Təsnifatda yeri :

1. Yoncanınperonosporozuvəyayalançıunluşehi - Peronospora aestivalis Syd. Təsnifatda yeri: Chromista aləmi, Oomycota şöbəsi, Oomycetes sinfi, Peronosporales sırası, Peronosporaceae fəsiləsi, Peronospora cinsi Biolojiqrupu: Biotrof

3. Göbələyin konididaşıyanları və konidiləri

4. Yarpaqlarınsəthindəolanləkələrşəffaf-yaşıl, sonrasolğunlaşan, dağınıqdır. Onlarınalttərəfindəkonididaşıyanlardanvəkonidilərdənibarətboztəhər-bənövşəyiörtükinkişafedir. Ən güclü yoluxmalar yazda qeydə alınır. İyulun başlanğıcından avqustun ortalarına qədər yüksək temperatur və nəmliyin çatışmaması nəticəsində xəstəliyin inkişafı dayanır, payızda törədici üçün əlverişli şərait yarandıqda xəstəlik müəyyən qədər bərpa olunur. Peronosporozla orta dərəcəli yoluxmada toxum məhsulu 40,7% aşağı düşür, yaşıl kütlədə proteinin miqdarı 11,5%, güclü yoluxmada isə 15% azalır. Aqrotexniki tədbirlərə əməl edilməli, diffuz yoluxmuş bitkilər sahə-lərdən çıxarılmalı, növbəli əkində dənlilərdən sonra yerləşdirmə önəmlidir. Toxumluq sahələrdə fungisidlərlə çiləmələr aparılmalıdır.

6. Yoncanınaskoxitozu – Ascochyta imperfecta Peck. Təsnifatdayeri: Fungi vəya Mycota aləmi, Anamorfic fungi şöbəsi, Coelomycetes sinfi, Sphaeropsidales sırası, Sphaeropsidaceae fəsiləsi, Ascochyta cinsi Müasiradı: Phoma medicaginis Malbr. & Roum. var. medicaginis. Biolojiqrupu: Hemibiotrof

7. Bitkininbütünorqanlarıyoluxur. Yarpaqlardaforma, rəngvəölçülərinəgörəmüxtəlifləkələrəmələgəlir: kiçik, tünd-qəhvəyivəyademəkolarki, qara; dahairiləkələrdətündqəhvəyi, ancaqşəffafmərkəzlivəsarıtəhərhaşiyəli; əniriləkələrşəffaf-qonurvəyaşəffafsarıtünd-qonurhaşiyəlidir. Askoxitozuninkişafıüçünmülayimvəaşağıtemperaturkifayətdir. Mitselinböyüməsiüçünoptimaltemperatura 20-220C, piknidəmələgəlməsiüçün 170C-dir. Erkənyazvəpayızaylarıçoxluyağıntılarlamüşayətolunduqdaaskoxitozyoncadadahasürətləinkişafedir. Xəstəliyintəsirindəntoxumməhsulu 20-25%-əqədərazalır. Toxumlarındərmanlanması, bitkiqalıqlarınınməhvedilməsi, torpağınyaxşıişlənməsi, davamlısortlardanistifadəönəmlidir.

10. Yoncanınqonurləkəliyi – Pseudopeziza medicaginis (Lib.) Sacc. Təsnifatdayeri: Fungi vəya Mycota aləmi, Ascomycota şöbəsi, Euascomycetes sinfi, Helotiales sırası, Dematieaceae fəsiləsi, Pseudopeziza cinsi. Biolojiqrupu: Hemibiotrof

11. 3 4 Pseudopezizamedicaginisməhdudixtisaslaşmışparazitdir, yalnızüçyarpaqyoncabitkisiniyoluxur. Yarpaq, saplaq, gövdəvəformalaşanpaxlalardaçoxsaylıkiçik (0,5-3 mmdiametrli) tünd-qonurvəyaqaraləkələrəmələgəlir. XəstəlikyoncabecərilənAvropa, Asiya, Afrika, AmerikavəAvstraliyanınmüxtəlifölkələrindərastgəlinir. Xəstəliyinmaksimuməmələgəlməsikifayətqədəristivərütubətlihavadabaşverir. Aksosporlar 7-140Ctemperaturvə 97-100 % havanınnisbirütubətindəcücərir. Xəstəliknəticəsində 35%-əqədəryarpaqtöküləbilir, nəticədəotməhsulukütləcə 15% aşagıdüşür. Bundanəlavəbeləotqidakeyfiyyətini itirir, xam zülalın miqdarı 10%-ə qədər azalır. Güclü yoluxma zamanı toxum məhsulu 60%-ə qədər azalmaqla, həm də səpin keyfiyyətini itirirlər.

16. Göbələyin kisə və kisəsporları

17. Yoncanınpası- Uromyces striatus Schr. Təsnifatdayeri: Fungi vəya Mycota aləmi, Basidiomycota şöbəsi, Urediniomycetes sinfi, Uredinales sırası, Pucciniaceae fəsiləsi, Uromyces cinsi Biolojiqrupu: Biotrof

18. Etsisporlarınuçuşması 2-3 həftədavametdikdənsonrasüdləyənbitkisininbudaqlarıtələfolur. Xəstəlikyoncabitkisindəmay-iyunaylarındaəmələgəlsədəonunintensivinkişafıavqust-sentyabraylarındabaşverir. Bitkininəsasənyarpaqlarıvədigəryerüstüorqanlarıyoluxur. Sirayətlənənorqanlarüzərindəqonurdağınıquredinoyastıcıqlarmüşahidəedilir. Göbələkmüxtəlifsahiblidir. Patogeninetsivəyazmərhələsisüdləyənbitkisininmüxtəlifnövlərində (Euphorbia gula, E.cyrarissias, E.heliosroria) əmələgəlir. Dünyanınbütünqitələrindəəkilənyemlikvətoxumluqyoncasahələrindərastgəlinir.

19. Xəstəliyinnəticəsindəbitkiçoxlumiqdardakarbohidratvəproteinitirir, toxumməhsulu 30-60% azalır. Otməhsuluvəonunqidalılıqkeyfiyyətləriyüksəkdərəcədəaşağıdüşür. Havanıntemperaturu 18-220Cvənisbirütubət 40-50% olduqdapatogensürətləinkişafedir. Yemməqsədiləbecərilənsahələrdətələbolunanaqrotexnikitədbirlərkompleksihəyatakeçirilir. Aralıqsahibbitkiləriməhvedilir. Xəstəliyinilkinsimptomlarıgöründükdətoxumluqsahədə 25% tiltilə (0,5 l/ha) birçiləməaparılır.

22. A-uredinosporlar; B-teliosporlar

23. Qızıl sarmaşıq - Cuscuta sp.

24. Qızıl sarmaşıq - Cuscuta sp.

25. Özünü yoxlama üçün mövzuya aid test sualları 1. Unlu şeh xəstəliyi ilə dənli-paxlalı bitkilərin hansı orqanları yoluxur? a) yalnız kök sistemi b) yalnız torpaqları c) bitkinin bütün vegetativ orqanları d) yarpaq və paxlalar yoluxur e) yarpaq qınları yoluxur

26. 2.Unlu şeh xəstəliyinin törədicisinin konidilərinin cücərməsi üçün optimal şərait a) 18-220 temperatur və 60-80% nisbi nəmlik b)150 C-yə qədər temperatur və 100%-ə yaxın nisbi rütubət c) 300C-dən yuxarı temperatur və istənilən nisbi rütubət d) 25-350 C temperatur və 20%-dən yuxarı nəmlik e) 7-100C temperatur və 40-50% nisbi nəmlik

27. 3. Alternarioz xəstəliyinin törədicisinin infeksiya mənbəyi haradır? a) torpağın 5-10 sm dərinliyinə tökülmüş bitki qalıqları b) torpağın səthində olan yoluxmuş bitki qalıqları c) toxum və sirayətlənən bitki qalıqları d) yalnız toxumlar e) bitkinin yoluxmuş vegetativ orqanları

28. 4. Noxudun yalançı unlu şeh xəstəliyinin törədicisi hansı sinfə və sıraya mənsubdur? a) Oomycetes sinfi, Perenosporales sırası b) Oomycetes sinfi, Pythiales sırası c) Zygomycetes sinfi, Mucorales sırası d) Euascomycetes sinfi, Erysiphales sırası e) Ceolomycetes sinfi, Melanconiales sırası

29. 5. Yalançı unlu şeh xəstəliyinin konididaşıyanları necə budaqlanır? a) dixotamik b) simpodial c) monopodial d) budaqlanmır e) zəncir formasında

30. 6. Tünd ləkəli askoxitoz xəstəliyi ilə bitkinin hansı orqanları yoluxur? a) paxlalar b) toxumlar c) gövdə və yarpaqlar d) bitkinin bütün orqanları e) yalnız yarpaqlar

31. 7. Noxudun pas xəstəliyinin təsərrüfat əhəmiyyəti necədir? a) əhəmiyyətli dərəcədə zərər vurmur b) xəstəlik nəticəsində məhsul tamamilə itir c) bəzən itki 25-30%-ə çatır d) yoluxmuş toxumlar tam cücərti qabiliyyətini itirir e) iqtisadi baxımdan yüksək zərərlidir

32. 8. Lobyanın antraknoz xəstəliyinin törədicisi hansı sinfə və sıraya mənsubdur? a) Coelomycetes sinfi, Sphaeropsidales sırası b) Coelomycetes sinfi, Melanconiales sırası c) Uredinomycetes sinfi, Uredinales sırası d) Hyphomycetes sinfi, Hyphomycetales sırası e) Oomycetes sinfi, Peronosporales sırası

33. 9.Lobyanın bakterialqonurləkəlikxəstəliyiüçün optimal şərait a) yağıntılar və 25-30ºC temperatura b) yağıntıların yoxluğu və 10ºC –yə qədər temperatur c) yalnız 35ºC-dən yuxarı temperatur d) nisbi rütubət 50%, havanın temperaturu 5-10ºC e) nisbi rütubət 100% -ə yaxın və havanın temperaturu 0-5ºC

34. 10.Noxudunbakterialyanığıxəstəliyiiləbitkininhansıorqanlarıyoluxur?10.Noxudunbakterialyanığıxəstəliyiiləbitkininhansıorqanlarıyoluxur? a)paxlalar yoluxur b)bitkinin bütün yerüstü orqanları yoluxur c)bitkinin yalnız yeraltı orqanları yoluxur d)bitkinin yalnız generativ orqanları yoluxur e)bitkinin yalnız vegetativ orqanları yoluxur

35. 11.Lobyanın adıvəyayaşılmozaikavəsarımozaikaüçüninaktivasiyatemperaturu neçədərəcədir? a)50-60ºC b)100ºC- yə yaxın c)70ºC d)35-45ºC e)10ºC-də viruslar inaktivasiya uğrayır

36. 12.Yonca bitkisininxəstəlikləriiləmübarizəninxarakterikxüsusiyyətlərihansıdır? a)kimyəvi mübarizə tədbirləri yalnız toxumluq yonca sahələrində aparılır b)heç bir halda kimyəvi preparatlardan istifadə edilmir c)istənilən yonca sahəsində təyinatından asılı olmayan kimyəvi dərmanlamalar aparılır d)yalnız aqrotexniki tədbirlər kompleksi həyata keçirilir e)yalançı unlu şeh, unlu şeh kimi epifitotiya xarakterli xəstəliklərə qarşı seleksiya - toxumçuluq üsulundan istifadə edilir

37. Diqqətinizə görə təşəkkür edirəm !