizmetlerine Dair Şikayet, Anlaşmazlık ve İtirazlar Hakkında Tebliğ

15. TURKAK tarafından yaklaşık 70 sağlık kurumu için akreditasyon belgesi verilmiştir Deney Laboratuarları (26) Kalibrasyon Laboratuarları (16) Sistem Belgelendirme (14) Muayene (11) Ürün Belgelendirme (1) Personel Belgelendirme (2)

16. Ulusal Göğüs Hastalıkları Standardizasyon ve Akreditasyon Çalışmaları Uyku Laboratuvarları Spirometri laboratuvarları Bronkoskopi laboratuvarları Tanısal Torakoskopi Sigara bırakma poliklinikleri Solunumsal yoğun bakım: Yan dal uzmanlık eğitimi kapsamında Alerji: Yan dal uzmanlık eğitimi kapsamında

17. Uyku Merkezlerinin Akreditasyonu için Standart Kriterler Amaç: Uyku Bozuklukları Merkezlerinde hasta bakımını güvenceye almak, iyileştirmek, ülke çapında ve Avrupa’daki merkezlerle paralel standardizasyonu sağlamaktır. Akreditasyon öncelikle personel ve fiziksel şartların değerlendirilmesini içerir. Akreditasyon 2 aşamalıdır: Akreditasyon başvuru formunun doldurulması (8–12 sayfalık detaylı form) Uyku Bozuklukları Merkezinin ziyareti

18. Merkez Ziyareti Merkez ziyareti Dernek tarafından daha önce belirlenmiş Akreditasyon Komitesinden 3 uzman tarafından gerçekleştirilir Akreditasyon Komitesi, Komite oluşturulduğu sırada akredite olmuş bir uyku bozuklukları merkezini 5 yıldan daha uzun bir süre ile yönetmiş, en az doçent ünvanına sahip, Dernek üyesi öğretim üyelerinden oluşur Merkez sorumluları komitede istemedikleri üyeleri belirtme hakkına sahiptirler Aynı şekilde üyeler de isterlerse sebebini belirtmek şartıyla merkez ziyaretinden çekilebilirler. Bu yaklaşımda akreditasyon sürecinin çeşitli nedenlerle oluşabilecek çıkar çatışmalarından etkilenmemesi amaçlanmıştır

19. Personel, fiziksel şartlar, ekipman Sorumlu Hekim Teknik Elemanlar İdari Sekreter Polisomnografi Odaları Monitörizasyon odası PSG arşivlenmesi

20. Polisomnografi Tüm gece uyku periyodu süresince, simültane olarak, nörofizyolojik, kardiyo-respiratuar ve diğer biyolojik sinyaller Minimum PSG Montajı aşağıdaki parametreleri içerir 3 EEG 2 EOG 1 Çene EMG Horlama sinyali Vücut pozisyon sensörü Oro-nasal hava akımı Solunum eforlarının kaydı 2 tibiyalis (bacak) EMG EKG Oksijen satürasyon kaydı Video kaydı ve monitorizasyonu

21. Hasta Raporlama Uluslararası Uyku Bozuklukları Sınıflamasına göre PSG rapor içeriği Uyku parametreleri Hipnogram Tüm gece sinyal özetleri CPAP basınç trendi Hasta rapor içeriği Hastanın uyku bozukluğu hikayesi Uykuya ait parametreleri Tüm gece sinyal özetlerini ve mutlaka PSG çıkışları Rapora eklenen uyku parametreleri manüel olarak deneyimli hekim tarafından skorlanmalı

22. TUTD AKREDİTASYONLARI

24. UYKUDER AKREDİTASYONLARI

26. SPİROMETRİ STANDARDİZASYONU

28. STANDARDİZASYON • Cihazın uygunluğu • Kalibrasyon kontrolü • Ölçüm • Kabul edilebilirlik • Tekrar edilebilirlik • Referans değerleri • Değerlendirme

29. CİHAZIN KONTROLÜ Test Minimum Ara Kontrol Volüm Her gün 3L lik şırınga ile kalibrasyon kontrolü Kaçak Her gün 1Dakika 3 cm H2O basınç vererek Volüm linearite 3 ayda bir Tüm volümlerde IL’lik kalibrasyon şırıngasıyla Akım linearite Her hafta En az 3 akım hızında test Zaman 3 ayda bir Mekanik rekorderin saatle kontrolü

30. ISI Tüm gaz volümleri BTPS olarak bildirilmelidir 17o C in altındaki ısılarda ölçüm yapılmamalıdır

31. İNFEKSİYON KONTROLÜ • Ellerin yıkanması ve dezenfeksiyonu • Cihazın dezenfeksiyonu • Bakteriyel filtreler

32. Bakteriyel / Viral filtre

33. STANDARDİZASYON Her hastaya en az 3 test yaptırılmalı Eğer 8 kez tekrarlanmasına karşın kabul edilebilir bir sonuç elde edilemiyorsa test sonlandırılmalı

34. Yanlış Tanı Eksik veya Gereksiz Tedavi’yiEngellemek için STANDARTLARA UYGUN SPİROMETRİ

35. Spirometrelerde Standartizasyon içi Basamaklar

36. Spirometri Eğitimleri Ülkemizde Durum • Ulusal Kongrelerde Mezuniyet Sonrası Kurslar: Her yıl • Merkezi Kurslar • Bölgesel Kurslar • Okul ve Mesleki Gelişim Kursu • Dünya Günlerinde Eğitimler • GARD Eğitimleri • SFT Teknisyenlerine Yönelik Kurslar

37. SUT TEBLİĞİNDE HALEN YER ALAMAYAN SPİROMETRİK İŞLEMLER • Kardiyopulmoner egzersiz testleri • Egzersiz provokasyonu • Nitrojen yıkama testi (kapanma volümü) • MIP, MEP (Pİ max, PE max) • Pletismografi (kompliyans, elastans)

38. Spirometri Yasal Boyutu • SFT uygulamasının puan ve geri ödeme esaslarında ne sıklıkta yapılmaları gerektiğine ilişkin bir şart bulunmamaktadır • Bu konudaki SUT hükümlerindeki tek sınırlama SFT işleminin ‘Solunum fonksiyonları ile reversibilite testi’ ve ‘Provakasyonlu solunum testleri’ ile birlikte faturalanamaması olup, bu da SFT işleminin yapılış sıklığına ilişkin bir sınırlama niteliğinde değildir • SFT işlemi tanı amaçlı olarak yapılan bir tetkik olup, testin uygulamasına yönelik fiziki işlemler bu konuda eğitim almış teknisyenlerce yapılmaktadır. Testin fiziki işlemlerinin kim tarafından yapılacağına ilişkin mevzuat hükümlerinde bir sınırlama bulunmamaktadır • Puanlamada fiziki işlemin bir uzman tarafından yapılıp yapılmadığı değil, SFT ile elde edilen bulguların yorumlanmasının bir uzman tarafından yapılıp yapılmadığı önem taşımaktadır

39. Bronkoskopi Standardizasyonu

40. Bronkoskopi hazırlığı Yazılı-görsel bilgilendirme Yazılı onay Toraks BT: önceden var olması tanı olasılığını arttırır 6 saat öncesi oral alım sonlandırılmalı Damar yolu açıklığı

41. TANISAL BRONKOSKOPİ UYGULAMALARI HAVAYOLU ANATOMİSİ VE FONKSİYONU TAYİNİ TRAKEOBRONŞİYAL MUKOZANIN DEĞERLENDİRİLMESİ HEMOPTİZİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ PERİBRONŞİYAL YAPILARIN DEĞERLENDİRİLMESİ BRONŞİYAL VE PARANKİMAL BİYOPSİYGULAMALARI HAVAYOLU VE ALVEOLER YAPILARINÖRNEKLENMESİ KANTİTATİF MİKROBİYOLOJİK TEKNİK UYGULAMALARI

42. GÜNÜMÜZDE BRONKOSKOPİ Transbronşiyaliğne aspirasyonu (Santral ve periferik lezyonlara Wang iğnesiyle) Havayolları ve mediastene Endobronşiyal ultrasound Otofluoresan Bronkoskopi: D-light,LIFE sistem Sanal bronkoskopi The D-light system

43. GİRİŞİMSEL(Terapötik) BRONKOSKOPİ Yabancı cisim çıkartılması Lazer bronkoskopi Endobronşiyal Elektrokoter veArgon Plazma Koagulasyon Kriyoterapi Brakiterapi Fotodinamik tedavi Trakeobronşiyal stent

44. 2002 ERS/ATS uzlaşı raporuna göre bronkoskopi ünitesi standartları İdeal bir bronkoskopi ünitesinin hasta hazırlama, işlem ve ayılma alt ünitelerinden oluşması öngörülmektedir. Ancak, bu ünite terapotik bronkoskopi işlemlerinin de yapıldığı ve genel anestezi ağırlıklı bronkoskopi üniteleri olarak tasarlanmıştır İşlemin yapılacağı bölümde yatak/koltuk odanın ortasında yer almalıdır İşlem süresince hastaların kardiyopulmoner monitorizasyonu ve oksijen desteği için gerekli donanım (pulse oksimetre, O2 tüpü veya merkezi oksijen, tansiyon aleti, resüsitasyon ekipmanı) hazır bulunmalıdır

46. İki bölümlük anket çalışması • Hastane veya kliniğin bronkoskopi olanakları: 18 soru • Hekimin uyguladığı işlem öncesi tetkikler, premedikasyon, sedasyon, topikal anestezi, bronkoskopi işlemleri: 41 soru Yüceege MŞ, Öztürk C. Türkiye’de fiberoptik bronkoskopi uygulamaları. Toraks Dergisi 2000; 1:44-55

47. Yüceege MŞ, Öztürk C. Türkiye’de bronkoskopi uygulamaları. Toraks Dergisi 2000; 1:44-55

48. Sonuçlar • Ülkemizde eğitim hastanelerinde FOB olanak ve sayıları yeterli görünmektedir • FOB+işlem sayısı ile ilgili anket sorusu bulunmamaktadır. Eğitim süresince en az 50 FOB yaptırılması önerilmektedir • Yardımcı personeller için (hemşire ve teknisyenler) FOB eğitimleri önerilmektedir • FOB öncesi tetkikler için hastanın kliniği belirleyici olmalı • YBÜ’lerinde FOB kullanımı yaygınlaştırılmalı • KPR ekipmanı eksiksiz olmalı • Komplikasyon yönetimi standardize edilmeli Yüceege MŞ, Öztürk C. Türkiye’de bronkoskopi uygulamaları. Toraks Dergisi 2000; 1:44-55

49. Bronkoskopi bakım, idame, kontrol • Merkezi bronkoskopi kursuna üniversite veya eğitim hastanelerinden katılan uzman hekimlerin bronkoskopi hazırlığına yaklaşımı araştırılmıştır • Bu anket çalışmasında kullanılan 20 soru FOB temizliğine yönelik hazırlanmıştır • Alanlarında son derece deneyimli olan küçük bir hekim grubunu örneklediği halde, ülkemizde uygulanan bronkoskopilerin temizliğinde sadece %50 merkezde varolan rehberlerin önerilerine uyulduğu belirlenmiştir Uysal A, Altın S. Türkiye’ de Bronkoskopi Hazırlığı ve Bronkoskopla İlişkili İnfeksiyonun Önlenmesi Pratiği- Genel Bakış. Akciğer 2007

50. Ülkemizde Standardize Eğitim • Asistan eğitimi • Ulusal Kongrelerde Mezuniyet Sonrası Kurslar: Her yıl • Sempozyum • Merkezi Kurslar • Okul ve Mesleki Gelişim Kursu