Administracja bezpieczeństwa wewnętrznego

1. Administracja bezpieczeństwa wewnętrznego Wykład 1

2. Bezpieczeństwo • Bezpieczeństwo wg Słownika Języka Polskiego PWN oznacza „stan niezagrożenia, spokoju, pewności”. • Instytucja bezpieczeństwa publicznego występuje w aktach normatywnych zarówno rangi ustawowej, jak też w aktach prawnych niższego rzędu (np. przepisy porządkowe). Zakres jej stosowania przez ustawodawcę w przepisach prawnych różnej rangi stale się zwiększa z uwagi na wzrastającą w świecie prawną, a także społeczną i polityczną rolę bezpieczeństwa publicznego (np. tzw. bezpieczeństwo cybernetyczne). 2

3. Bezpieczeństwo publiczne • Podkreślić należy, że bezpieczeństwo publiczne nie jest abstrakcyjnym pojęciem prawa administracyjnego. Prawo określa niektóre desygnaty tego pojęcia. Nie zostało ono jednak prawnie zdefiniowane i nie posiada legalnej definicji w przepisach prawa. Należy jej szukać w doktrynie i orzecznictwie sądowym. Przedmiotowe pojęcie występuje w obrocie prawnym jako wartość konstytucyjna, dla której ochrony możliwe jest ograniczenie korzystania przez obywateli z wolności i praw, co stanowi zadanie naczelnych, centralnych, terenowych organów administracji rządowej a także organów jednostek samorządu terytorialnego oraz organów wyspecjalizowanych. 3

4. Instytucja bezpieczeństwa publicznego występuje też jako zadanie podmiotów prywatnych (firm ochrony osób i mienia, służb porządkowych organizatora imprezy masowej) oraz jako zadanie organizacji i instytucji społecznych oraz obywateli, a także jako przesłanka uzasadniająca cofnięcie określonych uprawnień. 4

5. Można pokusić się o próbę definicji bezpieczeństwa publicznego określonego państwa (sensu srticte) oraz próbę definicji bezpieczeństwa publicznego sensu largo. • Bezpieczeństwo publiczne określonego państwa to ogół warunków i instytucji chroniących życie, zdrowie, mienie obywateli oraz majątek narodowy, ustrój i suwerenność państwa przed zjawiskami groźnymi dla jego ładu społecznego i prawnego, które mogą godzić w powszechnie przyjęte normy postępowania. Bezpieczeństwo publiczne to stan w którym obywatele mogą swobodnie, stosownie do powszechnie obowiązującej litery prawa, funkcjonować w państwie. • Zagrożenia dla bezpieczeństwa publicznego mogą mieć charakter: • 1. wewnętrzny (wewnętrzne napięcia i konflikty społeczne, kulturowe oraz polityczne) oraz • 2. zewnętrzny (ingerencje ze strony innych podmiotów, w tym państwowych i niepaństwowych, w sprawy wewnętrzne). 5

6. Bezpieczeństwo publiczne sensu largo wykracza poza ramy jednego państwa (dotyczy np. organizacji międzynarodowych) i może być definiowane w podobny sposób jak bezpieczeństwo publiczne sensu stricte lecz w szerszym, międzypaństwowym sensie. • Bezpieczeństwo publiczne wg Słownika Języka Polskiego PWN oznacza: „całość porządku i urządzeń społecznych chroniących państwo i obywateli przed zjawiskami groźnymi dla ładu prawnego; w węższym znaczeniu: ochrona ustroju przed zamachami na podstawowe instytucje polityczne (publiczne – przyp. P.K.) państwa”. 6

7. W przepisach prawa nie poprzestano jedynie na wskazaniu pojęcia bezpieczeństwo publiczne. Wskazuje się również na pojęcia do niego zbliżone, tj. na bezpieczeństwo: narodowe, wewnętrzne, zewnętrzne, obywateli, państwa itp. Analiza tych pojęć pozwala na stwierdzenie braku przyjęcia jednolitych kryteriów, dotyczących ich wyróżnienia, co czyni, niestety, przepisy prawa mało czytelnymi. 7

8. Przedstawiciele doktryny – zespół pod kierunkiem J. Widackiego – wypracowali propozycje uporządkowania terminologii i opracowali nw. propozycje definicji: • 1. bezpieczeństwo powszechne – rozumiane jako wymóg eliminacji zagrożeń funkcjonowania władz publicznych i innych struktur życia publicznego, a także życia, zdrowia i mienia zbiorowości obywateli, wywołanych bądź to ewentualnymi próbami unicestwienia lub uszkodzenia instytucji użytku powszechnego, bądź też siłami natury; • 2. bezpieczeństwo obywateli – obejmujące wymóg eliminowania bezpośrednich zamachów na życie, zdrowie lub mienie indywidualnych obywateli; • 3. porządek publiczny – zakładający wymóg eliminacji naruszenia reguł dotyczących korzystania przez obywateli z miejsc czy przestrzeni publicznych. (J. Widacki (red.), Ustrój i organizacja Policji w Polsce oraz jej funkcje i zadania w ochronie bezpieczeństwa i porządku, Warszawa– Kraków 1998). 8

9. Podkreślić należy, że utrzymanie bezpieczeństwa publicznego jest jednym z najstarszych, jeżeli w ogóle nie najstarszym, zadaniem publicznym wiążącym się ściśle z podstawową funkcją władzy publicznej. Już w czasach starożytnych było realizowane przez ówczesnych władców przez takie organizowanie przestrzeni w kraju aby zapewnić maksymalne bezpieczeństwo np. budowanie fortyfikacji, twierdz, organizowanie administracji i sił zbrojnych. • Bezpieczeństwo publiczne to w głównej mierze zadanie publiczne organów administracji. Może być kompetencją organu administracyjnego administracji rządowej, czy też samorządowej. 9

10. Bezpieczeństwo wewnętrzne • Bezpieczeństwo wewnętrzne, obok bezpieczeństwa zewnętrznego, zostało wyróżnione ze względu stosunek do obszaru państwa. • Bezpieczeństwo wewnętrzne to rodzaj bezpieczeństwa, dotyczący zagrożeń i przeciwdziałań wobec nich występujących wewnątrz państwa. Zapewnienie wysokiego poziomu bezpieczeństwa wewnętrznego jest istotnym elementem polityki wewnętrznej państwa. 10

11. Strategia Bezpieczeństwa Narodowego RP z 2007 r. (SBN RP) zakłada, że: nadrzędnym celem działań państwa w dziedzinie bezpieczeństwa wewnętrznego jest utrzymanie zdolności do reagowania - odpowiednio do zaistniałej sytuacji - w przypadku wystąpienia zagrożeń bezpieczeństwa publicznego oraz bezpieczeństwa powszechnego, związanych z ochroną porządku prawnego, życia i zdrowia obywateli oraz majątku narodowego przed bezprawnymi działaniami oraz skutkami klęsk żywiołowych, katastrof naturalnych i awarii technicznych. 11

12. Osiągnięcie stanu bezpieczeństwa wewnętrznego wymaga tworzenia spójnych przepisów prawnych, kształtowania postaw społecznych, doskonalenia działalności wszystkich podmiotów państwowych i społecznych, których aktywność związana jest z bezpieczeństwem wewnętrznym państwa. Będzie to możliwe poprzez zwiększenie efektywności działania administracji publicznej oraz systematyczne podnoszenie poziomu profesjonalizmu funkcjonariuszy i pracowników instytucji państwowych realizujących zadania w tej sferze funkcjonowania państwa, a także upowszechnianie wiedzy o zagrożeniach bezpieczeństwa wewnętrznego państwa. 12

13. Wszelkie działania w zakresie zapewnienia odpowiedniego, akceptowanego przez społeczeństwo, poziomu bezpieczeństwa wewnętrznego państwa winny być skierowane na realizacje zadań w zakresie opracowania i wdrożenia systemów związanych z zarządzaniem kryzysowym a także integracją i konsolidacją z działaniami NATO, UE i ONZ oraz innych organizacji międzynarodowych, których Polska, bądź polskie instytucje państwowe są członkiem 13

14. Kształtując bezpieczeństwo wewnętrzne, należy stale uwzględniać możliwość wystąpienia zagrożeń terrorystycznych i przeciwdziałać ich ewentualnemu powstaniu. Trzeba przy tym zapewniać prawidłową mobilność, sprawną organizację oraz umiejętność właściwego zachowania się obywateli w przypadku wystąpienia realnego zagrożenia terrorystycznego. Zagrożenie to należy określać w sposób szeroki, mając na uwadze nie samo zagrożenie atakiem, lecz występujące grupy wsparcia, jego międzynarodowy charakter, źródła finansowania, międzynarodowe zaangażowanie kraju oraz techniczne metody realizacji. Dlatego też ważnym pozostaje prawidłowe współdziałanie służb i organów odpowiedzialnych za przeciwdziałanie zagrożeniom terrorystycznym oraz profesjonalizm w wykonywaniu zadań ustawowych. Ponadto należy zapobiegać innym działaniom godzącym w bezpieczeństwo wewnętrzne państwa, w tym naruszającym porządek konstytucyjny oraz promującym totalitarne ideologie, nienawiść rasową i narodowościowa. 14

15. Art. 146 Konstytucji RP • 1. Rada Ministrów prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej Polskiej. • 2. Do Rady Ministrów należą sprawy polityki państwa nie zastrzeżone dla innych organów państwowych i samorządu terytorialnego. • 3. Rada Ministrów kieruje administracją rządową. • 4. W zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach Rada Ministrów w szczególności: ……………… 7) zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny, 8) zapewnia bezpieczeństwo zewnętrzne państwa, …………….. • sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju oraz określa corocznie liczbę obywateli powoływanych do czynnej służby wojskowej, ..……….. 15

16. Ustawa z 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (Dz.U.07.65.437 j.t.). Utworzono ww. ustawą dział administracji rządowej pod nazwą sprawy wewnętrzne (art. 5 pkt 24). Stosownie natomiast do jej art. 29. ust. 1 Dział sprawy wewnętrzne obejmuje sprawy: 1) ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego; • ochrony granicy Państwa, kontroli ruchu granicznego i cudzoziemców oraz koordynacji działań związanych z polityką migracyjną państwa; 3) zarządzania kryzysowego; 4) obrony cywilnej; 5) ochrony przeciwpożarowej; 6) przeciwdziałania skutkom klęsk żywiołowych i innych podobnych zdarzeń zagrażających bezpieczeństwu powszechnemu; 7) nadzoru nad ratownictwem górskim i wodnym; 8) obywatelstwa; 9) ewidencji ludności, dowodów osobistych i paszportów; 10) rejestracji stanu cywilnego oraz zmiany imion i nazwisk. 16

17. Bezpieczeństwo obywatelskie • Wg SBN RP nadrzędnym celem działań demokratycznego państwa prawa jest zapewnienie wszystkim obywatelom poczucia bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Szczególny nacisk należy położyć na usprawnienie funkcjonowania sadów i prokuratury, skrócenie postępowań i zagwarantowanie skutecznego wykonania orzeczeń. Ważnym elementem zapewnienia bezpieczeństwa obywatelom jest również zagwarantowanie bezpieczeństwa obrotu gospodarczego, dzięki uproszczeniu i uelastycznieniu procedur prawnych. Konstytucyjne gwarancje ochrony praw i wolności będą w pełni realizowane, gdy instytucje wymiaru sprawiedliwości staną się powszechnie dostępne, szybkie w działaniu oraz przyjazne dla obywateli. 17

18. Bezpieczeństwo społeczne • Praca i polityka społeczna. • Wg SBN RP nadrzędnym celem działań państwa w dziedzinie bezpieczeństwa społecznego jest zapewnienie szybkiej i odczuwalnej poprawy jakości życia obywateli. Wymaga to prowadzenia aktywnej polityki społecznej – przede wszystkim radykalnego ograniczania sfery ubóstwa i zmniejszenia obszarów wykluczenia społecznego poprzez wzrost realnych dochodów wszystkich grup społecznych oraz zmniejszenie stopy bezrobocia. Działania instytucji państwowych winny mieć również na celu zapobieżenie nadmiernemu rozwarstwieniu społecznemu i politykę wyrównywania różnic w rozwoju społecznym poszczególnych regionów. 18

19. Aktywna polityka społeczna powinna zmierzać do zapewnienia wzrostu bezpieczeństwa socjalnego obywateli. Priorytetami w tym zakresie jest: • wzrost zatrudnienia, ze szczególnym uwzględnieniem aktywizacji grup społecznych znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej; • wzrost integracji społecznej i doskonalenie systemu zabezpieczenia społecznego; • niwelowanie różnic cywilizacyjnych pomiędzy miastem i wsią; • przeciwdziałanie niekorzystnym zmianom demograficznym oraz migracji obywateli młodego pokolenia. 19

20. Nauka i edukacja. • Polska dąży do budowy społeczeństwa opartego na wiedzy, które jest ważnym elementem instytucji bezpieczeństwa społecznego. W tym celu zabiega o wysoką jakość kształcenia na wszystkich szczeblach systemu edukacyjnego, podniesienie poziomu wiedzy ogólnej w społeczeństwie, jak również o dalszy rozwój nauczania specjalistycznego, upowszechnianie wśród obywateli innowacyjności i nowych technologii, a także wspieranie badań naukowych. Przedmiotem wyjątkowej troski państwa musi być system szkolnictwa wyższego, a zwłaszcza jego powiązanie z rynkiem pracy, kierunkami rozwoju gospodarki oraz potrzebami administracji publicznej. 20

21. Aktywne i sprawne społeczeństwo. • W zakresie zapewnienia bezpieczeństwa społecznego priorytetowym zadaniem jest tworzenie w państwie warunków zapewniających rozwój szeroko rozumianej bazy sportowej i zapewnienie dostępu do niej jak najszerszym kręgom społeczeństwa. Stały rozwój kultury fizycznej i związanej z nią wiedzy o celowości podnoszenia sprawności fizycznej, a tym samym stanu zdrowia społeczeństwa, jest ważnym czynnikiem wpływającym również na bezpieczeństwo narodowe. Należy promować aktywność fizyczną, jako szczególny walor w szeroko pojmowanym systemie wartości indywidualnych i społecznych, służący wszechstronnemu rozwojowi człowieka. 21

22. Bezpieczeństwo zewnętrzne • Bezpieczeństwo zewnętrzne to rodzaj bezpieczeństwa, odnoszący się do zagrożeń i przeciwdziałań wobec nich występujących na zewnątrz państwa. Zapewnienie wysokiego poziomu bezpieczeństwa zewnętrznego jest istotnym elementem polityki zagranicznej państwa. 22

23. Niccolo Machiavelli, włoski historyk, filozof i dyplomata z XVI wieku, w swym najsłynniejszym dziele Książę pisał: „…za takich, którzy własnymi siłami bronić się mogą, uważam tych, co dość posiadają ludzi i pieniędzy, aby dostateczną wystawić armię dla stoczenia bitwy w polu z jakimkolwiek napastnikiem. Za potrzebujących zaś stale obcej pomocy uważam takich, którzy nie mogą stanąć do otwartego boju z przeciwnikiem, lecz zmuszeni bywają szukać osłony za murami twierdz i tychże bronić”. • Obecnie liczy się nie tylko siła własnej armii, ale także pozyskanie odpowiednich sojuszników, przynależność do sojuszy wojskowych, dzięki którym zyskuje się wsparcie ich armii. Oczywiście i siła własnej armii i potrzeba zawierania sojuszy są zależne od geopolitycznego położenia danego państwa, które ma zasadnicze znaczenie dla jego bezpieczeństwa zewnętrznego a to z kolei ma przełożenie na poziom bezpieczeństwa wewnętrznego. 23

24. Obowiązkiem państwa jest konsekwentne zabieganie o tworzenie jak najkorzystniejszego międzynarodowego otoczenia kraju i umacnianie jego międzynarodowej pozycji, wizerunku i prestiżu. Należy tworzyć i rozwijać zdolności do osiągania narodowych celów strategicznych w dziedzinie bezpieczeństwa w bezpośrednim sąsiedztwie, przestrzeni europejskiej, euroatlantyckiej i globalnej, a także tworzyć warunki dla umacniania skutecznych powiązań i mechanizmów wspólnotowych i sojuszniczych. Należy wspierać procesy transformacyjne w Europie Wschodniej i Południowej. W wymiarze globalnym, głównym zadaniem jest rozwój przyjaznych stosunków z partnerami i przeciwdziałanie negatywnym skutkom konfliktów, dysproporcji rozwojowych i naruszeń międzynarodowego porządku prawnego. 24

25. Bezpieczeństwo narodowe • Bezpieczeństwo narodowe – to pojęcie zbieżne z pojęciem bezpieczeństwa publicznego i dotyczy pożądanego stanu uzyskanego w rezultacie odpowiednio zorganizowanej obrony i ochrony przed wszelkimi zagrożeniami militarnymi i niemilitarnymi, zewnętrznymi i wewnętrznymi, przy użyciu środków pochodzących z rozmaitych dziedzin działalności państwa. 25

26. Bezpieczeństwo narodowe może być pojmowane nie tylko jako ochrona narodu i terytorium kraju przed fizyczną napaścią, ale również jako ochrona interesów politycznych, ekonomicznych i społecznych, których naruszenie zagrażałoby ważnym interesom państwa. • Bezpieczeństwo narodowe może być rozumiane jako stan równowagi pomiędzy możliwościami obronnymi kraju a zagrożeniem wywołanym możliwością powstania konfliktu. To stan świadomości społecznej i politycznej, w którym istniejący poziom zagrożeń poprzez posiadane zdolności obronne, nie budzi obaw o zachowanie właściwych danemu państwu wartości. • Obecnie bezpieczeństwo narodowe, w niemilitarnym znaczeniu, może oznaczać zapewnienie możliwości korzystania z dobrobytu ekonomicznego (bezpieczeństwo ekonomiczne), autonomii społecznej oraz określonego statusu społecznego bez zewnętrznego lub wewnętrznego zagrożenia (np. bezpieczeństwo energetyczne, gazowe). 26

27. Bezpieczeństwo ekonomiczne • Bezpieczeństwo państwa oraz jego stabilność muszą mieć trwałe podstawy gospodarcze. Bezpieczeństwo ekonomiczne państwa oznacza silną i konkurencyjną gospodarkę a to jeden z podstawowych atutów w polityce wewnętrznej i zewnętrznej, a także czynnik służący umacnianiu narodowej tożsamości. Przezwyciężająca skutki wieloletniej degradacji, rozwijająca się w szybkim tempie gospodarka decyduje o międzynarodowej pozycji państwa. 27

28. Bezpieczeństwo militarne • Nadrzędnym celem działań w obszarze bezpieczeństwa militarnego jest gotowość do obrony terytorium i niepodległości Polski oraz sojuszników, eliminacja zagrożeń o charakterze zbrojnym, a także przeciwdziałanie ewentualnym, niekorzystnym zmianom równowagi wojskowej w regionie. Polska buduje swoją politykę obronna w powiązaniu z zasadą solidarności i lojalności sojuszniczej. Gotowość przyjścia z pomocą każdemu członkowi Sojuszu Północnoatlantyckiego wzmacnia potencjał odstraszania, zapewniający bezpieczeństwo państw członkowskich i NATO jako całości. 28

29. Bezpieczeństwo ekologiczne • Podstawowym celem działań państwa w obszarze bezpieczeństwa ekologicznego jest zapewnienie obywatelom warunków do lepszego życia w zdrowym środowisku poprzez ochronę przyrody, w tym stymulowanie procesów zrównoważonego rozwoju. • Polska biedzie kontynuować działania na rzecz ochrony środowiska, tak aby zachowywać równowagę przyrodniczą oraz trwałość podstawowych procesów przyrodniczych w biosystemie. Szczególnie ważnymi zadaniami są poprawa czystości wód, zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza, zapobieganie degradacji gleb, a także ograniczanie ryzyka wystąpienia katastrof ekologicznych, wywołanych przyczynami naturalnymi bądź spowodowanych przez człowieka oraz minimalizacja ich skutków poprzez rozwój ratownictwa chemicznego i ekologicznego. 29

30. Bezpieczeństwo informacyjne i telekomunikacyjne • Wg SBN RP należy skutecznie zapobiegać próbom destrukcyjnego oddziaływania na infrastrukturę telekomunikacyjna państwa poprzez redukowanie jej podatności na to oddziaływanie, minimalizowanie skutków ewentualnych ataków oraz przywrócenie w krótkim czasie stanu pełnej jej funkcjonalności. • Należy tworzyć i rozwijać długofalowe plany ochrony kluczowych systemów teleinformatycznych przed uzyskiwaniem dostępu do danych przez podmioty do tego niepowołane, zakłócaniem normalnego ich funkcjonowania, kradzieżą tożsamości i sabotażem. Trzeba stale oceniać możliwości wtargnięcia do systemów teleinformatycznych, przygotować możliwe formy odpowiedzi na ataki oraz rozwijać metody ewaluacji poniesionych strat informacyjnych. Priorytetem państwa będzie wspieranie narodowych programów i technologii informacyjnych. 30

31. Zwalczanie zagrożeń rządowych systemów teleinformatycznych i sieci telekomunikacyjnych ma na celu przeciwdziałanie przestępczości komputerowej oraz innym wrogim działaniom wymierzonym w infrastrukturę telekomunikacyjna, w tym zapobieganie atakom na elementy tej infrastruktury. Szczególne znaczenie ma ochrona informacji niejawnych przechowywanych lub przekazywanych w postaci elektronicznej. Ważnym zadaniem jest opracowanie i wdrożenie przejrzystych zasad dostępu uprawnionych organów państwa do treści przesyłanych drogą elektroniczną. Wymaga to ciągłego dostosowywania przepisów prawa telekomunikacyjnego, by - mimo szybkiego postępu technologicznego - stale odpowiadały współczesnym realiom, uwzględniając bezpieczeństwo Polski. • Należy kontynuować rozwój nowoczesnej, zintegrowanej struktury łączności elektronicznej, która byłaby odporna na awarie i potencjalne ataki przestępczości cybernetycznej. Będzie to wymagać należytego współdziałania właściwych resortów i agend, a także podmiotów prywatnych. 31

32. Wybrane podstawy prawne bezpieczeństwa wewnętrznego 32

33. Konstytucja RP (Dz. U. z 1997 r., Nr 78, poz. 483): • - art. 5: Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium, zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju. • - art. 31 ust. 3: Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw. • - art. 146 ust. 4 pkt. 7–8: W zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach Rada Ministrów w szczególności: • - zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny, • - zapewnia bezpieczeństwo zewnętrzne państwa. 33

34. Konstytucja wskazuje ponadto na możliwość ograniczenia konkretnych praw i wolności ze względu na ochronę bezpieczeństwa. Np. : • – art. 45 ust. 2: Wyłączenie jawności rozprawy może nastąpić ze względu na moralność, bezpieczeństwo państwa i porządek publiczny oraz ze względu na ochronę życia prywatnego stron lub inny ważny interes prywatny. Wyrok ogłaszany jest publicznie. • - art. 53 ust. 5:  Wolność uzewnętrzniania religii może być ograniczona jedynie w drodze ustawy i tylko wtedy, gdy jest to konieczne do ochrony bezpieczeństwa państwa, porządku publicznego, zdrowia, moralności lub wolności i praw innych osób. • - art. 61 ust. 3:  Ograniczenie prawa do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne, może nastąpić wyłącznie ze względu na określone w ustawach ochronę wolności i praw innych osób i podmiotów gospodarczych oraz ochronę porządku publicznego, bezpieczeństwa lub ważnego interesu gospodarczego państwa. 34

35. Ustawa z 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (Dz.U.07.65.437 j.t.). Utworzono ww. ustawą dział administracji rządowej pod nazwą sprawy wewnętrzne (art. 5 pkt 24). Stosownie natomiast do jej art. 29. ust. 1 Dział sprawy wewnętrzne obejmuje sprawy: 1) ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego; 2) ochrony granicy Państwa, kontroli ruchu granicznego i cudzoziemców oraz koordynacji działań związanych z polityką migracyjną państwa; 3) zarządzania kryzysowego; 4) obrony cywilnej; 5) ochrony przeciwpożarowej; 6) przeciwdziałania skutkom klęsk żywiołowych i innych podobnych zdarzeń zagrażających bezpieczeństwu powszechnemu; 7) nadzoru nad ratownictwem górskim i wodnym; 8) obywatelstwa; 9) ewidencji ludności, dowodów osobistych i paszportów; 10) rejestracji stanu cywilnego oraz zmiany imion i nazwisk. 35

36. art. 7 ust. 1 pkt 14 Ustawy z 8 grudnia 1990 r. o samorządzie gminnym - gmina ma obowiązek zaspokajania zbiorowych potrzeb wspólnoty, co jest jej zadaniem własnym, a zadanie to obejmuje w szczególności sprawy porządku i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego. Dodatkowo zadania te gmina może wykonywać również jako zadania zlecone z zakresu administracji rządowej. 36

37. art. 4 ust. 1 pkt 15 ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym - powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym w zakresie bezpieczeństwa obywateli. • art. 40–44 ustawy o samorządzie powiatowym w stanowią, że rada powiatu może wydawać powiatowe przepisy porządkowe dla zapewnienia m.in. bezpieczeństwa publicznego, o ile przyczyny te występują na obszarze więcej niż jednej gminy. 37

38. art. 60 ust. 1 Ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie stanowi, że rozporządzenia porządkowe może wydać wojewoda, jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia bezpieczeństwa publicznego. • art. 22 pkt. 2 i 4 ustawy o wojewodzie i administracji rządowej w województwie - utrzymywanie bezpieczeństwa publicznego jest także ustawowo określonym zadaniem wojewody. 38

39. art. 25. 1 ustawy o wojewodzie i administracji rządowej w województwie - Wojewoda może wydawać polecenia obowiązujące wszystkie organy administracji rządowej działające w województwie, a w sytuacjach nadzwyczajnych, o których mowa w art. 22 pkt 2, obowiązujące również organy samorządu terytorialnego. O wydanych poleceniach wojewoda niezwłocznie informuje właściwego ministra. 39

40. stosownie do art. 3 ust. 1 pkt 2 i 4 ustawy, polecenie wojewody jest wezwaniem do wykonania określonej czynności; skierowane do organów i pracowników, dla których wojewoda jest zwierzchnikiem, jest poleceniem służbowym, a skierowane do innych organów i jednostek wykonujących administrację rządową w województwie – jest środkiem nadzoru. Wojewoda może jednakże wydawać polecenie wobec wszystkich jednostek administracji publicznej tylko w sytuacjach nadzwyczajnych w myśl art. 25 ust. 1, wobec całej administracji rządowej zaś w każdej sytuacji, nie tylko w sytuacjach nadzwyczajnych, a podstawą tych poleceń jest prawo wojewody do „wglądu w tok każdej sprawy” prowadzonej przez te organy oraz żądanie informacji i wyjaśnień (art. 26). Polecenie nie może dotyczyć jednakże rozstrzygnięć co do istoty sprawy załatwianej w drodze decyzji administracyjnej, czynności operacyjno-rozpoznawczych, dochodzeniowo-śledczych oraz czynności z zakresu ścigania wykroczeń (art. 20 ust. 2). 40

41. Art. 14 ust. 1 pkt 14 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa – województwo samorządowe wykonuje zadania o charakterze wojewódzkim w zakresie bezpieczeństwa publicznego. 41

42. art. 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2002 r. o stanie wyjątkowym stanowi, że w sytuacji szczególnego zagrożenia bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, w tym spowodowanego działaniami terrorystycznymi, które nie może być usunięte poprzez użycie zwykłych środków konstytucyjnych, Rada Ministrów może podjąć uchwałę o skierowaniu do Prezydenta RP wniosku o wprowadzenie stanu wyjątkowego. We wniosku tym Rada Ministrów określa przyczyny wprowadzenia i niezbędny czas trwania stanu wyjątkowego oraz obszar, na jakim stan wyjątkowy powinien być wprowadzony, a także odpowiednie do stopnia i charakteru zagrożenia, w zakresie dopuszczonym niniejszą ustawą, rodzaje ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela. • art. 3 ww. ustawy - Prezydent niezwłocznie rozpatruje taki wniosek, a następnie wydaje rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wyjątkowego na czas oznaczony, nie dłuższy niż 90 dni, lub postanawia odmówić wydania takiego rozporządzenia. 42

43. Rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wyjątkowego Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej przedstawia Sejmowi w ciągu 48 godzin od jego podpisania. • W rozporządzeniu o wprowadzeniu stanu wyjątkowego określa się przyczyny wprowadzenia, czas trwania i obszar, na jakim wprowadza się stan wyjątkowy, oraz, w zakresie dopuszczonym niniejszą ustawą, rodzaje ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela. 43

44. Art. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie wojennym oraz kompetencjach Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej stanowi, że w razie zewnętrznego zagrożenia państwa, w tym spowodowanego działaniami terrorystycznymi, zbrojnej napaści na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej może, na wniosek Rady Ministrów, wprowadzić stan wojenny na części albo na całym terytorium państwa. • We wniosku, o którym mowa wyżej, Rada Ministrów określa przyczyny i obszar, na którym ma być wprowadzony stan wojenny, a także odpowiednie do stopnia i charakteru zagrożenia, w zakresie dopuszczonym niniejszą ustawą, rodzaje ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela. 44

45. Art. 3. ww.ustawy stanowi, że Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej niezwłocznie rozpatruje wniosek RM, a następnie wydaje rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wojennego albo postanawia odmówić wydania takiego rozporządzenia. Rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wojennego Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej przedstawia Sejmowi w ciągu 48 godzin od jego podpisania. • W rozporządzeniu, o którym mowa wyżej, określa się przyczyny wprowadzenia oraz obszar, na którym wprowadza się stan wojenny, a także - w zakresie dopuszczonym niniejszą ustawą - rodzaje ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela. 45

46. art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie wojennym oraz kompetencjach Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej stanowi, że w czasie stanu wojennego w przypadku osób, których działalność zagraża bezpieczeństwu państwa, można dokonać przeszukania tych osób lub przeszukania ich mieszkania, a także zajęcia przedmiotów wykorzystywanych do prowadzenia tej działalności, • art. 25 ust. 1 pkt 1 powyżej wskazanej ustawy stanowi, że można w czasie stanu wojennego nakładać na przedsiębiorców dodatkowe zadania, których realizacja jest niezbędna dla bezpieczeństwa. 46

47. Art. 1 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji - Tworzy się Policję jako umundurowaną i uzbrojoną formację służącą społeczeństwu i przeznaczoną do ochrony bezpieczeństwa ludzi (człowiek na pierwszym miejscu !!!) oraz do utrzymywania bezpieczeństwa i porządku publicznego. • Nazwa "Policja" przysługuje wyłącznie formacji, o której mowa wyżej. • Do podstawowych zadań Policji należą m.in.: • 1) ochrona życia i zdrowia ludzi oraz mienia przed bezprawnymi zamachami naruszającymi te dobra; • 2) ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego, w tym zapewnienie spokoju w miejscach publicznych oraz w środkach publicznego transportu i komunikacji publicznej, w ruchu drogowym i na wodach przeznaczonych do powszechnego korzystania; • art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji - wójt może żądać od właściwego komendanta Policji przywrócenia stanu zgodnego z porządkiem prawnym lub podjęcia działań zapobiegających naruszeniu prawa, a także zmierzających do usunięcia zagrożenia bezpieczeństwa i porządku publicznego. 47

48. Stosownie do art. 3 ww. ustawy Wojewoda oraz wójt (burmistrz, prezydent miasta) lub starosta sprawujący władzę administracji ogólnej oraz organy gminy, powiatu i samorządu województwa wykonują zadania w zakresie ochrony bezpieczeństwa lub porządku publicznego na zasadach określonych w ustawach. • Stosownie do art. 18. ust. 1 ustawy o policji w razie zagrożenia bezpieczeństwa publicznego lub zakłócenia porządku publicznego, zwłaszcza poprzez sprowadzenie: 1) niebezpieczeństwa powszechnego dla życia, zdrowia lub wolności obywateli, 2) bezpośredniego zagrożenia dla mienia w znacznych rozmiarach, 3) bezpośredniego zagrożenia obiektów lub urządzeń, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy, 4) zagrożenia przestępstwem o charakterze terrorystycznym bądź jego dokonania w stosunku do obiektów mających szczególne znaczenie dla bezpieczeństwa lub obronności państwa, bądź mogącym skutkować niebezpieczeństwem dla życia ludzkiego - Prezes Rady Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych, w celu zapewnienia bezpieczeństwa publicznego lub przywrócenia porządku publicznego, może zarządzić użycie uzbrojonych oddziałów lub pododdziałów Policji. W przypadkach niecierpiących zwłoki decyzję, o której mowa wyżej, podejmuje minister właściwy do spraw wewnętrznych, zawiadamiając o niej niezwłocznie Prezesa Rady Ministrów. 48

49. Jeżeli użycie uzbrojonych oddziałów i pododdziałów Policji okaże się niewystarczające, do pomocy uzbrojonym oddziałom i pododdziałom Policji mogą być użyte oddziały i pododdziały Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, zwane dalej "Siłami Zbrojnymi", na podstawie postanowienia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej wydanego na wniosek Prezesa Rady Ministrów. • W razie zagrożenia bezpieczeństwa i porządku publicznego, jeżeli siły Policji są niewystarczające do wykonania ich zadań w zakresie ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego, Prezes Rady Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych uzgodniony z Ministrem Obrony Narodowej, może zarządzić użycie żołnierzy Żandarmerii Wojskowej do udzielenia pomocy Policji. 49

50. W razie zagrożenia bezpieczeństwa publicznego lub porządku publicznego, jeżeli użycie Policji okaże się niewystarczające, minister właściwy do spraw wewnętrznych może zarządzić użycie funkcjonariuszy Straży Granicznej do udzielenia pomocy Policji. • W przypadkach, o których mowa w art. 18 ust. 1, Komendant Główny Policji lub komendant wojewódzki Policji może zarządzić zastosowanie przez Policję urządzeń uniemożliwiających telekomunikację na określonym obszarze, przez czas niezbędny do wyeliminowania zagrożenia lub jego skutków, z uwzględnieniem konieczności minimalizacji skutków braku możliwości korzystania z usług telekomunikacyjnych. 50