Download
1 / 122
1.44k likes | 2.78k Vues
LEKSIONI I. PARIMET E PËRGJITHSHME TË KIRURGJISË. Hyje në kirurgji . Ambienti kirurgjikal dhe salla e operacionit.
E N D
LEKSIONI I PARIMET E PËRGJITHSHME TË KIRURGJISË
Hyjenëkirurgji. Ambientikirurgjikaldhesalla e operacionit • Ambientet – për shtrimin, trajtimin dhe terapinë pas operacionit të pacientëve të operuar për vetë natyrën, duhet t’i përgjigjen disa kërkesave thelbësore duke patur parasysh faktin se i sëmuri i nënshtrohet manovrave të ndryshme e të vështira kirurgjikale, e shoqëruar më pas me ato diagnostike dhe terapeutike të përsëritshme, duke qenë në kontakt me operatorë të shumtë. • Bashkësia e të gjitha këtyre procedurave përbën një “burim potencial agresiv” për këta persona, që shpesh janë me imunitet të kompromentuar ose bëhen pas konsultave, para operacionit. Nga ana tjetër këto ambiente duhet të jenë mjaft sterile, për të evituar infeksionet e mundshme.
Kompleksi operator • Kompleksi operator - përfshinlokalet e posaçmepërzhvillimin e ndërhyrjevekirurgjikale, nëfunksiontëpacientitnëfazënpara e pas operacionit, dhegjatëpërgatitjessëpersonelitmjekësor. • Salla e operacionitështënëkomunikimtëdrejtëpërdrejtë me dyambjente, njëpërpërgatitjendheregjimin e pacientit, dhetjetrakurpersonelirealizontëgjithaproçeduratdhevishet. • Njërëndësitëveçantëkanësistemet e filtrimittëajrit, sepse duke kontrolluartemperaturëndhelagështirënkrijohetnjëmikroklimëidealepërzhvillimin e aktivitetit. • Tërëndësishmejanëkushtethigjeno – sanitare, qëduhettëruhensiparadhe pas ndërhyrjeskirurgjikale. Tëgjithandërhyrjet, nëfaktnga e paratek e fundit, duhenkryernëkushtesteriliteti.
Elementetkryesorëtënjësalleoperacioni • Elementetkryesorëtënjësalleoperacioni – janëtavolinaoperatore, llampa bactericide, aparaturat e anestezisëdheatotëmonitorimit e reanimimit, shpërndarja e gazitmjekësor, bisturiaelektrike, pompat e aspirimit. Këtoinstrumenteduhenvendosurnëmënyrëharmonike, pa provokuarmarrjengabimishtdhesistemohennëmënyrënmëtëmirëpërnjëfunksionimefikas. • Hyrjanësallën e operacionitilejohetnumritmëtëvogëltëmundshëmtëpersonave, me qëllimpërtëmbajturnjësterilitettëlartë. Ështëparashikuardhenjëzonëfiltripërtësterilizuarveshjet, më pas proçedohet me veshjen e rrobave sterile. • Larjaparaoperacionitështënjëetapë e rëndësishmegjatësëcilësduartdheparakrahëtdezifektohendhemë pas thahen me garza sterile.
Elementet kryesorë të një salle operacioni • Pas kësajkirurguveshbluzën sterile, dorezatdheështëgatipërtëfilluaroperacionin. Përsaipërkettësëmurit, kyështëidetyruartëbëjënjëdushpërparaoperacionit. • Nësekjonukështë e mundur, ibëhetnjëlarje e kujdesshmestrukturësanatomikeqë do tëoperohet. • Njëtjetërpërgatitjeështëdheajointestinaljanërastin e ndërhyrjevenëzorrën e trashë, me anëtëklizmësdhelaksativëve. • Përgatitja e fushësoperatorebëhetngaekipimjekësor me anëtënjëdezifektimitëkujdesshëmtëzonësqë do operohetdhemë pas mbulohet me çarçafsterilqë e kufizonngapjesatjetër e trupit.
Instrumentatkirurgjikal • Instrumentatkirurgjikal – këtupërfshihentëgjithainstrumentat e përdorurangakirurgudhetënevojshmepërkryerjen e operacionit. Instrumentipërbëhetnga metal isterilizuardhemundtëklasifikohetnëkategoritëndryshmetëcilatjanë: • Bisturia, e cilapërdoretpërprerje, e nevojshmepërfillimin e operacionit (prerjen e lëkurës), pormundtëjetë e nevojshmeedhegjatëoperacionitnëdisa situate kurezultojnëmëtëpërshtatshme se gërshërët. • Ajopërbëhetnganjëbishtqë ka masëdhegjatësitëndryshmeqësterilizohetdhenga lama e përshtatshmepërstrukturënanatomike.
Lama, pincat • Lama ka forma tëndryshmenëvarësitëoperacionitqëkryhetdhepërdoretvetëmnjëherë. • Pincatjanëtëndryshmedhetëtipevetëndryshme. Nëkëtëaspektdallojmëpincakapse, pincahemostatike e pincambërthyese. • Tëparatmundtëjenëanatomike “pa dhëmbë”, përmarrjen e pjesëvedelikate, tëtjeratjanëkirurgjikale “me dhëmbë” qëpërdorenpërlëkurën. • Sëfundikemipincat e tipit “atraumatike” qëpërdorenpërkapjen e envetëgjakutdhetënervave. Pincathemostatikeprezantohenngapincat Kocher, BengoleadhePena f4.
Instrumentatkirurgjikal • Tëgjithakanënjësistembllokimiqëmundtëjetënëformëharkuosetëdrejtë. Ndryshimithelbësordomethënësqëndronnëfaktin se tëparatpërdorenpërnjëkapjemëpaktraumatike, port ë sigurtë. Pincatmbërthyesepërdorenpërtëmbajturfijet e qepjesnëmënyrëmëtëpërshtatshme. • Gërshërëtjanë instrument prerësqëpërdorenpërprerjen e fashovedhefijeveqepëse. Mundtëjenëtëdrejta, me majëtëmprehtëosetërrumbullakëtdhetëgjatësivetëndryshmesipasnevojave. Port-age përdoretpërtëmanovruargjilpëratgjatëqepjes. Janëtëgjatësivetëndryshme. • Diverkatorëtf4lejojnëtëshikoshmirëkavitetinmbitëcilin do tëoperohet. Janëtëdytipeve; autostatik- vetëqëndrues, që do tëthotë se diverkatorimbannëmënyrëtëhapurfushënoperatore, dhe manual qëduhettëmbahetngaasistenti.
Aparatuartelektromjekësore • Sallat e operacionitgjatëvitevekanëpësuarndryshimedhemodifikimemodernenëtëgjithapaisjetelektromjekësore. • Shtimiinumrittëkëtyreaparaturavetëteknologjisësëlartësjellsinevojëurgjentenjëpërdorimefikastëtyre pa ndikuaraspaknëamortizimin e tyre. • Kompleksi operator përmbanshumëpajisjeelektro-mjekësoretëcilatjanë; • aparatipëranestezi, monitorëtqëtregojnëparametrat vital, defibrilatori, tavolinëoperacioni, bisturielektrike, aspirator, amplifikatorbilanci, autoklav.
Aparatiianestezisë • Aparatiianestezisë – kyaparatështëinstrumentikryesoripunësbrëndanjësalleoperacioni, përveçnxjerrjessëgazevefiziologjike (oksigjeni, ajri) dhepërzjerjeveanestetike (protoksidazoti, halotan, isofluoro) etj. • Ai ështëinevojshëmpërkontrollimin e funksionevejetikesi; aiifrymëmarrjesdhekardiovaskular. • Aktivitetikryesorikësajaparatureështëfurnizimiipërzjerjeveanestetiketëkontrolluarangamjeku, duke furnizuarkështu me oksigjenpacientindhe duke eleminuardioksidin e karbonit.
Aparatiianestezisë • Fazatkryesorejanë; hyrjadhepërzjerja e gazevemjekësore, dhënia e përzjerjevetëpërgatiturapërpacientinqëinënshtrohetoperacionit, eleminimidhenxjerrjajashtëambjentittëpunëstëpërzjerjevetëdëmshme. • Aparatiimerrgazetmjekësorenganjëmjetshpërndarëskudepozitatosembajtësitjanëtëndryshëmpërgazratëndryshmedhenukmundtëngatërohen. • Gazetqëfurnizojnëpacientinngakyaparatjanë; oksigjeni (O2), dioksidiiazotit (N2O) dheajri
Aparatiianestezisë • Kompleksi aspirator përbëhetngadisa tuba dhevalvola me anëtëtëcilavegazetshkojnëtekpacienti. Këtoaparaturajanëtëpajisuraedhe me njëvalvulemergjenceoksigjeniqëlejonshpërndarjen e oksigjenitnëmënyrësamëtëshpejtë. • Duhetngaanatjetërtëevitohetmbushja e pasaktë e aparatitavullues, sepsehumbja e gazravetëdëmshëmështëndotësepërambjentin e punës. • Mbaspërdorimitgazratmblidhenngakolektorët e posaçëmpërtakthyersërishsallën e operacionitnëkushtetmaksimaletëhigjenës.
Monitori • Monitori – ështënjëpaisje e integruar me aparatin e anestezisë, icililejonkryerjen e anestezisëdhetëmonitorimittëplotëtëpacientit. • Sistemetmëtëevoluarofrojnënjëgamëtëgjërëtëparametraverespiratorëdhehemodinamikë, EKG nëtëgjithaderivacionet e saj, tensionininvaziv, tensioninjoinvaziv manual dhe automatic, furnizimin e venave me oksigjen, përqëndriminekspiratordheinspiratortëanhidritittëkarbonitdhenjëvlerënumeriketëfrekuencëssëpulsit.
Defibrilatori • Defibrilatori – ështënjëpaisjeqëijeppacientitnjëshkarkimelektriktëkontrolluarpërtëndërprerënjëaritmikardiake. • Aparaturapërgjithësishtushqehetnganjëbateri e karikueshmeosenganjërrjetivazhdueshëmtensioni 12V, nëmënyrëtërregullt. • Termiipergjithshëmidefibrilatorittëjashtëm automatic (DAE) - (DJA) ireferohetaparaturavetëjashtëmeqëpërfshijnënjësistemanalizashritmike.
Defibrilatori • Disajanëautomatikenëmënyrë absolute, ndërsatëtjerëtjanëgjysmëautomatikë. Tëgjithalidhentekpacienti me anëtëdyelektrodave. • Këtoelektrodakanëdyfunksione, regjistrojnëritmindhelejojnëshkarkiminelektrik. • Proçedurat e defibrilimit me defibrilatorëautomatikbëhen active ngamatja e respirimit, e pulsit, praireferohenatyrepacientëveqëndodhennëvdekjeklinike, tektëcilëtmanovrat e RCP tëvendosuarnëpunënjëkohësishtkanësiqëllimtëmbajnëpacientinnëjetë, nëpritjetënjëdefibrilatoridhenjëtrajtimitëavancuar. • Defibrilatorëtgjysmëautomatikëkanënevojëpërnjëndërhyrjemëtëmadhengaana e mjekut.
Tavolina e operacionit • Tavolina e operacionit – përdoretpërtëpërmbushurkërkesatgjatëoperacionit duke ikrijuarmundësikirurguttëoperojënëmënyrësamëfunksionale. • Falëkontrollitdhefunksionimitofronmundësitënjëteknologjietëlartë. Ështënjë “sistem” ipërbërënga tri elementekryesorë; kolonambajtëse, sipërfaqjaoperatoredhekarreli. Sipërfaqja e ndryshueshmeështë e disponueshmenëversionetëndryshmetëspecialitetevekirurgjikale. • Kolonapërmbledhtëgjithëkomponentëtelektromekanikë duke përfshirëushqyesin, akumulatorëtdhenjësistemvetëkontrolluestëpërfshirënëtë. • Nërasturgjencetëgjithalëvizjetautomatikemundtëkryhen me anëtëmanivelës.
Bisturiaelektrike • Bisturiaelektrike – ështënjëgjeneratorelektrikqëtëjepmundësinëtëpunoshnëfrekuencatëlarta ( midis 0,5 dhe 3,3 mezqëbëjnëpjesënëradiofrekuenca), me anëtëseleksionimittëfunksioneveqëtëlejojnëtëkryeshnjëprerjetëpastër, njëprerjekoaguluese, koagulacionetdhemikrokoagulacionetsimonopolarëashtudheato me anëtëpincavebipolare. • Bisturiaështënjësistemsigurieithënëndryshe alarm. • Ky alarm jepet me anëtënjësinjaliakustikdhenjëdriteqëndriçonnëpanelinballor. • Elektrobisturia ka nëbrendësitësajnjëqarkmbrojtësqëbllokonfunksionimin e sajnërastrreziku.
Bisturia elektrike • Elektrokirurgjiaështënjëteknikëqë e përdorenergjinëelektrike. • Energjaelektrikekalonpërmesshtresavetëlëkurës, këtotëfunditibëjnërezistencëkësajenergjieelektrike, kjorezistencëngaanatjetërshpërthennxehtësi. • Kjonxehtësipërdoretpastajngakirurgupërtëkrijuarefektet e dëshirueshme. • Nëbazëtëkarakteristikavetëfluksittëenergjisëelektrikemundtëkeminjëprerjeosenjëkoagulim.
Bisturia elektrike • Prerjabëhet me anëtënjëfluksitëvazhdueshëmqëprovokonzierjen e qelizavedheshpërthimin e tyrembas 110 gradëve. Koagulimindodhnganjëflukspulsues. • Ekzistondhenjë tip itretëenergjieelektrikeiashtuquajturi delta blended (oseiks), ikarakterizuarnganjëfluksenergjieelektrike me aftësitëkombinuaraprerjedhekoagulimi. • Sëfundminëelektrokirurgjidallojmënjësistemmonopolardhenjësistem bipolar.
Sistemimonopolar, Sistemi bipolar • Sistemimonopolar - ështëipërbërënganjëelektrodëaktivetrupore (p.sh. njëbisturielektrike), dhenganjëelektrodë neutral (pllakë) e vendosurmbitrupin e pacientit. Energjiaelektrikekalonpërmespacientitderitekpllaka. • Sistemi bipolar – tëdyjaelektrodatjanënëkontakt me indetkundërshtare, sirrjedhojënuk ka nevojëpërnjëpiastërtëjashtmedheenergjiaelektrikeështë e përqëndruarmbiindetkuveprohet midis dypincavekuformohetharkuelektrik. Sëfundiekzistojnësistemeapoelektrobisturi bipolar përprerjedhekoagulacion.
Energjiadheultratingujt • Energjiadheultratingujt– njëprogrestjetërparaqitetngabisturia me energjiultrasonike. Kjobisturipërdorvalëelektromagnetiketënjëfrekuenceshumëtëlartë (55.000 cikli/sek). • Principibazëikoagulimitultrasonikështëingjashëm me atëtëelektrokirurgjisëosetëlaperit, enët e gjakutmbulohendhembyllennganjëkoagulmbrojtës. Elektrokirurgjiadhelaperikrijojnëformimin e koagulittëngrohtë, ndërsaelektrokirurgjiapërdorenergjinëelektrike, e dytapërdorenergjinë e dritës. • Me sistemin e ultratingujvekrijohetdenatyrimi , duke itransferuarindeveenergjinëmekaniketënevojshmepërtëkrijuarnjëefekttermik, me temperaturëtëulëtdhetëaktivizojëproçesin e koagulimit.
Energjia me argon • Energjia me argon – koagulimi me argon ështënjëaspekt – metodëoseteknikë e përdorurnëkirurgjipërmëshumë se 10 vjet, silaparoskopia, torakoskopiadhenëmënyrëtëveçantëpërhemostazën e sipërfaqevetëmëdhatëgjakosuar. • Sistemidrejtonenergjinëelektrikedrejtinditmëanëtëfluksittëgazittëjonizuar (gazplazma). Përnatyrën e saj argon - plazmaafronavantazhetëndryshmenëdallim me metodat e koagulimevekonvencionale: “koagulimipakontakt” asnjëaderencë me indin. • Koagulimefikastësipërfaqevetëmëdhatëgjakosura, kohë e shkurtër e procedurës, duke eleminuarhumbjet e tepërtatëgjakut. • Eleminonhyrjenmëthellë se 3mm. • Mungesa e vaporimit, kundërrrezikuttëperforacioneve. Karbonizimsamëiulët. Sasi e vogëltymi.
Aspiratori kirurgjikal me ultratinguj (USA) • Aspiratorikirurgjikal me ultratinguj (USA) • Sistemi USA ështënjë aspirator kirurgjikal me ultratingujipajisur me njëkombinimtëfuqishëmtëmodalitetevekirurgjikale duke përfshirëkëtufragmentimin e indeve, pastrimin, aspiracionindhenjëteknologjiekskluzivepërseleksionimin e indeve. • Gjenpërdorimtëshpeshtënërezeksionethepatike.
Aspiratori • Aspiratori– njënganevojatmëtëshpeshtanëtavolinën e operacionitështëajo e tëpaturitgjithmonënëdispozicionnjësistemaspirimi. • Si rrjedhojë e kësajteknologjietëaplikuarnëkirurgji, janënxjerënëdritësistemeaspirimiqëkrijohenosemerren me anëtëinstrumenteveelektromjekësore. • Aspiratorëtmëtëzakonshëmjanëtëpajisuar me njëkanjulë, një tub lidhësdhenjëmekanizëmqëprodhonvakum. Kanjulatjanëtëformavedhetëpërmasavetëndryshme.
Aspiratori • Mëtëpërhapuarjanëatonëformësqepitëdimensionevetëndryshmenë material plastikose metal. • Element irëndësishëmtekkanjulatështënjëvrimëqështonaftësinë e aspirimit. • Sonda e aspirimitështë e lidhur me një tub plastiktëpërmasavetëndryshmeqë ka sidetyrëtëdrejtojëmaterialin e aspiruarnënjësistemqëmbledh, icilingaanatjetërpërbëhetnganjëdepozitëqëmbandisalitra.
Ampiflikatori me brillanc • Ampiflikatori me brillanc – shërbenpërtëmarrëshërbenpërtëmarrëimazheradiografikegjatëndërhyrjes. • Kysistemnivelimiirrezeveparaqetdisaminusenëmënyrëtëveçantëpërsaipërketbrdevetëimazhit. • Nëtëshkuarënsistemet e fotografimit, filmimitngaampiflikatoriibrillancësidedikoheshinangiografisë. • Sot janëpaktëpërhapura. Radiologjiatradicionalerealizohetnësallat e operacionitpërtëkontrolluarshumëndërhyrjesi p.sh. ortopedi, urologji, kirurgjibiliare, etj.
Autoklavi • Autoklavi– ështënjëaparatqëprodhonavull me temperaturëtëlartëbrëndanjë “dhome” tëizoluar. Forma e autoklavitduhettëjetë e tillëqëtëlejojëpërdoriminmaksimaltëhapësirëssëbrëndshme. • Forma cilindrikeirezistonmëmirëtensionittëjashtëm. • Nxehtësiaështëagjentimëivlefshëmipërdorursisterilizues, ajriujornënpresiongarantontransmetiminmëefikastënxehtësisë. • Përkëtëmotivuletmjaftkohadhetemperaturagjatëpërdorimit, 1340C është e mjaftueshmepër 4 minuta.
Autoklavi • Ngaanatjetërkjometodënukprodhonmbetjetoksikeosetëdëmshmedhenukdëmtoninstrumentat. • Parametratqëdeterminojnësterilizimin me avullnënpresionjanë temp. kohadhepresioni. • Pramundtëpërfitojmëkështudisaciklesteriliziminëlidhje me ndryshimet e parametrave p.sh. • Cikli 1 = koha 5-7minuta, temperature 1340C, presioni 2 BAR • Cikli 2 = koha 15-20 minuta, temperature 1210C, presioni 1 BAR • Nëautoklavmundtëfutenvetëminstrumentettermorezistent.
Incizioniilëkurës, qepjet, anastomozat • Me fjalën incision tëlëkurëskuptojmëprocedurënkirurgjikale, me tëcilën me anëtënjë force tëushtruarmekanikishtmbilëkurë me nje element prerësprovokojmëndarjen e shtresavetëlëkurës. • Kjomanovërlehtësonnëseshtresavendosetnën tension. • Forca e incizimitduhettëjetë e tillëqëtëpresëepidermën, dermëndhedhjaminnënlëkurë. Incizionetkutanejanëtënevojshmepërtabërëmëtëlehtëndërhyrjen e kirurgut. • Atopërfaqësojnëkështuhapin e parëtëoperacionit.
Incizioni i lëkurës, qepjet, anastomozat • Përtëfituaredhenjëaspektestetik, duhenpraktikuarvetëm me njëprerjetëvetme, tërregulltdhenëmënyrërigorozeperpendikular me sipërfaqen. • Prerjaduhettëjetë e tillëqëtëbëjëtëmundurnjëekspozimtëvenditqë do tëoperohet duke respektuarintegritetinanatomik e funksional. • Nëpërgjithësipërincizionet e detyruaraduhettëndiqet e ashtuquajturalinjë e tensionitLanser, duke praktikuarincizioninpërgjatëkëtyrelinjave, duke përfituarnë fund njëshenjësamëtëvogëltëplagës.
Incizioni i lëkurës, qepjet, anastomozat • Ndërhyrjanëqafë p.sh. mundtëvijënëmënyratëndryshme, zonacervikaleanteriorebëhet me njëincizionnëformëkube me konkavitetmëtëmadh se 2cm. cistet e qafësngaanatjetërhiqen me anëtëincizionevetransversale, ndërsahyrjanëezofagun cervical bëhet me anëtënjëcervikotomielateraleoblig. • Organetabdominalemundtëincizohennëmënyrëvertikale. Nëseatokryhennëmënyrëlateralequhenparamedian.
Incizioni i lëkurës, qepjet, anastomozat • Midis incizioneveoblike, mëtëshpeshtajanëatosubkostal, incizioniMcBurneypërappendectomi. Ndërhyrjanëorganetretroperitonealemundtëbëhet me njëngamënyrat e sipërpërmenduraose me lumbotomi. • Midis ndërhyrjevenëtorakskujtojmëtorakotominëanteriore e laterale. Sternotomiaështënjëincizionisternumitipërdorurnëkardiokirurgjipërndërhyrjetnëzemër. • Disandërhyrjetëtjeranëthoraksjanëatoqëprishinparenkimën. • Sëfundmikujtojmëdheincizionintorako – freno – laparotomik, qëlejonnjëndërhyrjenëtënjëjtënkohësinëkavitetin e thoraxitashtudhenëatë abdominal.
