Download
1 / 78
860 likes | 1.36k Vues
Öğretim Araçları ve Etkili Kullanımı. Bayram G üzer. Öğretim Araçları ve Etkili Kullanımı. Öğretim araç-gereçlerini öğretme-öğrenme sürecini oluşturan diğer unsurlardan bağımsız olarak düşünmek mümkün değildir.
E N D
Öğretim Araçları ve Etkili Kullanımı Bayram Güzer
Öğretim Araçları ve Etkili Kullanımı • Öğretim araç-gereçlerini öğretme-öğrenme sürecini oluşturan diğer unsurlardan bağımsız olarak düşünmek mümkün değildir. • Bütün öğrenme-öğretme durumlarında kullanılabilecek tek bir araç-gereçten bahsedilemez. • Kimi durumlarda bazı araç-gereçler diğerlerine göre ilgili konuların öğretilmesi ve öğrenilmesinde daha etkilidir.
Gerçek Eşyalar ve Modeller • Özellikle ilköğretimde öğretmenlerin en çok yararlandıkları araçlar gerçek eşyalar ve modellerdir. • Toplama, çıkarma gibi basit matematik işlemlerinin öğretiminde fasulye, portakal, elma gibi nesnelerden faydalınılır. • İnsan kulağının iç ve dış yapısını göstermek için plastik bir kulak modelinden faydalınılır.
Gerçek Eşyalar ve Modeller • Özellikle ilköğretimde öğretmenlerin en çok yararlandıkları araçlar gerçek eşyalar ve modellerdir. • Resim dersinde çizim alıştırmaları için çiçek, manzara, saksı gibi gerçek eşyalardan faydalınılır. • Yaratıcı hikayeler yazdırmak için müze veya çevre gezilerinden yararlanırlar.
Gerçek Eşyalar ve Modeller • Gerçek eşyalar, öğrencilere somut ve kalıcı öğrenmeler sağlar. • Öğrenilenlerin genellenmesini kolaylaştırır. • Her bireyin, kendi yeteneği ölçüsünde bireysel olarak eğitim görmesine yardım eder.
Gerçek Eşyalar ve Modeller • Ancak, gerçek eşyalar bazen sınıf ortamına getirilemeyecek kadar büyük, gözlenemeyecek kadar küçük, satın alınamayacak kadar pahalı, çok kirli, çok tehlikeli ya da çok hassas olabilir. • Bazı durumlarda ise, eşyanın gösterilmek istenen özellikleri açık olmayabilir ya da bir ilke bazı materyallerle daha iyi öğretilebilir. • Bu durumda, model ya da resim, şema, grafik gibi görsel materyallerin kullanımı öğretme ve öğrenme açısından daha pratik ve anlamlı olabilir.
Gerçek Eşyalar ve Modeller • Modeller, bir gerçek eşyanın üç boyutlu temsilleridir. • Modeller, asıl cisimden daha büyük, daha küçük olabildiği gibi temsil ettiği gerçek eşya ile aynı büyüklükte ve yapıda da olabilir. • Üç boyutlu insan modelleri, atom ve molekül modelleri, güneş ve çevresindeki gezegenler modeli, yapılması tasarlanan bina ve uçak maketleri örnek olarak sayılabilir.
Gerçek Eşyalar ve Modeller • Özellikle söküp takılabilen, bundan dolayı iç detayların görünebilmesini sağlayan, önemli detayların renk kullanılarak vurgulandığı modeller öğrencilere, gerçek eşyaların sağlayamayacağı öğrenme tecrübeleri sağlayabilir.
Gerçek Eşyalar ve Modeller • Gerçek eşyalar ve modeller, mesajların sunulmasında üçüncü boyut, şekil, iç yapı, renk ve uygulamanın önemli olduğu durumlarda kullanılır. • Eğer bunlar önemli değil ya da cisim iki boyutlu olarak yeterince temsil edilebilecekse, bir resim ya da grafik materyalleri de gerçek eşyalar ya da modeller kadar etkili olabilir.
Gerçek Eşyalar ve Modeller • Yapılan birçok araştırmada belirli durumlarda bir görseldeki gerçeklik derecesinin ya da ayrıntıların iletilmek istenen mesajın kavranmasını zorlaştırdığı veya engellediği bulunmuştur. • Bir görseldeki önemli öğeleri önemsizlerden ayırt edebilmek bazı öğrenciler için zor olmaktadır. • Gerçeğe yakın bir görseldeki ayrıntılar öğrencilerin dikkatlerinin dağılmasına, dikkatlerinin konu dışı ayrıntılar üzerinde yoğunlaşmasına neden olabilmektedir.
Gerçek Eşyalar ve Modeller • Hem modeller hem de görsel materyaller gereksiz detaylar atılarak daha açık hale getirilmelidir. • Öğrencinin dikkatleri problemle ilgili noktalara ya da verilmek istenen mesaja çekilmelidir. • Örneğin, anatomi dersleri kemikler, organlar, kan dolaşımı, sinir sistemi vs., gösteren ayrı ayrı resimlerin üretilmesiyle basitleştirilebilir. • Bütün bu detayların bir resimde sunulması kavramayı zorlaştırabilir. • Sonraki aşamada, takıp sökülebilen bir model kullanmak, farklı alt sistemlerin uyumu ve etkileşimlerini göstermek açısından yararlı olabilir.
Gerçek Eşyalar ve Modeller • Bazen öğretmen, elektrik veya başka bir enerji ile çalışan bir eşya veya model de kullanmak isteyebilir, öğretmen, bu tür eşya ve modelleri sınıfta kullanmadan önce nasıl çalıştırıldıklarını, yapılabilecek hata ve meydana gelebilecek aksaklıkların neler olabileceğini çok iyi biliyor olması gerekir.
Gerçek Eşyalar ve Modeller • Öğretim amaçlı kullanılacak nesneler sınıfın tamamınca görülebilecek büyüklükte olmalı, fakat dikkatleri başka yöne çekecek büyüklükte ve ağırlıkta da olmamalıdır. • Eşya veya model, sadece üzerinde açıklama yapılacağı zaman gösterilmeli, diğer zamanlar üzeri kapatılmalı veya görüş alanı dışına çıkarılmalıdır.
Gerçek Eşyalar ve Modeller • Konu ile o anda ilgisi olmayan bir nesne öğrencilerin ilgilerini çekerek dersten uzaklaşmalarına neden olur. • Modelin temsil ettiği nesnenin gerçek rengini göstermek için renkli bir slayt veya resim ve boyutunu göstermek için bir ölçek kullanılabilir. • Ders öncesi veya sonrasında öğrencilerin modeli ellemesi ve kullanması teşvik edilmelidir.
Gerçek Eşyalar ve Modeller • Genellikle, tek bir nesnenin ders sırasında sınıftaki öğrencilere elden ele dolaştırılarak incelettirilmesi doğru değildir. • Bu durum hem zaman alır, hem de öğrencilerin o an devam eden diğer öğrenme-öğretme etkinliklerinden uzaklaşmalarına neden olur. • Bunun yerine, öğretmenin nesneyi kendisi sınıfta dolaşarak kısa açıklamayla her öğrenciye göstermesi daha yararlı olacaktır.
Tepegöz Projektörleri • Tepegöz projektörleri metin, çizim, grafik ve resim gibi önceden saydam bir materyal üzerine renkli ya da siyah-beyaz olarak hazırlanmış bilgilerin ekrana büyütülerek yansıtılması için kullanılır.
Tepegöz Projektörleri • Ayrıca, ders sırasında doğrudan üzerine yazılıp çizilerek ve gerektiğinde silinerek saydam bir yazı tahtası gibi kullanılabilen çok yönlü bir araçtır.
Tepegöz Projektörleri • Tepegöz projektörleri büyük, parlak ve net görüntü sağlarlar. • Tepegöz saydamlarını (ayrıca transparan, asetat, folye gibi terimlerle de ifade edilmektedir), hazırlamak oldukça kolaydır.
Tepegöz Projektörleri • Yaklaşık bütün konu alanlarında büyük gruplara kavramların, işlemlerin ve diğer bilgilerin görsel olarak sunulmasını sağlarlar.
Tepegöz Projektörleri • Tepegözlerin değişik model ve türleri olmakla birlikte tipik bir tepegöz projektörü dört temel öğeden meydana gelmektedir: • Işık kaynağı, • Ayna veya reflektörler, • Mercekler ve • Soğutucu.
Tepegöz Projektörlerinin Avantajları • Yüz yüze İletişim • Tepegöz projektörlerinin en önemli avantajlarından biri, öğretmene dersini yüzü öğrencilere dönük alarak işleyebilmesine imkan tanımasıdır. • Bu durum, öğrencilere kolayca not tutma; öğretmene de öğretim sırasında öğrencileri gözlemleme, öğrencilerle göz teması ya da sorular yoluyla doğrudan etkileşim kurma, öğrencilerin dikkatlerini ve öğretim akışını kontrol artında tutma olanağı sağlar.
Tepegöz Projektörlerinin Avantajları • Kullanım Kolaylığı • Tepegöz, kullanımı önceden öğrenilmiş teknik bilgi ve beceri gerektirmeyen basit bir araçtır. Öğretmenler kendi saydamlarını kolayca hazırlayabilirler. • Kullanılabilen materyal çokluğu • Tepegöz üzerinden çok değişik materyaller yansıtılabilir. • Bütün saydam gereçlerin yanında küçük gerçek eşyalar, modeller, şekiller gibi saydam almayan materyaller de siluet olarak yansıtılabilir.
Tepegöz Projektörlerinin Avantajları • Kullanılan ortam zenginliği • Tepegöz hemen hemen her türlü ortamda kullanılabilir. • Perde olmayan yerlerde beyaz duvarlardan ve yazı tahtalarından yararlanılabilir. • Uyarlanabilirlik • Sunu sırasında saydama yazı yazılıp şekil çizilebilir ve gerektiğinde silinerek değiştirilebilir. • Saydam üzerindeki önemli noktalar altı çizilerek ya da renklendirilerek vurgulanabilir. • Saydamların yansıtılma sırası sunu akışına göre önceden ya da sunu esnasında yeniden düzenlenebilirler.
Tepegöz Projektörlerinin Avantajları • Aydınlık ortam • Kullanım esnasında karartma gerektirmez. Yansıtılan materyaller, çok fazla olmamak koşuluyla, ışıktan etkilenmezler. • Önceden hazırlama • Ders esnasında yazı tahtasına yerleştirilmek zorunda olan bilgiler sunu için önceden hazırlanabilir.
Tepegöz Projektörlerinin Sınırlılıkları • Programlanamama • Tepegöz projektörleri kendi kendine sunma biçiminde programlanamazlar. • Bireysel çalışmaya uygun değildir • Tepegöz büyük grup sunuları için tasarlanmıştır. Tepegöz ve tepegöz saydamları, bireysel çalışmalar için uygun değildir.
Tepegöz Projektörlerinin Sınırlılıkları • Üretim süreci gerektirmesi • Resim, çizim, metin, grafik v.b bilgileri opak projektörlerde olduğu gibi anında yansıtmak mümkün değildir. • Bu tür bilgilerin önceden saydamlar üzerine hazırlanmaları gerekmektedir. • Opak projektörler, yazı, resim, fotoğraf gibi saydam olmayan materyallerin büyütülerek yansıtılması için kullanılan araçlardır.
Tepegöz Projektörlerinin Sınırlılıkları • Tepegöze bağlı kalma • Tepegöz çok yönlü ve etkili bir araç olmakla birlikte, sunuyu yapan kişilerin genellikle saydam üzerindeki bilgiye bağlı kalmaları ve tekdüze (monoton) sunum tekniklerini tercih etmeleri tepegözü bazen sıkıcı bir eğitim aracı durumuna getirebilir.
Tepegöz Saydamlarının Hazırlanması • Tepegöz saydamları, kopya makinaları, bilgisayar veya doğrudan elle hazırlanırlar. • Elle saydam hazırlama yönteminde çeşitli yazı ve boya kalemleri ile yapışkan renkli saydam materyaller kullanılır. • Tepegöz saydamları piyasada genellikle A4 boyutunda (210 mm x 297 mm) satılmaktadır.
Tepegöz Saydamlarının Hazırlanması • Tepegöz saydamının bulunamadığı durumlarda, dosya kapakları ve hatta yiyecek ambalajları gibi diğer saydam (ışık geçiren) malzemelerden de yararlanılabilir. • Elle saydam hazırlamada mumlu, keçe uçlu ve tüplü kalemler kullanılır.
Tepegöz Saydamlarının Hazırlanması • Mumlu kalemler ışığı geçirmediklerinden, renkli dahi olsalar, görüntü perdeye sadece koyu renkli yansır ve dolayısıyla renk öğesinden yararlanılamaz. • Piyasada saydamlar için üretilmiş özel kalemlerde dahil olmak üzere çok çeşitli keçe uçlu kalem bulunmaktadır.
Tepegöz Saydamlarının Hazırlanması • Normal suda çözülebilir keçeli kalemler saydama tam yapışmadıklarından, boya dağılarak damlacıklar halinde görülebilir. • Bu nedenle, "tepegöz projektör kalemi" etiketi bulunan kalemler kullanılmalıdır. • Uzun süre silinmesi istenmeyen yazılar ve çizimler için suda çözülmeyen kalemler kullanılır.
Tepegöz Saydamlarının Hazırlanması • Bu kalemlerle yazılan yazıların silinebilmesi için özel silgiler bulunmaktadır. • Ancak, suda çözülmeyen boya uçlu kalemlerden sadece tepegöz projektörleri için üretilen kalemlerle yazılıp çizilenler renkli yansır. • Diğer türler sadece siyah yansıyabilir ve hatta saydama zarar verebilir.
Tepegöz Saydamlarının Hazırlanması • Tepegöz saydamları termal kopya ve fotokopi makinaları ile de üretilebilir. • Her iki işlemde de saydam üzerine kopyalanacak materyal önce bir kağıt üzerinde hazırlanır ve bu makinalar kullanılarak ısıya duyarlı özel saydamlara kopyalanır.
Tepegöz Saydamlarının Hazırlanması • Günümüzde saydamlar genelde bilgisayarlardan yararlanarak hazırlanmaktadır. • Herhangi bir kelime işlemci ya da grafik programı ile orijinal hazırlanarak doğrudan yazıcıdan saydam üzerine çıktısı alınır ya da bir kağıda bastırılarak fotokopi yoluyla hazırlanır.
Tepegöz Saydamlarının Tasarımı • Projektör üzerinde saydam materyalin konulduğu alan genelde yaklaşık 25 x 25 cm, standart tepegöz saydamları ise 21 x 29 cm boyutundadır. • Bu ölçü, saydamların yansıtılan alanı tam kaplamadığı anlamına gelir. Yaklaşık 4 cm'lik kapsanmayan boş alan, özellikle renkli saydamlar kullanırken, ekranda izleyenlerin dikkatlerini dağıtabilecek geniş bir ışık şeridinin oluşmasına neden olur.
Tepegöz Saydamlarının Tasarımı • Bu problem, saydamlar çerçevelenerek giderilebilir. • Ayrıca, sunuda öğretmene yardımcı olabilecek saydamla ilgili notlar, bu çerçeveler üzerine yazılabilir. • Eğer saydamlar çerçevelenmemişse, saydam konulduktan sonra projektör üzerinde açıkta kalan 4 cm'lik boş alan, kağıt gibi opak bir materyalle kaplanmalıdır.
Tepegöz Saydamlarının Tasarımı • İzleyenlerin dikkatlerini çekmek açısından renkli görseller kullanılabilir. Ancak, yansıtılan görsellerde zemin (fon) ile şekil (figür) arasında zıtlık olmasına dikkat edilmelidir. • Bilgiler tepegöz saydamları üzerine, yatay ya da dikey formatta hazırlanabilir.
Tepegöz Saydamlarının Tasarımı • Ancak, saydamların hem yatay hem de dikey formatlarda karışık olarak hazırlanması, izleyenlerin özellikle grafik materyallerindeki oranları farklı algılamalarına sebep olabilir. • Her bir saydamda tek bir kavram ya da fikir verilmelidir.
Tepegöz Saydamlarının Tasarımı • Saydam üzerinde yazılar normal okuma biçimine uygun -soldan sağa- yerleştirilmelidir. • Birbiri üstüne yığılmış gibi görünen karmaşık, dikey ve süslü yazıları okuması zordur. • Bu nedenle ikiden fazla olmayan basit yazı karakterleri (Arial, Times gibi) kullanmalı, eğik ya da süslü yazılar gerekmedikçe (dikkatleri bunlar üzerine çekmek gibi) kullanılmamalıdır.
Tepegöz Saydamlarının Tasarımı • Saydamda süslü kenarlar, gereksiz detaylar ve genel olarak üzerinde durulan kavramın açıklığa kavuşmasına yardımcı olmayan öğeler bulundurulmamalıdır. • Eğer bir kavram ya da fikirle ilgili çok miktarda bilgi vermek gerekiyorsa bu bilgilerin hepsini tek bir saydamda vermek saydamları üst üste ekleyerek yerine, iki, üç ya da daha fazla saydam kullanılmalıdır.
Tepegöz Saydamlarının Tasarımı • Aynı kullanmaşekilde, karmaşık bir resim, şekil ve grafik türü görsel, bir temel saydam üzerine aşamalı olarak yeni saydamlar ekleyerek sunulmalıdır. • Bu, konunun basitten karmaşığa giden bir biçimde verilmesini sağlar.
Tepegöz Saydamlarının Tasarımı • Sabit sıralı katlama tekniğinde çerçeve üzerine sabitleştirilmiş saydamlar üst üste getirilerek kullanılır. • Seçmeli katlama tekniğinde ise, çerçevenin dört kenarına yapıştırılan saydamlar anlatım sırasına göre tek tek ya da üst üste getirilerek kullanılır.
Tepegöz Saydamlarının Tasarımı • Yansıtılan bilgiler, okunabilir büyüklükte olmalıdır. • Okunabilirliği, en iyi saydamı yerdeki beyaz bir sayfa üzerine koyarak ölçebilirsiniz. Eğer saydam üzerindeki bilgiler ayakta rahatça okunabiliyorsa, izleyenlerde bunları yansıtıldıklarında okuyabilirler.
Tepegöz Saydamlarının Tasarımı • Yansıtılan bilgilerin sınıfın her tarafından rahatlıkla okunabilmesi için, yazılar en az 18 punto büyüklüğünde olmalıdır. • Her satırda en fazla altı kelime ve her saydamda en fazla altı satır bulunmalıdır. • Sunulan bilgilerin hatırlanmalarını kolaylaştırmak için tam cümleler yerine anahtar kelimeler kullanılmalıdır.
Tepegöz Kullanımına Yönelik Öneriler • Aşırı kullanılarak öğretmenin yerini almamalıdır. • Yüzünüzü perde yerine izleyenlere dönün. • Görüntü üzerinde işaret edilmek istenen noktalar perde üzerinde değil, bir kalem ya da işaret çubuğu ile saydam üzerinde gösterilmelidir.
Tepegöz Kullanımına Yönelik Öneriler • Parlak yüzeyleri (metal beyaz tahtalar gibi) ekran olarak kullanmaktan kaçının. • Belirli açıdaki izleyiciler yansıtılan materyali göremezler. • Bir saydamda 20-25'den fazla kelime kullanmayın.
Tepegöz Kullanımına Yönelik Öneriler • Sunu hızını kontrol etmek ve izleyenlerin dikkatlerini sadece o anda vurgulanan noktaya çekmek için saydam üzerindeki diğer bilgiler kapatılarak ekrana sadece o anda üzerinde durulan bilgiler yansıtılmalıdır. • Bu amaçla, bölge kapama, akordeon kapama, şerit kapama ve kaydırma kapama teknikleri kullanılabilir.
