1 / 36

Roditeljske reakcije nakon saznanja da imaju dete sa oštećenim sluhom

Roditeljske reakcije nakon saznanja da imaju dete sa oštećenim sluhom. Prof.dr Vesna Radoman FASPER. Značaj stručnog rada sa porodicom.

hamlin
Télécharger la présentation

Roditeljske reakcije nakon saznanja da imaju dete sa oštećenim sluhom

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Roditeljske reakcije nakon saznanja da imaju dete sa oštećenim sluhom Prof.dr Vesna Radoman FASPER

  2. Značaj stručnog rada sa porodicom • Porodica deteta sa oštećenim sluhom trebalo bi da bude oblast kojom se bave stručnjaci ,a pružanja psihološke podrške toj porodici oblast stručnog rada ,naročito nakon saznanja o ometenosti njihovog deteta, ali i kasnije kako bi lakše i efikasnije izašla na kraj sa izazovima i problemima na koje nailazi u odgajanju i vaspitanju deteta sa komunikativnim poremećajem.

  3. Porodica pod stresom • Saznanje o ometenosti deteta jeste snažan stresor i remeti funkcionalnost (homeostazu) porodičnog sistema , traži vreme adaptacije na novonastalu situaciju i rekonstrukciju (konstrukciju)porodičnog identiteta ali i identiteta roditelja

  4. Ovaj akcidentni neočekivani događaj • Može privremeno ili trajnije da poremeti porodično funkcionisanje i odnose u porodici. • Saznanje da je dete sa ometenošću predstavlja stresor ili čak psihičku traumu koja roditelje stavlja pod veliko psihičko opterećenje u dužem periodu vremena

  5. Psihološki fundamentalno važna relacija roditelj-dete • Trpi u ovoj situaciji ozbiljne pritiske, turbulencije, frustracije i izvor je snažnih emocija . • Ovo neminovno ostavlja posledice na psihičko funkcionisanje deteta, razvoj ličnosti a može imati posledice na njegovo mentalno zdravlje

  6. Razvoj odnosa roditelja prema detetu • Započinje još u prenatalnom periodu u zavisnosti od toga da li je trudnoća bila željena ili ne,kakav je odnos roditelja prema braku, potomstvu, međusobni emocionalni odnosi između budućih roditelja i slično

  7. Psihičko stanje buduće majke • Psihička priprema trudnice za dolazak na svet deteta nosi izvesne suptilne psihičke promene tako da ona može biti osetljivija, psihički ranjivija u tom periodu • Psihoanalitičari su otkrili da tokom trudnoće izvesni mehanizmi odbrane slabe i nastaje jedna neposrednija komunikacija sa sferom nesvesnog, pre svega sa nesvesnim željama i strahovima

  8. Predstava majke o očekivanom detetu • Sačinjava kompozit sastavlen od reprezentacije selfa i voljenog objekta, a to je pre svega trudničina majka a može biti i otac ili suprug • Javlja se želja za savršenim detetom koje će biti zdravo, pametno, lepo itd. Istovremeno se javljaju strahovi od bolesti i oštećenja kod deteta

  9. Psihoanalitičari (Solint &Stark) • Ispitivali su prva reagovanja majki na mentalnu ometenost njihove dece. Sva registrovana ponašanja oni su interpretirali kao reakciju tugovanja(mourning) za izgubljenim, željenim , zdravim detetom i nastojanje (spontano ili uz psihološku podršku terapeuta) da se dezinvestira to željeno, zdravo i savršeno dete a investira ometeno kao voljeni objekt.

  10. Kod majki neometene dece • Takođe se može javiti razlika između željenog i očekivanog deteta i aktuelnog rođenog deteta. • Kada se radi o saznanju da ima dete sa nekom ometenošću ta razlika je upadljivo veća i nekad može dovesti do prave psihičke traume.Ako je ometenost vidljiva kod rođenja saznanje je iznenadno, neočekivano, stresno i može svojom masivnošću i nerešivošću ozbiljno uzdrmati mentalnu ravnotežu majke.

  11. Dete ima duboko simboličko značenje za roditelja (psihoanaliza) Ono simbolizuje zdravlje,vitalnost, seksualnu sposobnost, ideju o besmrtnosti. Ono je produžetak sopstvenog Ega a u Ego-idealu mu se pribavljaju sve osobine, ideali, dobra iskustva i sve vrste blagostanja koje je roditelj želeo a nije ostvario. Dete može biti doživljeno kao statusni simbol (kao neko ko će roditelju obezbediti bolji društveni i lični status).

  12. Generacijsko prenošenje porodičnih vrednosti • Porodične vrednosti potiču iz ranog iskustva roditelja sa njegovim roditeljima i vrlo su duboko ukorenjene • Ove vrednosti i ideali mogu biti delom svesni a delom nesvesni , simbolički rezervoar značenja ( familijarno nesvesno i kolektivnno nesvesno) kojim su se bavili Zondi i Jung

  13. Ličnost roditelja Jeste vrlo važan činilac koji utiče na prevladavanje stresnog događaja i adaptaciju na novonastalu situaciju. • Emocionalna uravnoteženost i mentalno zdravlje roditelja • Zrelost ličnosti • Tolerancija na frustracije itd.

  14. Dete sa slušnom ometenošću • Može biti stalni izvor stresa ali može imati i funkciju povezivanja. Mnogo zavisi od ličnosti roditelja i prethodne bračne istorije. Stopa razvoda u porodicama sa detetom oštećenog sluha nije bila veća od one u porodicama sa čujućom decom (Friman 1975.)

  15. Na ove uslove koji egzistiraju pre rođenja deteta sa O.S. Nadovezuju se činioci nakon rodjenja koji značajno utiču na reakcije i ponašanja roditelja: .stepen slušnog oštećenja .upadljivost ometenosti .psihička konstitucija deteta .reakcije bliže ali i šire okoline

  16. Pozitivna strana neupadljivosti (za roditeljsko prihvatanje) • Ova vrsta poremećaja najčešće nije uočljiva na rođenju osim ako se radi o dubokoj gluvoći ili nekom multiplom hendikepu u okviru koga će tek kasnije doći do manifestovanja i komunikativnog poremećaja, tako da saznanje roditelja teče postepeno i zato je psihički efekat blaži

  17. Negativne posledice neupadljivosti poremećaja (za dečji razvoj) • Ako poremećaj kao što je npr. gluvoća nije konstatovan nakon rođenja , roditelj ne zna da ima dete sa kojim je komunikacija oštećena pa ne preduzima nikakve dodatne mere i ne koristi druge komunikativne kanale i sredstva da bi dodatno stimulisao dete. Ono zato ostaje u tom pogledu uskraćeno, a kritičan rani period razvoja izgubljen za kompenzatorno delovanje, što može ostaviti negativan trag na ukupan razvoj deteta.

  18. Ponekad je odnos prema detetu uslovljen karakteristikama temperamenta deteta • Odnos prema detetu može biti dodatno ugrožen ako je dete hiperaktivno, razdražljivo, sa niskom tolerancijom na frustracije i sl. pa je roditelju objektivno teže da se tome prilagođava

  19. Roditelji u najvećem broju slučajeva • Jesu osobe koje čuju i nisu ranije dolazile u dodir sa oštećenjem koje je zadesilo njihovo dete tako da imaju maglovite predstave i znanja o tome • Stavovi su im obično obojeni tradicionalnim predrasudama sredine prema ovakvim osobama

  20. Prve reakcije na saznanje • Mogu biti dramatične i pune emocija • To su šok,tuga,očajanje,ogorčenost, bes, agresija,okrivljavanje drugih, osećanje krivice,autoagresija,nepriznavanje ili umanjivanje ometenosti,obeshrabrenost, nemoć,poraz ,panika, strahovi • Kasnije često dolazi do gubljenja samopoštovanja, izolacije, depresije, hronične napetosti,ambivalencije, anksioznosti,snižavanja praga tolerancije na frustraciju i sl.

  21. Agresija kao reakcija na frustraciju • Agresija prema detetu, supružniku, stručnjacima, bližoj okolini ali se mogu razviti i složeniji sentimenti i negativno, agresivno odnošenje prema društvu generalno ili nekim njegovim (škola, zdravstvo) institucijama • Autoagresija-agresija se okreće prema sopstvenoj ličnosti sa jakim osećanjem krivice (nasleđe ili kazna za greh)

  22. Prve agresivne reakcije roditelj često upućuje na lekare i druge stručnjake • Agresija se upućuje lekarima, akušerima, medicinskim sestrama, drugom bolničkom osoblju koje je učestvovalo kod porađanja ili tokom donošenja dijagnoze (defektolozi, psiholozi, socijalni radnici) a često se usmerava na bilo koji autoritet

  23. U istraživanju roditelja gluve dece (Pavković 2000g.) • Roditelji su u našoj sredini u 35% slučajeva okrivljavali lekare, • U 13,5% slučajeva okrivljavali su sebe • U 7,8% slučajeva okrivljavali su nekog drugog ali je to veoma retko bio bračni partner (0,7%)

  24. Prve reakcije roditelja dece OS (Pavković 2000g.) • Na uzorku od 150 roditelja sa decom koja su imala slušnu ometenost ispitane su prve reakcije roditelja nakon saznanja o njihovom slušnom oštećenju. • Najdominantnija reakcija bila je tugovanje (84%) , zatim uspaničenost (30%), šokom je reagovalo 18,5%. Pronađene su značajne razlike u reagovanju majki (pretežno tugovanje)i očeva koji su izjavljivali da je njihova reakcija bila normalna.

  25. Odbrambene reakcije ličnosti (mehanizmi odbrane) • Reakcija određenog broja očeva na saznanje o gluvoći deteta iz navedenog istraživanja može se protumačiti kao odbranbena tj.kao posledica uključivanja nesvesnog mehanizma odbrane- N E G A C I J E ili poricanja kojim se poriče postojanje ometenosti ili pak umanjuje i ublažava ometenost

  26. Nesvesna motivacija koja je u osnovi odnosa roditelj-dete • Osim pozitivnih osećanja ljubavi, brižnosti i zaštitničkog odnosa prema detetu mogu se javiti i negativna osećanja kao što su bes, agresija,emocionalno odbacivanje, ambivalencija, čak i želja da se deteta oslobodi, da dete nestane ili umre a zatim osećanje krivice zbog toga,strah, anksioznost i potiskivanje u nesvesno. Roditelju je teško da izrazi ovakva osećanja, rađa se osećanje krivice,a plaši se i osude okoline

  27. Mehanizmi odbrane kod roditelja Javljaju se nesvesni mehanizmi odbrane koji imaju funkciju zaštite ličnosti roditelja. • Često deluju mehanizam projekcije (nemam ja negativna osećanja prema detetu nego ti) • Često deluje mehanizam reaktivne formacije u obliku hipertrofije suprotne težnje npr. prebrižan odnos i nerealno strahovanje nad detetovim zdravljem • Mehanizam negacije i mehanizam potiskivanja

  28. Posledice unutar ličnosti roditelja • Negativna osećanja i želje se potiskuju u nesvesno (deluju Ego i Super Ego). • Anksioznost, strahovi, narcistička povreda, agresija i autoagresija, depresija su psihičke reakcije( stanja) koja se često ispoljavaju u raznim oblicima

  29. Roditeljsko ponašanje nakon saznanja o ometenosti deteta • Može se opisati preko kontinuuma čija su dva ekstremna pola; otvoreno odbacivanje deteta i prepuštanje brizi društva i potpuno prihvatanje. Između ova dva krajnja ponašanja postoji mnoštvo varijanti među kojima se javlja, ambivalencija a bliže negativnom polu emocionalno odbacivanje koje nije svesno. • Obično je potreban period prilagođavanja za roditelja koji onda postepeno razvija pozitivna osećanja i prihvata dete. Ima roditelja koji odmah razviju zaštitnički i odnos prihvatanja.

  30. Period adaptacije varira • Zavisi od individualnih karakteristika roditelja • Zavisi i od porodičnog psihološkog potpornog sistema (Berger)koji zahvata telo, pripadanje,socijalnu matricu, sistem uverenja i vrednosti, mišljenje, govor, veru,svrhu i nadu • Odnos prema detetu je dinamičan i menja se

  31. Odnos roditelja prema detetu • Inače nije jednom zauvek dat već može prolaziti kroz periode dinamičnih promena. • Nakon određenog vremena koje varira obično dolazi do realističnog odnosa prema detetu i njegovoj ometenosti • Roditelj mora da se prilagođava, restruktuira svoj identitet i ponašanje prema detetu i njegovoj omet.(komun.)

  32. Očevi • Opservacija ponašanja pokazala je tendenciju da”pobegnu iz aktuelne situacije” kao što je prekidanje razgovora ili nagli odlazak iz prostorije ili kuće gde se razgovor vodio. (Mitić) • Očevi dece sa slušnom ometenošću u našoj sredini pokazali su slična ponašanja u istraživanju Pavkovićeve

  33. Neadekvatni vaspitni stilovi sa decom koja imaju ometenost • Prezaštićujući odnos (“gajenje pod staklenim zvonom) • Permisivan odnos, popuštanje • Autoritaran i rigidan odnos bez mnogo topline

  34. Članak o ovoj temi: Radoman V. “Roditeljske reakcije ponašanja i stavovi nakon saznanja da imaju dete ometeno u razvoju”, Beogradska defektološkaškola br.3, 2002.

  35. Literatura: • Dragojević N. Porodica sa ometenim detetom u udžbeniku: Uvod u opstu psihologiju, Trebjesanin,Dragojevic Hanak FASPER 2008 ,Beograd • Dimoski S. 2006. , Ciklusi razvoja porodice deteta sa slušnim oštećenjem,Beogradska defektološka škola, br.1. • Radoman V. 1985. , Značaj nesvesne motivacije u ponašanju roditelja hendikepirane dece , Sabor psihologa Srbije, Arandjelovac

  36. Literatura: • Radoman V. 2003. ,Terapijski rad sa roditeljima i porodična psihoterapija (str.245-247)Porodica I jezik(str.117-120),Komunikacija tokom ranih interakcija majka-dete (str.58-61)u knjizi: Psihologija jezika i jezičkih poremećaja, Defektološki fakultet ,Beograd. • Radoman V. 2005.,zivotni ciklus (str.192-197), Porodica (str.206-210) u knjizi: Surdopsihologija,FASPER,Bgd. • Dimoski S. 2008. , Značaj porodice u procesu rehabilitacije glasa kod dece, u knjizi Vokalna rehabilitacija glasa autoraPetrović-Lazić,Kosanović, Nova Naučna,Beograd • Mitić M.1997. , Porodica i stres, između poraza i nade, Institut za psihologiju, IP Žarko Albulj, Beograd

More Related