Leksioni 11

1. Psikologjikomunikimi Leksioni 11

2. Teknikat e mbledhjes se informacionit • Biseda jo direktive • Biseda e drejtuar • Biseda direktive (te pyeturit)

3. Biseda jo direktive • Mos-direktiviteti mbeshtetet ne ndertimin e nje klime te vecante dhe ka kater dimensione: 1. pranueshmeria e pakushtezuar e tjetrit, 2. neutraliteti pozitiv, 3. autenticiteti dhe 4. empatia

4. Formulimi i pyetjes ne biseden jo direktive • Formulim i gjere, i i pergjithshem, i vagullt • Mosprecizim apo limitim i temes edhe nese tjetri na e kerkon. Ne kete rast bejme riformulim • Jo induktim, kanalizim te bisedes • Jo ne, po tjetri te marre persiper pergjigjen e pyetjes sipas pikepamjes se tij

5. Tipet e ndryshme te nderhyrjes • Perseritja ose pasqyrimi i thjeshte • Riformulimi i ndjenjes • Mbeshtetja empatike • Nderhyrja sinteze

6. Perseritja • Konsiston ne dergimin ndaj tjetrit te asaj qe ai vete do te shprehe • Njelloj pikezimi i bisedes • Manifeston degjimin • Riqenderzon tjetrin mbi problemet e veta • E con ate tek pyetja dhe pergjigjja • I jep kohe tjetrit • Jo perdorimit ne menyre sistematike

7. Riformulimi i ndjenjes • Konsiston ne rimarrjen e asaj qe tjetri do te thote (eksplicite) duke i shtuar ndjenjen (implicite) qe ai paraqet • Jo interpretim, por thjesht riformulim i ndjenjes prezente (empati)  tejcon tek tjetri disponibilitet dhe degjim cilesor • Mbeshtetet mbi empatine • Shembull: ajsbergu

8. Rregullateriformulimit • Riqenderzimiduhettebehettekklientidhejotetema e bisedes • Riformulimiperfshinndjenjatedhefaktet • Riformulimiduhettejete i pranueshem per tjetrindhejotejeteabstrakt Duke riformuluareksplicitetindheimplicitetinbejmetemundurdaljen ne menyreekspliciteteasajqeeshteimplicite

9. Mbeshtetjaempatike • Jane tegjithanderhyrjetverbaledhejoverbaleqepercaktohen ne bisede • Manifestonprezencen e vemendshmeteintervistuesit • I korrespondonreagimevespontane, nderhyrjevejoverbale, manifestohet me anetemimikes, gjestevedheqendrimevetrupore • Jane perforcuesepozitive per shprehjet e tjetrit

10. Mbeshtetjaempatike • Shembulli: “unepokuptojpornukjugjykoj” • Eshtenjekomunikimqeqendronmbidomethenienqerezultonngapozicioni i trupitdheveshtrimidrejtuartjetrit.

11. Nderhyrjasinteze • Eshtenjeriformulim i teresise se asajqeeshteprodhuarnga I intervistuari. Kryhet ne fund tebisedes. • Tretipefunksionesh: • I kontrollit (lejonteintervistuarinteverifikoje ate qe ka kuptuar) • I kthimit (i jepetatijperserimundesiaterishprehetoseteplotesojecka ka thene) • I perseritjes (ndergjegjesim per ckaeshteharruar)

12. Heshtja ne bisede • Dytipeheshtjesh: • Heshtja e zbrazet (ikorrespondonnderprerjes se shprehjesdhereflektimittetjetrit; ketundodhriformulimi). • Heshtja e plote (eshteheshtja e rreme). I korrespondonnjenderprerjeteteshprehurit, porvazhdonreflektimiaktiv. E nevojshme per implicitetin. Prishja e heshtjes se rremeprishklimen e krijuar. Eshtesistematikedherritcilesine e bisedes

13. Aplikimet e bisedesjodirektive • Terapia (klinikundihmonklientin – tenjohevetveten –pranim-kuptim-jo i kercenuar- riorganizim i brendshemipersonalitetit-zgjidhjeproblemesh- rregullim I marredhenieve me tetjeret) • Psikologjiakomerciale (i referohetmarredhenieveqe ka njeindivid me njeprodukt) • Njohja e opinionittepublikut (perdoretparaanketimit, krijonmendiminbaze)

14. Biseda e drejtuar • Zhvillimi i njedrejtimi per biseden (fillimishtndertohetnjeliste e rregullttemash per tecilat do tepyetet i intervistuari, ne bazeteinformacionevetemeparshme). • Nisja e bisedes (mbledhshprehjetspontaneteindividit , mbitemen). • Prezantimi i drejtimit (fazadirektive: paraqitettema e re). • Rikthimi ne qendrimindirektiv (karakterjodirektiv: riformulime, sintezaetj.). • Prezantimdirektiv (serishrifutimnjetemete re me tethelluar ne bazeteinformacionevetearritura).

15. Biseda e drejtuar • Eshtepra, njebisededirektive, e percaktuarngaprezantimedirektetetemave, mbitecilatklienti do teflase, tecilatnuk i ka paraqiturvete. • Merrperfitimembiklientin. • Rreziqe: nuklehtesohet tipi i bisedes, frenontipin e degjimit, dergimtek e pandergjegjshmja, veshtiresitekuptueshmerise, pradrejtimifrenonthellimin.

16. Biseda e fokalizuar • Nxitetngabiseda e drejtuar • Studionfenomenet e bindjes se mases • Zbulonreagimet e subjektitndajnje situate qeai e ka jetuar

17. Teknikatebisedes se fokalizuar • Te gjithasubjektet e kaneperjetuarnje situate tengjashme • Intervista con ne reagimesubjektivendajnje situate tenjejtekonkrete • Perkufizohenkarakteristikatparesoretekesaj situate. Analiza e situates jepnjedrejtim per biseden • Pyetjeeventuale

18. Aplikimet e mundshmetebisedes se fokalizuar • Propaganda: studimi i reagimevendajmesazhevetepropozuara, kontrolli i impaktittetyrembipublikun • Vendosje e elementevetevecantetendikimit: efektet e tipitteargumentimit • Psikologjiaeksperimentale: analizonqendrimetdhendjenjat e perjetuara lejoninterpretimin e sjelljeve ne disasituata

19. Pyetjet • Forma me e larte e bisedesdirektive: me anetepyetjevebisedaeshte e orientuarqe me pare. • Cilesia e mjetitpercaktonvleren e rezultatevetemarra • Ne pergatitjen e njepyetesoriduhenrespektuarrregullat e bisedes

20. Rolithemelor i para-anketes • Mbeshtetetmbirealizimin e nje sere bisedash, jodirektivedhedirektive • Realizohetpranenjekampionitepopullates • Percaktojneperberesit e pyetesorit: temat, formulimet, radhitjen e pyetjeve • Para-anketapermbantretipeanalizash: • Analizetematike • Analizestrukturore • Analizesemantike

21. Analizatematike • Ka siqellimnjohjen e tipittetemavetevendosura per popullaten • Lejonkrijimin e njelistetemash per pyetesorin

22. Analizastrukturore • Konsiston ne venien ne dukjeteekzistences se njerregullilogjikteshprehjes se popullates per temen e vendosur • Eshterregulli i temavetevendosuraspontanisht ne bisedenparaanketuese

23. Analizasemantike • Analizongjuhen e perdorurngapopullata • Percaktonfjalet e perdorura ne formulimin e pyetjeve

24. Parapyetesori • Osepara-anketakryennjekontrollmbikampionin e popullates, per tereduktuargabimet e ndertimittepyetesoritsidhetelimitojeefektet negative: • Kontrollonefektet e njeformulimitekeq • Kontrollonstrukturen e brendshmetepyetesorit • Kontrollondinamikenfolese Parayetesorikrijonpyetesorinperfundimtar

25. Pyetesoriperfundimtar • Se paribehetpershtatja e tijndajpopullsise • Termat e perdorurtejenetethjeshte, tenjohurdhetekuptueshem • Pyetjeteshkurtra • Faza e pare e plotesimittepyetesorit: pergatitindividettehyjne me ne brendesitepyetjeve. Pyetjetethjeshta

26. Pyetesori perfundimtar • Hapesira pushimi: pyetje te lehta qe lejojne “te marresh fryme”. • Pyetjet e komplikuara perdoren ne fund kur individi eshte ne nje menyre te shprehuri te lirshme • Forma paralele: momente te ndryshme te bisedes ku mund te bejme kontrollin e autenticitetit te pergjigjeve, me ane te paraqitjes se pyetjes ne nje tjeter forme

27. Tipet e ndryshmetepyetjeveteperdorura • Pyetjet e mbyllura (pyetjedikotomike). Perdoren per temarrekarakteristikatobjektive, per tenjohursjelljetdheopinionet • Pyetjet e paraformuara (pyetje me zgjedhjeteshumefishteqe i ofrohenindividit. Pershkruajnesjelljetdheopinionet. Rrezikojnetekushtezojnepergjigjen • Shkallet e qendrimit: konsistojne ne propozimin e nje sere sjelljeshoseopinionesh per tecilatkemikontrolldheqelevizin ne njeaksqetregonqendrimin • Pyetjet e hapura: i japinindividitlirinemaksimaleteteshprehurit (kohe me e gjate, ulenparagjykimet)

28. Situatadhe tipi i informacionittembledhur • Strukturimi me i sakte i situates se mbledhjes (direktive) rritlidhjen e informacioneve me faktetdheanasjelltas (jodirektive), qe con drejtndjenjavedhemotiveve • Strukturimi: pershkrim, siperfaqe • Mos-strukturim: thellesi Cdometodeeshte e pershtatshme per momentin, nukeshtestandarde

29. Situatadhe tipi I informacionittembledhur

30. Funksionet e komunikimit • 1. Instrumental • 2. Funksioni i kontrollit • 3. Funksioni informativ • 4. Funksioni ekspresiv • 5. Funksioni i kontaktit social • 6. Funksioni i lehtesimit te ankthit • 7. Funksioni i stimulimit • 8. Funksion ritual ose e lidhur me rolin

31. Funksionet e komunikimit • Shembuj: 1. Te permbushesh apo te ndjekesh dicka (nje objektiv)- funksion instrumental 2. Te besh te mundur qe dikush te sillet ne nje menyre te caktuar – funksioni ikontrollit 3. Te zbulosh apo te shpjegosh dicka – funksioni informativ 4. Te shprehesh sentimentet e veta ose te imponohesh ne nje menyre te vecante – funksioni ekspresiv

32. Funksionet e komunikimit 5. Thjesht per luksin e te qenit ne shoqeri – funksioni i kontaktit social 6. Tezgjidheshnje problem, te lehtesosh nje preokupim (funksioni i lehtesimit te ankthit) 7. Per interesin e provuar – funksioni i stimulimit 8. Sepse situata e kerkon – funksioni i lidhur me rolin • 8 funksionet nuk pretendojne te perbejne nje liste te plote . Gjithashtu cdo akt komunikimi mund te kete funksione te ndryshme, qe jo gjithmone eshte e mundur te ndahen ne menyre te qarte.

33. 3 stilet e komunikimit Agresiv Pasiv Pohues

34. Elementet e stilit pohues: 1. Shprehje jo verbale: • gjestet (te hapur, te sjellshem) • shprehjet e fytyres (i vemendshem, i interesuar, i kuptueshem, korrespondent me komunikimin verbal) • kontakt viziv (direkt, konstant) • pozicioni, qendrimi i trupit (i relaksuar, i hapur, komod) - toni i zerit (KV)(mesatar, volumi i pershtatshem me argumentin) • ritmi i diskursit (i moderuar, varion sipas situatave)

35. Elementet e stilit pohues • 2. Sjellja (asnjehere i terhequr, reflektiv, di cfare do dhe e ndjek racionalisht, orientuar drejt aksionit, i vendosur, ka besim ne aftesite e tjetrit dhe ato personale, i pergjegjshem, realist ne pritshmerite, nenvizon anet pozitive te tjetrit dhe ato personale/nuk eshte destruktiv, i ndershem dhe korrekt, koerent, shikon perpara me besim, ben c’eshte e mundur per te arritur objektivat pa shkelur te drejtat e te tjereve, shpreh disponibilitet/jep kontributin e tij ne zgjidhjen e problemit te tjetrit).

36. Elementet e stilit pohues • 3. Shprehje verbale. Frazat e preferuara: “kam vendosur te... “, “ti cfare mendon?”, “kush, ku, kur, si?”, “le te flasim”, “cfare alternativash kemi?”, “pranoj qe mund te kisha vepruar ndryshe”).

37. Elementet e stilit pohues • 4. Sentenca dhe bindje (duke gabuar, vihet mend, nje gabim nuk eshte kurre perfundimtar: gjithmone mund te rregullohet, eshte e rendesishme te besosh ne vetvete dhe ne te tjeret, te jesh pohues nuk do te thote t’ia dalesh gjithmone, por te veprosh gjithmone ne menyren me te mire te mundshme, te respektosh te tjeret dhe veten, eshte e nevojshme te permiresosh te tjeret dhe veten)

38. Elementet e stilit pohues • 5. Te tjera karakteristika te stilit pohues (nuk denon, vezhgon sjelljet dhe nuk i etiketon, pranon dhe respekton veten dhe te tjeret, eshte ikuptueshem dhe di te fale, ka besim ne vetvete dhe tek te tjeret, indergjegjshem, pasionant, entuziast, ivetedijshem, cmon veten, tolerant dhe i duruar, i hapur, fleksibel dhe i rrjedhshem, konstant, di cfare do dhe eshte i vendosur, intraprendent, ka sens humori)

39. Elementet e stilit pohues • 6. Luftueshmeri dhe problemsolving (aftesi per te zgjidhur problemet dhe konfliktet), (ekziston vetem nje mundesi: t’ia dalesh mbane, igatshem per tratativa, per kompromis, per akord, zgjidh problemet duke eksploruar cdo alternative, perballon problemet hap pas hapi kur paraqiten, nuk e leshon veten para pengeses, nuk dekurajohet, merr inisiative per te lene menjane qejfmbetje dhe keqkuptime, eshte i interesuar per te mesuar dhe per te vene ne vije teknikat e problemsolving, meson nga eksperienca dhe gabimet)

40. Elementet e stilit pohues • 7. Ndjenjat e tij (gezim, entuziazem, i kenaqur, mireqenie, qetesi) • 8. Stili i komunikimit (degjim i vemendshem dhe receptiv (degjim aktiv), paraqet nje imazh te mire te vetes, afirmon te drejtat dhe pritshmerite e tij, di te kundershtoje kerkesat jorealistike, degjon me vemendje pa denuar, vezhgon, pa e lene veten ne etiketa dhe gjykime perfundimtare, komunikimi verbal i korrespondon komunikimit joverbal, i gatshem per te dhene dhe per te pranuar sugjerimente (feedback), nuk heziton per te manifestuar ndjenjat dhe deshirat e tij, ekspozon me qartesi pozicionin e tij, ka parasysh ndjenjat e tjetrit).

41. Efektet e stilit pohues • a) Mbi individin pohues (rrit besimin, me energjik, jep kenaqesi, te ben te ndihesh ne paqe me veten) • b) Mbi te tjeret (rrit besimin, ben te ndihen te motivuar dhe te kuptuar, ngre moralin, ben te ndihen te kuptueshem dhe te vleresuar, ben te ndihen objektivishtte cmuar

42. Efektet e stilit pohues • Stili pohues kontribuon per te bere raportet nderpersonale me te qarta, me efikase dhe me te ndershme. • Menaxheri pohues e fiton respektin e tjetrit dhe permireson imazhin e tij si lider. • Stili pohues ul stresin, tensionin dhe ankthin si dhe nevojshmerine e nje kontrolli te vazhdueshem dhe te bezdisshem.

43. Stili agresiv • Tendence per te dominuar dhe zhvleresuar te tjeret. Tendence per te imponuar te drejtat e veta kundrejt atyre te te tjereve. Personi agresiv nuk jep hapesire per nevojat e te tjereve, eshte i bezdisshem, invadent, do te duket, urdheron ne vend te dialogoje ose te marre akorde, shpesh shprehet ne menyre vulgare ose violente, eshte impulsiv, nuk degjon, heq pergjegjesine nga vetja, fajeson, perqendrohet ne anet e veta pozitive dhe ne ato negative te tjetrit. • Nje forme e vecante qe mund te marre stili agresiv eshte manipulimi qe konsiston ne dominimin e bisedes kur eshte tjetri ai qeduhet te vendose. Kush manipulon arrin te nxjerre ne skene nevojene vet, dhe anashkalon nevojat e tjetrit.

44. Stili agresiv • Gjestet (shtyn , godet me pellembe, godet me sende, perplas deren) • Toni i zerit (i larte) • Shikimi (shkreperues, i palevizshem) • Shprehja e fytyres (shikimqeshprehdisaprovim) • Qendrimi (pozicioni i trupit)(hap i shpejte para te gjitheve, pozicioni i trupit i ngurte, duart ne ije, grushtat te shtrenguar) • Ritmi i diskursit (i shpejte, i pakapshem)

45. Sjellja Qorton te tjeret/ imponohet me pa te drejte, reagon me violence duke krijuar gjendje te ndere, vihet ne dukje, do te jete ne qender te vemendjes, kompetitiv, deshire per te qene i pari, nuk pranon fajet e tij, merr komanden e grupit, arrogant, prepotent, i bezdisshem, punetor, realizues, nuk heq dore nga kendveshtrimi i tij, ka pikepamje te ngurta, nuk konsideron meritat e tjetrit, impulsiv.

46. Stili i komunikimit • Qorton – eshte intraprendent, nuk konsideron pikpamjen e tjetrit, pretendon te kete te drejte, degjues i keq, nderpret, i merr fjalen bashkebiseduesit, direkt, etiketator, flet shpejt, monopolizon bisedimin, kritikon destruktivisht, gjithmone ne kerkim te gabimit, sarkastik.

47. Stili agresiv • Shprehjet verbale (te urdheroj, akte ofenduese, fyerje, “perse nuk...”, “nuk po me tregon te verteten”, “budalla, te duket kjo menyra e te punuarit”, “e dine te gjithe pervec teje”, “bej si them une dhe mos bej si bej une”, “mos pyet perse, vetem bindu”. • Sentenca dhe bindje: (“une mundem, ti jo”, “ndjenjat e mia jane me te rendesishme se te tuat”, “duhet te jeni te gjithe si une”, “nuk gaboj kurre”,”njerezit duhet te me binden pa kundershtim”, “njerezit duhet te sillen sic dua une”. • Ndjenjat (inat, zemerim, armiqesi, stres, irritim).

48. Efekte te stilit agresiv • Mbi veten:(provokon reagime agresive dhe crregullime fizike, largon tjetrin, krijon rezistence dhe e perforcon, harxhon kohe dhe energji per te vene te tjeret nen kontroll, ndjenja faji). • Mbi te tjeret: krijon rezistenca dhe iperforcon, krijon frike, shtyn per aleanca • Zgjidhje problemesh dhe konfliktesh: zgjidh konfliktet pa u shqetesuar per njeri, kundershton cdo argumentim, kercenon ose sulmon, nuk dorezohet kurre, parapelqen perballjen, kryengrites, o fiton o vdes.

49. Sjellja agresive • Imponon pa te drejte, manipulon, mohon avantazhet e tjetrit, reagon, replikon, kushtezon, pergjitheson, gjykon, vlereson, personalizon, pretendon, interpreton, braktis bashkebiseduesin tek problemet e tij, nenvlereson problemet e tjetrit, fajeson, shkarkohet nga pergjegjesite, mbivleresohet, mendon se nuk ka difekte.

50. Stili pasiv • Manifestohet me nje tendence per te evituar pergjegjesi dhe konflikte • Ne baze te stilit pasiv qendron nje konsiderate e ulet per veten • Pamundesi per te pohuar difektet e veta ne krahasim me ato te te tjereve • Personi pasiv thote po kur nenkupton jo, shqetesohet pak per veten, dhe ve interesat e te tjereve para atyre personale (ti je ok, une nuk jam ok)